Tom, Rozdzial

5001  3,  1 |                   armat, o brawurze konnicy i zimnej krwi piechoty, o
5002  3,  1 |                  pościgu za nieprzyjacielem i połączenia się z legią trzecią.
5003  3,  1 |                Niedawna kawaleria krakowska i poznańska była nieustannie
5004  3,  1 |                wszystka siła idzie na stały i długotrwający pobyt do Kalisza.~
5005  3,  1 |                pobyt do Kalisza.~Pokój tedy i koniec awantury...~Tak myślał
5006  3,  1 |                     próżniactwie, rozpuście i nudach w jakiejś resursie
5007  3,  1 |                 tego podeptać jego nadzieje i ułudy? Dla tego przeżyć
5008  3,  1 |           zakreśloną wycieczkę po kraju?... I to już niemożliwe.~Widział
5009  3,  1 |                 Widział on już z dala wojnę i wrosła weń, jak drzewo wrasta
5010  3,  1 |                    tworzą się dzieje, łamią i roztrzaskują kamienne tablice
5011  3,  1 |                     z przyciesi owe budynki i nowych plany misterne, z
5012  3,  1 |              rozpętanej prawicy, w posępnym i gorzkim nastroju ducha wyruszył
5013  3,  1 |                     noce. Gdy kolumny cicho i bezpiecznie ciągnęły od
5014  3,  1 |                   wnet szlusował do młodego i mamrotał mu do ucha:~- Pokój,
5015  3,  1 |                   padają, na wieczny czas - i tyla.~-  A no przecie czytali.~-
5016  3,  1 |                   człowiekowi znaki obdarła i kopyścią po łbie praskała.~-
5017  3,  1 |                   ja wcześniej, bom głupszy i na śmierć mię dockliwiło,
5018  3,  1 |                Książę Hieronim, powiedział, i tyla wiem. Pewnie cesarski
5019  3,  1 |                  porządkiem opowiedział, to i ja teraz paniczowi tym samym
5020  3,  1 |             włoskiej, moje ułany, do Polski i przyśli na Śląsk ojczysty,
5021  3,  1 |                   jak se wspomniał, choć ta i twardy w sobie na potęgę!
5022  3,  1 |          Fijałkowski mówi mu spokojnie: tak i tak, że są, powiada, jeźdźce
5023  3,  1 |                  ten generał odkrywa mu się i powiada, że jest nie kto
5024  3,  1 |               Prusakami, a Bawary, choć się i bronią, ale rady dać nie
5025  3,  1 |                rozstajne drogi od Wrocławia i Lignice. Akuratnie nadciągną
5026  3,  1 |              wachmistrz, stary wyga, Pruski i drugi Skarżyński. Pierwszy
5027  3,  1 |                  drugi Skarżyński. Pierwszy i trzeci szwadron polski skrócił
5028  3,  1 |              pagórku dwanaście swoich armat i dawajże w drugi a czwarty
5029  3,  1 |             dwanaście armat ze środka szyku i odstawili w tył, poza swoją
5030  3,  1 |                 tysiące piechurów w niewolę i wszystkie, jakie ino były,
5031  3,  1 |                        Ale dokąd?~- Bić się i tyla.~- Gajkoś! Toć tu...~-
5032  3,  1 |                  porucznikami, a choćby też i pułkownikami. Panie odpuść!
5033  3,  1 |                 góry, a tak szczerze, aż go i urwał. Pyta go się starszy
5034  3,  1 |                     się przecie tak zdziwił i zamartwił, że mu aże gęba
5035  3,  1 |                przecie wojska się zadziwiły i od kraja do kraja trzęsły
5036  3,  1 |                     jeno ramionami wzruszył i powiada: "Ne se lir, ne
5037  3,  1 |              przysłali z okuciami ze śrebła i z napisami długimi we figlasach,
5038  3,  1 |                   morza, wielkich bohatyrów i straszne dzieła wojenne.
5039  3,  1 |             przyjdziewa, zaraz idę do szefa i wykładam. Tam i oni w tym
5040  3,  1 |                    do szefa i wykładam. Tam i oni w tym Kaliszu mieli
5041  3,  1 |                Przeciem widział waszą jazdę i złożenie. Od maleńkości
5042  3,  1 |                    wyłogi, rabaty, wypustki i lampasy na paradnych spodniach
5043  3,  1 |                   Nie przemokniesz, choćbyś i chciał. Oficer ma płaszcz
5044  3,  1 |                czapy. Chorągiewki mają jako i my: gładkie, białe z czerwonym.
5045  3,  1 |                   strzemionach stoi otworem i czeka na tylec lancy tulejka,
5046  3,  1 |              towarzysza obrządzi, rozsiodła i okulbaczy jak rataj, i jeszcze
5047  3,  1 |            rozsiodła i okulbaczy jak rataj, i jeszcze dotychczas nawet
5048  3,  1 |                  wiem, skąd się bierą.~A są i inne. Będzie ci jechał na
5049  3,  1 |               zdumiał, że japy rozdziawiali i szmer szedł między pułkami,
5050  3,  1 |                    wywłóczyć! Gdzie on, tam i my. On zażywa wczasu-spokoju -
5051  3,  1 |                     zażywa wczasu-spokoju - i nasza wiara śpi. A skoro
5052  3,  1 |                 ziemiach bez krzyża-pamięci i bez imienia leżą. Aboby
5053  3,  1 |                 het-precz, porządek zrobimy i dopiero znowu] do ziemie,
5054  3,  1 |                    o uwolnienie z rycerstwa i prosili o translokację do
5055  3,  1 |               wyjadaczów, mocarzów, cyników i poszukiwaczy wszelkiego
5056  3,  1 |                    się tęgo wkupić do glitu i najeść rozmaitych szykan,
5057  3,  1 |                znalazło się miejsce otwarte i nadzieja prędkiego awansu.~
5058  3,  1 |                 rozkaz wyruszenia ze Śląska i maszerowania do Osnabrücku,
5059  3,  1 |                   jednostajne umundurowanie i wszystkie w tym mieście
5060  3,  1 |                    się tam oficerowie wyżsi i niżsi, zgromadzeni spod
5061  3,  1 |                 spod różnych znaków, starsi i młodsi, wywodzący się z
5062  3,  1 |                   dawnej kawalerii, a nawet i z piechoty. Przybyli tedy -
5063  3,  1 |                      Stawiarski, Korytowski i inni. Między prostymi żołnierzami
5064  3,  1 |                     wielu było posesjonatów i szlachty zagonowej. Między
5065  3,  1 |                      idący w tropy Gajkosia i Cedry, dwaj Kuleszyńscy.~
5066  3,  1 |               obszary piasków ziemi Guyenne i Gaskonii, lasy dębu korkowego
5067  3,  1 |            departament des Landes, w smutne i usypiające piaszczyste pola.
5068  3,  1 |                Piechota płynęła na łodziach i tratwach rzeką l'Adour,
5069  3,  1 |                odwiecznego traktu na Tartas i Dax. Konnica szła z wolna
5070  3,  1 |               ogorzał, rozrósł się, przytył i sczerstwiał na duchu. Zginął
5071  3,  1 |               Zginął jako osoba w szorstkim i grubiańskim tłumie żołnierskim,
5072  3,  1 |            żołnierskim, zamknął się w sobie i umilkł. Był wciąż bez troski,
5073  3,  1 |                 zbierał, formował w kolumnę i wolno puszczał w drogę,
5074  3,  1 |                   zawinięci w swe płaszcze, i spały wędrujące konie. Noga
5075  3,  1 |                      wieże kościelne, fermy i miasteczka, stare zamki
5076  3,  1 |                     miasteczka, stare zamki i lasy chłonęła w siebie cicha,
5077  3,  1 |             świadczył o tym, co było. Ostry i mokry wiatr polny, ciągnąc
5078  3,  1 |                    sobą ku nozdrzom zwiewną i uśmiech niecącą mgłę woni
5079  3,  1 |                  nowe na się listki oblekły i nowym zadrgały życiem -
5080  3,  1 |                     słońca. Brną z ciemnych i wilgotnych puszcz, z ponurych
5081  3,  1 |                    Czy ich wróg, od, wilków i żubrów mocniejszy, wygryzł
5082  3,  1 |            chorągiew nieprzemożona młodości i siły. Brną w piaskach, idą
5083  3,  1 |              posiewu u brzegu mórz ciepłych i niebieskich, porwą żony
5084  3,  1 |                     niebieskich, porwą żony i córki nieznanych plemion
5085  3,  1 |                    córki nieznanych plemion i zasiądą na wonnych wzgórzach
5086  3,  1 |                    wzgórzach cyprysa, mirtu i pomarańczy.~Idziemy szlakiem
5087  3,  1 |                    się ludowa wypełni wiara i spełni swoje...~Oto minęli
5088  3,  1 |                     już seciny rzek, szumny i zgiełkliwy Paryż, sto miast,
5089  3,  1 |                  wiatr nie rozwiewał. Stały i stały. Złociste po nich
5090  3,  1 |                    Cedro wlepiał w dal oczy i szukał w górach swej drogi.~-
5091  3,  1 |                   Rolandzie. Stało zamglone i niepewne jak ona. Oko skwapliwie
5092  3,  1 |                      czy się nie rozchwieją i nie rozejdą między chmury.
5093  3,  1 |                Żądza czynów, czynów Rolanda i Turpina, które się śmiercią
5094  3,  1 |             rozkochują pieśni wiecznotrwałe i piękne wiecznie, czynów
5095  3,  1 |                     holu truchleje. Biegnie i dłońmi jak liść drżącymi
5096  3,  1 |                   mrokach knują się, kłębią i przewalają olbrzymie a jeszcze
5097  3,  1 |                     Uczucie męstwa przejęło i skrzepiło wszystkie niezwalczone
5098  3,  1 |                 porywy, podobnie jak czyste i żyzne powietrze gór umacnia
5099  3,  1 |               mieszkał tutaj w zamku Marrac i trzymał przy sobie królów
5100  3,  1 |                     ułańską dla furażowania i dostawy paszy aż za Saint-Jean
5101  3,  1 |                    posępne półokrągłe zwały i fale, które gdzieniegdzie
5102  3,  1 |                     na skalnym zboczu zamek i chropawe mury twierdzy Fuenterrabia.
5103  3,  1 |                wysokości. Stanął na miejscu i patrzał w nią zaczarowany
5104  3,  1 |           myśl-cześć.~Jakże wielkim, silnym i potężnym jest człowiek! -
5105  3,  1 |                     niezgłębioną przepaścią i ponad najwyższym szczytem
5106  3,  1 |                Viriates!~Mężowie, niewiasty i dzieci miasta zgładzonego
5107  3,  1 |                 okolicy, nic, prócz imienia i wiekuistej w ludzkich plemionach
5108  3,  1 |                  Kolumb... Ferdynand Kortez i straszliwy Pizarro...~Zmierzch
5109  3,  1 |                 Cedro spiął konia ostrogami i popędził za oddziałem. Wyjechał
5110  3,  1 |                     zsiedli już byli z koni i niecili ognisko nosząc na
5111  3,  1 |                    nie ze wszech stron drwa i suchą mierzwę oślą. Krzysztof
5112  3,  1 |                     jakiejś pustej stajence i poszedł za wioskę, żeby
5113  3,  1 |               ograniczających pólko zasiane i stanął nagle w zdumieniu.
5114  3,  1 |                    zapadał prędko za wzdętą i wyniosłą pręgę: Tam daleko,
5115  3,  1 |                  szybko barwa ciesząca oczy i pozostawał z falami jednolity
5116  3,  1 |                Stamtąd, gdzie tonęło słońce i płonęły jeszcze jego krwawe
5117  3,  1 |           metalicznej, bez lśnienia, zimnej i odpychającej barwie cyny.
5118  3,  1 |              stamtąd, nie miały już cieniów i barw w sobie złamanych.
5119  3,  1 |                     złamanych. Były ciężkie i jednostajne, niby z jałowego
5120  3,  1 |                     coraz szybciej te skiby i bruzdy wodne, jedne w drugie
5121  3,  1 |                    jedne w drugie wchodziły i pożerały się wzajem, bez
5122  3,  1 |                     Anny, od skał najeżonym i śliskim, a hiszpańskim już
5123  3,  1 |         Fuenterrabii. W oczach żółte niziny i brzegi rzeźbione stawały
5124  3,  1 |                stawały się niczym, topniały i ginęły. Wnet przemieniły
5125  3,  1 |                  szare, złupione przez czas i plutę, wyssane przez wody,
5126  3,  1 |                jakoby sieć splątana badylów i kłączów dawno uschłych i
5127  3,  1 |                    i kłączów dawno uschłych i zaginionych porostów morza.
5128  3,  1 |                   przepęknięciach, dziurach i niedostępnych lochach dogorywała
5129  3,  1 |                     w rzeczy zdechła, gęsta i gnijąca woda, karmicielka
5130  3,  1 |                   karmicielka mchów żółtych i szarych pnączów. Z daleka
5131  3,  1 |                 pnączów. Z daleka od brzegu i calca skały tkwiły w morzu
5132  3,  1 |                   kamienne, zębate szkopuły i wydatne bryły. Zdało się
5133  3,  1 |                      że to kadłuby zabitych i zwalonych słoniów, hipopotamów
5134  3,  1 |              skłębionymi zwojami trąb, łbów i karków. Bliżej lądu dźwigały
5135  3,  1 |                     morze śpiczaste urwiska i zręby rozwalone - ni to
5136  3,  1 |                    to siekiery, ni to młoty i piły poczwarne koczujących
5137  3,  1 |              księżyca na pierwocinach nowiu i brzask swój pylny, sypki
5138  3,  1 |                nikły z mroku począł wywijać i siać na topiele oceanu,
5139  3,  1 |                     tworząc jak gdyby szlak i drogę prostą do tajemniczej
5140  3,  1 |                 brzuchowe rzucą się naprzód i cały kadłub skoczy i popędzi
5141  3,  1 |                naprzód i cały kadłub skoczy i popędzi w ślad za białym
5142  3,  1 |                     Rozwali się płaszczyzna i wstanie z niej bałwan. Wyciągnie
5143  3,  1 |                    roztrącą płynne łoże swe i pociągną szereg następców
5144  3,  1 |                  wszystkie jako lotne wydmy i biegnące pagórki; poczną
5145  3,  1 |                     rozcieki mórz na północ i południe, na wschód i zachód.
5146  3,  1 |                północ i południe, na wschód i zachód. Popędzą w swoją
5147  3,  1 |                     lot jej wieczny otamują i zwolnią zdyszanymi piersiami.
5148  3,  1 |                   piersiami. Wyniosłe czuby i grzebienie ich łbów, grzywy
5149  3,  1 |             rozbiegną się po rozdołach mórz i ocean stanie w pianach,
5150  3,  1 |                    wychodzi z upustów swych i nosi wody spienione tłukąc
5151  3,  1 |                   wody spienione tłukąc się i kołacąc po brzegach ziemi
5152  3,  1 |                     czasu pełni, gdy słońce i księżyc zjawią się na przeciwległych
5153  3,  1 |                    przeciwległych biegunach i gdy pociągną nurty mórz
5154  3,  1 |                  się drogi ciał niebieskich i księżyc zaświeci w kwadrze.
5155  3,  1 |                  różne się strony rozchodzą i cichnie żywioł. Fala, dźwignięta
5156  3,  1 |                    zostaje ze swej podstawy i powściągniona w sile przez
5157  3,  1 |                    z nocą w porze wiosennej i druga w porze jesiennej -
5158  3,  1 |                     jesiennej - wzruszą się i zbełtają fale dwakroć wyżej.
5159  3,  1 |                   które ich skoki z nicości i ciszy wywiodły. Pienistym
5160  3,  1 |                   ciszy wywiodły. Pienistym i głuchym szumem ubielą się
5161  3,  1 |                 najeżające dno zatok. Pianą i jękiem napełnią się skalne
5162  3,  1 |                Powstaną wiry, zakręty wodne i prądy śmiertelne w kotłach
5163  3,  1 |          zdradziecka napaść odwiecznych sił i klęska. Rozszerzy się najwyżej
5164  3,  1 |                  rozniesie ciemność, strach i jęki po krańcach portów
5165  3,  1 |                     jęki po krańcach portów i ujściach rzek.~Krzysztof
5166  3,  1 |                  stał sam jeden w ciemności i nie mógł odejść, zaczarowany
5167  3,  1 |                    śnił na jawie, rozuzdane i rozpasane z popręgów. Huczały
5168  3,  1 |                    dzwoniło w ich piersiach i trzewiach, gdy uderzyły
5169  3,  1 |               Grzbiet mu się w pałąk wygiął i porasta skłębionymi kłakami
5170  3,  1 |                   zbiera. Leciał straszliwy i piękny, a wiekuiście młody
5171  3,  1 |                     Skoczył przez krokodyle i słonie, przez hipopotamy
5172  3,  1 |                    słonie, przez hipopotamy i nosorożce, przez podobieństwa
5173  3,  1 |                     podobieństwa wielbłądów i żółwiów; ścigłym podrzutem
5174  3,  1 |             podrzutem wtargnął aż na wysoki i cały ląd. Bryły wodne runęły
5175  3,  1 |                     czeluście ćpając w nich i mlaszcząc. Zamieć wdzięcznych,
5176  3,  1 |        śnieżnobiałych pian srebrnymi batami i nićmi wycięła w najwyższy
5177  3,  1 |              rozszarpanej fali, z szelestów i pluszczeń coraz wyżej wydobywał
5178  3,  1 |                     ten psalm w przyciemnej i szarej poświacie miesięcznej.
5179  3,  1 |                połowa nigdy się nie ukazała i nie ukaże ziemi, głosiła
5180  3,  1 |                wędrują a biją w wysoki ląd, i znowu, zawróciwszy się na
5181  3,  1 |                głębie szeregiem opieszałych i martwiejących strumieni.
5182  3,  1 |                 inne przez wieki kształtuje i zdobi; jak jedne brzegi
5183  3,  1 |             rozdziera, a inne daleko tworzy i hoduje; jak pracowicie zamula
5184  3,  1 |             wieszczący głos o dziejach mórz i lądów. Cóż jest susza, na
5185  3,  1 |                rozpostarł swoje dziedzictwo i herb swojej potęgi wyrył?~
5186  3,  1 |                    oceanu poczęła jako płód i jednego dnia przez ocean
5187  3,  1 |               warstwami, rodziły się margle i głazy opok, gotowały wapienne
5188  3,  1 |                     leżący na szczytach Alp i Pirenejów. Ciałem swym okrywał
5189  3,  1 |                    nago pod słońce, księżyc i gwiazdy, wydał słabego na
5190  3,  2 |            szwadronów: Kostaneckim, Klickim i Routierem, zaraz za Bajonną
5191  3,  2 |                stamtąd zawracała się stromo i szła na zachód w górę do
5192  3,  2 |                    czasie czyszczenia koni, i zapinał je na ośmnaście
5193  3,  2 |                    czarne ceratowe futerały i odwinąwszy ich klapy zawiązywali
5194  3,  2 |                    brodę, żeby osłonić uszy i szyje od wściekłych wiatrów
5195  3,  2 |                 szyje od wściekłych wiatrów i przeciągów górskich. Na
5196  3,  2 |                     dopiero kładli płaszcze i owijali się nimi. Oficerowie,
5197  3,  2 |                     Oficerowie, którym moda i junactwo nie pozwalało nakładać
5198  3,  2 |                   szedł od strony przepaści i pchał do skały chrapiącego
5199  3,  2 |                   się w ręku, drżał z zimna i przerażenia na widok otchłani.
5200  3,  2 |                  flinty. Strzelali z daleka i nie czekając starcia ginęli
5201  3,  2 |                   oficerowie, podoficerowie i flankiery dostali byli w
5202  3,  2 |                   dostali byli w Bajonnie - i na tym kończyły się starcia.~
5203  3,  2 |                 nagich tarczach skał, jodły i pinie na zboczach niższych,
5204  3,  2 |                przesmyk, ukazywał się orzeł i zakreślał olbrzymie koła
5205  3,  2 |                 pułk lansjerów szedł leniwo i ostrożnie w dół drogami
5206  3,  2 |                   wsi w poszukiwaniu obroku i jadła. Któryś z plądrujących
5207  3,  2 |            podźwignięte, stały z trudnością i nie były w możności utrzymać
5208  3,  2 |               prowadzić swego konia za uzdę i iść obok niego piechotą.
5209  3,  2 |                     jeszcze bardziej słabły i słaniały się na schorzałych
5210  3,  2 |                    padłe, leżące bez siodeł i uzd. Tym staranniej i prawie
5211  3,  2 |                siodeł i uzd. Tym staranniej i prawie z rozpaczą pilnował
5212  3,  2 |                 piętkach kopyt, słaniał się i rżał głucho. Jeździec poszarpał
5213  3,  2 |                     koszulę, podarł na pasy i użył ich na bandaże, którymi
5214  3,  2 |                      gdy rumak zachwiał się i runął bezwładnie nad rowem
5215  3,  2 |                     niespodziana przeszkoda i obudziła z dumnych zamyśleń
5216  3,  2 |                   przez tyle krain na jawie i przez taki ogrom widzeń,
5217  3,  2 |                   gorąco we wzdętym brzuchu i krążenie w żyłach krwionośnych
5218  3,  2 |            krwionośnych łba, trząsł się sam i słaniał. Zarzucił derę,
5219  3,  2 |                   derę, siodło z czaprakiem i tręzlę na kark własny, lancę
5220  3,  2 |                  własny, lancę ujął w garść i ruszył naprzód gościńcem.
5221  3,  2 |                    sama: garbata na północy i zjeżona od stromych gór
5222  3,  2 |                stanowiła pierwsze śniadanie i obiad, toteż nie zaspokoiła
5223  3,  2 |                      które zdybał wędrując, i przepatrywał wciąż okolicę.
5224  3,  2 |                 pałasz przytroczył wysoko - i dalej, bez trwogi! Płaszcz
5225  3,  2 |                    Płaszcz nasiąkł od dżdżu i silnie ociężał. Czaprak
5226  3,  2 |                teraz ciężar na prawą stronę i uwierał ramię. Tybinki kłapały,
5227  3,  2 |                  podpiersia, uzdy, puśliska i popręgi rozpełzały się z
5228  3,  2 |              rozpełzały się z rąk co chwila i plątały dokoła nóg. Ubiegł
5229  3,  2 |               podszedł bliżej, zatrząsł się i ścierpł ze strachu. Stały
5230  3,  2 |                   francuskiego w tornistrze i mundurze. Dłonie miał związane
5231  3,  2 |               wykręcone do góry w ramionach i zadzierzgnięte na poprzeczną
5232  3,  2 |                hakach śpiżarni zabite sarny i dziki. Cedro zawołał na
5233  3,  2 |              odpowiedzi.~Zbliżył się powoli i wtedy dopiero szczegółowo
5234  3,  2 |                  stanął nad nim rozkraczony i patrzał na leżącego jakoby
5235  3,  2 |               czerwonego kamienia, bez uszu i z brzuchem rozwalonym, a
5236  3,  2 |             sformułowanie tego widoku nikle i prędko wypsnęło się w mózgu
5237  3,  2 |                      żeby mu nie zawadzały, i jelenimi skoki pomknął w
5238  3,  2 |                 oczy, żeby objąć całą drogę i nie zabłądzić w ciemnościach.
5239  3,  2 |               szelesty drzew, szelesty oliw i platanów, obce uchu. Nigdy
5240  3,  2 |              zaskrzeczą sprzążki popręgów - i w mgnieniu oka włosy stają
5241  3,  2 |                  można było dojrzeć miejsce i tych ludzi! Zmierzyć oczyma
5242  3,  2 |                 Przecież potrafi bronić się i umrzeć jak się należy! Ale
5243  3,  2 |                   wydarte niejako ze siebie i oczy wyłupane...~- Tchórzu,
5244  3,  2 |                     spalony trup woltyżera, i zgięta ohyda waliła się
5245  3,  2 |             Wlepione oczy przebijały deszcz i mrok. Chwilami migały w
5246  3,  2 |               dusiła w gardle. Stawał wtedy i z odwiedzionym pistoletem
5247  3,  2 |                     którą szedł, kamienista i poryta przez deszcze, była
5248  3,  2 |                    zlatującej po kamieniach i stopniach z szelestem. Był
5249  3,  2 |              Uczynił jeszcze kilka kroków - i oto w niewielkiej odległości
5250  3,  2 |                  kamienną przysiadł na niej i po stokroć zadawał sobie
5251  3,  2 |                jakby echo gry na organach - i znowu milczenie.~Krzysztof
5252  3,  2 |                      Krzysztof wypoczął już i nabrał tchu. Ruszył ku owemu
5253  3,  2 |               przełażąc przez mury ogrodzeń i zapadając w rowy pełne wody.
5254  3,  2 |                   stron przy blasku latarni i puszczono ociekającego wodą
5255  3,  2 |                  ognia razem z jego siodłem i dzidą. Tak dobrodusznie
5256  3,  2 |                     po kilkunastu stopniach i stanął na progu głębokiej
5257  3,  2 |                  jego środkowym sklepieniem i w bocznych kaplicach, filarami
5258  3,  2 |                rozmaitych kątach pod chórem i na chórze, na ambonie i
5259  3,  2 |                     i na chórze, na ambonie i w kruchtach. Ze dwa tysiące
5260  3,  2 |                  biwakowało tam z wrzaskiem i śpiewem. Jedni chrapali
5261  3,  2 |                 koguty, inni zarzynali drób i odzierali go z pierza. Cedro
5262  3,  2 |                  grozi mu już napaść z tyłu i straszliwa śmierć woltyżera,
5263  3,  2 |                   Krzyk ludzki!~Naokół siła i wesele ludzi zdrowych!~W
5264  3,  2 |                   miejsce pod boczną ścianą i zajął je prawem kaduka;
5265  3,  2 |                     z osiękającego płaszcza i odzienia. Dym ognisk zapchał
5266  3,  2 |                     zapchał głębie sklepień i ciągnął ku drzwiom. Deszcz
5267  3,  2 |                   wdziawszy na mundur komżę i założywszy na kark stułę
5268  3,  2 |              świecie, skubiąc dużego koguta i co chwila z gestami krasomówczymi
5269  3,  2 |                 pierze. Umiał przy tym piać i udawać gdakanie spłoszonych
5270  3,  2 |                    martwym śmiechem, bokami i gardłem, aczkolwiek doświadczał
5271  3,  2 |                     rąbano rzeźbione stalle i ławki, katafalki, schody,
5272  3,  2 |                  katafalki, schody, drabiny i lichtarze, sprzęty kruchciane,
5273  3,  2 |                    grubych ramach na stosy, i ognie pełgały coraz żywiej.
5274  3,  2 |                    prosiąt, cieląt, kogutów i indyków. Za nogami chodzących
5275  3,  2 |                    się istne korowody puchu i pierza. Słychać było gwar
5276  3,  2 |               Wszyscy porzucili swe zajęcia i zwrócili głowy w tamtę stronę.
5277  3,  2 |                   służyć do mszy, w komżach i pąsowych pelerynkach. Każdy
5278  3,  2 |                    omszałą, z minką skromną i pokornie spuszczonymi oczkami.
5279  3,  2 |                   wielkim ołtarzu szeregiem i, złożywszy rączki, pośpiesznie
5280  3,  2 |                     ogony, w (Śniącej kapie i berecie, drugi za nim w
5281  3,  2 |                  żołdacki ryczał z zachwytu i klaskał w ręce. Tamci, błaznujący,
5282  3,  2 |                    winem wtoczyli na ołtarz i ustawili na szczycie cyborium.
5283  3,  2 |                    z rąk kolegi kadzielnicę i niespodzianie zaczął wykonywać
5284  3,  2 |              wykonywać nieprzyzwoity taniec i odprawiać jakieś potworne
5285  3,  2 |             wyrzucał nogi, odgięła się kapa i wykazała, że celebrans jest
5286  3,  2 |                  człeczynę w nocnej koszuli i krótkich majtkach. Ubrany
5287  3,  2 |              wciągnął go na stopnie ołtarza i przedstawił widzom jako
5288  3,  2 |                 przecież jest to właściciel i twórca tej całej piwniczki
5289  3,  2 |                     Teraz już jest grzeczny i sfrancuziały do gruntu.
5290  3,  2 |                   ze wszystkimi przemokłymi i zziębłymi kamratami, wbrew
5291  3,  2 |                 Ceremonia wnoszenia butelek i gąsiorów zajmowała go prawdziwie
5292  3,  2 |                     zajmowała go prawdziwie i szczerze. Gdyby wiarusy
5293  3,  2 |                     za ciekawe, godne uwagi i w szczególny sposób właściwe.
5294  3,  2 |                   za jeden z owych pękatych i omszałych gąsiorów wina.
5295  3,  2 |                 daje możność poznania forsy i trudu jucznego konia, jego
5296  3,  2 |                 jucznego konia, jego znojów i niemal uczuć - było mu teraz
5297  3,  2 |                   odwiecznej posadzki zimno i obmierźle. Woda właziła
5298  3,  2 |                    z płaskim nosem, pancerz i stopy - wszystko to dawno
5299  3,  2 |                   już było start podeszwami i obcasami wiernych parafian,
5300  3,  2 |               powiesił przy ołtarzu płaszcz i uzdę. Wszedł między tłum.
5301  3,  2 |               pijących. Krzysztof grzał się i suszył, z dala stojąc przy
5302  3,  2 |                stojąc przy jednym z ognisk, i rozglądał się naokoło. Drażniło
5303  3,  2 |                   sobą mamrotać z niechęcią i zsunęli się koło ognia w
5304  3,  2 |                   spojrzał na nich wyniośle i odszedł z głową zadartą
5305  3,  2 |                    nadzwyczajnym ożywieniem i ruchami. Szczególnie odznaczał
5306  3,  2 |                    objęciach z pieczołowitą i subtelną elegancją sporego
5307  3,  2 |                 unosząc w objęciach nadobną i wiotką dziewicę. Ponieważ
5308  3,  2 |                  ręką kręcił prosięciu ogon i szczypał je paznokciami,
5309  3,  2 |                  kąciku pomiędzy nagrobkami i wolniuteńko kwapił się w
5310  3,  2 |               lansjer przystąpił do księdza i zagadnął go ostro, w twardym
5311  3,  2 |               skrzywił się zarazem boleśnie i chytrze; kiwając głową niby
5312  3,  2 |                    Pleban wytrzeszczył oczy i prawie z płaczem jął bić
5313  3,  2 |                     przysięgać na świętości i wskazywać z jękiem, że już
5314  3,  2 |              cielęta, krowę, kury, indyki - i wino - ~dodał, bokiem ze
5315  3,  2 |                     dodał, bokiem ze zgrozą i okropnym uśmiechem zwracając
5316  3,  2 |                   się ku ołtarzowi - zajada i zapija sławne po wsze czasy
5317  3,  2 |                     tak zgłodniały, znużony i bezsilny z czczości, że
5318  3,  2 |                   go za kołnierz od koszuli i popchnął przed siebie, między
5319  3,  2 |                   się po ziemi ornaty, kapy i bielizna kościelna. Ujrzawszy
5320  3,  2 |                    wstrząsał się w krótkich i obcisłych majtkach od głębokich
5321  3,  2 |               litość. Zbliżył się do starca i dotknął jego ramienia. Gdy
5322  3,  2 |                Później pocałował go w ramię i rzekł mu do ucha:~- Wielebny
5323  3,  2 |                     na niego zapłakane oczy i z załamanymi rękoma wskazywał
5324  3,  2 |                     sobie wzajem pochyleni, i właśnie Cedro miał zamiar
5325  3,  2 |                     zakrystii. Rzucił okiem i posunął się w tamtym kierunku,
5326  3,  2 |                  ale ujrzał już tylko plecy i pięty proboszcza. Drzwi
5327  3,  2 |           proboszcza. Drzwi zatrzasnęły się i klucz w nich szybko z tamtej
5328  3,  2 |                tylko wrócić do prezbiterium i szukać tam pożywienia. Stanął
5329  3,  2 |                  koleją klękał na stopniach i chłeptał malagę i andaluzyjskie
5330  3,  2 |                 stopniach i chłeptał malagę i andaluzyjskie wino Alikante,
5331  3,  2 |                     żeby na stopniu klęknąć i pić za innymi, gdy na niego
5332  3,  2 |                    swe miejsce klnąc głośno i bardzo brzydko. Zawinął
5333  3,  2 |              wezgłowie. Miał pod ręką lancę i rzemienie siodła, pistolety
5334  3,  2 |                 pies bezpański zamknął oczy i wrzepił głowę między kule
5335  3,  2 |               między kule siodła, żeby spać i nie patrzeć na świat.~
5336  3,  3 |                   jazdy na prawy brzeg Ebra i w radosną po górskich pustkowiach
5337  3,  3 |                 pierwszego pułku pod Mallen i czternastego czerwca pod
5338  3,  3 |             natarczywością dziennych upałów i zimna nocnego, stąd wreszcie
5339  3,  3 |                 wreszcie wyruszano na setne i tysiączne ekspedycje, z
5340  3,  3 |             wysadzanych drzewem eukaliptusa i platanu w rozdole rzeki
5341  3,  3 |                    Muela, przez Calatayud - i w dolinie Huerby na drogach
5342  3,  3 |                   ponad kanałem królewskim, i za rzeką, za Ebrem, na lewym
5343  3,  3 |                   brzegu, w dolinie Gallego i na górach jałowych, solnych,
5344  3,  3 |                    od zwietrzałego kamienia i sypkich od gipsu. Ponieważ
5345  3,  3 |                     wojska zapasów żywności i furażu. Toteż dzień w dzień,
5346  3,  3 |                     w góry. Bogata, mlekiem i miodem płynąca dolina Ebra
5347  3,  3 |                   szukać stad owczych, krów i kóz w ich niedostępnych
5348  3,  3 |                  sobie instynkty tropicieli i zbójów. Cedro odnalazł w
5349  3,  3 |                 lufa strzelby, strzał padał i kula świstała zza każdego
5350  3,  3 |                      wyjechać z obrębu oliw i winnic, zawrócić na południe
5351  3,  3 |                     strzaskany, gdzie cisza i głusza, gdzie suchy, bezmglisty
5352  3,  3 |                  pędzili swe stada na szosę i aż do samych bram oblężonej
5353  3,  3 |                   na próżno plądrowali góry i wąwozy aż pod sam szczyt
5354  3,  3 |                      w kierunku na Belchite i ponurego w górach zamku
5355  3,  3 |              rzucała się na nich z krzykiem i nożami. Były to chłopy proste
5356  3,  3 |               nożami. Były to chłopy proste i dzikie, przyzwyczajone do
5357  3,  3 |                    do żywota w ziemi pustej i do wędrówek w Pirenejach
5358  3,  3 |                    noża rznęli kłęby rumaka i godzili w serce jeźdźca.
5359  3,  3 |                     poznał, czym jest lanca i jak mądre są maksymy towarzysza
5360  3,  3 |                     się na skok - pęd konia i nastawiony grot! Struga
5361  3,  3 |                nastawiony grot! Struga krwi i jęk śmiertelny stratowanego -
5362  3,  3 |           chorągiewki, gdy się stało twarde i jednej barwy od zeschłej
5363  3,  3 |                 południowej z la Torecilla, i ze wschodu z płaszczyzny
5364  3,  3 |                bramą Carmen; okrągłe kopuły i strzeliste wieże Nuestra
5365  3,  3 |                sięgały aż do placu Engracia i bramy tegoż imienia na południu;
5366  3,  3 |                  brzuśce pod franciszkanami i szpitalem obłąkanych stanowiło
5367  3,  3 |                   przechodzi w plac targowy i za klasztorem S. Juan de
5368  3,  3 |              uliczką rzeki Ebro.~Mamiło ich i czarowało to miasto posępne.
5369  3,  3 |                niski, dziesięciostopowy mur i liche bramy. Widzieli pierwsze
5370  3,  3 |                   Saragossę dnia 15 czerwca i atak w dniu 2 lipca, zdobycie
5371  3,  3 |                 zaciekłym szturmie, obronie i spaleniu klasztoru Świętego
5372  3,  3 |                     przed sobą nie oficerów i żołnierzy, nie lud burzliwy
5373  3,  3 |                 żołnierzy, nie lud burzliwy i lecący w rozsypkę, gdy natrze
5374  3,  3 |                  najtęższy, najdzielniejszy i najzacieklejszy - przez
5375  3,  3 |         najzacieklejszy - przez jednomyślny i jednogłośny rozkaz masy.
5376  3,  3 |                 nędznie zarządził, za słabo i miękko natarł, nie walczył,
5377  3,  3 |                  prawem, stawiano pod murem i jego własna podkomendna
5378  3,  3 |                dowódca zamku Cinco-Villas - i inni. Gromady walczące nie
5379  3,  3 |                  kohorty, które przyciągnął i kupił geniusz wodza. Im
5380  3,  3 |                     polscy stojąc na górach i patrząc na posępne miasto
5381  3,  3 |                   nim jako o duszy znajomej i czującej. Lubili tak stanąć
5382  3,  3 |             Krzysztof Cedro zatrzymał konia i zapamiętał się w dumaniu.
5383  3,  3 |                     mściwy okrzyk: - Musisz i ty zginąć, mara! Nie będziesz
5384  3,  3 |              sześciu dział wałowych, haubic i moździerzy w celu rozpoczęcia
5385  3,  3 |            zasadzkach, po wyłomach skalnych i w dołach górskich. Nareszcie
5386  3,  3 |                    ściągnięto pod Saragossę i oblężenie zarządzono w ten
5387  3,  3 |              opasano część miasta z zachodu i południa, czyli od rzeki
5388  3,  3 |             wschodnia z całym przedmieściem i zarzeczem była wolna.~Pod
5389  3,  3 |                   do kompanii inżynierskiej i artyleryjskiej, którą ze
5390  3,  3 |                     ze zdolniejszych ułanów i piechurów składał i formował
5391  3,  3 |                  ułanów i piechurów składał i formował kapitan lansjerów
5392  3,  3 |                   odsłonić roboty Francuzów i kulami spędzać zatrudnionych
5393  3,  3 |                    Krzysztof porzucił konia i wyprawy, aczkolwiek nie
5394  3,  3 |                   Siedział teraz w kanałach i dyrygował powierzonym mu
5395  3,  3 |                   bunty robotników. Z murów i wież klasztornych bez przerwy
5396  3,  3 |                   brandkugle, kawały żelaza i kamienie. Nocami uczył się
5397  3,  3 |                    strzelnic, ich policzków i pokolanków, układania podłoża
5398  3,  3 |                  armat, stawiania sworzniów i łuków wkopanych. Oblężeni
5399  3,  3 |                   gwardii hiszpańskiej, ale i Francuzi wzmocnieni zostali
5400  3,  3 |                  inkwizycji, w bramę Carmen i w bramę Engracia. Zarazem
5401  3,  3 |                   wyłomy obok niej z prawej i lewej strony w murach należących
5402  3,  3 |                     nieznacznym wzniesieniu i tworzyły całość odosobnioną.
5403  3,  3 |             Batalion pułku siedmdziesiątego i cały pułk pierwszy piechoty
5404  3,  3 |                    z rana poczęły walić się i w słupy kurzu obracać mury
5405  3,  3 |              strzałów buchających jak gromy i pioruny ze strzelnic kutych
5406  3,  3 |                   padały. Waliły się sufity i z pięter leciały zastępy
5407  3,  3 |               miażdżyły ich, oberwane piece i ściany zasypywały od razu.
5408  3,  3 |                 tych jam. Oniemiał. W dymie i słupach ceglanego pyłu,
5409  3,  3 |                   wełniane płaszcze w białe i niebieskie pasy, a sięgające
5410  3,  3 |                  togi rzymskie... Wierzgały i roiły się nogi w białych
5411  3,  3 |                  nogi w białych pończochach i czarnych aksamitnych spodniach,
5412  3,  3 |                    Zamordowano ich bagnetem i zepchnięto do wspólnego
5413  3,  3 |                 klasztoru. Depcąc ranionych i konających, biegnąc po gzymsach
5414  3,  3 |                 ubraniach, z lufami lepkimi i ociekającymi, chyżo wypadli
5415  3,  3 |                     były również zamurowane i pełne niedostrzegalnych
5416  3,  3 |                 buchnął z jednolitych murów i sączył się smugami... Kilkadziesiąt
5417  3,  3 |               Oficerowie sformowali plutony i popod murami dążyli co tchu
5418  3,  3 |                  Miedzy innymi pracował tam i Cedru. Gdy już 2 dobrą godzinę
5419  3,  3 |                     był zlany potem, brudny i niemal ślepy od dymu i kurzu.
5420  3,  3 |               brudny i niemal ślepy od dymu i kurzu. Dysząc ciężko, usiadł
5421  3,  3 |                     ciężko, usiadł na worku i wyciągnął nogi. Ani jednej
5422  3,  3 |                   myśli... Gdzie to on jest i co robi? Co to za wory i
5423  3,  3 |                    i co robi? Co to za wory i do czego? Huk straszliwy
5424  3,  3 |              fioletowym cieniu, chodził tam i z powrotem niski oficer,
5425  3,  3 |                  niego przekrwawionym okiem i nie był pewny, czy rzeczywiście
5426  3,  3 |          człowiekiem. Oficer stanął nad nim i z uśmiechem ironii coś mówił.
5427  3,  3 |                   pomoc!", wrzasków konania i przesmutnych jęków a wołań -
5428  3,  3 |               dosłyszeć.~Zerwał się na nogi i wyprostował.~- Skąd się
5429  3,  3 |           Wyganowski.~Rotowe salwy strzałów i nowy huk armat spod Aljaferii
5430  3,  3 |                  wydłuż muru.~A nazywaj się i jak chcesz, diable czubaty... -
5431  3,  3 |                     w stronę ruin klasztoru i znowu dojrzał zawalone piwnice.
5432  3,  3 |                  Cedry. Poszedł, braciszku, i nie ma... Och, nic ma...~
5433  3,  3 |                    pierwszy ciężar z brzegu i dźwigać go wśród niewysłowionej
5434  3,  3 |                  Engracia rozwiązywano wory i wywalano piasek na kupę.~
5435  3,  3 |                   ze śmiechem, biegając tam i z powrotem jak koń w kieracie -
5436  3,  3 |                    jej olbrzymie wrzeciądze i rozwarto wrótnie na ścieżaj.~
5437  3,  3 |                  się teraz w ulicę, na plac i w dziedzińce klasztorne.
5438  3,  3 |                   wtargnąć do środka miasta i dojść do mostu. Z placu
5439  3,  3 |                 Pierwsze na zachód do placu i bramy Carmen obok klasztoru
5440  3,  3 |          otwierająca się na Calle del Cosso i wraz z ulicą św. Giliusza (
5441  3,  3 |                  wiodło na wschód, w ogrody i bocznice ku bromie Quemada.~
5442  3,  3 |                    zaopatrzonych w oskardy, i ruszono gromadnie na mur
5443  3,  3 |                 facjat, z nielicznych okien i strzelnic, z każdego piętra
5444  3,  3 |                 strzelnic, z każdego piętra i zza każdego niemal kamienia
5445  3,  3 |             chlusnęły kadzie wrzącego oleju i wody. Dym karabinowy buchał
5446  3,  3 |                 okien piwnicznych.~Francuzy i oddziały polskie biły w
5447  3,  3 |                   wszczepiali weń paznokcie i końce stóp, darli się na
5448  3,  3 |                  się na pojedyncze kamienie i rwali je gołą garścią w
5449  3,  3 |                     je gołą garścią w ogniu i dymie, wśród walących się
5450  3,  3 |                 była roztrzęsiona bagnetami i zamieniła się na osypisko
5451  3,  3 |             zamieniła się na osypisko cegły i wapna. Oszalały zastęp zdobywców
5452  3,  3 |                    na wyżynę gruzów zasłony i pokazali się w ulicy, z
5453  3,  3 |                     armatnie. Zatrzęsły się i stokroć oddały huk olbrzymie,
5454  3,  3 |                  mury klasztorów, dzwonnice i wieże kościołów. Kartacze
5455  3,  3 |                     w sztuki pierwsze głowy i piersi. Jasna krew strugą
5456  3,  3 |                Wywalony bruk, płyty marmuru i porfiru, wywalona z głębin
5457  3,  3 |                 lewej strony ulicy Engracia i trzy dalsze z prawej były
5458  3,  3 |                     piętra. Wszystkie drzwi i okna zabite głazami. Entuzjastyczne,
5459  3,  3 |                Mieli iść w tę czeluść wąską i sięgającą obłoków. Ulica
5460  3,  3 |                     w rękach luty karabinów i czekali na znak komendy.
5461  3,  3 |            mamrotaniem modlitwy śmiertelnej i śmiertelnymi ciosami. Powaleni
5462  3,  3 |               bagnetu, szarpali zębami ręce i twarze żywych i umarłych,
5463  3,  3 |                 zębami ręce i twarze żywych i umarłych, jak psy oszalałe
5464  3,  3 |               napadniętego domostwa. Skłute i roztrzęsione na bagnetach
5465  3,  3 |                   rękoma, na łożach, kołach i osiach armat jak potargane
5466  3,  3 |                    piechoty nadwiślańskie j i batalion pułku siedmdziesiątego
5467  3,  3 |                    wodzą generałów Verdiera i Lacoste'a przeszły przez
5468  3,  3 |                 przeszły przez pierwszy wał i rzuciły się na drugą baterię.
5469  3,  3 |                    kamienic. Przebrnął rowy i żywe wały pierwszej baterii
5470  3,  3 |                 żywe wały pierwszej baterii i z nagła trafił w wyłamane
5471  3,  3 |                    z Hiszpanami. Rzucił się i on w tłum. Obrońcy, wymordowani
5472  3,  3 |                    samym wyłomie, poranieni i skłuci, rozpierzchli się,
5473  3,  3 |                   skłuci, rozpierzchli się, i tylko z górnych okien wciąż
5474  3,  3 |                  żeby się kryć popod murami i posuwać niepostrzeżenie
5475  3,  3 |         pozamurowywane do połowy, toteż tam i sam można było przewidzieć
5476  3,  3 |           Przeczuwali. że trafią na barykad i zajmą jej tyły. Było tam
5477  3,  3 |                  jej tyły. Było tam mroczno i zupełnie pusto. Szli cichaczem,
5478  3,  3 |              smarując po murach. Bez straty i przeszkody dotarli do rogu.~
5479  3,  3 |                   walczącą na murze. Trwała i wysoka pochmurówka z cegły
5480  3,  3 |                   cegły zamykała tę uliczkę i dzieliła ją od głównej krwawej
5481  3,  3 |                     stosy wyrzuconych mebli i kupy worów z piaskiem. Na
5482  3,  3 |              pokrwawieni, przeważnie ranni, i bez przerwy strzelali. Kobiety
5483  3,  3 |                szczycie stało kilku młodych i zdrowych żołnierzy. Ci bronili
5484  3,  3 |                    wypadli zza węgłów ulicy i z krzykiem rzucili się na
5485  3,  3 |                     Spostrzegli ich obrońcy i przywitali strzałami, nim
5486  3,  3 |                  wszystkich oknach na górze i dole przed nimi ukazały
5487  3,  3 |                     nimi ukazały siei głowy i lufy. Huknęły strzały i
5488  3,  3 |                     i lufy. Huknęły strzały i dym zaciągnął ulicę. Obrońcy
5489  3,  3 |              zeskoczyli z niej kilku susami i zwarli się z woltyżerami.
5490  3,  3 |                     błyszczące od sztyletów i białe wyszczerzone zęby.
5491  3,  3 |                  Ujrzeli za sobą wąską sień i ceglane schody prowadzące
5492  3,  3 |                   czworobokiem do tej sieni i zwrócili wszystkie bagnety
5493  3,  3 |                     broń, pięciu woltyżerów i szósty Cedru nie odejmowali
5494  3,  3 |                   czworoboku, stał na progu i osłaniał kolumnę. Tuż za
5495  3,  3 |                    od strony ulicy Engracia i nie zdobytej Jeszcze barykady,
5496  3,  3 |               natchnionego anioła, straszne i cudowne, szeroko od uniesienia
5497  3,  3 |                     zgrozy ściągnęło męstwo i zdziczenie bojowe.~Jakże
5498  3,  3 |                  pełen płomienistego wesela i zachwytu, mierząc między
5499  3,  3 |                Pocisk dymu osmalił mu twarz i na chwilę oślepił oczy.
5500  3,  3 |                   się cichaczem białe czoło i oczy widma ogarną napastnika.