Tom, Rozdzial

7001  3,  13|               dzikich drzew na końcu ogrodu i na chwilę dał wolność duszy.
7002  3,  13|                    swych małych wód, z siłą i gniewem małych pian. Tam
7003  3,  13|                     stągwi, tam z szelestem i szemraniem biegnie przez
7004  3,  13|                    pomiędzy korzenie śliwin i grusz, które słodkie jego
7005  3,  13|              wypijają. Dopadł drugiego muru i znowu ujęty w rynnę, wyciosaną
7006  3,  13|               niezwykłością swoją, uderzało i dziś z tą samą siłą...~Klasztor!
7007  3,  13|                      Z podziwem, zdumieniem i dawnym lękiem patrzał na
7008  3,  13|                     już to stały się czarne i okryte rdzą jak żelazo,
7009  3,  13|                białą, niezniszczalną polewą i stały podobne do kafla wiecznotrwałego.
7010  3,  13|                   Nad skarpami ściany zimne i wysokie, z małymi pod dachem
7011  3,  13|               wysoko. Zła myśl przewija się i sama siebie zawstydzając
7012  3,  13|              wysmukłe lilie o strzępiastych i rozprysłych płatkach kielichów,
7013  3,  13|                      o brunatnych pylnikach i lepkim, żółtawym soku, wylewają
7014  3,  13|               Bodzanty, kościelnego księcia i łowcy, miłośnika tych puszcz
7015  3,  13|                mniszkom należy zawdzięczyć, i cudny sad w dzikim boru,
7016  3,  13|                  naukę tkania szmat z wełny i haftowania lnianych chust.~
7017  3,  13|                     przebiegli prędko ogród i wydostali się na obszerny
7018  3,  13|             dziedziniec. Stajnie klasztorne i podwórza były puste, ale
7019  3,  13|                  Schwytali w stajni parobka i powzięli szybką wiadomość,
7020  3,  13|                    wojsko niemieckie piesze i konne, że oficerowie kazali
7021  3,  13|                   rosły osłonione od wiatru i wygrzewały się w cieple
7022  3,  13|     złodziej-świętokradca, kraty porozginał i wyrwał, złupał nożem spróchniałą
7023  3,  13|                 spróchniałą szafkę cyborium i ukradł kielich złoty. Drżą
7024  3,  13|                     stoi na niskiej ambonie i opowiada ludowi z górskich
7025  3,  13|                  drży.~Lud wszystek wzdycha i szlocha. Gdy księżyna wskazał
7026  3,  13|                  wskazał z drżeniem na okno i wyłamane kraty, wszystkie
7027  3,  13|                   rozwija sukienkę kielicha i pokazuje, że święte komunikanty
7028  3,  13|          komunikanty złodziej w nią zawinął i na ołtarzu porzucił. Wtedy
7029  3,  13|              ołtarzu porzucił. Wtedy ów jęk i trwoga...~Lud pada na twarz
7030  3,  13|                 trwoga...~Lud pada na twarz i boi się wszystek, a grube
7031  3,  13|              sklepienie zwaliło się wówczas i wieża leżących przytłukła?
7032  3,  13|                     mszy wynosi monstrancję i intonuje pieśń, a sam przez
7033  3,  13|                 człowieka, co kraty wyłamał i święte komunikanty w sukience
7034  3,  13|                   łomoce pod mundurem ułana i niewymowna trwoga żelaznymi
7035  3,  13|                      Jakże wydaje się niski i mały! jakże ubogi i ciasny!
7036  3,  13|                   niski i mały! jakże ubogi i ciasny! Wszystko w nim z
7037  3,  13|                 marmurze, a teraz poczciwie i pracowicie zabielony wapnem
7038  3,  13|                 pracowicie zabielony wapnem i zabielany rokrocznie z troskliwością
7039  3,  13|                  ręce koło swego męczeństwa i królewski miecz. Tak jej
7040  3,  13|              kościoła, oficer siadł w ławce i zatonął w marzeniu, we wspomnieniach.
7041  3,  13|                wspomnieniach. Podniósł oczy i drgnął. W szerokim oknie
7042  3,  13|                      Wstał ze swego miejsca i szybko wyszedł z kościoła.
7043  3,  13|                 sprawiało dzwonienie szabli i ostróg, przepych ubioru
7044  3,  13|       przeciwieństwie do zakonnej szarzyzny i nędzy. Prędko zbiegł po
7045  3,  13|                     Dał rozkaz do wsiadania i sam skoczył na siodło.~Teraz -
7046  3,  13|                 okiem w nizinę, zdarł konia i stanął w miejscu jak skamieniały.
7047  3,  13|                     przez łąki, przez płoty i wąwozy, co pary w koniach.
7048  3,  13|               twardych głowni modrzewiowych i czarne rumowia piecowisk.
7049  3,  13|               zmasakrowana, ramiona, piersi i ręce pocięte. Ale naokół,
7050  3,  13|               dylach podłogi, przed progiem i za progiem, stały czarne
7051  3,  13|                Kazał go dźwignąć żołnierzom i wynieść na dwór. Trup już
7052  3,  13|          podejrzliwie przyglądał żołnierzom i oficerowi. Milczał zawzięcie.~-
7053  3,  13|              piechota?~- Była konnica, była i piechota.~- Jak się to stało?~-
7054  3,  13|                  Pan na mnie kiwnął palicem i raz dwa kazał przez zęby,
7055  3,  13|                   pan sklął, zmaścił słowem i kazał im, żeby natychmiast
7056  3,  13|                   Uskoczył do małej stancji i drzwi za sobą zaparł. Dopiero
7057  3,  13|                    pistolety, za dubeltówkę i przez sadek do lamusa. Mnie
7058  3,  13|                   mi powiada: "Leź w dymnik i bij z góry!" Poszedłem i
7059  3,  13|                    i bij z góry!" Poszedłem i układłem ta niejednego.
7060  3,  13|                     za próg, zakopali w dół i poszli ku Kielcom.~- Gdzie
7061  3,  14|        Fijałkowskiego, idącej pod Calatayud i Saragossę w drugiej połowie
7062  3,  14|                przeciął był wszystkie drogi i przesmyki pirenejskie, tamował
7063  3,  14|              francuskich, przejmował pocztę i unicestwiał wszelkie dostawy.
7064  3,  14|                     wąwozach przeżył czasy. I teraz, w deszcz, śród wiatru
7065  3,  14|                teraz, w deszcz, śród wiatru i okrutnej słoty, szedł wesoło
7066  3,  14|                    a teraz woda gnoi!~- No, i Hiszpanów niemało!~- A co
7067  3,  14|                prawdę.~- No?~- Ony, choć to i chrześcijanie są, i katoliki
7068  3,  14|                 choć to i chrześcijanie są, i katoliki prawowierne, ale
7069  3,  14|                Dopiero na podgórzach z tej' i tamtej strony rzeki szarzały
7070  3,  14|                  prace teraz były już puste i porzucone. Gdzieniegdzie
7071  3,  14|                francuski. Wzięli się w górę i przez pola skacząc w poprzek
7072  3,  14|                 bramy Engracia. W zdumieniu i bojaźni cały oddział stanął
7073  3,  14|                  Torrero do Świętego Józefa i jak szosa walencka, była
7074  3,  14|                   zęby, przeskoczyła Huerbę i straszliwym znakiem ryła
7075  3,  14|                    biło swego czasu na most i przedmieścia zarzeczne.
7076  3,  14|                Podobną figurę krętych rowów i powyginanych nasypów przedstawiały
7077  3,  14|                  Józefa zostały jeno baszty i dziurawe ściany...~Ułani
7078  3,  14|                 prochowych. Przez te kanały i pęknięcia murów wywalała
7079  3,  14|                     Ulica Cosso była od min i kontrmin porwana. Ułani
7080  3,  14|                  trudności przebycia terenu i pod pozorem konieczności
7081  3,  14|                  klasztoru Świętego Tomasza i z drugiej strony do kościoła
7082  3,  14|                      zdruzgotany na szczapy i drzazgi. Szpital obłąkanych,
7083  3,  14|              klasztor Panien Jerozolimskich i wszystkie domy dzielnicy
7084  3,  14|                  nieprzejrzane zwalisko. Tu i owdzie sterczała jeszcze
7085  3,  14|                     czego służyły ich węgły i sklepienia. Stały teraz
7086  3,  14|                    teraz z gruzów powitanie i cześć zwycięzcom.~Cedro
7087  3,  14|                   siodle, o bok wsparł rękę i patrzał w zwaliska. Nie
7088  3,  14|          maurytańskich, wszystkich justizów i królów Kastylii! Zmiażdżyli
7089  3,  14|                 siempre heroica - spodlałaś i ty! Leżysz nareszcie w gruzach,
7090  3,  14|                     ruszył tam niezwłocznie i rozłożył się po pańsku w
7091  3,  14|                     obszernych refektarzach i licznych celach. Wyborowe
7092  3,  14|                 wszystkie konie. Oficerowie i żołnierze poszli wnet spać,
7093  3,  14|                    raz pierwszy bezpiecznie i spokojnie.~O zmroku Cedro
7094  3,  14|                      wysoko przypiął szablę i sam jeden poszedł w miasto.
7095  3,  14|                   deszcz, wicher ze świstem i wyciem leciał ulicami. Bramy
7096  3,  14|            przesuwał się człowiek, z uszami i oczyma zawinięty w opończę.
7097  3,  14|               nielicznych przechodniów. Ten i ów z nich stanął w biegu
7098  3,  14|                    ów z nich stanął w biegu i wiódł oczyma białą postać.
7099  3,  14|                   zwracał na te głosy uwagi i nie raczył skierować głowy,
7100  3,  14|                  Widział w marzeniu Olszynę i Stokłosy, dom rodzinny,
7101  3,  14|                    dom rodzinny, ojca, Mery i Trepkę. Przywiózł im gościa
7102  3,  14|            dalekiego Południa. Widział Mery i nieznajomą doncellę, jak
7103  3,  14|             owsianych, szum tamecznego lasu i plusk cichy tamtejszej wody?
7104  3,  14|                  między tamtych ludzi ogień i niezłomną dumę, złączy duszę
7105  3,  14|                złączy duszę swoją rozpaloną i wzniosłą z ciszą i spokojnością
7106  3,  14|                rozpaloną i wzniosłą z ciszą i spokojnością słowiańską.
7107  3,  14|             słowiańską. Ona to będzie żarem i zapałem pod strzechą olszyńską!
7108  3,  14|                   Minął jedną z nich, drugą i wstąpił w trzecią. Nigdzie
7109  3,  14|                tamtym kierunku, potknął się i uderzył piersiami, kolanem
7110  3,  14|                  uderzył piersiami, kolanem i wreszcie czołem o gruzy.
7111  3,  14|                 Chropawe bezkształtne bryły i złomy muru, kupy cegieł
7112  3,  14|               zwalisk oślizgłych od deszczu i mokrych żwirów. Nogi jego
7113  3,  14|                   żelaza, kolana tłukły się i zbijały o nastawione urwiska.
7114  3,  14|                     naprzód, potem na prawo i mocując się z gruzami lazł
7115  3,  14|                    Wtedy, spracowany ciałem i duchem, zwalił się między
7116  3,  14|                 tylko spracowanie się ciała i duszy, znużenie i odrazę.
7117  3,  14|                     ciała i duszy, znużenie i odrazę. Z rzadka rozlegał
7118  3,  14|             rozczarowania, śmiech nieznośny i przeklęty. Któż wie, myślał
7119  3,  14|                leżał, jakoby dreszcz gruzów i zwalisk. Leniwie podniósł
7120  3,  14|                  łomotanie żelaznych drągów i ciosy kilofa. Krzysztof
7121  3,  14|                  trupy rozkopują zwaliska - i na tym poprzestał. Leżał
7122  3,  14|                 ciężkie kroki, szczęk drąga i szepty rozmowy poczęły się
7123  3,  14|                   pasa pistolet, odwiódł go i czekał znieruchomiały.~Ludzie
7124  3,  14|                  Wtedy on podniósł pistolet i rzekł spokojnie po francusku:~-
7125  3,  14|                Krzysztofem, z prawej strony i z lewej, jakoby gończy pies,
7126  3,  14|                     figury rozpierzchły się i rozpłynęły w mroku w ten
7127  3,  14|                     razy sprawdził kierunek i szarpnął cyngiel. Echo strzału
7128  3,  14|                 szablę. Słyszał obok siebie i za sobą skoki po jęczących
7129  3,  14|                   Żelazny drąg dosięgnął go i wymacał. Wtedy odwróciwszy
7130  3,  14|                    na prawo, na lewo, w tył i naprzód. Nogi jego wyłamywały
7131  3,  14|                    Nogi jego wyłamywały się i spadały z kamieni. Walił
7132  3,  14|                     kolana, na ręce, zrywał i odskakiwał od wrogów, którzy
7133  3,  14|                labirynt zaułków, ścian, izb i dołów! W jednym z takich
7134  3,  14|                     z nich dwu w to miejsce i zaświecili mu wprost w ślepie
7135  3,  14|                twarze. Skoczył susem na obu i ciął oślep pałaszem ze wszystkich
7136  3,  14|                   piorunowe ciosy, krzyżowe i sztychem. Tamci bili weń
7137  3,  14|                  nich wrzasnął przeraźliwie i ustał w walce, ale drugi
7138  3,  14|                  czuł jego chrapliwy oddech i odór jego ciała. Idąc za
7139  3,  14|                    śmierć dusząc się rękoma i zmagając tarzali się po
7140  3,  14|                     Hiszpan był chłop gruby i żelaznej mocy, toteż Cedro
7141  3,  14|              sprostać. Ratowała go zwinność i młodość. Wyrywał się co
7142  3,  14|                   oka decydował: wyrwać się i uciekać co sił! Targnął
7143  3,  14|                Targnął się, wygiął w krzyżu i oderwał. Ale tamten poczuł
7144  3,  14|                  ziemi z twarzą przy twarzy i chwilę czekali na śmierć
7145  3,  14|                Hiszpan nabrał w piersi tchu i rzucił się pierwszy na Cedrę
7146  3,  14|                stromych schodach dusząc się i żrąc wzajem. Na dnie, gdzie
7147  3,  14|                    trafił w czeluść schodów i we dwu, trzech susach dopadł
7148  3,  14|                    samej chwili schylił się i porwał z ziemi olbrzymią
7149  3,  14|                  lecz jakoby sześciu ludzi, i z chichotem szczęścia od
7150  3,  14|                 większych, nieudźwignionych i nadludzką, oszalałą siłą
7151  3,  14|                wiadomości o tym, gdzie jest i co robi. Rypał nagimi rękoma
7152  3,  14|                 rękoma przemokłe skiby muru i walił je w dół wciąż, bez
7153  3,  15|                  chadzały drogą pampeluńską i dolinami do niej przyległymi,
7154  3,  15|                      na San Per, do Alcaniz i stamtąd aż pod Monroyo.
7155  3,  15|              siodłach, zniszczeni od wichru i deszczu.~Krzysztof Cedro
7156  3,  15|                Kości miał potłuczone, płuca i wątrobę jakby odbite drągami.
7157  3,  15|                     Był dręczony od smutków i tęsknot. Łaził po Saragossie
7158  3,  15|                    samotności zupełnej, zły i zapamiętały. Kiedy go towarzysze
7159  3,  15|                   towarzysze dawnych wypraw i zabaw rycerskich pytali,
7160  3,  15|                   pytali, co z sobą wyrabia i czemu się dziwaczy, mówił
7161  3,  15|                 jako jest kuszony od diabła i że zmaga się z nim w opustoszałych
7162  3,  15|            kościołach, w ruinach klasztorów i w gruzach ludzkich domów.
7163  3,  15|             południowego wsysający w gruzły i torebki swych kwiatów, osłaniać
7164  3,  15|             hiacyntów o tysiącu barw, lilii i tulipanów, Krzysztof ocknął
7165  3,  15|                zażądał wyznaczenia do czynu i na czele podjazdu uszedł
7166  3,  15|               wachmistrzowską mość Gajkosia i dwudziestu chłopa. Wskazano
7167  3,  15|               Należało je wyśledzić, zbadać i, jeśli to możliwe, drogi
7168  3,  15|                  osypiska gipsu, płone ławy i wyniosłości przesiąkłe solą.
7169  3,  15|                  górnym biegiem rzeki Cinca i Noguera. Dosięgli tu wiatru
7170  3,  15|                 Noguera. Dosięgli tu wiatru i nawału chmur. Odetchnęli
7171  3,  15|                 zwątlałej skały, było cicho i duszno. Wiatr tam nie dolatał,
7172  3,  15|               połączone z zagrodami dla kóz i krów. Kiedy niekiedy trafiały
7173  3,  15|             zawodowych, ludzi górskich.~Tam i sam, w miejscach najbardziej
7174  3,  15|                    do uprawy ogrodu, warzyw i pola, widać było gruzy osad
7175  3,  15|                 pola, widać było gruzy osad i folwarków maurytańskich,
7176  3,  15|                  tak już pokryte bluszczami i trawą, że trudno je było
7177  3,  15|                  pojmać w chacie mieszkańca i wydobyć od niego zeznanie.
7178  3,  15|                 zakamieniali, nieprzystępni i niezdobyci w uporze swoim,
7179  3,  15|                 dążono. Trafiali się jednak i ludzie łakomi na grosz albo
7180  3,  15|               łakomi na grosz albo jowialni i dobroduszni, za niuch dobrej
7181  3,  15|               Trafiali się politycy trzeźwi i przewidywacze nieomylni,
7182  3,  15|             nieomylni, zawsze uznający siłę i władzę tego, kto jej posiada
7183  3,  15|                     posiada najwięcej. Byli i podli zdrajcy. Ci przychodzili
7184  3,  15|                    chyłkiem w godzinie nocy i mroku, wiedli niedostępnymi
7185  3,  15|               wiedli niedostępnymi szlakami i wydawali na śmierć bezpiecznie
7186  3,  15|                    rodaków. W godzinie nocy i mroku brali za to zapłatę
7187  3,  15|                   mroku brali za to zapłatę i znikali w szczelinach górskich.~
7188  3,  15|                   Niedościgłym inkwizytorem i badaczem co się zowie był
7189  3,  15|                   Umiał tak zadawać pytania i tak je popierać argumentami,
7190  3,  15|                    usposobienia, charakteru i temperamentu, jak powszechnie
7191  3,  15|                    się przy blasku księżyca i w najciemniejsze noce, czynili
7192  3,  15|                     czynili napaści rankami i z wieczora na obozy i wędrowne
7193  3,  15|               rankami i z wieczora na obozy i wędrowne partie.~Po długich
7194  3,  15|                 odegnać bandy od przesmyków i szlaków górskich, otworzyć
7195  3,  15|                     tych miejsc diabelskich i otrzymał rozkaz przywrócenia
7196  3,  15|                Herbes itd., były zbuntowane i w stanie wojny. Oddziałek
7197  3,  15|                  żeby napadać niespodzianie i nie dać się gerylasom spostrzec,
7198  3,  15|                     długich jazdach naprzód i w tył, jednego dnia o zmroku
7199  3,  15|                 dwustu piechurów znad Wisły i pod tkliwą strażą ich karabinów.
7200  3,  15|           Saragossie.~Twarz jego w marszach i na wietrze sczerniała i
7201  3,  15|                     i na wietrze sczerniała i zeschła. Wydatne kości policzków
7202  3,  15|                     Wydatne kości policzków i szczęk nadawały jej wyraz
7203  3,  15|                    nadawały jej wyraz grozy i surowości nieubłaganej.~
7204  3,  15|                     czymś nad wyraz dziwnym i niespodzianym w tej twarzy
7205  3,  15|                    jego, gdy przyszło witać i rozmieszczać przybyszów.
7206  3,  15|                   Ale za chwilę już postawa i brzmienie głosu wróciły
7207  3,  15|            miasteczko u stóp góry rozłożone i drogi do niego prowadzące.
7208  3,  15|                    miał tu łóżko, stoliczek i dwa krzesła. Kazał zaraz
7209  3,  15|                   do tej izby drugą pościel i zaczął gościć młokosa. Krzątał
7210  3,  15|                   palić, wsie całe z babami i dziećmi do nogi wytracać,
7211  3,  15|                     miasta uśmierzać ogniem i mieczem. Szczerze ci mówię,
7212  3,  15|                    tak ostrym, nieubłaganym i twardym, jakby to innego
7213  3,  15|                     załatwieniu formalności i wyjściu oficera wrócił do
7214  3,  15|                  Tortozy, dać wieść o tobie i innych po drodze załogach.
7215  3,  15|                   Potem wracam do Saragossy i do pułku.~- Do Tortozy,
7216  3,  15|                     od dawien dawna dymisja i leży w jakiej kancelarii.
7217  3,  15|               Wyganowski rozpostarł ramiona i zaśmiał się w głos jak dziecko.
7218  3,  15|                    siadł na posłaniu rześki i zdrów, silny rzeczywiście
7219  3,  15|                Wyszedłem na lustrację zamku i zastałem już wszystkich
7220  3,  15|                   mu się przez wiechy wąsów i okrąża czerwony nochal.
7221  3,  15|                 wszystkie te bitwy, te wsie i miasta! - krzyknął~Wyganowski
7222  3,  15|                chodząc po izbie. - Alboż to i ja nie mam pod swoją komendą
7223  3,  15|                     a przecież ich szczędzę i cenię, bo ci najlepiej umieją...
7224  3,  15|                   jaką wojnę można skończyć i kiedy. Napoleon nie cofnie
7225  3,  15|                pobić, bo mają za sobą rację i entuzjazm. To mówiłem w
7226  3,  15|                 feudałów, dóbr klasztornych i tej dynastii Burbońskiej!
7227  3,  15|                bronił się Aragon, Katalonia i Waleneja zębami i pazurami
7228  3,  15|                 Katalonia i Waleneja zębami i pazurami sto lat temu w
7229  3,  15|                  ciągu tę dewizę przed sobą i Panem Bogiem. Ja już nie
7230  3,  15|                     was pewnym, najbliższym i zupełnie bezpiecznym szlakiem
7231  3,  15|             trzymają dla zysku, ale zarazem i od swoich radzi biorą.~-
7232  3,  15|                    prawdziwy, ale szaławiła i wolnomyślnik. Stąd ma pasję
7233  3,  15|                   fanatyzm chłopów, mnichów i przemytników nie zadowala.
7234  3,  15|                   dymisję, jeśli nadeszła - i nic więcej. On mi ją przyniesie.~
7235  3,  15|                     ręce na ramionach Cedry i uśmiechał się z głębi duszy.~-
7236  3,  15|               człowiek, don José, wywiedzie i mnie. Ma on już dla nas
7237  3,  15|                    hiszpańskich, Villacampy i Barsoncourta, na przejście
7238  3,  15|                 Wyganowski obłudnie.~- Chcę i ja być coś wart w twoich
7239  3,  15|             człowieka.~Kapitan skinął głową i wyszedł. Cedro udał się
7240  3,  15|                    Westchnęli jeno posępnie i - bywaj! do koni.~Nad wieczorem
7241  3,  15|                 Hiszpan. Był wysoki, zwinny i silny. Mówił nieźle po francusku.
7242  3,  15|                 Cedro wszczął z nim rozmowę i badał go pilnie oczyma.
7243  3,  15|                sobie powiódł go do Gajkosia i po polsku powiedział wachmistrzowi,
7244  3,  15|                  wachmistrzowi, kto to jest i co ma za misję. Gajkoś go "
7245  3,  15|                   go trza mieć między końmi i na oku.~Don José wdział
7246  3,  16|                    gór skalistych, jałowych i wysokich. W pobliżu klasztoru
7247  3,  16|                 stał batalion trzeci polski i batalion pułku sto piętnastego,
7248  3,  16|                  bram: Mostowej, del Rastro i posępnych bastionów: Świętego
7249  3,  16|                 Cedro porwał się z pościeli i co prędzej począł wdziewać
7250  3,  16|             Oniemiał. Upadł na posłanie swe i leżał bez ruchu, słuchając
7251  3,  16|                    szablę, zarzucił płaszcz i pojechał za Ebro. W pobliżu
7252  3,  16|                     się tutaj zarośla agawy i dzikie krzewy krępli. W
7253  3,  16|                   Gdy Cedro skoczył z konia i przypadł ku niemu, ujrzał
7254  3,  16|                   swojej suknie hiszpańskie i rzucił je niedaleko między
7255  3,  16|                    Te nagie ręce, bezbronne i bezsilne, ciśnięte, równolegle
7256  3,  16|                  ziemi. Roje moskitów, much i drobnych, ledwie widzialnych
7257  3,  16|                    z trupa woń śmierci.~Ten i ów z wiarusów zakopcił fajkę
7258  3,  16|                     wiarusów zakopcił fajkę i splunął. Pomedytowali, pogwarzyli
7259  3,  16|              pogwarzyli o dziwnym zdarzeniu i odeszli. Cedro został sam.
7260  3,  16|                 kolanach, głowę na dłoniach i patrzał w twarz przyjaciela.
7261  3,  16|                   tam. Wyschły piach, sypki i lotny, przepalony na łokieć,
7262  3,  16|           załomotało jak jastrząb zgłodzony i straszliwy. Gniew pognał
7263  3,  16|                   myśli. Zamknęło się serce i dusza znowu stanęła przed
7264  3,  16|                    cuchnął.~Krzysztof wstał i wielkimi kroki poszedł w
7265  3,  16|                  bitwy. Wyszedł przed front i gromkim głosem zwrócił się
7266  3,  16|                     zwrócił się do oficerów i żołnierzy, żeby pomścili
7267  3,  16|                  pomścili śmierć towarzysza i żeby poszli pogrześć jego
7268  3,  16|                  zlituje się nad nim słońce i ognia swego nie przygasi.
7269  3,  16|                   żaru. Krew się już wzdyma i skórę rozsadza. Komar i
7270  3,  16|                     i skórę rozsadza. Komar i mucha ssie jego krew sprawiedliwą.
7271  3,  16|                 głos:~- Cześć mu sam oddaj. I dół mu sam wykop. Już on
7272  3,  16|                  wykop. Już on nie żołnierz i nie towarzysz. Przypatrz
7273  3,  16|            karabinów. Wkrótce ich pył drogi i kurzawa dymu zasłoniła.~
7274  3,  16|               Wyciągnął z pochwy szablę swą i koniec jej twardo zanurzył
7275  3,  16|                sztyletem. Siadł na kamieniu i gadał do trupa:~- Taki to
7276  3,  16|                    czas, że wstał z miejsca i począł wygrzebywać w lotnym
7277  3,  16|                     ziemią, śpiewając sobie i jemu pieśń pożegnalną, pieśń
7278  3,  17|                  dziedzic Wyrw całe ruchome i nieruchome mienie swoje
7279  3,  17|                    krajowa roku dziewiątego i ułan, w mizernym stopniu
7280  3,  17|              prędzej wziął z wojska dymisję i pośpieszył do Kielc. Urzędowe
7281  3,  17|                    tylko ziemia nie zaorana i trocha płotów, że chłopi
7282  3,  17|                  wkroczył w te góry, to już i został.~W tym czasie do
7283  3,  17|                    sprowadził się mąż Zofki i łapczywie objął gospodarstwo,
7284  3,  17|                    jedynie stamtąd co można i nie kwapił się do domu.~
7285  3,  17|                     tego domostwa stancyjkę i dwie zimy przepędził w niej
7286  3,  17|                  myślistwo. Strzelec Kacper i Michcik, którego z wojska
7287  3,  17|                Michcik jako kucharz, szatny i doradca. W rok po osiedleniu
7288  3,  17|                    odbudował stajnie, obory i do porządku przywiódł śpichlerz.
7289  3,  17|                    upustem na palach bitych i odrestaurował młyn, a wreszcie
7290  3,  17|                    dom.~Dom był z modrzewia i wielkiej jodły. Od dawna
7291  3,  17|               zimową porą z Łysicy, Bukowej i Strawczanej góry olbrzymie
7292  3,  17|             olbrzymie tramy modrzewia, buku i jodły.~Obrobione z nich
7293  3,  17|                  Obrobione z nich przyciesi i belki schły w porze letniej
7294  3,  17|                stolarz dopasowywał już okna i drzwi. Przez całe lato słychać
7295  3,  17|                     wiązaniem belek, krokwi i łat bielił się na okolicę.
7296  3,  17|                wypraw myśliwskich, obejrzał i wybrał na górach. Był przy
7297  3,  17|                   widział, każdy sęk, rdzeń i wypaść pomacał ręką. Całe
7298  3,  17|               pomacał ręką. Całe dni wiosny i początku lata przepędzał
7299  3,  17|                    przepędzał wśród traczów i cieślów. Przywykł do tego,
7300  3,  17|                     nogi plątały w miękkich i cienkich wstążkach heblowin,
7301  3,  17|                    do cna rachunkiem, okiem i ręką. Gdy ściany z niezmiernych
7302  3,  17|                zwierał zrąb mocnymi belkami i niewzruszonym stragarzem
7303  3,  17|                     siłę przeciwko wiatrowi i wszystkiej burzy. Sam rok
7304  3,  17|                   wszystkiej burzy. Sam rok i napis na tym stragarzu wydłubał.
7305  3,  17|                    kupy rozrzuconych gontów i łat zaczął wyrastać. Jednocześnie
7306  3,  17|            nieużytków, wydzieranie jałowców i wynoszenie kamieni. Coś
7307  3,  17|               działaniem przykładu na rozum i wolę, ile mocą nieświadomego
7308  3,  17|               pniaków po świerkach, jodłach i bukach, które tam niegdyś
7309  3,  17|                    pod nimi zawalano ziemią i równano pracowicie. Dzieci
7310  3,  17|                  równano pracowicie. Dzieci i wyrostki zbierały niezliczone
7311  3,  17|                   niezliczone masy kamienia i wynosiły na przydrożne kamionki.
7312  3,  17|                   tylko na powierzchni, ale i pod cienką warstwą ziemi
7313  3,  17|                    starganą kilofami w góry i doły, kamienie zdawały się
7314  3,  17|                    orzechy, rodzić w oczach i mnożyć jak niezliczony owad.
7315  3,  17|               zgrzytał, skwierczał, wił się i prawdziwie walczył. Rwał
7316  3,  17|                     przecinał nadgniłe kije i rozrywał odwieczne legowiska
7317  3,  17|                  skalistej, rzucane w prawo i lewo. Ziemia nie dawała
7318  3,  17|                  żyły, wyorać oporny kamień i z niemałym bólem krzyża
7319  3,  17|               dawnych porębach nowe chrusty i młody lasanek, przeważnie
7320  3,  17|                zbielał jak kość, stwardniał i wysechł, można tam było
7321  3,  17|                     dzikich gruszek, głogów i jeżyn. W dawnych, zarosłych
7322  3,  17|           niezdobyte barykady dzikich malin i wielkich ostów. Cały ów "
7323  3,  17|                    gałęzi, badylów, pniaków i korzeni. Ludzie w chłodku,
7324  3,  17|                    dżdżu, pracowali chętnie i żywo. Każdy rad był brać
7325  3,  17|                  zamiar siać z wiosną owies i paść nim stadninę, którą
7326  3,  17|                   glinianej fajeczki tiutun i rozmyślał o przyszłym stadzie.
7327  3,  17|                 lekka przemókł od kołnierza i pleców, więc się zagrzewał
7328  3,  17|                  fajeczką, wesołymi myślami i skurczeniem postawy. Dymy
7329  3,  17|                przez pola już przetrzebione i niosły woń jałowcową po
7330  3,  17|                wertepach drogi, po wybojach i kamieniach, ostrożnie zjeżdżał
7331  3,  17|               Krzysztof!~Podbiegli ku sobie i padli wzajem w ramiona bez
7332  3,  17|                  popatrzał na niego z ukosa i rzekł:~- Na wielką wojnę.~-
7333  3,  17|                  jakże myślisz dalej? kiedy i dokąd ciągnąć?~- Jutro,
7334  3,  17|                Serocka, z Pułtuska na Łomżę i Augustów pod Mir. Ale gdzie
7335  3,  17|                  Cedro śmiechem tak wesołym i hucznym, że Rafała aż złość
7336  3,  17|                   do żołnierza. - Pójdziesz i ty na wojnę?~- Skoro panicz...~-
7337  3,  17|               burmistrzuje.~- Toś, Michcik, i strony swoje zdradził dla
7338  3,  17|                    dużo, a pan młody. - No, i podoba ci się w tych górach?~-
7339  3,  17|                  pana porucznika... Jako że i Samosiłka... pan mi przyobiecał
7340  3,  17|                patrząc na towarzysza:~- Idę i ja... do pioruna!~Już dom
7341  3,  17|                     do stajni oglądać konie i wybierać dla Rafała wierzchowca.~
7342  3,  18|                     rewia powszechna. Cedro i Rafał Olbromski spodziewali
7343  3,  18|            błyszczał barwami mundurów sztab i wyprężone, połyskliwe gwardie
7344  3,  18|                      ujrzawszy szarą kapotę i trójgraniasty kapelusz bez
7345  3,  18|               złączył, umundurował, wyżywił i poruszył. Sprzągł ze sobą
7346  3,  18|                     araba. Cesarz siadł nań i zjechał ze wzgórza. Gwardie
7347  3,  18|                    przed nim, świta za nim, i znowu gwardie. Pułki defilujące
7348  3,  18|             kamienia. Twarz jego była zimna i obojętnie ponura jak złom
7349  3,  18|                 zostały widzieć jeno radość i gniew, były w tej chwili
7350  3,  18|                 Ręka pociągnęła cugle konia i jakiś rozkaz padł z ust.