Tom, Rozdzial

 501  1,  2 |                   Helenka klęczała na ziemi i wyrównywała, jak mogła,
 502  1,  2 |           Spostrzegłszy go wyprostowała się i wlepiła weń przestraszone,
 503  1,  2 |                     jej ręce, nachylił usta i dotknął wargami jasnych
 504  1,  2 |                     Odsunęła go w zdumieniu i wyszła. Rafał stał plecami
 505  1,  2 |                     namiętne dźwięki mazura i jeden szczególnie, najwyższy,
 506  1,  2 |                drganie całego domu od tańca i zgiełkliwy gwar przechodzący
 507  1,  2 |                    Zaśmiał się na cały głos i twardym krokiem wyszedł
 508  1,  2 |                    pięściami, nogą rozkopie i na drzazgi rozsiepie ten
 509  1,  2 |                   dom, wyzwie tu wszystkich i zeklnie. Będzie się z każdym
 510  1,  2 |                      zaczął dusić w uścisku i kłuć po twarzy ogoloną brodą.
 511  1,  2 |                   na wieczne czasy, kielich i płacząc ze szczęścia rzewnymi
 512  1,  2 |                  cześnik dziekana za żebra, i obadwaj, rzadko kiedy jednocześnie,
 513  1,  2 |                ciasnym kąciku między stołem i szafą, piejąc zupełnie cudzymi
 514  1,  2 |               kurzyło. Porozpinali kontusze i siedzieli w żupanach z kitaju,
 515  1,  2 |                   chudy, mizerny, zawiędły, i wołał:~- A, mówię, tak!
 516  1,  2 |                    go w pysk, rym z drugiej i to arte. Dopiero wtedy rura
 517  1,  2 |                     stół. Okna były otwarte i jasne światło księżyca dogasało
 518  1,  2 |                      tak rześki, szczęśliwy i radosny, że aż same nogi
 519  1,  2 |              Ogromnie te Niemcy pouciekały, i to z Krakowa.~Ale go zaraz
 520  1,  2 |               Krakowa.~Ale go zaraz skarcił i zagłuszył okrzyk powszechny:~-
 521  1,  2 |                       A tobyś waść siedział i ciągnął likwor, skoro go
 522  1,  2 |                    się tam plecami o ścianę i rozpalonym okiem śledził
 523  1,  2 |            stojących przed nim rozsunął się i że jedna z panien tańczących
 524  1,  2 |                     mazurze. Podał jej rękę i przebiegł salę niezupełnie
 525  1,  2 |                     twarz, wzburzonę włosy, i parsknęła śmiechem tak niesłychanie
 526  1,  2 |                    że wszyscy obejrzeli się i nie wiedząc, o co chodzi,
 527  1,  2 |                     w niewłaściwym kierunku i tak lekkomyślnie obwisłymi
 528  1,  2 |              zmuszona była wesprzeć go siłą i wyciągnąć prawie z domu.
 529  1,  2 |                    do tak zwanego belwederu i tam złożyło na posłaniu.
 530  1,  2 |                  pokoje gościnne, śpiżarnie i składy gospodarcze. W największej
 531  1,  2 |                   godzinie dnia zbudził się i usiadł na posłaniu. Dokoła
 532  1,  2 |                   posłaniu. Dokoła na ziemi i na łóżkach chrapali sąsiedzi.
 533  1,  2 |                    nie wiedział, gdzie jest i co się z nim dzieje. Głowa
 534  1,  2 |              Widział głowy, rozrzucone ręce i nogi, poroztwierane usta,
 535  1,  2 |                    Wlepił oczy w to miejsce i po długim badaniu z ulgą
 536  1,  2 |                    po długim badaniu z ulgą i pociechą dojrzał żywego
 537  1,  2 |                     wielkiego wzrostu, siły i bardzo dzikiego charakteru.
 538  1,  2 |                   czoło, siedział na słomie i jadł, a właściwie pożerał
 539  1,  2 |              pożerał mazurki, kruche ciasta i strucle przekładane, które
 540  1,  2 |                     łamał go na dwie części i każdą z nich unicestwiał
 541  1,  2 |                ogromnej żuchwy. Rafał długo i z osłupieniem wpatrywał
 542  1,  2 |                   drzwi zostawiono otworem, i przyniósł stamtąd nowe naręcze
 543  1,  2 |               stamtąd nowe naręcze mazurków i strucel, jak to wszystko
 544  1,  2 |                     poduszką, siadł w kucki i ze zdwojoną energią zabrał
 545  1,  2 |              rozterce takiej runął na wznak i nim głowa jego dopadła poduszki,
 546  1,  2 |                   amen.~Świeca dopaliła się i zgasła.~Nikły promień światła
 547  1,  2 |                    znowu. Siadł na posłaniu i natychmiast przypomniał
 548  1,  2 |                    Namacał w ciemności buty i wzuł je co prędzej, wyszukał
 549  1,  2 |                  niezbędnych części ubrania i zaczął wciągać na nogi.
 550  1,  2 |             ogarniać go zaczęła bezwładność i po wtóre usnął jak kamień.~
 551  1,  2 |                   który powyrywał wprawdzie i rozdarł, ale zdołał wciągnąć
 552  1,  3 |                 nogami, palce wbił we włosy i na podobieństwo mełameda
 553  1,  3 |              chytrością spoglądał na kolegę i kuzynka Krzysztofa Cedrę,
 554  1,  3 |            uśmiechał się w sposób błazeński i czterykroć za wysokim głosem
 555  1,  3 |                cierpliwy niegdyś na kurzawę i upał słoneczny..."~- Idź,
 556  1,  3 |                   sobie, Sybarycie, z uwagą i namaszczeniem dziełko starego
 557  1,  3 |                śpieszył...~Będę się umizgał i dziewczęta cieszył...~ ~-
 558  1,  3 |                     zgodzić na tak niewinny i słodki pewnik łysego kpiarza:
 559  1,  3 |                     Przecie to takie proste i do wykonania łatwe...~-
 560  1,  3 |                   podpierał brodę pięściami i nieruchome oczy wlepiał
 561  1,  3 |                  Wisły gubiła się we mgłach i deszczu. Zatopione w nich
 562  1,  3 |                   miasteczkami, smugami wsi i skrzydłami lasów ukazywały
 563  1,  3 |                   domów Nadbrzezia, Trześni i kępiastych, a jak lasy rozrosłych
 564  1,  3 |          nieokreślona żądza zjawisk, stanów i rzeczy tajemnych, wielkich,
 565  1,  3 |                     z wolna. Była niby nudą i z nagła stawała się natarczywością,
 566  1,  3 |                      których nie było wcale i nigdy, cudna tęsknota pełna
 567  1,  3 |                    cudna tęsknota pełna łez i wołań, żeby przyszła istność
 568  1,  3 |                     się w głowie wątła myśl i nikła w sennych obrazach:
 569  1,  3 |                   to straszne miejsce! Rosa i pajęczyny bielą się w miesięcznym
 570  1,  3 |                     pajęczyna, a gdy stanąć i słuchać, bez wydania głosu
 571  1,  3 |                     szczętu, to się uciszał i znikał. W takich minutach
 572  1,  3 |                   zbliżył się cicho do szyb i długo, z wytężoną uwagą
 573  1,  3 |                 słyszeć głośniejsza rozmowa i przyjaciele zaczęli znowu
 574  1,  3 |                     ślicznych ust odęła się i blade, ciche oczy smutek
 575  1,  3 |                 Cedro był szczupły, mizerny i nie bardzo silny. Uczył
 576  1,  3 |                 Rafała za jego siłę, męstwo i bardzo często odrabiał za
 577  1,  3 |                 wymoczonych ad hoc w wodzie i zamrożonych umiejętnie.~
 578  1,  3 |                  Szerzył się już mrok zimny i prędki, spływając z chmur.
 579  1,  3 |                      Rafał obejrzał miejsce i przyległości. Nigdzie nie
 580  1,  3 |                     Z burych fal szło zimno i przejmujące seplenienie
 581  1,  3 |             chyłkiem szli w kierunku Złotej i widnego z dala Samborca.
 582  1,  3 |             przekroczyli Jagiellońską drogę i, brnąc w błocie, stanęli
 583  1,  3 |                     Zmierzch już nadciągnął i olbrzymimi fałdami osiadał
 584  1,  3 |                 przedmieściu zwanym Rybitwy i w górze.~Odwiązał łódź,
 585  1,  3 |                   wyszukał w wiktach wiosła i skoczył pierwszy. Krzyś
 586  1,  3 |              pierwszy. Krzyś poszedł za nim i siadł w tyle,~Była to łódź
 587  1,  3 |                   tyle,~Była to łódź płaska i płytka, zalana wodą. Nie
 588  1,  3 |                    już prąd wodny porwał ją i wyniósł na rzekę. Rozparli
 589  1,  3 |                    nogami, zanurzyli wiosła i, co tchu w piersiach a mocy
 590  1,  3 |                Wówczas Rafał wznosił wiosło i zadawał jej śmiertelne pchnięcie
 591  1,  3 |            Wybuchały z żółtych głębin banie i skręty wirów, niby olbrzymie
 592  1,  3 |                    niespodziewanych uderzeń i trzeszczała złowrogo. Co
 593  1,  3 |                     bełtu tafle kry lodowej i ze śliskim szczękiem miotały
 594  1,  3 |                 wiosłami, odskakiwała w bok i szła w ukośnym kierunku.~
 595  1,  3 |                      ścigało ich łamiąc się i chwiejąc na wichrzatej fali
 596  1,  3 |                     ją wiosłami za gardziel i wykręcali jej stawy...~-
 597  1,  3 |                    ze wściekłością w głosie i namiętnym ukontentowaniem.~
 598  1,  3 |               potężnie gniotąc wklęsłe wiry i banie wodne szła na ukos
 599  1,  3 |             Migotliwa igła na falach znikła i noc śmiertelna otoczyła
 600  1,  3 |                    ogonem świszczącą falę - i zwolnił biegu.~Był gdzieś
 601  1,  3 |               młodzieńcy żachnęli się w tył i ku obronie dźwignęli z wody
 602  1,  3 |                 widać, woda wydarła z ziemi i zwaliła. Na wystających
 603  1,  3 |                    Na wystających gałęziach i cienkich, bezlistnych prętach
 604  1,  3 |          bezlistnych prętach wisiały szmaty i torby zgniłej trawy i siana,
 605  1,  3 |                szmaty i torby zgniłej trawy i siana, które oblepiło znienacka
 606  1,  3 |               oblepiło znienacka ich twarze i okręcało szyje.~Odepchnęli
 607  1,  3 |                     Odepchnęli się wiosłami i łódź wolno, jak komięga
 608  1,  3 |                  nogi, wsparł je na burtach i zaczął łódź huśtać. Krzyś
 609  1,  3 |                   zmacał to miejsce wiosłem i znalazł, że to jest jednolity
 610  1,  3 |                       a ja wyjdę na ten lód i zobaczę, czy brzeg daleko.
 611  1,  3 |               szelest jego pierwszego kroku i pewny siebie głos:~- Chodź,
 612  1,  3 |                 chrzęst strzyży; chlustanie i szelest odbitych fal. Deszcz
 613  1,  3 |                   Wyciągniemy łódź na brzeg i zostawimy ją tutaj - rzekł
 614  1,  3 |                  idąc po brzegu...~- Możesz i to zrobić. Ja nie będę ciągnął. -
 615  1,  3 |                   tym lodowisku, zmurszałym i przemokłym od długich deszczów.
 616  1,  3 |                    przykuty do dzioba barki i zaczęli ją z całej mocy
 617  1,  3 |            olbrzymia kra ugina się pod nimi i idzie na dno.~- Krzyś, uciekajmy! -
 618  1,  3 |                      wrzasnął na towarzysza i chciał go chwycić rękoma,
 619  1,  3 |                    wodny pchnął go w piersi i dokądś odtrącił.~Cedro krzyknął
 620  1,  3 |                   się w to miejsce na oślep i złapał rękoma włosy i ramiona.
 621  1,  3 |                 oślep i złapał rękoma włosy i ramiona. Wywlókł go z fali
 622  1,  3 |                  ramiona. Wywlókł go z fali i pchnął przed siebie jak
 623  1,  3 |                  gardła ostrza swych krajów i garną się w usta. Płynąc
 624  1,  3 |                  Krzysia do calizny lodowej i wwalił go na nią. Później
 625  1,  3 |                Później sam się tam wczołgał i, leżąc na brzuchu, sunął
 626  1,  3 |             płaszczyźnie, która się uginała i zanurzała w wodzie. Cedro
 627  1,  3 |                   Cedro ocknął się z jękiem i zaczął gramolić... Widzieli,
 628  1,  3 |                chwycił rękoma pręty wiklowe i rokity na brzegu. Wówczas
 629  1,  3 |               Rzucili się w zarośla wiklowe i poczęli wyżej kolan grzęznąć
 630  1,  3 |                 twardszy. Wreszcie wybrnęli i znaleźli się na pochyłych
 631  1,  3 |                  szczękają. Dotknął go ręką i uczuł, że drży. Sam także
 632  1,  3 |                  iść: stracił wszelki zmysł i rozumienie kierunku. Nastawił
 633  1,  3 |                rękoma Rafał chwycił go wpół i zaczął wlec dokądś, przed
 634  1,  3 |             kilkanaście kroków. Potknął się i runął w rozmiękły zagon.
 635  1,  3 |                     roztajałego lodu, zimno i martwo myśląc, że już nic
 636  1,  3 |                   spod jego woli, łamały go i trzęsły. W głowie zatlił
 637  1,  3 |           niezawisłym od świadomości, myśli i woli, głuchym aktem bezdennej
 638  1,  3 |               strasznym zimnem przejmował - i raptem zaczął to czynić
 639  1,  3 |                     siebie koszulę, spodnie i zaczął mocować się z rozmiękłymi
 640  1,  3 |                    zwlókł wszystko z siebie i został nago. Wtedy to samo
 641  1,  3 |             Poszarpał na nim ubranie w pasy i odarł go ze wszystkiego.
 642  1,  3 |                  bić z całej mocy po nogach i zmusił do walki ze sobą.
 643  1,  3 |                    w ciemności . rękę Cedry i jął go ciągnąć. Z początku
 644  1,  3 |                 doły. Było im coraz cieplej i z każdym krokiem przybywało
 645  1,  3 |                     wznoszący się ku górze, i poznali, że są na Sandomierskim
 646  1,  3 |          kolegiackiej. Skoczyli w tę stronę i wnet nozdrzami poczuli dymy.
 647  1,  3 |                     skok wdarli się na górę i stanęli przede drzwiami
 648  1,  3 |                    Rafał dumał przez chwilę i z lekka popróbował drzwi
 649  1,  3 |                     Weszli cicho jak upiory i sunęli się obok ścian po
 650  1,  3 |                    dech zimowego mieszkania i niby widma szli przez tę
 651  1,  3 |              skrzesał ognia, zapalił świecę i, nim zdołali dopaść drzwi,
 652  1,  3 |                     to profesor, ich mentor i chlebodawca. Stał przed
 653  1,  3 |                 ciemnym bagnie, otwarł usta i długo im się przypatrywał.
 654  1,  3 |              zachowując cyniczne milczenie, i brutalnie przypatrywali
 655  1,  3 |                  belfer trzęsąc się z zimna i wściekłości - odpowiesz
 656  1,  3 |                 Oczy jego błysnęły złowrogo i okropna ironia zaświeciła
 657  1,  3 |             rozkazująco jak wódz na Krzysia i majestatycznym krokiem,
 658  1,  3 |                     wtulił głowę w poduszkę i jął rozmyślać o stanie rzeczy.
 659  1,  3 |                     uczeń wcale nie świetny i pierwszy w szkole łobuz,
 660  1,  3 |                     sztyft, wreszcie miasto i długo zostanie w koleżeńskiej
 661  1,  3 |                  dali ukazywały się Tarniny i ojciec. Na to wspomnienie
 662  1,  3 |               leżała nieruchomo na poduszce i wśród ciszy nocnej zaczęły
 663  1,  3 |                  się w niej budzić, wstawać i do kolosalnych rozmiarów
 664  1,  3 |                   blask występku dokonanego i oświetlał surowe przepisy,
 665  1,  3 |                 mały włos nie utopił Cedry, i że, o straszliwa zgrozo!
 666  1,  3 |                Wysuwał w ciemność cały mózg i jakoby nowym narzędziem
 667  1,  3 |                     żarem oddech Krzysztofa i noga za nogą schodził w
 668  1,  3 |                     po schodach w gimnazjum i na ich szczycie widział
 669  1,  3 |                     oraz wszystkich Minosów i Radamantesów, a nade wszystko...
 670  1,  3 |                   bili. Skręcał się w sobie i czuł wściekłe, bezgranicznie
 671  1,  3 |             wszystko, nad przewidywane męki i bóle, czuł gdzieś daleko
 672  1,  3 |                     daleko spojrzenie ojca. I wtedy truchlał jak zabity
 673  1,  3 |                    do kogoś, kto go wybawi. I znowu, jak powiew gorączki
 674  1,  3 |                    nie spłoszyć, nie rozbić i nie odwrócić, ale wiedział
 675  1,  3 |                  które drży, kipi, rwie się i głośno a bezbożnie chichoce.
 676  1,  3 |                  wędruje do Gdańska, a buty i mokre szmaty leżą na brzegu.~
 677  1,  3 |               zmaganiu się uczuć odmiennych i różniących się od siebie
 678  1,  3 |                     tak bardzo, jak światło i mrok, upływała ta noc nieskończona.
 679  1,  3 |               odwagę, przewidywał zapytania i kuł odpowiedzi, a nadto
 680  1,  3 |            udręczonej głowy ściskał pięście i wyprężał mięśnie przedramion.~
 681  1,  3 |            chwiejnie płonące, pełne upadków i wybuchów. Aż oto w jej głębi,
 682  1,  3 |                    przewidywania-obłędnice, i rozpacz chwyciła go za gardziel.
 683  1,  3 |             gardziel. Wbił czoło w poduszkę i przypatrywał się swemu nieszczęściu.
 684  1,  3 |                   ku niemu rozwartą paszczę i za chwilę ostre zęby utopić
 685  1,  3 |               trzęsąc się w febrze, drzemał i budził się na dźwięk zegara.
 686  1,  3 |                  martwej, przelatywał puste i ciemne dziedziny jego rozmyślań
 687  1,  3 |                    dziedziny jego rozmyślań i spadał na piersi jak cios
 688  1,  3 |                     warg sobie nie sparzył, i nim się ozwał dzwon szkolny,
 689  1,  3 |                  które widział był we śnie, i pierwszy zasiadł w pustej
 690  1,  3 |                    pełna była wrzawy, gwaru i śmiechu. Rafał siedział
 691  1,  3 |                    ogrzeje, zacznie topnieć i pysznymi kroplami kapać
 692  1,  3 |                     pełne swawoli, koncepty i okrzyki zawierały w sobie
 693  1,  3 |                 Chwilami ogarniało go nagłe i śmiałe postanowienie ucieczki.
 694  1,  3 |             ucieczki. Jedna tylko sekunda - i w czyn się zamieni. Uciekać!
 695  1,  3 |                 nagła dostrzegł pana Filipa i głęboko wciągnął w piersi
 696  1,  3 |           bezpośrednim kalafaktora Michałka i stróża szkolnego Jana Kapistrana.
 697  1,  3 |                      był wielokrotnie ranny i, jak zwykł był mawiać, więcej
 698  1,  3 |                  świstać przeciągle, cienko i grubo, posiłkując się dziurami
 699  1,  3 |                     strasznymi przestankami i piekielnymi ciosy. Wtedy
 700  1,  3 |                mundur, koszulę na piersiach i ostrożnie wyjmował z kieszeni
 701  1,  3 |                 zegarek. Śmiał się przy tym i coś do siebie gwarzył z
 702  1,  3 |                drzwi poetyki. Zajrzał w nie i ze strasznym uśmieszkiem
 703  1,  3 |                kogoś oczyma. Znalazł Rafała i z lekka cmoknął.~Potem odszedł,
 704  1,  3 |             dziobatego, z kołtuniastym łbem i plecami jak kariatyda. Ten
 705  1,  3 |                drzwi prowadzących na schody i obserwował miejscowość oczyma
 706  1,  3 |                     ze skrzyżowanymi rękoma i przymkniętą powieką.~Rafał
 707  1,  3 |                    wolna się w nim zasiadał i rozpierał.~W pewnej chwili
 708  1,  3 |                   klasy jeden z nauczycieli i zawołał Rafała do salki
 709  1,  3 |                     ubliżył się do studenta i, surowo patrząc mu w oczy,
 710  1,  3 |               Jeszcze tylko szczera skrucha i wyznanie wszystkiego może
 711  1,  3 |                 byliście obadwaj? Mów zaraz i prędko. To jedno... Czy
 712  1,  3 |               leciała przez głowę winowajcy i tysiąc myśli, ale żadna
 713  1,  3 |              Wszystkie twarze wydłużyły się i oczy rozwarły.~- Na jakiej
 714  1,  3 |               powiedzenia, wciągał w siebie i zamykał na klucz.~- Kto
 715  1,  3 |                     wyszedłeś z domu w nocy i czemu tamtego ciągnąłeś
 716  1,  3 |                ciągnąłeś z sobą?~Nagła duma i furia wydźwignęła się z
 717  1,  3 |                    Coś w nim zakołysało się i runęło.~- Wyszedłem z domu
 718  1,  3 |                  runęło.~- Wyszedłem z domu i robiłem to, co mi się podobało! -
 719  1,  3 |                 dłonią klamkę. Otwarł drzwi i piskliwym głosem rzucił
 720  1,  3 |                     jak wąż za jego plecami i szerokimi kroki odszedł
 721  1,  3 |                     klasach, zamykali drzwi i tylko sam prorektor oraz
 722  1,  3 |                Otworzył go sekretnym gestem i skulony czekał cierpliwie.~-
 723  1,  3 |          Wyadministruję miętką trzydziestkę i fenig. Słowo honoru: miętkie
 724  1,  3 |                   honoru: miętkie drajsig - i sza.~- No, chodź, aniołku,
 725  1,  3 |             odległości, ujrzał błysk ostrza i krew, ale niezwłocznie spostrzegł,
 726  1,  3 |                 kalafaktora, skoczył na bok i w chwili prawdziwie lwiego
 727  1,  3 |                     potrafił dodać ramienia i. zwiniętą pięścią trzasnąć
 728  1,  3 |               olbrzymi chłop runął na wznak i formalnie nakrył się juchtowymi
 729  1,  3 |                  huknął w brzuch prorektora i zmiatał korytarzem. Ale
 730  1,  3 |                giętkich nogach zwinny Filip i chwycił wpół.~W tej minucie
 731  1,  3 |                    chwilę ujrzał mały łebek i gardło Filipa w pięściach
 732  1,  3 |                   gardło Filipa w pięściach i pazurach Rafała. Z białych
 733  1,  3 |              pręgami na szyi, oblany krwią, i, zniżywszy głowę, na oślep
 734  1,  3 |                    ze swymi krwawymi rękoma i Jan Kapistran. Mieli już
 735  1,  3 |                   Filip odbił się od ściany i, potykając kilkakroć, runął
 736  1,  3 |                     rękoma dokoła, bełkotać i szukać Rafała.~Ale tego
 737  1,  4 |            spostrzegał wcale jego obecności i nie mówił do niego ani słowa.
 738  1,  4 |                      Winowajca jadał obiady i wieczerze sam w narożnej
 739  1,  4 |                 budził go podstarości Piotr i zabierał ze sobą. Szli po
 740  1,  4 |                    w oczy zaspanym parobkom i dziewkom, wyciągać wszelki
 741  1,  4 |                  kiedy bydłu zadawano słomę i odmierzano koniom obroki,
 742  1,  4 |                 butach, krótkiej spódniczce i futrzanej bekieszy pilnować
 743  1,  4 |                     pilnować dojenia krów - i zamieniał kilka słów milszych.~
 744  1,  4 |              milszych.~W innych porach dnia i to było wzbronione. Nikt
 745  1,  4 |               spożywał stojąc w swej klecie i zaraz musiał wracać na gumno.
 746  1,  4 |               zapolu, z nogami grubo kłocią i targaną słomą obłożonymi.
 747  1,  4 |                  zgonin, pośladu, mierzenia i odnoszenia ziarna do śpichlerza,
 748  1,  4 |                   owiec, wszystko zamknięte i klucze odniesione do kancelarii
 749  1,  4 |                    myśli, układał przytomne i krótkie odpowiedzi na pytania,
 750  1,  4 |           nasępionych brwi witało go zawsze i żegnało. Jeżeli zaszło coś
 751  1,  4 |                    weszła do stancji Rafała i rzekła krótko:~- Jegomość
 752  1,  4 |            wielkiego ołtarza, zagryzł wargi i ze wstydu nie podnosił oczu.
 753  1,  4 |                ukradkowo oczy.~Wśród matron i personatów parafialnych
 754  1,  4 |                   do wyznań zaprzysiężonych i pokornego ślubu.~Ani słowa
 755  1,  4 |               zaczęło się życie. Budził się i zasypiał wzburzony. Dokonywała
 756  1,  4 |               Dokonywała się w nim fizyczna i moralna przebudowa. Nie
 757  1,  4 |                     Kochał się całym ciałem i całą duszą, a każda komórka
 758  1,  4 |                duszą, a każda komórka ciała i każde drgnienie duszy pełne
 759  1,  4 |             bezduszny, przykuty do miejsca, i wówczas wszystkie wysiłki
 760  1,  4 |                przynosił. Przymykał powieki i wpatrywał się w oczy rozsiewające
 761  1,  4 |                     nieokreślonych, ślepych i ciemnych, palących się namiętności.
 762  1,  4 |             Krzyczał na siebie jak na łotra i w tej samej chwili nurzał
 763  1,  4 |                     karafkę z gdańską wódką i pić, pić na śmierć. To znowu
 764  1,  4 |                  wychudł, zżółkł, sczerniał i wyglądał obrzydliwie. O
 765  1,  4 |                wpojoną wiarą w rzeczy dobre i złe. Znał teraz tylko jedno:
 766  1,  4 |              czczone, drogie dla wszystkich i dla niego samego aż do tych
 767  1,  4 |                  Rwać, szarpać... Wlokła go i ciągnęła ku sobie siła,
 768  1,  4 |                    starym, zgniłym próchnem i bezgranicznie gardził jej
 769  1,  4 |                     uczynków, unikać chorób i śmierci - jakież to nędzne
 770  1,  4 |                  śmierci - jakież to nędzne i głupie! Przez ściśnięte
 771  1,  4 |                    chłopów pańszczyźnianych i rozkrwawiał gęby parobkom.~
 772  1,  4 |               rzucania ciężkich przedmiotów i słów okrutnych, niepowetowanych,
 773  1,  4 |                   kupy wolę, żeby je wygnać i zedrzeć ohydną błonę przywarłą
 774  1,  4 |                      Dusza stała się czarną i rozpaloną. Nieraz budził
 775  1,  4 |                   szedł cichaczem do stajni i kęsy swego chleba oddawał
 776  1,  4 |                     miękko niby po kobiercu i z dziwną gracją. Miała boki
 777  1,  4 |                     muskuły udowe podkasane i wydłużone. Szyja jej była
 778  1,  4 |                Szyja jej była płaska, długa i zgięta w pałąk, główka mała
 779  1,  4 |                 zgięta w pałąk, główka mała i ogromnie mądre, głębokie
 780  1,  4 |                 pełne sądu, pewności siebie i - przysiągłbyś: dumy...~
 781  1,  4 |               wszystkie żyły, suche ścięgna i mięśnie, była ubarwiona
 782  1,  4 |                 Biała grzywa, obfita, bujna i wzdęta, burzyła się, a nie
 783  1,  4 |                     pląsać w miejscu, wolno i lekko, iść do ręki jak pieszczone
 784  1,  4 |                     dziki wicher przez rowy i płoty, choćby jej ręką jeźdźca
 785  1,  4 |                  była włochatym źrebiątkiem i biegała na chwiejnych nogach
 786  1,  4 |                   na jej grzbiecie bez uzdy i siodła. Pierwszy ją na uździenicy
 787  1,  4 |                    ją na uździenicy otargał i objeździł oklep, nocami,
 788  1,  4 |                     aż obojgu dech zamierał i serce stawało. Ugłaskał
 789  1,  4 |                  czesał zgrzebłem, sam poił i przeprowadzał.~W tych czasach,
 790  1,  4 |                     opierał czoło o jej łeb i siedział nieruchomy, w zamyśleniu.
 791  1,  4 |                     jakby z pytaniem czułym i trwożnym na nim spoczywało.
 792  1,  4 |                   jabłek... Siadał tak samo i, patrząc w oczy Baśki przymrużonymi
 793  1,  4 |                     bez słów, jeszcze nigdy i przez nikogo nie słyszaną,
 794  1,  4 |                  serca płynące tak bez woli i wiedzy, jak łzy płyną z
 795  1,  5 |                niejako dozę łajań, wymysłów i krzyku. Nowy Rafała obowiązek
 796  1,  5 |                     lichtarzu od dość dawna i niewiele jej zostało. Gdy
 797  1,  5 |                    Rafał wszedł po cichutku i zatrzymał się przy drzwiach,
 798  1,  5 |                   łotrostwo... Bierz gazetę i czytaj mi wyraźnie od tego
 799  1,  5 |             drukowali! Jedź dalej! Wyraźnie i, mośćbrodzieju, tak żeby
 800  1,  5 |                  Rafał wziął w rękę podarte i zasmolone, luźne szczątki "
 801  1,  5 |                    Krakowskiej" z roku 1796 i zaczął głośno, patetycznie
 802  1,  5 |                  zbliża się do Werony..."~- I Werony pewno nie wiesz,
 803  1,  5 |                          Jak?~;,...Augereau i Masseny, wzdłuż rzeki Etsch..."~-
 804  1,  5 |        nieprzyjaciel o naszych poruszeniach i wysłał regiment Kroatów
 805  1,  5 |                     wysłał regiment Kroatów i kilka regimentów węgierskich
 806  1,  5 |                     położenia wśród bagnisk i moczarów jest bardzo mocna.
 807  1,  5 |                  niepostrzeżenie ze stolika i schował do kieszeni.~- Czytajże
 808  1,  5 |                     już tylko jednym okiem, i to słabo, na niego spogląda.~
 809  1,  5 |                      Za chwilę chrapnął raz i drugi. Wtedy młodzieniec
 810  1,  5 |                   młodzieniec zgasił świecę i na palcach wyszedł, cicho
 811  1,  5 |                 drzwi do swojej, zamknął je i upadł na posłanie. Leżał
 812  1,  5 |                     Coś w nim teraz ostygło i zaczęło z wolna wysuwać
 813  1,  5 |                     nim tylko zimny rozmysł i ta żelazna pewność, że klucz
 814  1,  5 |                  ścianami. Chwilę nacichnie i znowu z rykiem i świstem
 815  1,  5 |                  nacichnie i znowu z rykiem i świstem pięściami bije w
 816  1,  5 |                      Kilkakroć dźwignął się i nasłuchiwał. Serce targało
 817  1,  5 |                     w nim jak więzień silny i młody, który w męce pięściami
 818  1,  5 |                   północą siadł na posłaniu i na coś oczekiwał. Przyszła
 819  1,  5 |                  wreszcie tajemnicza chwila i dźwignęła go na nogi, jak
 820  1,  5 |                   rzemiennym pasem szerokim i grubym, wzuł buty długie,
 821  1,  5 |               poprzednio wysmarowane łojem, i wcisnął na głowę futrzaną
 822  1,  5 |                     weń zuchwalstwo, potęgę i szał. Trzymając w ręce klucz
 823  1,  5 |                     żeby w nocy nie stukały i nie zbudziły śpiących, skoro
 824  1,  5 |                    zaspy. Pławił się w nich i kopał, nim wybrnął z ogrodu.
 825  1,  5 |                   go psy, olbrzymie brytany i kundle włochate, mokre,
 826  1,  5 |                     gromadę precz od siebie i, już stojąc przed stajnią,
 827  1,  5 |                    śnieg dmie coraz lepiej, i marzył o tym, jak zasypie,
 828  1,  5 |              odrzwia wychodziła na zewnątrz i mogła być zamknięta na mutrę,
 829  1,  5 |                     ją prędko, pchnął drzwi i wszedł do stajni. Przez
 830  1,  5 |               kilkakroć, gdy do niej szedł, i dotknęła go wilgotnymi nozdrzami.~-
 831  1,  5 |                  tręzlę, na grzbiet podkład i siodło. Wywiódł ją szybko
 832  1,  5 |                    Klacz chrapała na zimnie i biła kopytami. Za progiem
 833  1,  5 |               kopytami. Za progiem ściągnął i mocno, z drobiazgową pilnością
 834  1,  5 |                    siodła, urównał puśliska i przymknął drzwi. Bez pomocy
 835  1,  5 |                    który by sztabę dźwignął i wsunął śrubę w otwór, nie
 836  1,  5 |                   rzucić w śnieg obok drzwi i za powrotem odszukać. Chwilę
 837  1,  5 |                      Chwilę namyślał się... I oto piorunem zleciał weń
 838  1,  5 |                   obmierzły, jakby włochaty i cuchnący lęk... Podszepnął
 839  1,  5 |               żelaza, chwycił w garść wodze i był na siodle.~Baśka w podskokach
 840  1,  5 |                     krzyk ze wzdętej piersi i całej gardzieli. Śnieg walił
 841  1,  5 |                   zewsząd: rwał się z ziemi i smagał z boku. Trwała ciemność
 842  1,  5 |                     olbrzymich strunach lip i topól nadwiślańskich zaczęło
 843  1,  5 |           nadwiślańskich zaczęło zniżać się i przygasać. Z tego wniósł,
 844  1,  5 |                 włosy na ciemieniu podnoszą i lodowatą seremność ciskają
 845  1,  5 |                    Uderzył Baśkę w bok nogą i minął je galopem. . Zostały
 846  1,  5 |                     rękoma przepyszną szyję i szeptał:~- Zanieś mię...~
 847  1,  5 |              doskonale, że jedzie szlakiem, i skoro tylko Baśka wkraczała
 848  1,  5 |           Godzisławic, krzyżowały się drogi i była tam na rozstaju figura
 849  1,  5 |                  już do niej. Naprężył oczy i wyciągniętą ręką szukał
 850  1,  5 |              powietrzu słupa. Basia drgnęła i zboczyła. Rafał zmusił ją
 851  1,  5 |                  Rafał zmusił ją do powrotu i dotknął ręką słupa oblepionego
 852  1,  5 |                    błądzi. Skręcił na prawo i z godzinę równym kłusem
 853  1,  5 |                 opłotków, które były zadęte i pełne śniegu jak sąsieki
 854  1,  5 |                   Wyprowadził Baśkę na pole i przez czas pewien brnął
 855  1,  5 |                  Był już zdyszany. Czuł, że i klacz zagrzała się tęgo,
 856  1,  5 |                  porcyjkę, związał ją mocno i przytroczył do siodła. Wywiódł
 857  1,  5 |                   się skulił, plecami oparł i dał w objęcia pochwycić
 858  1,  5 |                stanęły przed nim jawniejsze i oczywistsze niż wszystko,
 859  1,  5 |              wszystko, czego dotykał rękoma i mógł dosięgnąć oczyma. Widma
 860  1,  5 |             ciemność dookolna nie istniała, i rzeczywiście widział to,
 861  1,  5 |            przeistoczona w obłok złotobiały i w uśmiech. Rozkosz widzenia
 862  1,  5 |                którą budziło jej przyjście, i unaszał się sam ponad sobą
 863  1,  5 |                 Stała cicho, żując wędzidło i z lekka lotną zaspę rozgarniając
 864  1,  5 |                swych snów, wspiął na siodło i z ciszy wyjechał w wicher.
 865  1,  5 |                bezdroża. Przystanęła czasem i wyciągnąwszy szyję brała
 866  1,  5 |                  powiernicą szczęścia, lecz i dobroczynną potęgą, która
 867  1,  5 |                     domu było już daleko, a i do celu podróży nieblisko.
 868  1,  5 |                    na klaczkę. Omijał dwory i wsie albo je przebiegał
 869  1,  5 |                    da Dersławic. Szum drzew i szczekanie psów zwiastowały,
 870  1,  5 |                   Wtedy zeskoczył na ziemię i sprowadził klaczkę z wyniosłości
 871  1,  5 |                   chętnie, z cicha chrapiąc i ostrożnie badając powietrze
 872  1,  5 |                kącie wygryziony mały żłobek i drabinka. Rafał umieścił
 873  1,  5 |                 przeciągnął... Chwilę dumał i nasłuchiwał. Wreszcie odszedł.
 874  1,  5 |                 zniżało między rzędami lip, i szedł obok płotu otaczającego
 875  1,  5 |                    wreszcie miejsce dogodne i wkroczył na obszar dworski.
 876  1,  5 |                 kierunkach.~Było tak ciemno i panował taki chaos ruchu,
 877  1,  5 |                  przez kępy leszczyn, głogu i dzikiego chmielu. Pod cieniem
 878  1,  5 |                    serca. Zatrzymał się tam i twarz ukrył w dłoniach.
 879  1,  5 |                jeszcze dwa kroki naprzód... I oto znalazłszy się za węgłem
 880  1,  5 |             wydzierał się z serca okiennicy i nikłym kręgiem swoim ciemność
 881  1,  5 |                     śniegowe wiły się w nim i połyskiwały miliardem brylantowych
 882  1,  5 |                  ławka. Rafał wszedł na nią i, cicho brodząc w puchu śniegowym,
 883  1,  5 |                     okiennicy. Spojrzał weń i zdrętwiał. Tuż, o dwa kroki
 884  1,  5 |                śliczną twarz, odkrytą szyję i piersi. Miała wrzuconą na
 885  1,  5 |                     oknem, że w nim, silnym i młodym, coś kona i wydaje
 886  1,  5 |                   silnym i młodym, coś kona i wydaje ostatnie tchnienie.
 887  1,  5 |              Nienasycone oczy zaszły łzami. I oto jak mordercza kula przeszyło
 888  1,  5 |                     palec w otwór okiennicy i trzykroć cicho stuknął w
 889  1,  5 |                    rękoma rzuciła się w tył i chwilę stała przerażona,
 890  1,  5 |                  zabity w powietrzu, spadło i martwe leżało w jego duszy.
 891  1,  5 |                   tego okna. Przymknął oczy i wsysał duszą pierwszą rozkosz
 892  1,  5 |               przyszło nie wołane, jak sen, i niewysłowionej, czystej
 893  1,  5 |                 znowu je dotykalnie widział i po wtóre zamierał, zastygał,
 894  1,  5 |                    troska, coś nadludzkiego i nadziemskiego przez chwilę
 895  1,  5 |             przedwiecznym łonie. Budził się i dziwił słysząc, jak szemrze
 896  1,  5 |                      zbudziła służbę... Ale i w nim ocknęło się Iwie serce.
 897  1,  5 |                     kamiennych stopni ganku i wyciągniętymi rękoma dotknął
 898  1,  5 |                     Wparł oczy w to miejsce i milczący czekał. Wtedy usłyszał
 899  1,  5 |                     Łaska miłości napełniła i razem wyniosła serca obojga.
 900  1,  5 |                  Dokoła ich złączonych dusz i ciał kipiała zamieć coraz
 901  1,  5 |             najboleśniejsza miłość ścisnęła i gdzie żal płynął z najgłębszej
 902  1,  5 |                    Rozsunął haftki kożuszka i przywarł ustami do piersi
 903  1,  5 |                     trzeba?~- Nie trzeba... i tyle!~- A kiedy niemiłe...~-
 904  1,  5 |                 jego słyszały, jak rwie się i kipi to wzburzone serce.
 905  1,  5 |                niewinne łono, pełne radości i upojenia. Wydzierał jeden
 906  1,  5 |                   go za to spotkała śmierć. I oto drogie ręce otoczyły
 907  1,  5 |                  postać zgięła się, złamała i przytuliła do piersi. Przygarnął
 908  1,  5 |               przyszło z posady. Tę samotną i potajemną chwilę rozkoszy
 909  1,  5 |                   do niego w pocałunku ciał i uściśnieniu dusz... Znikła
 910  1,  5 |                     ganku ze stróżem nocnym i wabiła do siebie psy. Nie
 911  1,  5 |                konia, odwiązać supeł cuglów i stanąć w strzemionach, gdy
 912  1,  5 |                jelenimi susy wypadła w pole i uszła psom. Długo niosła
 913  1,  5 |              podrzutnym skoku wskroś wichru i śniegów po niewiadomej przestrzeni.
 914  1,  5 |                   huśtały się sypkie tumany i na kształt bryzgów strzelistych
 915  1,  5 |                     stał chwilę w powietrzu i rozlatywał raptownie jak
 916  1,  5 |                     zduszone gardła charczą i wyrzygują krew, że w ciemnych
 917  1,  5 |                  jaskiniach nocy coś zdycha i daremnie prosi o łaskę.~
 918  1,  5 |                  klątwami podniecał źrebicę i burzę, żeby obiedwie wytężały
 919  1,  5 |             rozwarte jej chrapy zioną krwią i płomieniem.~Nie czuć już
 920  1,  5 |                   ustami do stromych piersi i w oczarowaniu miłosnym szeptał
 921  1,  5 |                      Cały się zmienił w noc i burzę.~Rozkosz miłości rzuciła
 922  1,  5 |            skierowany do wysokich poszeptów i tajemniczych trwóg: Vae
 923  1,  5 |                 Poderwał ją uzdą, wstrzymał i puścił wolnym kłusem. Był
 924  1,  5 |                    błoniach zarosłych iwiną i chrustami, które przeraźliwie
 925  1,  5 |               pomyślał, że jedzie bez celu, i teraz dopiero przypomniał
 926  1,  5 |                    tedy bachmankę pod wiatr i pojechał przed się miernym
 927  1,  5 |                      nieraz zapadała w rowy i wyrwy, przedzierała się
 928  1,  5 |            przedzierała się zaroślami tarek i głogu, które w nocy huczały
 929  1,  5 |                    ale dawniejszą, z kuligu i kościoła. Dzisiejszą musiał
 930  1,  5 |                minucie? Rozgarniał ciemność i na samym jej dnie znajdował
 931  1,  5 |                 obojętność lub zamarsowanie i obrazę, a kończące się wybuchem
 932  1,  5 |                  niezrównane oczy, głębokie i dumne, marzące i pełne płomieni,
 933  1,  5 |                   głębokie i dumne, marzące i pełne płomieni, ukazywały
 934  1,  5 |                      ostrożnym, nasłuchując i chrapiąc niespokojnie. Wkrótce
 935  1,  5 |                 rozróżnił w tym huku trzask i skrzypienie drzew. Podjeżdżał
 936  1,  5 |                     trzask bukowych konarów i świst siekący rózg brzozy,
 937  1,  5 |                  ścianą niewidzialnego boru i niechętnie rozmyślał, co
 938  1,  5 |                     chciał to przedsięwziąć i wracać do swych widzeń miłosnych.
 939  1,  5 |            światełko w dersławickim dworze, i radość go owiała. Ale prędzej
 940  1,  5 |                  wyszarpnęła mu z rąk cugle i skokiem z miejsca poszła
 941  1,  5 |                     mu się jeżyły na głowie i lodowate mrowie szło po
 942  1,  5 |                      wykręcił się na siodle i spojrzał w tył. Ujrzał cztery
 943  1,  5 |                 czapkę. Rafał schylił głowę i uczuł wnet, że ma płomień
 944  1,  5 |               oklask, chichot diabelski. Tu i ówdzie wierzchówka skręcała
 945  1,  5 |                    skręcała nagle pod wiatr i z rozwartymi nozdrzami kopała
 946  1,  5 |                 ubiegała wilki o staje albo i dwa, ale wśród parowów pościg
 947  1,  5 |                   jego utworzył się oziębły i pusty ból, który co chwila
 948  1,  5 |                  przed rzuconym spojrzeniem i ukazywało się w jednym błysku
 949  1,  5 |                    ognie napełniły mu głowę i oczy. Magnął kozła przez
 950  1,  5 |                     która runęła na ziemię, i zleciał w głęboką zaspę.
 951  1,  5 |                   miękkim śniegu, bezwładny i prawie rad z tego, co się
 952  1,  5 |                 wszczepione w siebie pazury i kły. Straszliwa, długa paszcza
 953  1,  5 |               kłańcami grubą sukienną kurtę i, miotając łbem olbrzymim,
 954  1,  5 |                  olbrzymim, targała w prawo i w lewo. Kły worały się w
 955  1,  5 |               borykać się, wodzić na śmierć i życie ze zwierzem. Był to
 956  1,  5 |                  obie ręce wydarł z paszczy i zadał w owe ślepia cios
 957  1,  5 |                trafiła w rozwartą paszczękę i wbiła się aż po gardziel.
 958  1,  5 |                  ruchem Rafał rozwarł pięść i wszystkimi palcami, silniej
 959  1,  5 |                    szmaty, w strzępy kożuch i orały żywe ciało od gardzieli
 960  1,  5 |               wilczych do kieszeni rajtuzów i w mgnieniu oka wywlókł z
 961  1,  5 |                   więzły między kośćmi nosa i w czaszce. Miażdżył je teraz
 962  1,  5 |                  Czuł, że zmasakrował kości i że rozwala mózg. Wtedy sztychem
 963  1,  5 |                 Słyszał w samej głębi serca i w szpiku kości jęki jej
 964  1,  5 |                  jak chłepce płomienną krew i mlaszczącym pyskiem źre
 965  1,  5 |                gorącej topieli krwi własnej i uchodzącej juchy wilka.
 966  1,  5 |                     wilka. Resztkami wiedzy i sił kuł jeszcze raz za razem.
 967  1,  5 |                    zdruzgotanej mordy twarz i mówił w nią:~- Znaj pana,
 968  1,  5 |                      Legł na gorącym trupie i spoczął na nim jak w pościeli.~
 969  1,  5 |                myślą, ścisnął w ręce żelazo i dźwignął się z ziemi. Czuł
 970  1,  5 |                 ziemi. Czuł śmierć nad sobą i niewymówiony mróz strachu.
 971  1,  5 |                    w nim odległymi, ślepymi i bezdźwięcznymi wybuchy.
 972  1,  5 |                  Stawał. Zrywał się z kolan i na chwiejnych nogach szedł,
 973  1,  5 |                      Usłyszał wietrzny szum i przypadł do drzewa. Objął
 974  1,  5 |             kieszeni, wdrapał się na drzewo i usiadł między dwiema rozwidlonymi
 975  1,  5 |             gałęziami. Teraz dopiero poczuł i spostrzegł, że piersi jego
 976  1,  5 |                     że piersi jego są nagie i że są jedną otwartą raną.
 977  1,  5 |                    się błąd. Objęło go wpół i za szyję dumanie o tej cudności
 978  1,  5 |                   którą był pojął tej nocy, i rozkosz mocniejsza niż sama
 979  1,  5 |                       Bezsilna głowa zwisła i wsparła się o lodowatą korę
 980  1,  5 |                dosięgnąć. Dłonie spuchłe są i twarde, z grubego lodu.
 981  1,  5 |            korzeniami, między odkryte kości i żyły, w rany głęboko porozdzierane.
 982  1,  5 |                   Wysoko, w niebie... Ścisk i męczarnia opasują szyję
 983  1,  5 |                  szeptają wargi, zwiotczałe i bielsze niźli śnieg.~W zrzedłym,
 984  1,  5 |             skowyczy, każdy pręt kurczy się i wyje? Nierychło, nierychło
 985  1,  5 |                   fioletowych, szkarłatnych i jął patrzeć dokoła. Pola!
 986  1,  5 |                   brzuch, wlazł weń ze łbem i przednimi łapami. Czarny
 987  1,  5 |                   wlekąc na zewnątrz śniade i pąsowe jelita. W obłędzie
 988  1,  5 |                     Rafał skoczył na ziemię i wielkimi krokami poszedł
 989  1,  5 |                    lotne zaspy, dźwigał się i znowu wstawał. Za każdym
 990  1,  5 |              otwierały się rany jego piersi i skrzepła, zastygła krew
 991  1,  5 |             Odsłaniały się pola coraz dalej i dalej. Modra poświata przenikała
 992  1,  5 |                 podrywających się z zagonów i mknących w lekkich śniegach.
 993  1,  5 |                obrąbanymi zawisł nad polami i szedł na jego czoło. Ostatni
 994  1,  5 |                   zjawa zbliżała się ciągle i oto Rafał z podziwem ujrzał
 995  1,  5 |                  małych, że wielkie ich łby i chude tułowia ledwie było
 996  1,  5 |                     wielkiej rogatej czapie i żółtym kożuchu. Wiatr poddymał
 997  1,  5 |                 poddymał kołtuniaste grzywy i ogony zbiedzonych, włochatych
 998  1,  5 |             zbiedzonych, włochatych źrebiąt i zasypywał je śniegiem.~Rafał
 999  1,  5 |               magierę wsuniętą miał na uszy i głowę owiązaną szmatami.
1000  1,  5 |                 rękoma posunął się ku niemu i wlókł za saniami z wołaniem