Tom, Rozdzial

6001  3,  6 |                     na nas w Falenty. Cóż ty w tej zabawie myślisz robić,
6002  3,  6 |                     wczoraj, kiedy to osłabł w lesie nadarzyńskim. Serce
6003  3,  6 |                  wzmagał się i potężniał tuż w dymie. Sokolnicki dźwignął
6004  3,  6 |                       przeciągnął ramiona...~W tej samej chwili na zakręcie
6005  3,  6 |                    się adiutant i, salutując w biegu, ukazywał pole przed
6006  3,  6 |                   wodach. Sokolnicki wjechał w szeregi fizylierów i wesoło,
6007  3,  6 |                      komenderować trzaskając w powietrzu szpicrutą.~- Nabij!~-
6008  3,  6 |                 ładunku!~- Odgryź ładunek!~- W rurę!~- Za stempel!~- Przybij!~-
6009  3,  6 |                      lasku. Rafał, zostawszy w tyle, widział go owianego
6010  3,  6 |                Cztery!~- Cel! Pal!~Rafał był w stanie niesłychanego podniecenia,
6011  3,  6 |                     jedna myśl: czemu nie ma w ręku karabina? Mieć karabin!
6012  3,  6 |                       znowu, bez końca. Stać w szeregu! Słyszeć rozkaz
6013  3,  6 |                cztery!...~Wtem jedno z drzew w lasku olszowym zaskrzypiało,
6014  3,  6 |                     rdzenia u ziemi toporem. W tej samej chwili w rzadkie
6015  3,  6 |                  toporem. W tej samej chwili w rzadkie bagno palnął ciężar
6016  3,  6 |             działowej, rozdarł je i wyrzucił w górę dwiema bryzgającymi
6017  3,  6 |                     dwie potworne wargi. Tuż w pobliżu Rafała przeleciał
6018  3,  6 |                    pocisk z jękiem grzmotnął w groblę wywalając w niej
6019  3,  6 |                 grzmotnął w groblę wywalając w niej dziurę.~Koń ułana trwożnie
6020  3,  6 |                 stulił uszy i zatargał łbem.~W dymie, daleko w polach,
6021  3,  6 |               zatargał łbem.~W dymie, daleko w polach, przez które niedawno
6022  3,  6 |                     słyszał huk tłukący tępo w ziemię, jakby w nią waliła
6023  3,  6 |                 tłukący tępo w ziemię, jakby w nią waliła olbrzymia stępa.~
6024  3,  6 |            otaczającym go laskiem ziemia raz w raz pęka i że z jej głębokiej
6025  3,  6 |                  wszystko. Naokół waliły się w bagno olchy ścięte kulami.~
6026  3,  6 |              odszczepy, a nawet całe drzewa. W szeregach ciągle rozlegał
6027  3,  6 |               skinienie kapitana komendanta. W oddali stały osiodłane konie
6028  3,  6 |                   pomocnik lewy uderzył lont w lewe ramię dla strząśnięcia
6029  3,  6 |                 ostrza popiołu, przeniósł go w wyciągniętej ręce o cztery
6030  3,  6 |               lontami podsypki-i cofnęli się w swoje luki. Cztery działa
6031  3,  6 |                     wstrzęsły się i skoczyły w tył. Dym osłonił ich chmurą.
6032  3,  6 |                   znowu:~- Przybij!~- Pocisk w działo!~Młody jakiś oficerek
6033  3,  6 |                        Na cel!~- Pal!~Migały w dymie wyciory, głowy kanonierów
6034  3,  6 |                    wyciory, głowy kanonierów w rogatych czapkach, obsługujących
6035  3,  6 |                  hafty i akselbanty oficerów w zielonych mundurach, drągi,
6036  3,  6 |                 drągi, uzbrojenia - i ognie. W to miejsce zaraź skierowały
6037  3,  6 |              Godebskiego bić zaczęły) nastał w uszach jednostajny dźwięk --
6038  3,  6 |                         jakby człowiek latał w rozkołysanym dzwonie. Bałwany
6039  3,  6 |                       Z nagła jakiś żołnierz w bermycy z białymi kordonami
6040  3,  6 |             artylerii. Jeden z artylerzystów w rozpiętym mundurze, spod
6041  3,  6 |                 stamtąd i nie wiedząc zgoła, w jakim posuwa się kierunku,
6042  3,  6 |                siebie. Za chwilę znalazł się w szeregach woltyżerów. Uderzyły
6043  3,  6 |                    piórka na czapkach.~Stali w bagnie prawie po kolana.
6044  3,  6 |                     leżący na ziemi i stanął w szeregu.~- Równaj się! -
6045  3,  6 |                 drzew, walili naprzód. Rafał w osłupieniu patrzał na ich
6046  3,  6 |                   lufy i zaczął prać co siły w ramionach. Za nim to samo
6047  3,  6 |                     dajta się! - Wbijali się w szeregi najeżone skrwawionymi
6048  3,  6 |                  szedł na nich z wyniosłości w nizinę, szedł kolumną liczącą
6049  3,  6 |                uchodzili brnąc coraz głębiej w bajora, odbijając się, odstrzeliwując,
6050  3,  6 |                  pole. Austriacy wbijali się w lasek olszowy potężną masą
6051  3,  6 |                  cały. Fizylier polskie szły w tył coraz bezładnej. Panika
6052  3,  6 |                     Nadaremnie z gołą szpadą w ręce parł ich swym koniem
6053  3,  6 |                Godebski...~Rafał znalazł się w truchlejącym tłoku, zbitym
6054  3,  6 |                   truchlejącym tłoku, zbitym w masę, gniotącym człek człeka.
6055  3,  6 |                      gniotącym człek człeka. W pas brnęli w rudawicy ku
6056  3,  6 |                   człek człeka. W pas brnęli w rudawicy ku grobli stawu,
6057  3,  6 |                 miejsca chargocząc, gadając, w kupę zbici. Armaty huczały
6058  3,  6 |                     z zasadzki. Książę szedł w szeregu, walcząc jak prosty
6059  3,  6 |                     austriackie wgniotły się w następujące i wdeptywały
6060  3,  6 |                  następujące i wdeptywały je w bagno. Nie było miejsca
6061  3,  6 |                  kolumny rozkaz odstąpienia. W kilka chwil lasek olszowy
6062  3,  6 |                   oblegających wioskę. Szedł w pierwszym szeregu porucznik
6063  3,  6 |                szeregu porucznik Skrzynecki. W ciągu kilku minut oblegający
6064  3,  6 |               wypędzeni bagnetem i wyrzuceni w pole. Zarazem trzy lekkie
6065  3,  6 |            artyleryjski. Fizyliery zamknięte w wiosce, którymi kierował
6066  3,  6 |                   razem i poczęły spod dworu w Falentach bić nieszczędnie.~
6067  3,  6 |                    głównego swego stanowiska w Raszynie. Gdy z wolna jechał
6068  3,  6 |                  swoje trzy bataliony, żeby, w myśl tej samej co rano zasady,
6069  3,  6 |            infanteria austriacka cofnęła się w pola, sypnął się na jego
6070  3,  6 |              dziewięć tylko armat. Rafał był w ich pobliżu. Słyszał hurgot
6071  3,  6 |                  Cała bateria wiła się teraz w kurczach śmiertelnej pracy,
6072  3,  6 |                  pracy, miotała jak skorpion w środku ognia. Ułan drżał
6073  3,  6 |                    trzeci biegł do zalewiska w olszynie, tuż o kilkanaście
6074  3,  6 |                     kroków od niego wyleciał w powietrze kieson prochowy.
6075  3,  6 |                  prochowy. Słup ognia porwał w górę i roztrzaskał o ziemię
6076  3,  6 |                    koła, postronki, chomąta. W ogniu ludzie poparzeni jęczeli.
6077  3,  6 |             Olbromski nie zdążył nabrać wody w wiadro, kiedy wybuchnął
6078  3,  6 |                     trzeci... Jakiś kanonier w dymie krzyczał:~- Granatnik
6079  3,  6 |                 trzask granatów rozlegał się w tym miejscu. Wyrwana ziemia,
6080  3,  6 |               miejscu. Wyrwana ziemia, lecąc w wybuchu powietrza, grzmotnęła
6081  3,  6 |                 powietrza, grzmotnęła Rafała w plecy i rzuciła w błoto
6082  3,  6 |                     Rafała w plecy i rzuciła w błoto stratowanej drogi.~
6083  3,  6 |                     błoto stratowanej drogi.~W głuchym półomdleniu leżał
6084  3,  6 |                  półomdleniu leżał wciągając w płuca wolniejsze od dymu
6085  3,  6 |                    oto z nagła ucichły. Lecz w tejże samej chwili wyszły
6086  3,  6 |                      Puchał znowu dostał się w ich posiadanie. W pobliżu
6087  3,  6 |                 dostał się w ich posiadanie. W pobliżu drogi wrzała walka
6088  3,  6 |                      na bagnety.~Sokolnicki, w ciągu całej bitwy kryjący
6089  3,  6 |                       a batalion Godebskiego w lesie. Artylerię trzymał
6090  3,  6 |               Wielkich Falent, i poczęły bić w resztki siedlisk wieśniaczych.~
6091  3,  6 |                      Sierawskiego.~Gruchnęła w tłumie wieść, że Godebski
6092  3,  6 |                   czasu... Na powałach chat, w stodołach, za wyrwanymi
6093  3,  6 |                  żołnierzy nosiła wciąż wodę w konwiach, wiadrach, lusofach
6094  3,  6 |                 armat napastniczych buchnęła w Falenty.~Piekielny zaczął
6095  3,  6 |                      jeszcze wroga stojącego w polu i sunącego wciąż naprzód
6096  3,  6 |                 nabijać i walić. Dzika żądza w nim biła jak ten nabój w
6097  3,  6 |                     w nim biła jak ten nabój w rozpalonej lufie. Zapomniał,
6098  3,  6 |               Chwilami mu się zdało, że bije w kufę wilka w śnieżnym parowie
6099  3,  6 |                  zdało, że bije w kufę wilka w śnieżnym parowie i ma wszczepione
6100  3,  6 |                     parowie i ma wszczepione w piersi jego pazury.~Słyszał
6101  3,  6 |                      rozpaczy. Zaczęły padać w wioskę, a raczej w zdruzgotane
6102  3,  6 |                     padać w wioskę, a raczej w zdruzgotane jej gnaty, płonące
6103  3,  6 |                 bomby moździerzowe. Bomby te w chwili pęknięcia na ziemi
6104  3,  6 |                      pęknięcia na ziemi albo w powietrzu miotały ogień
6105  3,  6 |                    napełnione prochem. Miały w sobie otwory zabite czopami,
6106  3,  6 |                     blisko na ćwierć łokcia, w których mieściły się tuleje
6107  3,  6 |                   się i gasła wioska Falenty w stu naraz miejscach. Szerokie
6108  3,  6 |                     widać było na przodzie i w tyle, ponad głowami i u
6109  3,  6 |                 cicha, nad uchem:~- Batalion w tył... prawym skrzydłem...
6110  3,  6 |                     otrzymawszy rozkaz wołał w dymie ochrypłym głosem:~-
6111  3,  6 |                    głosem:~- Baczność! Ognia w odwodzie! Półbateriami!
6112  3,  6 |                      dwu batalionów, zbitych w kupę i wypartych z olszowego
6113  3,  6 |                     kupy zabitych cofała się w tył, aż do linii wozów.
6114  3,  6 |                 Godebskiego batalion. Stanął w szeregu i, niezłomną piersią
6115  3,  6 |         Nieprzyjaciel walił się za nimi krok w krok, szedł w ich tropy
6116  3,  6 |                      nimi krok w krok, szedł w ich tropy tym samym bajorem.
6117  3,  6 |                   pniaków, suchych chrustów, w zeszłorocznych kępach trzcin,
6118  3,  6 |                     grobli. Drzewa wjeżdżały w bagno Kawki, gdy koła armat
6119  3,  6 |                      i dźwigać śpiże co tchu w piersi a siły w ramionach.~
6120  3,  6 |                      co tchu w piersi a siły w ramionach.~Po wielkim trudzie
6121  3,  6 |             Spychając piechurów austriackich w bagno, łamiąc się z nimi
6122  3,  6 |                Civalarda i innych, ustawione w nizinie falenekiej, za groblą.
6123  3,  6 |                       wyrywał istne jaskinie w zwartych szeregach idącej
6124  3,  6 |                    Co chwila słał adiutantów w stronę Michałowie i w stronę
6125  3,  6 |             adiutantów w stronę Michałowie i w stronę Jaworowa, gdyż na
6126  3,  6 |                tysiąc z górą naszych skonało w falenckiej olszynie.~Noc
6127  3,  6 |                    się z walczących glidów - w potarganym mundurze, bez
6128  3,  6 |                      oślep przez zorane pola w stronę Oparzy. Zdawało mu
6129  3,  6 |                    swe wczorajsze legowisko. W Raszynie nie było gdzie
6130  3,  6 |                    trupy.~Olbromski cały był w ogniu.~Szarpała go wczorajsza
6131  3,  6 |                      bagneta. Płomienie miał w oczach i w głowie, a jednak
6132  3,  6 |                    Płomienie miał w oczach i w głowie, a jednak zimno go
6133  3,  6 |                      zimno go trzęsło. Wlókł w sobie śmiertelne cierpienie,
6134  3,  6 |               śmiertelne cierpienie, dźwigał w zamkniętych oczach widok
6135  3,  6 |                 widok całego tego pola, miał w ramionach ruchome kupy ciał
6136  3,  7 |                                              W Warszawie~Po nocy, spędzonej
6137  3,  7 |                 Warszawie~Po nocy, spędzonej w pustej szopie na żydowskim
6138  3,  7 |                    przedmieściu Warszawy - a w pobliżu szubienicy miejskiej,
6139  3,  7 |                      saskie! ze środka bitwy w tył poszły...~- Tysiąc dwieście
6140  3,  7 |                 swoje trzy bataliony zebrali w kupę i uszli... ~Rafał wmieszał
6141  3,  7 |                 uszli... ~Rafał wmieszał się w szeregi i pociągnął z nimi.
6142  3,  7 |                       powlókł się za okopami w tamtym kierunku.~O świcie
6143  3,  7 |                 ogień tyralierski. Przemknął w rannej mgle jakiś oddziałek
6144  3,  7 |                    oddziałek konny i zjechał w nizinę wilanowską. Na wzgórzu
6145  3,  7 |                nizinę wilanowską. Na wzgórzu w okolicach Mokotowa zaczepiła
6146  3,  7 |                     chciał i kazał mu czekać w obozie gwardii na skraju
6147  3,  7 |                      wszystkim kuczek. Spali w tych schroniskach nie tylko
6148  3,  7 |               przyniosły im zapasy i napoje. W chwili gdy Rafał nadszedł,
6149  3,  7 |                Rokickiego.~Dowódcy ustawiali w szyku bojowym rozespanych
6150  3,  7 |              karabinowe. Rafał zatrzymał się w jednym z przygodnych szałasów,
6151  3,  7 |             przygodnych szałasów, usiadł tam w kucki pod nakryciem drzwi
6152  3,  7 |                   skądś z zawiasami i zapadł w stan drzemania. Po dniu
6153  3,  7 |           wczorajszym miał wciąż jeszcze huk w głowie. Z krótkiego snu
6154  3,  7 |                  znużenia. Koń jego cały był w pianach. Para szła z niego.~
6155  3,  7 |                 pierwszą z brzegu na szosie, w nocy. A konia mi zabito
6156  3,  7 |                       czy dostałeś co nowego w lasku?~- Zdaje mi się, że
6157  3,  7 |               ukłonem i spojrzeniem. Generał w tłumie. oficerów popędził
6158  3,  7 |                    tłumie. oficerów popędził w kierunku Mokotowa. Olbromski
6159  3,  7 |                      już popołudnie. Mówiono w szeregach gwardii o zawieszeniu
6160  3,  7 |                   się o drzewa. Kiedy wszedł w miasto, był tak osłabiony,
6161  3,  7 |                    ale przede wszystkim miał w oczach i myśli wczorajsze
6162  3,  7 |                      badyle dzikiego wina, a w głębi ogrodu front pałacyku
6163  3,  7 |                 ogrodzenia i patrzał uważnie w to miejsce. Tu za lustrzanymi
6164  3,  7 |                    przy których biło niegdyś w oczekiwaniu. Żelazne szczeble
6165  3,  7 |               chłopskie, zwożące do Warszawy w gnojnicach i drabinkach
6166  3,  7 |                      bez żadnego opatrzenia, w opłakanym stanie.~Jakiś
6167  3,  7 |                       Na pytanie, czy nie ma w Warszawie rodziny, krewnych,
6168  3,  7 |                 Chude konięta chrupały obrok w tobach i siano w półkoszkach
6169  3,  7 |              chrupały obrok w tobach i siano w półkoszkach tuż pod oknami.
6170  3,  7 |                   ledwie ukrywaną niechęcią.~W salonach dolnych i w przepysznej
6171  3,  7 |              niechęcią.~W salonach dolnych i w przepysznej bibliotece stały
6172  3,  7 |                    łóżka, łóżka i łóżka, jak w szpitalu, a na nich stękali
6173  3,  7 |                     na trzeźwo, wijących się w konwulsjach pod piłką i
6174  3,  7 |            konwulsjach pod piłką i lancetem. W innych dogasali z jękiem
6175  3,  7 |                      Kilku młodych chirurgów w 'krwawych koszulach uwijało
6176  3,  7 |                  łóżkami. Za nimi nosił wodę w miskach, ręczniki, gąbki,
6177  3,  7 |                   śnie. Posadzony na krześle w jednym z przyległych pokojów,
6178  3,  7 |                      Długa uliczka wysychała w tym blasku i dymiła się
6179  3,  7 |                ciężką głowę i skierował oczy w to miejsce. We drzwiach
6180  3,  7 |                dajcież mu osobny pokój, ten, w którym mieszkał swego czasu.~
6181  3,  7 |                    Ranny znalazł się wkrótce w dawnym swym łóżku. Chirurg
6182  3,  7 |                   półuchylone. Stary Andrzej w swych pantoflach z żółtej
6183  3,  7 |                 skóry bezdźwięcznie sprzątał w pokoju.~Rafał czuł się daleko
6184  3,  7 |                 oczyma i zginał sztywny kark w łaskawym ukłonie. Wkrótce
6185  3,  7 |                opatrywał rany, Gintułt siadł w nogach Rafałowego posłania
6186  3,  7 |                    jesteś ciężej chory, gdyż w takim razie musielibyśmy
6187  3,  7 |                    książę - a chciałbym mieć w tobie towarzysza podróży.~-
6188  3,  7 |                        Nie mogę wypowiedzieć w tej chwili wszystkiego,
6189  3,  7 |                   zamilkł. I książę siedział w milczeniu. Po jakimś dopiero
6190  3,  7 |                   siebie niskim kłamstwem?~- W jakim celu książę pan udaje
6191  3,  7 |                    wykrętnie spytał Rafał.~- W celu przypatrywania się,
6192  3,  7 |                    ludzkich.~- Dziwny cel... W chwili nieszczęścia kraju... -
6193  3,  7 |                     sądzisz?~- Wczoraj byłem w bitwie. Widziałem, że tam
6194  3,  7 |                    duszę swą i ciało z wiarą w skuteczność boju. Wtedy
6195  3,  7 |               dostrzec jeszcze jedno miejsce w bitwie, właśnie dla siebie.~-
6196  3,  7 |                      jestem jeniec?!~- Ranni w potrzebie raszyńskiej mają
6197  3,  7 |                      masz jeszcze gorączkowe w gębie i może dlatego brutalne
6198  3,  7 |                         Czy Austriacy są już w mieście?~- Nie, jeszcze
6199  3,  7 |                  jeszcze ich nie ma. Zapewne w tych dniach wejdą. Konwencja
6200  3,  7 |               cesarskiego uwięziona zostanie w stolicy, a nasz żołnierz
6201  3,  7 |                      a nasz żołnierz wyruszy w pole...~
6202  3,  8 |              schodził ze wzgórz Dynasowskich w towarzystwie Rafała dla
6203  3,  8 |              materiałem wojskowym wyprawione w dół rzeki. Mieli tedy przebyć
6204  3,  8 |                    wodny, sięgający od Wisły w głąb ulicy Dobrej, dziwacznie
6205  3,  8 |                 zdjęciu pontonów. Tłukły się w nim łodzie przewoźników,
6206  3,  8 |                  wodę. Książę i Rafał siedli w jedną z nich i wkrótce stanęli
6207  3,  8 |                    stanęli na tamtym brzegu. W okopach pełno było wojska.
6208  3,  8 |                    wyszli z dusznych izdebek w drewnianych barakach, gdzie
6209  3,  8 |                     obrębu okopów. Szli tedy w ulicę Brukowaną, prostopadłą
6210  3,  8 |                    cofnąć się, gdyż zabrnęli w kąt narożnikowy trzeciej
6211  3,  8 |                   szła na prawo i wychodziła w stronę ratusza oraz rogatek
6212  3,  8 |            bezsłoneczna, znudzona i skrzepła w smutku. Ale oto wzrok mu
6213  3,  8 |                   środkowy, ostrzem zwrócony w rogatkę Ząbkowską? To tęga
6214  3,  8 |                         Zawrócił się na lewo w kierunku trzeciej reduty,
6215  3,  8 |                  pośpieszył wielkimi krokami w stronę Saskiej Kępy i rozpatrywał
6216  3,  8 |                Wrócił potem na drogę i szedł w zamyśleniu, kierując się
6217  3,  8 |                     klasztorowi bernardynów. W pewnej chwili zapytał:~-
6218  3,  8 |                 przecinał drogę okuniewską i w pobliżu traktu do Radzymina
6219  3,  8 |                    oczy, czy są jakie dzieła w tamtej stronie, na prost
6220  3,  8 |               klasztor bernardyński i weszli w ulicę Szeroką. Tłoczyło
6221  3,  8 |                rogatką Ząbkowską jeszcze dwa w polu szańce, oddzielnie
6222  3,  8 |                  Pragi o ciemnej nocy. Teraz w marszu, prowadzącym w trójkąt
6223  3,  8 |                  Teraz w marszu, prowadzącym w trójkąt między Wisłę, Bug
6224  3,  8 |              przywiązana do batalionów, szła w szyku bojowym, każda sztuka
6225  3,  8 |                   Płocka i tam zatrzymać się w jednej linii. Furmanka wioząca
6226  3,  8 |                  Rafałowi i księciu pozostać w kolumnie i zawiązać rozmowę
6227  3,  8 |                     że zamknąć się przyjdzie w fortecy. Zniechęcenie było
6228  3,  8 |                wskazuje brygadom miejsce ich w obozie, cała bowiem piechota
6229  3,  8 |                    Modlina spotkali jadącego w gronie kilku oficerów różnego
6230  3,  8 |                      Galicjów chodzić do nas w Wielkopolskę, chcący wytchnąć.
6231  3,  8 |                urządzonych, niżem to widział w Warszawie po akcji raszyńskiej.
6232  3,  8 |                  cicha:~- Mam tu za Świdrem, w Galicji - mówił książę -
6233  3,  8 |                     bokiem.~Wkrótce wjechali w opłotki wsi i zatrzymali
6234  3,  8 |                     otwarł drzwi, posłyszeli w sąsiedniej stancji gwar
6235  3,  8 |                  Książę chciał zatrzymać się w pierwszej izbie, ale Niemojewski
6236  3,  8 |                   nie ośmielając się usiąść. W kącie pokoju od ściany do
6237  3,  8 |                     i znowu zaczynał chodzić w swoim kącie. Pod ścianą
6238  3,  8 |                     panie, od tamtych czasów w Weronie, kiedyś to mię tradował
6239  3,  8 |                    na przybyszów spojrzenia, w których malowała się myśl
6240  3,  8 |                   Wyraz dumy i wzgardy drgał w każdej sylabie słów:~- Proszę
6241  3,  8 |                    samym uśmiechem, zmazanym w jadowitej złości.~Wódz zniósł
6242  3,  8 |                Warszawę wegnałyby Austriaków w biedę nie lepszą od pamiętnej
6243  3,  8 |                    wszystkie siły co do nogi w hufiec, przejść Wisłę i
6244  3,  8 |                Prędzej bym wolał zamknąć się w fortecach i czekać. Jest
6245  3,  8 |                   Głogowa, Gdańsk, Kistrzyń. W każdej z tych fortec jest
6246  3,  8 |               wtrącił Zajączek zapisując coś w swoim notesie.~- Wolałbym
6247  3,  8 |                  mówię o wyjściu z kraju, to w tej chwili żywię nadzieję
6248  3,  8 |            Widzieliśmy wszyscy tych rekrutów w boju... - zaczął książę
6249  3,  8 |                  Złożymy ich tu kupami znowu w jakim Raszynie i znowu zawrzemy
6250  3,  8 |                    jak papier, który trzymał w ręce. Generałowie milczeli,
6251  3,  8 |                   Nieprzyjaciel rozsiadł się w naszej stolicy, a my werbujemy
6252  3,  8 |                      pułki za jego kordonem, w jego kraju, pod jego okiem.
6253  3,  8 |                      starcowi i wlepili oczy w jego oblicze. - "Ja" - to
6254  3,  8 |                      zwyczaju z pychy mącisz w głowach i w sumieniach...~-
6255  3,  8 |                     pychy mącisz w głowach i w sumieniach...~- Mości panie! -
6256  3,  8 |                  chodzi? Rozdepcą go wtedy i w obcy nam naród obrócą.~-
6257  3,  8 |                    waścinej, szli marszem... w tropy Dyherrna.~- Jam już
6258  3,  8 |                    ciało ledwie się mieściło w ciasnym wojskowym uniformie.
6259  3,  8 |                    Jeśli tedy ją przejdą, to w bród albo na krypach, to
6260  3,  8 |                     na jedno patrzały... Idź w kraj nie jako oficer, lecz
6261  3,  8 |              legionów. - Szczerze wyznam, co w sercu: stary jestem i do
6262  3,  8 |                   wsiąść na bryczkę i jechać w Poznańskie. Moja to dziedzina.
6263  3,  9 |                      wiórach świeżych, gęsto w rzece płynących, rybacy
6264  3,  9 |                wnosili, że most chyba gdzieś w górze budują. Jeden z przewoźników,
6265  3,  9 |                    jeszcze trawa nie okryła, w pobliżu Zagoździa, strwożeni
6266  3,  9 |                   Niemce dopiero co przeszły w stronę Świdrów i że coś
6267  3,  9 |               pozwalały siły koni ciągnących w piachu armaty, Sokolnicki
6268  3,  9 |                armaty, Sokolnicki pośpieszał w marszu.~Z rana 1 maja ujrzeli
6269  3,  9 |                    Gassy i Czernidło, tonące w oddaleniu. Wkrótce stanęli
6270  3,  9 |                bulgotała między pniami olch, w cieniu kilkusetletnich sosen
6271  3,  9 |           kilkusetletnich sosen wrastających w wydmy piasków i w cieniu
6272  3,  9 |               wrastających w wydmy piasków i w cieniu topoli nadwiślańskich.
6273  3,  9 |                      Stanąwszy już nad rzeką w pobliżu jej ujścia do Wisły,
6274  3,  9 |                   tamtej już stronie, a więc w ówczesnej Galicji, zobaczyli
6275  3,  9 |                 strzechy i przypatrywali się w milczeniu. Ani jeden się
6276  3,  9 |                    zawinąwszy pantalony szli w bród za przewodem pastucha.
6277  3,  9 |                mostem droga szła wciąż lasem w stronę Karczewia. Kolumna
6278  3,  9 |                 Karczewia. Kolumna wytchnęła w Świdrach oraz na okolicznych
6279  3,  9 |                   zielenieją, że się włamano w granice Galicji i że pastuch
6280  3,  9 |                   południa Sokolnicki ruszył w pochód. Żołnierze szli raźno.
6281  3,  9 |                   otaczają Karczew zanurzony w tym sypkim morzu, nie dostrzegali
6282  3,  9 |                       że nieprzyjaciel czyha w zasadzce, gdzieś w lasach
6283  3,  9 |                     czyha w zasadzce, gdzieś w lasach otwockich, daleko,
6284  3,  9 |               kompanie piechoty i rzucił się w nizinę wiślaną. Główna siła
6285  3,  9 |                      fale. Gdy wojsko weszło w wieś, nadziwić się nie mogło
6286  3,  9 |                    nad miarę gleby strzelały w niebo drzewa jak z baśni,
6287  3,  9 |                     wozów rznęły się po osie w glinie bezdennej a rozmokłej
6288  3,  9 |             rozmokłej na żur. Jeszcze leżały w poprzek żerdzie, koły, drągi,
6289  3,  9 |                      wyjechał przy jego boku w ciemną ulicę utworzoną przez
6290  3,  9 |                      szczęście i nadzieję,~A w wyraźnym objawieniu~Pobłyskuje
6291  3,  9 |                objawieniu~Pobłyskuje promień w cieniu.~ ~Już zasłona spada
6292  3,  9 |                 zieleni...~ ~Ulica zawróciła w dół, ku Wiśle. Znać tu było
6293  3,  9 |                wysypanego przez nadbrzezian. W dole tańczącymi baniami
6294  3,  9 |                  perspektywę i długo patrzał w górę rzeki. Nie było na
6295  3,  9 |                pastwisk i Zagórnego Otwocka. W skok powracano z innej strony
6296  3,  9 |                   innej strony do Karczewia.~W tym samym czasie nadchodziły
6297  3,  9 |          przysposobić sobie konie do odjazdu w Poznańskie. Pułkownicy i
6298  3,  9 |              zbliżała. Konnicy kazano zostać w Karczewiu. Część piechoty
6299  3,  9 |                      piechoty stanęła obozem w Otwocku Zagórnym, a część
6300  3,  9 |                    Otwocku Zagórnym, a część w Otwocku Wielkim.~Obozy obstawiono
6301  3,  9 |                   Starszyzna rozlokowała się w pałacu i zabudowaniach otwockich.
6302  3,  9 |                  Rafał znalazł pomieszczenie w sąsiedztwie swego dowódcy.
6303  3,  9 |                     swego dowódcy. Miał spać w maleńkim narożnym pokoiku
6304  3,  9 |               którego okno wychodziło wprost w korony lip. Ściany tam były
6305  3,  9 |                    lat nie zamieszkany, miał w sobie coś z rozpusty saskiej,
6306  3,  9 |               rozpusty saskiej, wszystek się w niej począł i do niej należał.
6307  3,  9 |                  Rafał nie mógł usnąć. Wstał w nocy i na palcach poszedł
6308  3,  9 |                      szedł za jego 'głosem i w którąkolwiek zmierzał stronę,
6309  3,  9 |                      i szerokich wód. Stanął w jednym miejscu nad płaszczyzną
6310  3,  9 |                   olbrzymimi konarami ginęły w mrokach i słabo odbijały
6311  3,  9 |                 mrokach i słabo odbijały się w toni. Z dala, zza Wisły,
6312  3,  9 |                  uchem wojaka wsłuchiwał się w te zdradzieckie echa i wciągał
6313  3,  9 |                      chwile mniemał, że jest w Grudnie i że wałęsa się
6314  3,  9 |                      Grudnie i że wałęsa się w tamtejszym parku. Ale te
6315  3,  9 |                    sprawami życia, zatopiony w sobie, pośród mokrych mgieł,
6316  3,  9 |                   sobą dojrzeć. Pobłądziwszy w ciemności, wyszedł za most,
6317  3,  9 |                   tuż obok niego rozległ się w mroku natarczywy głos:~-
6318  3,  9 |                      Nastawił ciekawie ucha. W tym rozstroju nocnym z chęcią
6319  3,  9 |                   Kiedy goniec zlazł z konia w pianach, dymiącego, schlastanego
6320  3,  9 |                przedsionka, gdzie Sokolnicki w płaszczu czekał przy świeczce
6321  3,  9 |                 rzeki?~- Poszliśmy podjazdem w poprzek traktu z Pogorzeli
6322  3,  9 |                      ku Kępie Warszewickiej, w górę rzeki. Z dala postrzegliśmy
6323  3,  9 |                     rozkazy. Zaczailiśmy się w kępach łozy i gdy chłopi
6324  3,  9 |              Ostrówkiem.~- Ten Ostrówek leży w samej nizinie Wisły?~- W
6325  3,  9 |                     w samej nizinie Wisły?~- W nizinie, ale na brzegu dość
6326  3,  9 |                    nie wiesz waćpan, bo tego w liście nie znajduję, jaki
6327  3,  9 |                     szermierz, ale nowicjusz w rzeczy wojskowej, począł
6328  3,  9 |                    chodził tam i z powrotem. W pewnej chwili kazał Rafałowi
6329  3,  9 |                  chwilę ułan z kopyta ruszył w drogę. Ciemno jeszcze było
6330  3,  9 |                rozciągnięty, przeniknął lasy w kierunku dróg na Tabor,
6331  3,  9 |                  tego przejścia malowały się w opowiadaniach pastuchów
6332  3,  9 |              wieżyczkę drewnianego kościołka w Ostrówku i kępy drzew otaczające
6333  3,  9 |                     strony Kępy Glinieckiej, w niewielkiej odległości od
6334  3,  9 |                      biorą teraz wilcze doły w rowach i w nie pale biją.
6335  3,  9 |                 teraz wilcze doły w rowach i w nie pale biją. Zobaczymy...~
6336  3,  9 |                     Ostrówek oddaliła im się w oczach od Wisły i szaniec
6337  3,  9 |                   ostrym dziobem wysunął się w pole ku Glinkom. Generał
6338  3,  9 |                     oczy miotały ogień. Miał w sobie coś z drapieżnego
6339  3,  9 |                  naprędce zrobiony blokhauz. W tedy trzeba będzie kłaść
6340  3,  9 |                      nim stosami trupów, jak w 1807 roku pod Gdańskiem...~
6341  3,  9 |                   skończony, to nie może być w tym barkanie więcej nad
6342  3,  9 |                     tego szańca.~- Dziś tedy w nocy... - rzekł ktoś z boku.~-
6343  3,  9 |                  Mieli przecie czas i ludzi, w swoim są państwie...~Zwrócił
6344  3,  9 |                     Wisły, widocznej z dala. W tym świetle jak na dłoni
6345  3,  9 |                    białe mrówki rojących się w fosach. Przez chwilę wszyscy
6346  3,  9 |                 fosach. Przez chwilę wszyscy w milczeniu przypatrywali
6347  3,  9 |                 gajowych i polecił badać ich w kwestii szańca. Niewiele
6348  3,  9 |                składały budulec.~Miał siadać w chłopskiej chacie do wieczerzy,
6349  3,  9 |                     wychudłego na przednówku w kątach pańszczyźnianego
6350  3,  9 |                    kucharz generała brygady. W trakcie łamania gnatów kura
6351  3,  9 |                    ujął go pod rękę i zaczął w ciemności chodzić po drodze
6352  3,  9 |             pouczając.~Wkrótce kapitan znikł w mroku. Upłynął od tej chwili
6353  3,  9 |                   może kwadrans czasu, kiedy w nizinie Powiśla dał się
6354  3,  9 |              Dziękuję.~Później zapatrzył się w płomień świecy. Sokolnicki
6355  3,  9 |               słysząc łoskot bębnów bijących w ciemności, czuli, że to
6356  3,  9 |                   ciemność i przez milczenie w życie swoje, w dalekie miejsce
6357  3,  9 |                     milczenie w życie swoje, w dalekie miejsce rodzinne.
6358  3,  9 |                   samo ze zwieszoną głową. I w jego sercu odbił się łoskot
6359  3,  9 |                Sokolnicki obrócił się twarzą w stronę Ostrówka. Patrzał
6360  3,  9 |                     stronę Ostrówka. Patrzał w mrok i czekał. Tak samo
6361  3,  9 |                    długimi iglicami odbijały w wodzie. Około godziny dziesiątej
6362  3,  9 |                     musiały spocząć z bronią w ręku. Za pułkiem ściągnęły
6363  3,  9 |                      pod Sierawskim wyprawił w stronę Glinek, a pośrodku
6364  3,  9 |                 Miała to być pierwsza linia. W drugiej uszykował się pułk
6365  3,  9 |                   zdawało się, że biją wciąż w tym samym miejscu, ale wkrótce
6366  3,  9 |                      francusku, macając ręką w ciemności szlifę parlamentarza.~-
6367  3,  9 |                         Zażądałem, generale, w twoim imieniu poddania szańca
6368  3,  9 |                  pieszy. Doboszów zostawiono w polu pod silną strażą, a
6369  3,  9 |                     i pod strażą zaprowadził w przykopy.~- Jakie było wejście?
6370  3,  9 |                    mogę, szedłem przez otwór w przedpiersiu, zastawiony
6371  3,  9 |              umyślnie to tu, to tam, żeby mi w głowie zamącić. Wyprowadzony
6372  3,  9 |                    rozwiązano mi oczy, byłem w namiocie. Stał przede mną
6373  3,  9 |                   most z nadzwyczajną forsą. W pewnej chwili pułkownik
6374  3,  9 |                  Góry łódką, a ja siedziałem w owym namiocie. Pułkownik
6375  3,  9 |                   oficerów. Wdali się ze mną w rozmowę. Skoro tylko zacząłem
6376  3,  9 |                   przysłuchiwać głosom pracy w szańcu, podnosili umyślnie
6377  3,  9 |               wrażenia. Słyszałem jednak, że w szańcu i za jego szyją wre
6378  3,  9 |                 batalion! - brzmiały komendy w ciemności.~Pułk ruszył w
6379  3,  9 |                     w ciemności.~Pułk ruszył w nizinę z trzech stron wsi
6380  3,  9 |                     podwójnym krokiem zdążał w mroku.~O kilkadziesiąt kroków
6381  3,  9 |                   słyszał jękliwy, szelestny w płytkich wodach krok koni,
6382  3,  9 |                rznących mokrą ziemię. Gdzieś w głębi miał za sobą pochód
6383  3,  9 |                   pochód pułku Weyssenhoffa. W pewnej chwili generał skierował
6384  3,  9 |                   prawego, który wciskał się w przestrzeń między Kępą Gliniecką
6385  3,  9 |                    bliskiej rzeki. Usłyszeli w ciemności wyraźny łoskot
6386  3,  9 |                    młotów na rzece. Wparłszy w mrok oczy ujrzeli poprzez
6387  3,  9 |                 końmi na szeregi żołnierzy i w najgłębszej ciszy, powstrzymując
6388  3,  9 |                   było, jak wiatr szeleszcze w zaroślach nadwodnych, dalekie
6389  3,  9 |                    bardzo wyczulony i pewien w sobie obmierzły niepokój.
6390  3,  9 |                  chwilami, że jeszcze błądzi w parku otwockim i marzy o
6391  3,  9 |                    ten wiał nad wodą, znikał w nocy, tonął w sercu ścierpłym,
6392  3,  9 |                   wodą, znikał w nocy, tonął w sercu ścierpłym, pełnym
6393  3,  9 |                   badyle na dawnym cmentarzu w rodzinnych stronach. Wargi
6394  3,  9 |             narożników i czół szańca, bijące w napastniczy batalion tyralierski,
6395  3,  9 |                    który wciąż krzyczał, bił w bębny i strzelał. Jak ciemna
6396  3,  9 |                      swego konia. Sam stanął w szeregu między żołnierzami
6397  3,  9 |                      kroku. Wpadli po ciemku w przedrów, na sześć stóp
6398  3,  9 |                     stóp głęboki, walili się w doły, grzęźli w rozmiękłych
6399  3,  9 |                   walili się w doły, grzęźli w rozmiękłych kupach ziemi,
6400  3,  9 |                  która wraz z nimi zjeżdżała w jakieś dziury najeżone palami,
6401  3,  9 |                      dziury najeżone palami, w trójgran zaciosanymi.~-
6402  3,  9 |                   tchu naprzód! - wołał ktoś w ciemności. -Tu mogą być
6403  3,  9 |                    się po glinie i zarabiali w niej do pasa. W pewnym miejscu
6404  3,  9 |                    zarabiali w niej do pasa. W pewnym miejscu leżały wkopane
6405  3,  9 |                pewnym miejscu leżały wkopane w stok szańca zasieki z drzew,
6406  3,  9 |              odziemka i wszystkimi gałęziami w dół zwrócone. Były to jakby
6407  3,  9 |                    łapy i pazury, spychające w jamy na dole, włażące między
6408  3,  9 |                      nie, uderzyli piersiami w krótkie kołki ostro zaciosane.
6409  3,  9 |           przeraźliwe krzyki, klątwy i jęki. W pewnej chwili Olbromski
6410  3,  9 |                innymi na wierzchołku szańca. W słabym świetle latarni płonących
6411  3,  9 |                      śmiertelny bój. Bagnety w siwym blasku migotały. Ludzie
6412  3,  9 |                migotały. Ludzie skłębili się w bezkształtną masę. Obadwa
6413  3,  9 |                    Sierawskiego walczyły już w głębi szańca. Austriacy
6414  3,  9 |                młotem wbijał ogromny bretnal w zapał, a za chwilę począł
6415  3,  9 |                     stemplem wewnątrz kanału w celu zagięcia szpica bretnala
6416  3,  9 |                      Tamten podniósł głowę i w świetle latarni Olbromski
6417  3,  9 |                rozszarpała mundur Austriaka. W tej samej chwili tłum nadbiegających
6418  3,  9 |                  miejsca. Właśnie zjawił się w szańcu generał Pelletier.
6419  3,  9 |                     bezczynnie wpatrując się w walczących. Sokolnicki spostrzegł,
6420  3,  9 |                  Jakiś ich oficer ze wzgardą w skrzywionych ustach komenderował
6421  3,  9 |                      bić ze wszystkich armat w zdobywców pod Ostrówkiem.~
6422  3,  10|                                              W starym dworze~Kiedy w pierwszych
6423  3,  10|                        W starym dworze~Kiedy w pierwszych dniach czerwca
6424  3,  10|                    znajdował się przypadkowo w tłumie oficerów sztabu księcia
6425  3,  10|                     pod Rożki, o działaniach w polu na północ od Sandomierza
6426  3,  10|                    mogła stanowić przeszkody w przeprawie nieprzyjaciela.
6427  3,  10|                   tłum elegantów sztabowych, w którym znajdował się Rafał,
6428  3,  10|               wyjechał z lasów nadbrzeżnych, w półkrąg otaczających Stokłosy.
6429  3,  10|                     mokra i miąższu od fali. W bruzdach lśniła jeszcze
6430  3,  10|                    ustał. Obłoki bure, pełne w sobie białych jam i dołów,
6431  3,  10|                    osób i nie mający udziału w akcji ani żadnego określonego
6432  3,  10|                     przepatrywał jeno zmiany w zasiewach pól, w koronach
6433  3,  10|                      zmiany w zasiewach pól, w koronach drzew, w barwach
6434  3,  10|             zasiewach pól, w koronach drzew, w barwach płotów i dachów.
6435  3,  10|                  gapiostwo prostaka... Serce w nim uderzyło na widok zgarbionej
6436  3,  10|                      widok zgarbionej figury w zgrzebnym kitlu, w grubych
6437  3,  10|                    figury w zgrzebnym kitlu, w grubych butach, na widok
6438  3,  10|                  ostrogami przez szeroki rów w młode zboże, pod wzgórek.
6439  3,  10|               wsadził głowę jeszcze bardziej w ramiona i wstrzymał konia.
6440  3,  10|                     łba. Nawet poznawszy już w oficerze towarzysza, nie
6441  3,  10|                     mnie tu mogą powiesić... W tropy twoje przyjdzie na
6442  3,  10|                      szybko, sfornym marszem w bród trawami łąk, w pas
6443  3,  10|                  marszem w bród trawami łąk, w pas zbożami pól. Szeroką
6444  3,  10|                  szczycie. wzgórka i patrzał w owo cudnobarwne zdarzenie.
6445  3,  10|                   kije z nieba leciały, żeby w kupę gruzów miało się zapaść
6446  3,  10|                    orszakiem, który zmierzał w stronę Olszyny.~- Czyż to
6447  3,  10|                 drodze.~- Pono. Spotkałem tu w polu konnego, który leciał
6448  3,  10|                 diabli Schaurotha nie nadali w czarnożółtym sosie! Powinieneś
6449  3,  10|                drwiącymi oczyma, zaśmiał się w głos rubasznie:~- Na miły
6450  3,  10|                    zmarszczył się i zmarniał w sobie. Stał się z niego
6451  3,  10|                      sobie. Stał się z niego w krótkiej chwili zgrzybiały
6452  3,  10|                 powiadasz?...~Machnął prętem w powietrzu raz, drugi. Wskazał
6453  3,  10|                       drugi. Wskazał nim coś w polu. Potem w drugiej stronie,
6454  3,  10|                Wskazał nim coś w polu. Potem w drugiej stronie, a gdy odwrócił
6455  3,  10|                    wiadomością, że pułk jego w Hiszpanii. I tyle wiemy...~
6456  3,  10|                     I tyle wiemy...~Wjechali w szeroką brzozową aleję prowadzącą
6457  3,  10|                     kilkaset kroków tą aleją w milczeniu.~Rafał obejrzał
6458  3,  10|                  ktoś jeszcze pędzi na koniu w cwał...~Nie chciałby tego
6459  3,  10|              półokrągłe u góry, otwierał sil w pola rozległe. Ciemniejąca
6460  3,  10|                   pola rozległe. Ciemniejąca w łanach wielkim płatem pszenica
6461  3,  10|                  Wódz z kilku generałami był w ogrodowej altanie, gdzie
6462  3,  10|                   palcach przeszedł sionkami w poprzek dworu na taras,
6463  3,  10|                  wzroku tym, słychać ją było w śpiewie. Ta pieśń skarżyła
6464  3,  10|                     młodzieńcze słuchało jej w skupieniu ducha. Ani jeden
6465  3,  10|                okrzyki. Ale oto coś zadrżało w melodii tej piosenki, zakołysały
6466  3,  10|                 podniósł oczy i ujrzał wbite w siebie dwie brylantowe strzały
6467  3,  10|                  kwitł na ustach śpiewaczki.~W chwilę potem zdarzyło się
6468  3,  10|                 ułożenie rąk i nóg. Siedział w fotelu z wdziękiem lekkiego
6469  3,  10|                     i wymawiając szukała nut w tece, stary pan Cedro wysunął
6470  3,  10|             przebijającą jak pchnięcie nożem w serce.~- Jużci ja...~- Dziecko
6471  3,  10|                 przegadywał po nocach, jużem w siebie stokroć wmawiał to
6472  3,  10|                       Aż przyjdzie taki wiek w życiu człowieka, że go już
6473  3,  10|            pięćdziesiąt lat nogi by polskiej w tych Prusiech Południowych
6474  3,  10|                     Kłamstwa to twoje...~- A w tej Galicji...~- Przestań!~-
6475  3,  10|                       żeby szedł.~Zstępowali w dół, w najniższą część ogrodu,
6476  3,  10|                     szedł.~Zstępowali w dół, w najniższą część ogrodu,
6477  3,  10|                   cóż mi się to wszystko zda w mojej niedoli?... - mamrotał
6478  3,  10|                   lepsze ocknąć się i rzucić w krwawą kąpiel. Mógłże to
6479  3,  10|                    kąpiel. Mógłże to on spać w domu i władać kawałkiem
6480  3,  11|              Olbromski zdołał dnia 9 czerwca w sam czas dotrzeć do Nadbrzezia
6481  3,  11|                    jego cały obwód uzbrojony w najrozmaitszych kierunkach.
6482  3,  11|                szczegółowo jak ogród i gumno w Tarninach. Gnał tedy konno
6483  3,  11|                    skoczy pędził z rozkazami w stronę zachodnią, do fortalicjów
6484  3,  11|                   fortalicjów zamku, i dalej w stronę Rajeckiego folwarku
6485  3,  11|             Rajeckiego folwarku na Krakówce, w stronę Chwałek i Strochcic,
6486  3,  11|                      batalion ludzi, których w swoich przeważnie majątkach
6487  3,  11|                    wzięto ich tak jak stali, w wieśniaczych odzieniakach.
6488  3,  11|                 bardziej strasznego, odziano w puste beczki, które przysypano
6489  3,  11|                   folwarczków Psałterzyskich w tych stronach pourządzano
6490  3,  11|               stronach pourządzano do obrony w ten sposób, że wewnątrz
6491  3,  11|                   były wewnątrz przemienione w warownie. W samym mieście
6492  3,  11|                     przemienione w warownie. W samym mieście kierował robotami
6493  3,  11|              dopełniał nieustannie, a wyłomy w nim nie do naprawienia zastąpił
6494  3,  11|                  murem bito jeszcze palisady w spadek góry, wciągano na
6495  3,  11|                    Świętego Jakuba. Wznosząc w tamtej stronie, od zamku
6496  3,  11|               wysunięte ouvrages extérieurs, w czasie dozorowania swych
6497  3,  11|                   zapadłe wejścia do lochów. W ich głębokości i mroku szarzały
6498  3,  11|                   kostne.~Byłyż to jaskinie, w które przywiodła Tatarów
6499  3,  11|             skończeniu dziennych robót, sam, w nocy, obwiązany sznurem,
6500  3,  11|                      puszczał się częstokroć w owe podziemne chodniki.