Tom, Rozdzial

1001  1,  7 |                naprzód. Zapadłe oczy płonęły w swych dołach, jakby się
1002  1,  7 |                    znaku wypalić. Nie sypiał w nocy, a jeśli we dnie popadł
1003  1,  7 |                       a jeśli we dnie popadł w śnienie, miewał widzenia,
1004  1,  7 |              obecność wśród drżenia ciała... W dymach błękitnych słyszał
1005  1,  7 |                     nastąpić, jak na rzeczy, w których samoistne tkwi życie.
1006  1,  7 |                  noża, a myśli zamieniły się w zazdrość. Zazdrościł skibom
1007  1,  7 |                   zazdrość przeistaczała się w bezrozumną zaciekłość, w
1008  1,  7 |                     w bezrozumną zaciekłość, w dziką pasję rozdzierania
1009  1,  7 |                   rozdzierania ran własnych, w chuć nieustanną uprzytomniania
1010  1,  7 |                niedoli.~Wszystko pomagało mu w tym z szyderczą usłużnością.
1011  1,  7 |                    zezwalając na przebywanie w nim tylko do chwili wyzdrowienia.
1012  1,  7 |                 kobyłą, stary cześnik popadł w stan dzikiej, zajadłej wściekłości.
1013  1,  7 |               wypuszczony z korpusu kadetów, w sprzeczce z ojcem o świeżo
1014  1,  7 |                    żeby młodszy mógł przyjść w domu do zdrowia. Rany z
1015  1,  7 |                      pół martwego znaleziono w chłopskiej lepiance dalekiej
1016  1,  7 |             przeraźliwe wyrazy, ręce ciskały w przechodzących, co się zdarzyło.
1017  1,  7 |                       który mieszkał daleko, w leśnej okolicy, gdzieś w
1018  1,  7 |                     w leśnej okolicy, gdzieś w pobliżu Małogoszcza. Biedna
1019  1,  7 |                    chwili nie przepuściła mu w sercu. Udało się tyle przynajmniej
1020  1,  7 |                 wypędzony z domu. Może nawet w tajemnicy przed samym sobą
1021  1,  7 |                      jadowitym zębem wieczną w sercu rozdarła ranę. Stary
1022  1,  7 |                    do końca matczyną miłość. W tej samej chwili wstrzymywał
1023  1,  7 |                  powiekami łzy krwawe, dusił w sobie szlochanie rozsadzające
1024  1,  7 |                 całej siły woli krzywił usta w sposób cudaczny, w wesołym,
1025  1,  7 |                      usta w sposób cudaczny, w wesołym, niby to młodzieńczym
1026  1,  7 |                    to młodzieńczym uśmiechu. W czasie tych właśnie rozmów
1027  1,  7 |                     przedziwne. Zatapiał się w najwyższą ekstazę miłości:
1028  1,  7 |                zapomnienie o sobie. Wówczas, w czasie tych mgnień błogosławionych,
1029  1,  7 |                     serce. Widział wprawione w duszę swą i patrzące wskroś
1030  1,  7 |                 dziękczynieniem.~Pogrążonemu w tak zasępione marzenia danej
1031  1,  7 |                      Matka, płacząca z cicha w sieni domu, dała mu znak,
1032  1,  7 |                   gumno. Stamtąd wyprawił go w świat podstarości.~Para
1033  1,  7 |                    skóra wisiała, wyciągnęły w pola rozeschniętą bryczkę.
1034  1,  7 |                       odsłonionych ku niebu; w pieszczotach słońca. Rozległe
1035  1,  7 |                  każdemu rozdołowi, świeciły w słońcu jasnożółtymi placami
1036  1,  7 |                 pławiły czuby swoich gałązek w powiewach, omglone młodymi
1037  1,  7 |                 chóru. Chaty, gnieżdżące się w załamaniach parowów albo
1038  1,  7 |                puściwszy nowotne rózgi stały w nich nikiej świece jarzące
1039  1,  7 |                 tylko olchy martwo smutniały w jasnej przestrzeni, a czarne
1040  1,  7 |                      szczyt płaskowzgórza... W jednym miejscu Rafał obejrzał
1041  1,  7 |                      i okolicę. Wpatrzył się w tę stronę rodzinną i w tłumie
1042  1,  7 |                   się w tę stronę rodzinną i w tłumie myśli bezładnych
1043  1,  7 |                  jednak, ujrzawszy siniejące w dali na horyzoncie aleje
1044  1,  7 |                     dali na horyzoncie aleje w Derstawicach, radośnie westchnął.
1045  1,  7 |               rezygnacją zawrócił i pojechał w stronę Dersławic.~Była to
1046  1,  7 |                      samą myśl, że ta droga, w marzeniu milion razy widziana,
1047  1,  7 |                widziana, przebyta, uproszona w snach i widzeniach, już
1048  1,  7 |                       czuł, że nie miłość ma w sercu, lecz tylko pragnienie
1049  1,  7 |                    badawczą myślą, że wioząc w sobie śmiertelnie chorą,
1050  1,  7 |             utrapienie ducha. Dźwigał bowiem w sobie wroga własnego i jej
1051  1,  7 |                     Wszystko rozsypywało się w proch i przemieniało w nędzę.~
1052  1,  7 |                   się w proch i przemieniało w nędzę.~Zaszumiały nad jego
1053  1,  7 |                 cicha szemrały. Rozlegał się w całym ogrodzie gwar ptaków
1054  1,  7 |                    zięb, trznadlów kryły się w mokrych gęstwinach. Droga,
1055  1,  7 |             uroczyście i tajemniczo milczały w rozkwitłych koronach wiśni
1056  1,  7 |                      prawie ziemi, powikłane w konary, ze zwieszonymi gałęziami.
1057  1,  7 |                    biegła popod białe rózgi, w ustronia odległe, w klomby
1058  1,  7 |                   rózgi, w ustronia odległe, w klomby dzikich wielkodrzewów,
1059  1,  7 |                klomby dzikich wielkodrzewów, w cienie:~Długie i subtelne
1060  1,  7 |                      siebie idącego z Heleną w stronę niewysłowionej altany.
1061  1,  7 |                    się aromat oskoły...~Czuł w sercu szczęście tamtego
1062  1,  7 |                   podmuch wietrzyka wszystko w proch rozbijał. Zlatywało
1063  1,  7 |                    Okrutny wyrok rozległ się w głowie, jakoby głos dzwonu,
1064  1,  7 |              chrząkaniem dawał znać, że czas w drogę. Rafał zawarł powieki
1065  1,  7 |          rzemieślnikowi należne cwancygiery. W trakcie tej czynności rzucił
1066  1,  7 |                 długi ogród. Miejsce to miał w sobie, zamykał je pieszczotliwie
1067  1,  7 |                    zamykał je pieszczotliwie w duszy swej na siedm zamków.~
1068  1,  7 |              gościńca skręcili, powiodła ich w lasy. Jechali wolno w poprzek
1069  1,  7 |                    ich w lasy. Jechali wolno w poprzek pól otoczonych borem,
1070  1,  7 |                     noga za nogą, utykanego, w sposób coraz bardziej niepokojący,
1071  1,  7 |                    żywe trupy i z wlepionymi w ziemię oczyma pogrążyły
1072  1,  7 |                  ziemię oczyma pogrążyły się w spokój zupełny, obojętny
1073  1,  7 |                     i zadecydował, że trzeba w tym miejscu nocować. Fornal
1074  1,  7 |                  szkapska i urządził im żłób w przodzie wózka, a sam chętnie
1075  1,  7 |                       Dusza, rozpłomieniona, w udręczeniach, spaliła je
1076  1,  7 |                      Zaczął chodzić nad łąką w pobliżu bryki tam i sam,
1077  1,  7 |                      bryki tam i sam, dusząc w sobie wszystkie szały miłosne
1078  1,  7 |                      miłosne i zawierając je w sercu, które się szarpało
1079  1,  7 |                      ognisko. Wnet wzbił się w górę pióropusz sinego dymu
1080  1,  7 |                  pożerać suche igły jałowcu.~W małym kręgu ogniska Rafał,
1081  1,  7 |                 udręczająco wielomównych, że w ich wyrazie mieścił się
1082  1,  7 |                    świat, alfa i omega bytu. W mowie tych źrenic żałosnych,
1083  1,  7 |                    traw pachnących we dnie i w nocy, śnie wieczny... O
1084  1,  7 |                   spoczynku kości znużonych!~W świętej ciszy nocnej, pod
1085  1,  7 |                   rosą z niebios zstępującą, w południa, w słońcu, co pali
1086  1,  7 |                      zstępującą, w południa, w słońcu, co pali aż do zgnicia
1087  1,  7 |                    motyle...~Wewnątrz łodyg, w tkankach badyli krążyć będzie
1088  1,  7 |                  usta nasze i oczy umarłe... W' was będzie łkanie naszych
1089  1,  7 |                będzie łkanie naszych piersi, w was bicie serc, w was płomień
1090  1,  7 |                    piersi, w was bicie serc, w was płomień miłosny naszych
1091  1,  7 |                     ż lubością zatapiały się w nim, a torfiasta w głębi
1092  1,  7 |             zatapiały się w nim, a torfiasta w głębi ziemia głucho dukała.
1093  1,  7 |                  głębi ziemia głucho dukała. W dali rechotały żaby. Chór
1094  1,  7 |                    do gwiazd rozbłyskujących w niebie przejrzyste, jasnobarwne
1095  1,  7 |                  rózgi wierzbowej, która się w ciągu poprzedniej nocy urodziła.
1096  1,  7 |                    dziurkach ligawki, i leci w zroszoną dal przygrywka
1097  1,  7 |                  między wysokimi drzewami...~W pobliżu czerniał iglasty
1098  1,  7 |                     ciągnąc z łąk i wsysając w siebie ciemność najgęstszą.
1099  1,  7 |                  zarzecznych pagórków, które w nocy dawno zginęły, dolatywało
1100  1,  7 |                    żywe naszczekiwanie psów. W innych momentach wybijała
1101  1,  7 |                położył się na wznak. Patrzał w niebo rozwartymi oczyma.
1102  1,  7 |              rozwartymi oczyma. Miał jeszcze w sobie osłupienie i niemoc
1103  1,  7 |                   osłupienie i niemoc nabytą w chorobie. Od gwiazd sypał
1104  1,  7 |                chorobie. Od gwiazd sypał się w ciemność nocy pylny brzask,
1105  1,  7 |                   nieco dalej posunąwszy się w otchłań, rozwiać się w niedościgłą
1106  1,  7 |                   się w otchłań, rozwiać się w niedościgłą dla oka formę,
1107  1,  7 |                    pogody. Zostawały po nich w oku tylko prześliczne, niebieskawe
1108  1,  7 |                   Wzrok i myśl zatapiały się w nieprzeniknioną noc, szukając
1109  1,  7 |                       Fornal usnął jak kłoda w pobliżu gasnącego ognia.~
1110  1,  7 |                  jest i co się z nim dzieje, w pobliskiej kępie olszyny
1111  1,  7 |                 pióro pawia, poczęły zapadać w niego, lecieć wskroś, jak
1112  1,  7 |                   całe dzieje swojej miłości w owych poświstach przecudownych,
1113  1,  7 |                    jakoby brylantowe strzały w jasny lazur aż do samego
1114  1,  7 |                   lazur aż do samego zenitu, w zagięciach dźwięku, który
1115  1,  7 |                    zagięciach dźwięku, który w boleści na dawne miejsce
1116  1,  7 |                      powraca jakby niewolnik w jarzmie z krzyżem zgiętym,
1117  1,  7 |                  poszarpanym batem siepacza, w strzelistych pieniach samotnych,
1118  1,  7 |              samotnych, pełnych siły i dumy, w dźwiękach wolnych, oszalałych
1119  1,  7 |               Zdawało mu się chwilami, że to w nim samym, sobie samemu
1120  1,  7 |                  akord niewysłowiony. Daleko w gęstwinach nadwodnych śpiewał
1121  1,  7 |                  zbudził Wincentego i jechał w dalszą drogę. Wypoczęte
1122  1,  7 |                    jak czarne pochodnie biły w oczy ze środka zielonych
1123  1,  7 |                   pustkowiem, gnieździła się w budach.~Z południa Rafał
1124  1,  7 |                   trupi unosił się przed nim w powietrzu niby czaszka rozbita.
1125  1,  7 |              powietrzu niby czaszka rozbita. W jechali w okolicę górzystą,
1126  1,  7 |                   czaszka rozbita. W jechali w okolicę górzystą, leśną
1127  1,  7 |              koleinami, które daleko, daleko w las się ciągnęły. Dookoła
1128  1,  7 |                      jak strzały zaopatrzone w bełty dla bardziej chyżego
1129  1,  7 |                  zdały się topić i rozpływać w cieple słońca. Pachnąca
1130  1,  7 |                      trawa bujna nie puściła w lasach. Zeszłoroczne igły
1131  1,  7 |                     już tu i tam mokra droga w głębokim cieniu lśniła istnym
1132  1,  7 |                      grunt był twardszy. Tam w gąszczach jedliny dymiły
1133  1,  7 |                      niby obłoczki wiosenne. W głębi lasu drzewa się przerzedzały
1134  1,  7 |           jasnozielone świerczki taplały się w niej jak gąsięta, a jaskry
1135  1,  7 |            obejmowały płomienną. Na zwilgłym w pobliżu sapie barwiły się
1136  1,  7 |                    korzeń albo zarzynały się w głębokim piasku. Wówczas
1137  1,  7 |                piasek sunął po sprychach jak w klepsydrze. Dla Rafała bardzo
1138  1,  7 |                  długim jarzma uciskiem szła w kraj naznaczony, patrząc
1139  1,  7 |                    na ziemię i samemu zostać w ciągu długich dni i długich
1140  1,  7 |                      jeziorek i drzew, które w nie patrzą przez lata, słyszał
1141  1,  7 |                    zrozumie, nie pochwyci go w duszę swoją, to już nigdy,
1142  1,  7 |                   sobie, uczuciom, które się w nim z wolna przetwarzały,
1143  1,  7 |                 ogromna polana, wykarczowana w boru. Rozdzielały ją piaszczyste
1144  1,  7 |                   przestwory i uprawne pola. W dali, na krańcu tego obszaru,
1145  1,  7 |               przeciwległym lasem, błyszczał w zachodzącym słońcu ogromny
1146  1,  7 |                  długą taśmą blasku wiła się w nizinach zarosłych olchami.
1147  1,  7 |                      owym stawem, bielił się w kępach drzew biały dwór.~-
1148  1,  7 |                    poróżniony z ojcem, nigdy w Tarninach nie bywał. Wiedziano
1149  1,  7 |                  śmierci i że później osiadł w owej Wygnance. Te wiadomości,
1150  1,  7 |                    nie było wymówione głośno w Tarninach. Rafałowi przyszła
1151  1,  7 |                  pytanie, ale miał je wyryte w sercu. Wówczas zostaje...
1152  1,  7 |                     owsów. Gdy zmrok zapadł, w owym dalekim dworze wybłysły
1153  1,  7 |                      dworze wybłysły światła w trzech oknach. Rafał dziwnego
1154  1,  7 |                   dziwnego doznał ściśnienia w piersi. Patrzał w te okna,
1155  1,  7 |                 ściśnienia w piersi. Patrzał w te okna, których wydłużone
1156  1,  7 |                 wydłużone odbicia widać było w pobłyskliwej wodzie stawu -
1157  1,  7 |                     Była to pierwsza chwila, w której ciągu nie cierpiał.~
1158  1,  7 |                   której ciągu nie cierpiał.~W nocy już przywlekli się
1159  1,  7 |                   szła między gajami olszyn, w bród przecinając strumienie,
1160  1,  7 |                   Koniska same ją znajdowały w ciemności. Cały ten obszar
1161  1,  7 |              gąszczów wynurzały się i ginęły w ciemnicy. Wyżej nad poziomem
1162  1,  7 |                  niespokojnie. Rozglądał się w ciemności jeszcze niezupełnej
1163  1,  7 |                  młyna, bryczka zwróciła się w górę i stanęła przed zamkniętymi
1164  1,  7 |                  wszedł do sieni. Gdy stukał w ciemności, poszukując wejścia,
1165  1,  7 |                    wysokiego wzrostu zapytał w sposób wskazujący niezwykłego
1166  1,  7 |                   pan kapitan Olbromski jest w domu?~- W w... w... domu.
1167  1,  7 |                     Olbromski jest w domu?~- W w... w... domu. A któż ta?~-
1168  1,  7 |                   Olbromski jest w domu?~- W w... w... domu. A któż ta?~-
1169  1,  7 |              Olbromski jest w domu?~- W w... w... domu. A któż ta?~- Brat.~
1170  1,  7 |               wygoloną. Długie włosy z czoła w tył zaczesane spadały aż
1171  1,  7 |                 ukazał się na jego twarzy. I w sercu Rafała coś drgnęło
1172  1,  7 |                     bez słowa, długo całował w usta. Gdy go wreszcie posadził
1173  1,  7 |                     świecy, patrzał na niego w milczeniu.~- Sam przyjechałeś? -
1174  1,  7 |                 chciał ukąsić coś zawieszone w powietrzu, wykręcił się
1175  1,  7 |                      uczynku kradzieży. Czuł w sobie niesłychane jakieś
1176  1,  7 |             doświadczane nigdy. Pierwszy raz w życiu stał w obliczu czegoś,
1177  1,  7 |                    Pierwszy raz w życiu stał w obliczu czegoś, co było
1178  1,  7 |                      echo:~- Nie, nic a nic!~W dźwięku tym brzmiało tyle
1179  1,  7 |                 jegomości, bo był właśnie... w polu.~- W polu był... -
1180  1,  7 |                     był właśnie... w polu.~- W polu był... - uśmiechnął
1181  1,  7 |                  widziałem jej... Dawnom już w domu nie był. Ale nie martw
1182  1,  7 |                      i począł chodzić z kąta w kąt izby. Rafał wodził za
1183  1,  7 |           nadzwyczajną ciekawością wchłaniał w siebie jego figurę, sposób
1184  1,  7 |                    straszliwych, mieszka oto w tak nędznym starym domu. "
1185  1,  7 |                    szkoły kadetów. Nie byłem w domu bardzo długo, bo na
1186  1,  7 |                najbardziej odpowiednie, choć w istocie nie był pewny swego.~-
1187  1,  7 |                   nie był pewny swego.~- Już w szkole, uważasz, zaczęła
1188  1,  7 |                     zaczęła się była komocja w umysłach. Dużośmy czytali...
1189  1,  7 |                  były jakby światła pochodni w noc ciemną. Dam ci te książki...
1190  1,  7 |              patrzaliśmy okiem. Każdy zaufał w szpadzie i na nią poprzysiągł.
1191  1,  7 |                     Ojciec stał po stronie i w szeregu tych, których na
1192  1,  7 |                    się zaparł samego siebie. W jednej rozmowie zelżył mię,
1193  1,  7 |                  jednej rozmowie zelżył mię, w drugiej zagroził...~- Wiem,
1194  1,  7 |                     Rafał.~- Słyszałeś o tym w domu? - pytał Piotr schylając
1195  1,  7 |                     duszę wszystką nogami... W strasznym gniewie, w dzikości
1196  1,  7 |                         W strasznym gniewie, w dzikości wzburzenia... gdy
1197  1,  7 |                  widział, wrócił się po mnie w nocy, nalazł mię półżywego.
1198  1,  7 |                wyniósł... Leżałem po dworach w Krakowskiem, a jakem wreszcie
1199  1,  7 |                      a jakem wreszcie wstał, w gruncie rzeczy... nie było
1200  1,  7 |                       skąd on rodem. Wziąłem w dzierżawę tę oto wioszczynę
1201  1,  7 |               wszystkim, co zaszło i zostało w pamięci. Piotr zatrzymał
1202  1,  7 |                  pałającymi oczyma rozniecał w nim swadę. Porozumiewali
1203  1,  7 |                       o drzewa przed domem i w ogrodzie, szczególnie o
1204  1,  7 |            szczególnie o pewien stary brzost w dole sadu, o konie i psy,
1205  1,  7 |                     o konie i psy, o sprzęty w domu, o pola, drogi, o parobków
1206  1,  7 |                    dźwiękiem głosu. Niekiedy w środku żywego śmiechu twarze
1207  1,  7 |                  odszedł. Świece spaliły się w blaszanych lichtarzach.
1208  1,  7 |                    też wygląda.~Rafał, brnąc w opowiadaniu, tracił z oczu
1209  1,  7 |                    przekraczał. Pierwszy raz w życiu był tak szczery. Sam
1210  1,  7 |                  nadrannej, bez ruchu leżały w pustkach okiennych, snem
1211  1,  7 |                   niej się sypał szeleszcząc w dwójnasób przestraszająco,
1212  1,  7 |                hiszpańskiego jaśminu i tulił w mokre liście, żeby pod dachem
1213  1,  7 |                   głos kurki wodnej. Dniało.~W ramach okien rozpościerał
1214  1,  7 |             rozpościerał się cichy błękit, a w nim ciemnymi smugami. zarysowywać
1215  1,  7 |                      Już świta.~Stanęli obaj w otwartym oknie.~W dole,
1216  1,  7 |               Stanęli obaj w otwartym oknie.~W dole, tuż za płotem ogrodu,
1217  1,  7 |                     stały nad nią, jak gdyby w modłach utopione. Zdało
1218  1,  7 |                    znak woda samotna została w dole, a mgły porzucały jej
1219  1,  7 |                     wijąc się z żalu, ginęły w błękicie. Tam gdzie jeszcze
1220  1,  7 |                     jeszcze świt nie dotarł, w głębiach olszowych, siostry
1221  1,  7 |              zasiewem jarego żyta, które już w niwę żyjącą własnym żywotem
1222  1,  7 |                     owo świtanie patrząc się w cudne wody, w niewysłowioną
1223  1,  7 |                    patrząc się w cudne wody, w niewysłowioną barwę niebios,
1224  1,  7 |                      wolna płonąć zaczynała, w żywe jej odbicie na nieruchomych
1225  1,  7 |                   wzajem słyszeli, jak życie w każdym z nich płynie...~
1226  1,  8 |                     wiosna.~Rafał spędził ją w Wygnance. Brat Piotr zostawił
1227  1,  8 |                      dala od szerszych dróg, w pustce zupełnej. Roli tam
1228  1,  8 |                     kapitan, wziąwszy wioskę w dzierżawę, począł wyprawiać
1229  1,  8 |                    Rafał wdał się ze starcem w rozmowę i dowiedział od
1230  1,  8 |                    tak spłowiały na słońcu i w czasie pluchot, że przypominać
1231  1,  8 |                  przyszedł, długo milczał, a w końcu zapytał się Urysia
1232  1,  8 |              człowiek umrze? Czy Uryś wierzy w Jahwe? Niech mu powie...
1233  1,  8 |                 rozwiewnych i mieniących się w słońcu.~Rafał nie był tak
1234  1,  8 |                   nieraz jego twardej pracy.~W tym gaju, w rozległych łąkach,
1235  1,  8 |                   twardej pracy.~W tym gaju, w rozległych łąkach, w dziewiczych
1236  1,  8 |                   gaju, w rozległych łąkach, w dziewiczych i niedostępnych
1237  1,  8 |                   albo i wieczory, pogrążony w gnuśne marzenia. Zdarzało
1238  1,  8 |                      dnia przeleżał na wznak w dąbrowie, patrząc w niebo,
1239  1,  8 |                    wznak w dąbrowie, patrząc w niebo, w obłoki sunące wskroś
1240  1,  8 |                   dąbrowie, patrząc w niebo, w obłoki sunące wskroś lazuru.
1241  1,  8 |                      Innym razem przychodził w dobie całkiem niewłaściwej,
1242  1,  8 |           niewłaściwej, pewny, że się stawia w terminie.~Jedyną rzeczywistością
1243  1,  8 |                      dla niego to, co wrzało w sercu. Dlatego taką radość
1244  1,  8 |                      zakrętów rzecznych, łąk w czerwcu, gajów i dzikich
1245  1,  8 |                 duszy znajomym! Trafiały się w ciągu tych dni chwile zdziwień
1246  1,  8 |                  wierzchołkom srebrzącym się w słońcu, ku sypkoszelestnym
1247  1,  8 |                   które się wstydliwie kryją w przejrzystą szatę, słyszał
1248  1,  8 |                   przejrzystą szatę, słyszał w głębi siebie jak gdyby obietnicę
1249  1,  8 |                    wartkim nurtem rzeki, sam w sobie narzekał błąkając
1250  1,  8 |                  sobie narzekał błąkając się w poprzek wszelkich ustaw
1251  1,  8 |                   łąki nadrzeczne, zatopiony w ciszę niezgruntowaną, i
1252  1,  8 |                  ciszę niezgruntowaną, i gdy w nim budziły się i rosły
1253  1,  8 |                   niej wypełzło. Została się w duszy próżnia niejasna;
1254  1,  8 |                 Kapitan Piotr spędzał te dni w zupełnej również samotności.
1255  1,  8 |                       sennymi oczyma patrząc w przestwór. Blada jego twarz,
1256  1,  8 |                      krzesła i oczy zwrócone w niebo. W konarach odwiecznych
1257  1,  8 |                     i oczy zwrócone w niebo. W konarach odwiecznych lip
1258  1,  8 |                    bratków, biła woń rezedy.~W dali za stawem widać było
1259  1,  8 |                       Od młyna, nieruchomego w tej porze roku, dolatywał
1260  1,  8 |              cedzącej się ze stawideł, który w zupełnej głuszy coś wiecznego
1261  1,  8 |                    zmurszałych.~Jednego dnia w końcu czerwca, zaraz po
1262  1,  8 |                     obiedzie, Rafał siedział w cieniu lip obok brata i
1263  1,  8 |                     słyszeć turkot i wkrótce w tumanie kurzawy stanął przed
1264  1,  8 |            dziedziniec para kusych kasztanów w lśniących szorach z herbami,
1265  1,  8 |              Zapomniał oddać ukłon, a języka w gębie. Nie mógł oczu oderwać
1266  1,  8 |          prześlicznych jasnych włosów, które w lokach spadały, i wdychania
1267  1,  8 |                  Wszak nie oddałeś mi wizyty w Grudnie... - mówił książę.~-
1268  1,  8 |                   mówił książę.~- Nie mogłem w istocie być w Grudnie. Sił
1269  1,  8 |                     Nie mogłem w istocie być w Grudnie. Sił mam coraz I
1270  1,  8 |                       Jak nocny sen przeszło w dziedzinę śmierci. Nie ma
1271  1,  8 |                 powszechnych, ale dogodnych, w weselszym gdzieś miejscu.
1272  1,  8 |                      tobą, Piotruś. Tu pusto w tych lasach i piaskach,
1273  1,  8 |                   tak, to czemuż tu siedzieć w głuszy? Czemużbyś się wzdragał
1274  1,  8 |               Czemużbyś się wzdragał patrzeć w życie i poić nim, pókiś
1275  1,  8 |                     nim, pókiś młody? Czytam w tobie jak w księdze. Te
1276  1,  8 |                    młody? Czytam w tobie jak w księdze. Te same tłamsisz
1277  1,  8 |                    księdze. Te same tłamsisz w sobie zaskórne myśli, jak
1278  1,  8 |                 Steynera albo później nocami w namiocie pozbawiał snu.
1279  1,  8 |                       który siedział patrząc w ziemię z taką grzeczną obojętnośeią,
1280  1,  8 |                    przyniosło szkodę! Zabiło w tobie dzielne, przyjemne,
1281  1,  8 |             chciałbym mieszać się i wchodzić w twe życie... Tylko... Na
1282  1,  8 |                   jednej ławce siedzieliśmy, w jednym glicie stawaliśmy
1283  1,  8 |                     jednym glicie stawaliśmy w szkole i w polu. Widziałeś
1284  1,  8 |                 glicie stawaliśmy w szkole i w polu. Widziałeś mię przy
1285  1,  8 |                     Widziałeś mię przy sobie w bitwach. Przecież sam dobrze
1286  1,  8 |                  czynić więcej? Staliśmy oko w oko, pierś przeciw bagnetowi,
1287  1,  8 |                przeciw bagnetowi, na grobli, w opłotkach Chebdzia... Tyś
1288  1,  8 |                      z dzbankami i skorupami w ręku istna horda tatarska,
1289  1,  8 |                łudząc do reszty, że się jest w obozowisku kipczackim. Panowie
1290  1,  8 |                   kipczackim. Panowie bracia w kapotach, w opończach, burkach,
1291  1,  8 |                   Panowie bracia w kapotach, w opończach, burkach, w butach
1292  1,  8 |              kapotach, w opończach, burkach, w butach wysmarowanych dziegciem
1293  1,  8 |                  swoją bandę, to prawda, ale w jakimże celu? Żeby walczyć
1294  1,  8 |                   jakimże celu? Żeby walczyć w sejmie o dziedzictwo tronu.
1295  1,  8 |                      nic nie zmieni tego, co w sobie zamknąłem.~- Siedząc
1296  1,  8 |                   sobie zamknąłem.~- Siedząc w samotności, wśród śniegów
1297  1,  8 |                 Myślałem głównie nad tym, że w samej istocie rzeczy przestałem
1298  1,  8 |       wspaniałomyślnie, maczali koniec palca w wodzie i zwilżali moje zgorzałe
1299  1,  8 |                   nawet rodowa duma, bo gdym w nią z rozpaczą bił pięściami,
1300  1,  8 |                 którą czczę teraz. Znalazłem w sobie skałę i na niej stanąwszy
1301  1,  8 |                   niej stanąwszy uczułem moc w duszy i siłę w oczach. Przestałem
1302  1,  8 |                   uczułem moc w duszy i siłę w oczach. Przestałem być niewolnikiem
1303  1,  8 |                     ujrzałem je całe. Trzeba w sobie mieć wszystko, trzeba
1304  1,  8 |                 przewyższyć wszystkich, mieć w sobie młodą siłę, mocniejszą
1305  1,  8 |              mocniejszą mieli śmierć. Trzeba w swoich wnętrznościach nosić
1306  1,  8 |                     posłusznie milczy. Takiż w tych samych miejscach był
1307  1,  8 |                     ręku piastował. Byłoż co w twoim życiu lepszego niż
1308  1,  8 |                    ranem z nocnych patrolów? W cóż się obróciły troski
1309  1,  8 |                    jeszcze po nocach. Tęskny w dumaniu nawrót wiedzie do
1310  1,  8 |                  wiśniowymi, które się taiły w przestrzeni stepu. Do rozkosznych
1311  1,  8 |                      dziś. Byłoż kiedy zboże w takiej cenie albo ziemia?
1312  1,  8 |                      razy tyle jest warte, a w trójnasób powiększyła się
1313  1,  8 |                      moja fortuna, osobliwie w Prusiech Południowych...~-
1314  1,  8 |                   Prusiech Południowych...~- W Prusiech Południowych...
1315  1,  8 |                    Książę Gintułt patrzał mu w oczy ze skrytym złym uśmiechem.~-
1316  1,  8 |                   bardzo biedna. Pańszczyzna w takich warunkach... Właśnie
1317  1,  8 |                   Dłużej to potrwa. Ale będę w tym...~Olbromski dźwignął
1318  1,  8 |                  gestu pokory brata wściekły w sobie gniew i taki poryw
1319  1,  8 |                      dumy, jak nigdy jeszcze w życiu. Coś w nim wybuchnęło
1320  1,  8 |                   nigdy jeszcze w życiu. Coś w nim wybuchnęło jak słup
1321  1,  8 |                    ta służalcza czołobitność w zimnym i wyniosłym oficerze,
1322  1,  8 |                paliła.~Uczucie sympatii jego w tej sprawie było po stronie
1323  1,  8 |                   wołał:~- Michcik, Michcik!~W głosie jego była coś niebywałego.
1324  1,  8 |                      nowe uczucie zaświeciło w oczach Piotra. Książę Gintułt
1325  1,  8 |                      po tym wszystkim... Oto w tej chwili najbardziej żywo
1326  1,  8 |                     dziś ci otwarcie powiem, w owym powietrzu sejmu, a
1327  1,  8 |                   tylko to być może, uczułem w sobie twoje właśnie dawne
1328  1,  8 |                  właśnie dawne oczy, uczułem w sobie owe słabe i godne
1329  1,  8 |                   wart, gdyby ciągle chodził w twoich kajdanach obowiązku
1330  1,  8 |               obowiązku względem maluczkich, w dybach litości względem
1331  1,  8 |                       zamykasz swe aspiracje w świateczku Michcika czy
1332  1,  8 |                     słowa. Gdy teraz spojrzę w świat, w mój świat, ogarnia
1333  1,  8 |                   Gdy teraz spojrzę w świat, w mój świat, ogarnia mię duma,
1334  1,  8 |                    każdy odmienny, każdy sam w sobie jedyny na świecie,
1335  1,  8 |                      jakoby wystygły popiół, w którym ani jedna już iskra
1336  1,  8 |                 krótkim, po szalonym drganiu w sypkiej martwicy. Książę
1337  1,  8 |                      rzekł patrząc mu prosto w oczy:~- Dowiódłbym ci, gdybyś
1338  1,  8 |                   zdać jeszcze jestem gotów! W tej chwili... Michcik!~-
1339  1,  8 |                 Rafał zajrzał z przerażeniem w tę twarz. Ujrzał dolną wargę
1340  1,  8 |                   uśmiech nieopisany zawarty w tych ustach - i oczy. Nieruchome
1341  1,  8 |               przeźroczyste źrenice patrzały w staw czy w pola. Patrzały
1342  1,  8 |                  źrenice patrzały w staw czy w pola. Patrzały łagodnie
1343  1,  8 |              Rafałowi, że brat zapatrzył się w coś, jak to bywa czasu smutku,
1344  1,  8 |                    jak to bywa czasu smutku, w barwę daleką, że się zasłuchał
1345  1,  8 |                     daleką, że się zasłuchał w szmer ciekącej wody, że
1346  1,  8 |                    wody, że się może wmyślił w tajemnicze westchnienie
1347  1,  8 |                     oczy Piotra, patrząc tak w odłogi, zmierzchły, zastygły
1348  1,  8 |                     oderwał jego ręce. Uczuł w sobie nagle tak niezgłębiony
1349  1,  8 |                    szelest liści i całuje go w mrokach ostatnim dreszczem
1350  1,  8 |                  Nabożna trwoga odezwała się w nim jak głos surowy, mówiąc
1351  1,  8 |                      jak głos surowy, mówiąc w głębi ducha, że nie wiadomo,
1352  1,  8 |                    ducha, że nie wiadomo, co w owej chwili odchodzący czyni,
1353  1,  8 |                     stojąc, modlili się sami w cichości. Ale wnet chłop
1354  1,  8 |                począł łkać i stękać. Bił się w piersi twardą pięścią żołnierską.
1355  1,  8 |                       Wkrótce zwłoki odziano w owo codzienne ubranie, gdyż
1356  1,  8 |                      Książę Gintułt siedział w zamyśleniu na krześle i
1357  1,  8 |               porządku. Zaczął rozglądać się w rzeczach i uczuł łakomą
1358  1,  8 |                 Przede wszystkim rzucały się w oczy przybory myśliwskie,
1359  1,  8 |                      pocznie z nim rozmawiać w taki sposób jak z bratem,
1360  1,  8 |                    znowu Michcik z parobkami w celu wysunięcia sofy na
1361  1,  8 |                   grubego papieru, oprawiony w zieloną skórę, w którym
1362  1,  8 |                   oprawiony w zieloną skórę, w którym kilka pierwszych
1363  1,  8 |                  parobkom, kilka przeznaczył w myśli dla matki i sióstr.
1364  1,  8 |             Ściemniało się, kiedy z kościoła w Grudnie, odległego o wiorst
1365  1,  8 |                     zapalono świece osadzone w wysokich czarnych lichtarzach
1366  1,  8 |                     jego kół, oddalający się w głębie mroku... Michcik
1367  1,  8 |               Michcik urządził Rafałowi łoże w śpichlerzyku, zupełnie pustym
1368  1,  8 |                śpichlerzyku, zupełnie pustym w tej przednówkowej porze.
1369  1,  8 |                    mówiąc do siebie patrzeli w noc. Jarzące światło biło
1370  1,  8 |                      nawet psy nie szczekały w wioskach sąsiednich.~Zrazu,
1371  1,  8 |                     które za dnia widać było w głębi horyzontu, wisiały
1372  1,  8 |                 poświaty gwiazd błyszczących w zenicie. Około północy nad
1373  1,  8 |                     jakoby poprzeczne doliny w niezmiernych górach. Dalekie
1374  1,  8 |                  wysokości ukazały się oczom w tej odległej jakoby ziemi.
1375  1,  8 |               rozpędziwszy ciemności zleciał w głębokie doliny między chmurami.
1376  1,  8 |                   nad tym szlakiem, płonącym w nocnej głębi. Olchy wybujałe
1377  1,  8 |                   Nadbrzeżne wierzby, stojąc w promieniu księżyca, odbiły
1378  1,  8 |                   promieniu księżyca, odbiły w wodzie wizerunki swych pniów
1379  1,  8 |                okonia. Wrzynały się jak piła w złocistą drogę. Kiedy niekiedy
1380  1,  8 |                   falistym złotem, i znikała w żywiole ciemności. Widać
1381  1,  8 |                     rosy nocnej świeciła się w złotym kielichu lilii jak
1382  1,  8 |                kieszeni książeczkę oprawioną w zieloną skórę z wyciskanym
1383  1,  8 |              cmentarne zwłoki człowieka.~Oto w mrokach nocy kołatała się
1384  1,  8 |                   głowa moja po wezgłowiu, a w niej wałęsały się myśli,
1385  1,  8 |             cierpienie duszy. Zamieniłem się w byt obcy samemu sobie, nie
1386  1,  8 |                 samemu sobie, nie istniejący w naturze, zbłąkany w zewnętrznym
1387  1,  8 |               istniejący w naturze, zbłąkany w zewnętrznym świecie. Jestem
1388  1,  8 |                    krzyku byłeś wówczas, gdy w dniach utrapienia ludzie
1389  1,  8 |                      którzy szli za mną trop w trop na górę udręczenia,
1390  1,  8 |                     wiecznie idące j, twarzą w proch walili, ślad mój całując.~
1391  1,  8 |                   mojej młodości zmienił się w wydmę piaszczystą. Boli
1392  1,  8 |                błyskiem schylonych bagnetów, w szczęku szabel i lanc pędzącej
1393  1,  8 |                      we włosach, uczułem Cię w oczach pełnych żółtej ciemności,
1394  1,  8 |                     Cię, o Bracie, stojącego w głowach moich...~Tyś wezwał
1395  1,  8 |                      chłopa z szeregu, który w popłochu uciekał, żeby się
1396  1,  8 |                     uciekał, żeby się twarzą w twarz przeciwko idącej śmierci
1397  1,  8 |                  śmierci obrócił. Tyś włożył w jego piersi męstwo nadludzkie,
1398  1,  8 |                  patrzeć na świętą wolę dusz w łykach.~Ty wiesz, że lepiej
1399  1,  8 |                     na skrwawionych kościach w pospólnym dole...~Dzisiaj,
1400  1,  8 |                     jak uciszona woda stawu, w której odbiło się niebo
1401  1,  8 |                      przemija odbicie chmury w toni stawu, tak ucieka przeczucie
1402  1,  8 |                    rozmysł, które się unoszą w kole widnokręga, a wracają
1403  1,  8 |                    lecz do serca, i walą się w spracowane, cięższe od głazu,
1404  1,  8 |                    serca westchnienie, które w nim leży cięższe od głazu,
1405  1,  8 |                 odpocząć u stopy Twojej, jak w dniach płomiennych pozwoliłeś
1406  1,  8 |                  serca niewierną myśl i wlej w nie błogosławioną potęgę
1407  1,  8 |                    się raz jeszcze rozraduję w miłości jednej, pospólnej
1408  1,  9 |                                       Drzewa w Grudnie~Cały dzień następny
1409  1,  9 |                trumnę, a Rafał do proboszcza w Grudnie. Tam jednak wszystko
1410  1,  9 |                     wrócił z trumną i ułożył w niej na wieczny spoczynek
1411  1,  9 |                    dworem przybył dla asysty w czasie przewiezienia do
1412  1,  9 |                  brudziły się, a nogi tonęły w błocie rozmiękłej drogi.
1413  1,  9 |                     wychodzili z chat chłopi w brudnych koszulach, w zgrzebnych
1414  1,  9 |                 chłopi w brudnych koszulach, w zgrzebnych wystrzępionych
1415  1,  9 |                    ruszyła się i postępowała w dali od pańskiego orszaku.
1416  1,  9 |                brzegiem jej ciągnęła. Był to w owej chwili szlak błotnisty,
1417  1,  9 |                     Mimo to wszyscy wytrwali w pochodzie. Ubłoceni do kolan,
1418  1,  9 |                pochodzie. Ubłoceni do kolan, w nocy już zbliżali się do
1419  1,  9 |                 takie honory czynią. Pragnął w jakiś sposób dać znać o
1420  1,  9 |                       osłupiałe oczy wlepiał w niego, coś tam mamrocząc.
1421  1,  9 |            wściekłość, gdy trzeba było brnąć w poprzek bajorów nigdy nie
1422  1,  9 |                     wiedząc o tym, zatopiony w myślach. Nareszcie droga
1423  1,  9 |                   droga polepszyła się. Szła w górę, ku kościołowi stojącemu
1424  1,  9 |                      dęby i buki.~Teraz, gdy w ich wnętrza, wyrywając się
1425  1,  9 |                     nieba, a liście szemrały w chmurach. Była nieskończona
1426  1,  9 |                     Była nieskończona potęga w owych widłach, odnogach,
1427  1,  9 |                       trój- i czterozębcach, w splotach gałęzi wytężonych
1428  1,  9 |                  gałęzi wytężonych ku niebu, w owych jakoby barach, piersiach,
1429  1,  9 |                  nade wszystko - była potęga w ich szeleście.~Jedno z tych
1430  1,  9 |                 drogą, a korona jego, bogata w ogrom liści, schylała się
1431  1,  9 |                      jak nieopisany głos był w tym szeleście! Ale wnet
1432  1,  9 |                schylonego drzewa została się w mroku, korona jego cofnęła
1433  1,  9 |                      rzecz! Jedne wchłaniały w siebie wieść o widoku, wlokącym
1434  1,  9 |                      Dusza jego wcieliła się w ów moment, weszła tamtędy
1435  1,  9 |                    ów moment, weszła tamtędy w niewiadome, tajemne, nikomu
1436  1,  9 |                   się i teraz dopiero ujrzał w głowie głupstwo, które niósł
1437  1,  9 |                     rachowali... Zostań tedy w Grudnie.~Książę przywołał
1438  1,  9 |                     i wydał jakieś zlecenia. W tej samej chwili spomiędzy
1439  1,  9 |                       Żelazne serce uderzało w bok śpiżowy. Ciosami coraz
1440  1,  10|                      Pałac grudzieński leżał w głębi starego parku. W końcu
1441  1,  10|                 leżał w głębi starego parku. W końcu siedmnastego stulecia
1442  1,  10|                    leszczyny wtargnęły nawet w ulice, gracowane niegdyś
1443  1,  10|                 pozostały izby sklepione jak w więzieniu i okna zakratowane.
1444  1,  10|                  niby potworne nogi, grzęzły w podstępnych wodach starej,
1445  1,  10|                     dziełem czasów nowszych. W chwili kiedy Rafał zobaczył
1446  1,  10|               ogołocone jak słupy wiorstowe. W głębi parku kryły się tu
1447  1,  10|                     jednej izbie, z wejściem w stylu gotyckim i oknem jak
1448  1,  10|                   stylu gotyckim i oknem jak w kaplicy. Nade drzwiami stało
1449  1,  10|                 kaplicy. Nade drzwiami stało w niszy popiersie Wenus z
1450  1,  10|              wilgotnym porosłe. Tuż ciągnęła w gąszcze szeroka, błotnista
1451  1,  10|                   aleję, która dokądś, jakby w ziemię, zanurzała się i
1452  1,  10|                    oczu. Nigdy nic podobnego w życiu swym nie widział.
1453  1,  10|                     otaczał go lęk rozkoszny w swej natarczywości, prawie
1454  1,  10|                     przemieniając się niemal w kształty, w osoby prześlicznych
1455  1,  10|         przemieniając się niemal w kształty, w osoby prześlicznych kobiet,
1456  1,  10|                 prześlicznych kobiet, niemal w figury dziewic z cudnymi
1457  1,  10|                  Drzewa nad tym ciennikiem i w głębi parku, z dala stojące
1458  1,  10|                      o barwie żmii strzelały w górę, wyginając się wężowo
1459  1,  10|                     chmurami rozpryskują się w deszcz liści, w płomyki
1460  1,  10|              rozpryskują się w deszcz liści, w płomyki konarów. Prawdziwie
1461  1,  10|                  płomyki konarów. Prawdziwie w chmurach były ich wierzchołki.
1462  1,  10|              kilkaset lat, o pniach zakutych w kolczugi grubaśne, powleczone
1463  1,  10|                północnej siwą patyną mchu... W jednym miejscu stał dąb
1464  1,  10|                  najdziwniejszych. Położenie w liczbie uczestników tego
1465  1,  10|                     przez nie głowę kozaczek w suto szamerowanej liberii.
1466  1,  10|                 zniszczone odzienie.~Widział w oddali, naprzeciwko pałacu,
1467  1,  10|                   się tam kilkunastu lokajów w liberyjnych frakach, kozaków
1468  1,  10|                 liberyjnych frakach, kozaków w pąsowych kabatach z galonami
1469  1,  10|                      osób. Chłopak, zahukany w domu i szkole, wprost drżał
1470  1,  10|                   pozę "równego wojewodzie". W pewnej chwili głośno otwarł
1471  1,  10|                zwrócił. Panował tam gwar jak w ulu. Słychać było śmiechy,
1472  1,  10|                   wesołą rozmowę, przeważnie w języku francuskim prowadzoną.
1473  1,  10|                     zrozumiałe Rafał ścierpł w głębi. Za chwilę zbliżył
1474  1,  10|               ostatnia chwila nadeszła i gdy w rzeczy samej ze stojącymi
1475  1,  10|                    na krześle i zatopił oczy w talerzu. Słyszał tylko huk
1476  1,  10|                   talerzu. Słyszał tylko huk w głowie i bicie serca. Nierychło
1477  1,  10|                  Gintułt. Oczy miał utkwione w twarz tej sąsiadki, a na
1478  1,  10|                    szczególnie sympatycznym. W bliskości siedziały siostry
1479  1,  10|               zdumieniem, wlepiały bez ruchu w twarz starszego brata, z
1480  1,  10|       niepowstrzymanego, że cały stół wpadał w wesołość, sam nie wiedząc
1481  1,  10|                      bardziej głośny wybuch. W pewnych momentach, gdy śmieszka
1482  1,  10|                  tylko brat księżniczki miał w oczach ów szczególny wyraz.
1483  1,  10|                     mężczyźni, widać to było w ich twarzach, myślami i
1484  1,  10|                   męki. Rafał uczuł, że jest w jakimś zamkniętym kole,
1485  1,  10|                      dziewczątka odbijał się w oczach patrzących jako uniesienie.
1486  1,  10|           niewysłowione. Odzwierciadlało się w nich wszystko życie duszy.
1487  1,  10|                      co każdy człowiek chowa w zamkniętej skrzyni, u niej
1488  1,  10|             zamkniętej skrzyni, u niej stało w oczach, w ustach, na czole,
1489  1,  10|                       u niej stało w oczach, w ustach, na czole, w drgnięciach
1490  1,  10|                  oczach, w ustach, na czole, w drgnięciach brwi i ust.
1491  1,  10|                  Milczał z oczyma wlepionymi w pusty talerz.~- Cóż asan
1492  1,  10|                  uciągnęła? Zabierzecie toto w Sandomierszczyznę? Widziałem
1493  1,  10|                      zabierajcie wnet, bo ja w tych dniach dwór zajmę.~-
1494  1,  10|                      onę Wygnankę od księcia w dzierżawę. Folwark gałgan,
1495  1,  10|                      jaki to asan masz rezon w potrzebie! A nawet powiem:
1496  1,  10|                     i to, powiedzmy, prawda.~W chwili, gdy się ta rozmowa
1497  1,  10|                   wiechy swych wąsów zwrócił w stronę "jasnego" końca stołu.
1498  1,  10|                 stołu. Sapał długo i tłamsił w sobie jakieś wzdychania,
1499  1,  10|                   sobie jakieś wzdychania, a w końcu rzekł do Rafała:~-
1500  1,  10|                Świeci się bestia człowiekowi w, ślepiach, jak ten miesiąc