Tom, Rozdzial

   1  1,  1 |               milczeniu leśnym. Zdawało się chwilami, że nikły dwugłos
   2  1,  1 |              wiatru nacichał, wynurzała się cisza bezdenna i nieobjęta
   3  1,  1 |           zwieszone ku ziemi powyginały się w pałąk. Te wyciągnięte
   4  1,  1 |                 perłową macicą, zdawały się czaić i czyhać. Radosna
   5  1,  1 |             westchnienie wiatru, sypały się puchy śniegowych owałów
   6  1,  1 |                 stopniały lód zamieniał się na olbrzymie krople, które
   7  1,  1 |                 mięśnie człowieka, zdał się być duchem mrozu. Olbrzymi
   8  1,  1 |              wiatrem jego gałęzie, pień się nie schyla. Rozłożysty,
   9  1,  1 |           wyniesiony wierzchołek patrzy się z władczego cypliska w szerokie
  10  1,  1 |            północ i na południe; ogląda się po górach jednoramiennych.
  11  1,  1 |            łańcucha, za Stróżną, ciągną się w poprzek role, aż do Kraj
  12  1,  1 |            nieprzebyte gozdy, z których się wieczne wody sączyły. Tam
  13  1,  1 |            świszcze. Połanki ról wżarły się w samą knieję, liszajem
  14  1,  1 |                 z roku na rok wdzierają się wyżej aż popod szczyty zawalone
  15  1,  1 |               grunt czerwony i szczerzy się kamieniami pod słońcem.
  16  1,  1 |              rzadziej niedźwiedź ociera się kudłatym ciałem o pień starego
  17  1,  1 |               strzygi, błędnice zlatują się o północku i gdzie się ukazuje
  18  1,  1 |          zlatują się o północku i gdzie się ukazuje sam Zły. Gładkie
  19  1,  1 |                złomów kwarcytu iskrzyły się w słońcu ziarnistym szkliwem,
  20  1,  1 |               zwiady posłał, łudziło mu się, że i las z nim razem słucha.
  21  1,  1 |                 Szczyty drzew pochylały się przed nim jakby we czci,
  22  1,  1 |             wtóre, po trzecie i, sącząc się cichymi odcieniami dźwięków,
  23  1,  1 |           nicestwiało w otchłani. Zdało się, że ten śpiew zaklęty, mieszkający
  24  1,  1 |        zburzyszczu wysokich skał, które się po odejściu fal i pian morza
  25  1,  1 |              krzyża świętego, a ukazuje się ludziom raz na sto lat...~
  26  1,  1 |           daleka owa pieśń lasów, zdało się Rafałowi, że płynąć będzie
  27  1,  1 |                wówczas, gdzie jest i co się z nim dzieje. Snuły się
  28  1,  1 |                 się z nim dzieje. Snuły się w nim wspomnienia nieujęte,
  29  1,  1 |                 kroplista rosa, wznoszą się śnieżnobiałe dziewicze drzewka
  30  1,  1 |         dziewicze drzewka wiśniowe. Zda się, że to chmurki wiosenne,
  31  1,  1 |               drzewami owocowymi ciągną się~niedostępne zarośla, gaje
  32  1,  1 |           pogwar owadów i ledwie dające się ująć przyciszone szepty,
  33  1,  1 |             szmery, syki, ledwie dające się ciałem wyczuć westchnienia
  34  1,  1 |               nie zamoczyć. Tu rzuca mu się w oczy biedronka pełzająca
  35  1,  1 |            cicho... W gąszczach rozlega się słodki i wesoły jak sama
  36  1,  1 |    niewysłowiony dziecięcy ból. Trzepie się ptak i miota z boku na bok.
  37  1,  1 |           zmętniały, kilkakroć wytężyły się jeszcze. Patrzą. Coś je
  38  1,  1 |               Czy były naprawdę, czy mu się śniły tylko te okrutne ptasie
  39  1,  1 |              janczary i echo ich odbija się w kniei jak zuchwałe wzywanie
  40  1,  1 |                Źrenice nie mogą oderwać się od jego tarczy i przedziwne
  41  1,  1 |                W tych ostępach włóczyły się stada wilków. Toteż gdy
  42  1,  1 |            panewki dwu flint i dobywało się zza pasa podwójne pistolety.
  43  1,  1 |                 w knieję; wreszcie, zda się, że biją jak dzwony. Cztery
  44  1,  1 |               uderzeń kopyt rozpryskują się zadmy śniegu, jak góry pytlowej
  45  1,  1 |              zasłona świerków na krótko się rozchyla: z wąskiej leśnej
  46  1,  1 |           Gdzież jest ten dzień, gdzież się na wieki został?...~A ta
  47  1,  1 |                samą drogą. Wolno wlecze się bryka po korzeniach i ciemnych
  48  1,  1 |               las gęsty, mokry, dymiący się od pary. Wszędzie w mroku
  49  1,  1 |                 oto znowu ruiny ukazują się na górze. Konie wstrzymano
  50  1,  1 |            wyścigi...~Niegdyś wdzierała się na tę górę szeroka jezdna
  51  1,  1 |                weszło, i na powrót stał się sobą. Już ani okien, ani
  52  1,  1 |            wysoka na ziemię i rozprysły się w kształt kwiatka. Jaka
  53  1,  1 |                dzieckiem? Oczy nie mogą się z nią rozstać i nogi nie
  54  1,  1 |              wylatuje i w uszach odzywa się jak gdyby syk sepleniący
  55  1,  1 |              lasach. Za pierwszym ozwał się drugi, rzewny i czysty niby
  56  1,  1 |             miąższy tenor. Rafał ocknął się jak ze snu i machinalnie
  57  1,  1 |             Słońce przypiekało, wzmogły się powiewy ciepłego wiatru
  58  1,  1 |                w znużeniu, ale zbliżało się ciągle. Nim jedno krańców
  59  1,  1 |             broni, troskliwie prżyjrzał się suchym i lśniącym ziarenkom
  60  1,  1 |               ziarenkom prochu: Zaczaił się i cały przeistoczył w narzędzie
  61  1,  1 |                 każdym uderzeniem zdało się również czatować.~Psy nadciągały
  62  1,  1 |              chwili od szczytu góry dał się słyszeć tępy, jednostajny,
  63  1,  1 |                 gęściej, obficiej śnieg się posypał... Oto spomiędzy
  64  1,  1 |              młodej świerczyny wysunęło się stado sarn, a na ich czele
  65  1,  1 |          jeszcze długo drżały i kiwały 'się, a śnieg leciał niespokojnie
  66  1,  1 |              gdzie przed sekundą odbyło się coś jak misterium tajemne,
  67  1,  1 |              sam runął na ziemię dusząc się od łkania.~Ocucił go strzał,
  68  1,  1 |               drugi. Jak gromy rozległy się i długo huczały w lesie.
  69  1,  1 |                 lesie. Po ostatnim dało się słyszeć z dołu, w połowie
  70  1,  1 |                 Po chwili jednak zerwał się na równe nogi, strzepnął
  71  1,  1 |                od biegu.~- Ij... tak mi się ta nawinął... Sam nawet
  72  1,  1 |              chwili jeszcze raz odezwał się w dole niecierpliwy głos:~-
  73  1,  1 |           odtajał i krople wody sączyły się ze świerkowych gałęzi. Pyszna
  74  1,  1 |              ale już strzelec podsadzał się pod nie. Dowlókł rogacza
  75  1,  1 |                 pan Nardzewski obejrzał się złowrogo na strzelca, zmierzył
  76  1,  1 |                ja ci dam ozmyślanie, to się nogami nakryjesz! Kładź
  77  1,  1 |                Łysicy? łaskawie zwrócił się do siostrzeńca.~- Nie wyszły
  78  1,  1 |                 ma-li skoczyć.~- Skądże się tam wzięła jedla okrzesana?~-
  79  1,  1 |            wszystkie gałęzie precz, jak się patrzy. Ma se kloc tylośny,
  80  1,  1 |         rozsunęli wóz jak najdłużej, że się poślednie koła ino-ino trzymały
  81  1,  1 |              Chłop zdjął czapkę; drapie się... Myśli se: "Źle!" Wziął
  82  1,  1 |                zdjęli czapkę, pokłonili się i pedają:~"Niechże ta wielemozny
  83  1,  1 |                 kawał od przodka. Wziął się pluder za kłonice, trzyma
  84  1,  1 |               pluder za kłonice, trzyma się krzepko, za obie. Jamrozek
  85  1,  1 |            przykopy w przykopę. Miemiec się trzyma garściami, wrzeszczy.
  86  1,  1 |             jedzie, kaj mu kazali... Co się ma oglądać? Ino sprzężaj
  87  1,  1 |               czy ta w kamień... Jakosi się Miemiec uciszył.~- Jak to
  88  1,  1 |               uciszył.~- Jak to uciszył się`? - pytał Rafał.~- A ja
  89  1,  1 |                ja sam tego nie wiem, bo się ta i oni, choć i Jamrozek,
  90  1,  1 |            wjechali, we wieś, obejrzeli się: nie masz Miemca. Zamartwili
  91  1,  1 |                 masz Miemca. Zamartwili się. "Ale, pedają, noc szła -
  92  1,  1 |                na świętego? - dopytywał się Rafał.~- A to widać paniczek
  93  1,  1 |            niechętnie.~- Nie wie, skoro się pyta - rzekł Nardzewski. -
  94  1,  1 |              nama gadali i zaprzysięgli się. Wyśli, pedają, ze swoją
  95  1,  1 |                 z lasu wychodzi. Zda im się pojrzeć ku niemu: widzą,
  96  1,  1 |                prosto w łeb. Dopiero co się nie dzieje!... Trzymają
  97  1,  1 |        skończyłeś?~Strzelec wyprostował się i wytarł ręce w śniegu.~-
  98  1,  1 |               wieczór styczniowy. Wiatr się odwrócił i dął z północy.
  99  1,  1 |              wszystko załatwił, zbliżył się do ognia i rozgrzewał nad
 100  1,  1 |              paniczek zapróbował... Już się ta z tym nie zrównają ani
 101  1,  1 |              puścił go z rąk i zatoczył się jak uderzony drągiem w głowę.
 102  1,  1 |                 złapać nie mógł, a choć się wreszcie uspokoił, długo
 103  1,  1 |              Nardzewski drugi; schylili się obadwaj i jednocześnie,
 104  1,  1 |              dotrzymywał mu kroku, choć się zataczał w prawo i w lewo.
 105  1,  1 |               współdziałania, dopominał się, żeby mu wuj miejsca ustąpił,
 106  1,  1 |                w tej samej chwili zgiął się i przysiadł pod ciężarem.
 107  1,  1 |                 trzej myśliwi ulokowali się jako tako w sąsiedztwie
 108  1,  1 |             biegły z trudem i kaleczyły się, zapadając w śniegu. Obydwa
 109  1,  1 |              osędziały od śniegu. Gięły się na odległych garbach gór
 110  1,  1 |           krańcach leśnych rozpoczynała się dziedzina jałowcu, równie
 111  1,  1 |          Zasnute śniegiem jałowce zdały się być z mrozu samego utkane
 112  1,  1 |               na jego oczach i ciągnęły się ku cudnej rzece, ku Czarnej
 113  1,  1 |               ale jednocześnie śniło mu się, że przez tę daleką, śpiącą,
 114  1,  1 |              Nardzewski na furmana, gdy się sanie, zbyt ostro toczyły
 115  1,  1 |              teraz. Patrzę: na buku coś się rusza. Nie chciałem oczom
 116  1,  1 |                nabitą lotkami. Złożyłem się i palnąłem.~- Skrzydła też
 117  1,  1 |             Wartka woda kłębami toczyła się w obmarzłych brzegach, bijąc
 118  1,  1 |           kopytami w twardą drogę, żeby się na niej utrzymać.~- No i
 119  1,  1 |              osadził w tej norze.~- Nic się nie boję.~- Ejże!... Ale
 120  1,  1 |              wracać nie sposób. Niechże się i dzika okolica pochwali.~
 121  1,  1 |                 mrok. W nizinie ukazały się drzewa ciemne, aleje, budynki,
 122  1,  1 |          wysadzali pana, inni zabierali się do wydobywania z sanek zwierzyny.
 123  1,  1 |                 kundys co chwila rzucał się do Rafała, żeby go z czułością
 124  1,  1 |               płytkie trzewiki. Kłaniał się zgrabnie, mierząc Nardzewskiego
 125  1,  1 |               Raczże waszmość rozgościć się jak u siebie. Służę zaraz.~
 126  1,  1 |             zimnymi oczyma przypatrywał się Rafałowi, który sam na sam
 127  1,  1 |                z pomocą. Rafał usadowił się w ciemnym rogu dużej stancji
 128  1,  1 |          stancji i zaraz poczuł, jak mu się straszliwie chce spać. Głód
 129  1,  1 |                Całe stado psów wałęsało się po pokoju. Jedne z nich
 130  1,  1 |                 oko w oko przypatrywały się gościowi, inne rozkładały
 131  1,  1 |               gościowi, inne rozkładały się na dobre obok wielkiego
 132  1,  1 |           bohatery dnia, śmiało układły się do snu w rogu kanapki, która
 133  1,  1 |             rzekł Nardzewski. Zwracając się do Hibla, przydał:~- Mój
 134  1,  1 |                 marnuje...~Gość skłonił się w milczeniu, nie podnosząc
 135  1,  1 |                 krajzamcie osiedli. Tam się wychowałem. Ojciec mój był
 136  1,  1 |                i takimi zajedzie, skoro się uprzeć. Co mówię? Wjedzie
 137  1,  1 |           Wjedzie tam, gdzie, zdawałoby się, tylko czarownica na łopacie
 138  1,  1 |             wkroczenie wieczerzy. Drzwi się otwarły i tłusta gospodyni
 139  1,  1 |             rogu. Gość ostrożnie zabrał się do niewielkiego kawałka
 140  1,  1 |             Kacper i łykał ślinę, aż mu się grdyka ruszała. Zajęty był
 141  1,  1 |                   A niezłe psiska. Dziś się już podstarzały, ale jeszcze
 142  1,  1 |         pieszczotliwie.~- Ona to wydaje się na oko niby melancholiczka,
 143  1,  1 |                  widzisz waćpan? Ona mi się jeszcze ani razu nie podbiła...~-
 144  1,  1 |                  wtrącił Kacper - gdzie się to taka suka podbije. To
 145  1,  1 |              jest pies cnotliwy, nieraz się znosi i milczkiem, zdrajca,
 146  1,  1 |              żywcem.~- Aż tak? - dziwił się Galicjanin.~- Byliśmy we
 147  1,  1 |            mierzyć, celować, przykładać się i, dasz waćpan wiarę? -chybił.
 148  1,  1 |               zwierzem chodzi, a chwali się, że kszykowi, jaskółce w
 149  1,  1 |               widział ten: obraz! Jeden się wszczepił w ucho, przelazł
 150  1,  1 |                  przednimi łapami worał się w śnieg, w ziemię, i nie
 151  1,  1 |              jak głupcy za nim. Dopiero się przecie mój Kacperek odważył.
 152  1,  1 |            Kacperek odważył. Przeżegnał się i wlazł na dzika okrakiem,
 153  1,  1 |         podrzynać gardziołek. Naśmiałem się też wtedy! Bo to jechał
 154  1,  1 |           westchnął Kacper. - Znalem ja się z nim! Dopadł ci mię on
 155  1,  1 |              wziął, ciortu brat, bom go się był bardzo przeląkł. Teraz
 156  1,  1 |             lekka a szczerze uśmiechnął się nie podnosząc~oczu. Nie
 157  1,  1 |                powodu jego absentowania się w tej tak ważnej sprawie,
 158  1,  1 |        Wielmożny pan nie tylko nie udał się osobiście do Krakowa...~-
 159  1,  1 |                Szczerze mówiąc, ledwiem się przez infimę, gramatykę
 160  1,  1 |           Olchowskiego ze szkół, gdziem się tyle że wałkonił i po wagarach
 161  1,  1 |               do chorągwi pancernej, co się wówczas uwijała koło Miechowa.
 162  1,  1 |              nie myślę... ~Gość zaśmiał się z cicha, chytrze rozszerzając
 163  1,  1 |                wszyscy sromotnie poddać się przymuszeni byliśmy. Złożyliśmy
 164  1,  1 |                ukrytych miejsc pokazała się, u drzwi i okien miejsca
 165  1,  1 |           Święty Krzyż widać... Zdarzył się był nocleg w miasteczku
 166  1,  1 |          karabiniera pierś w pierś, gdy się nie spodział, i wziąłem
 167  1,  1 |            jakże`'~Szlachcic uśmiechnął się boleśnie i strzepnął palcami.~-
 168  1,  1 |                pamiętam już dobrze, jak się to stało... Dość, że mię...
 169  1,  1 |                  te... puścił. Rzuciłem się we drzwi, między domostwa,
 170  1,  1 |                Zważ waszmość, że działa się ta sprawa w roku Pańskim
 171  1,  1 |            Zachodniej Galicji zgłaszało się do nadwornego komisarza,
 172  1,  1 |            Akademia. Wszyscy uszykowali się w swych miejscach. Cisza
 173  1,  1 |             zachwytu głowa jego chwiała się na prawo i na lewo, a z
 174  1,  1 |                lewo, a z gardła dobywał się co chwila przemocą trzymany
 175  1,  1 |         Auersperg dał wielki bal, gdzie się aż do samego rana bawiono.
 176  1,  1 |                 tysięcy szlachty w nich się z największą radością bawiło.
 177  1,  1 |                  Nardzewski wciąż śmiał się. W pewnej chwili mruknął
 178  1,  1 |         prędkimi kroki i z obawą, jakby się paliło, pobiegł do sąsiedniej
 179  1,  1 |                 złowrogo i znowu skryły się pod powiekami. Prawa ręka
 180  1,  1 |                ociężałym ruchem skradła się w zanadrze jedwabnej sukni
 181  1,  1 |                Niech i moje serce napoi się po brzegi radością tych
 182  1,  1 |               Niemca. Po twarzy snuł mu się uśmiech, a spomiędzy warg
 183  1,  1 |             dynastii Habsburskiej odbył się w największym porządku.~
 184  1,  1 |                przez kilka chwil sypało się ze ścian i powały.~Rafał
 185  1,  1 |                z karty wystrzelony. Gdy się dym rozwiał i zaczął odpływać
 186  1,  1 |                Komisarz nie interesował się wcale wynikiem strzału.
 187  1,  1 |             dzień pańszczyźniany, liczy się na korzyść pracowitego chłopa.~-
 188  1,  1 |             strzelił. Nie czekając, nim się dym rozejdzie, wyrwał broń
 189  1,  1 |           siebie forytować nie ośmielił się, rozporządzono jest, żeby
 190  1,  1 |               tu nikt...~Komisarz śmiał się.~- Za Jana Kazimierza, po
 191  1,  1 |         gospodarski dobytek zobowiązali się do stałej daniny w pracy.
 192  1,  1 |             Lepiejże im może było tułać się po słotach, nie mieć dachu
 193  1,  1 |                 Lepiej było poniewierać się w czeladzi po dużych dworach
 194  1,  1 |            orzechów, grzybów. Nawet gdy się orzech w lasach nie urodzi,
 195  1,  1 |                czyń tego dłużej...~- Ja się broni nabitej nie boję... -
 196  1,  1 |              miejsca.~Po chwili zwrócił się do strzelca ze słowami:~-
 197  1,  1 |       Zawiadomić wójta i ławników, żeby się jutro cała wieś zgromadziła
 198  1,  1 |            obębni po wsi, że jutro mają się zejść wszyscy, kto żyw.
 199  1,  1 |                Tomek Zalesiak za to, że się dobierał do mego lamusa.
 200  1,  1 |                 wielmożnemu panu, że to się nie stanie - mówił komisarz. -
 201  1,  1 |                komisarz. - Bić zabrania się wszelką miarą. A teraz pragnąłbym
 202  1,  1 |                 A teraz pragnąłbym udać się na spoczynek.~Szlachcic
 203  1,  1 |          Szlachcic konwulsyjnie chwycił się za głowę i coś jak szczekanie
 204  1,  1 |                 jak szczekanie wyłamało się z jego zduszonej gardzieli.
 205  1,  1 |                podniósł głowę. Zdało mu się, że dopiero co zasnął i
 206  1,  1 |              wyskoczył z łóżka i zaczął się ubierać. Na dworze słychać
 207  1,  1 |           dymiące na mrozie, niepokoiły się wśród tłumu chłopów w rudych
 208  1,  1 |                 uściskał wuja i zasiadł się dobrze w słomianym siedzeniu.~
 209  1,  1 |             ciekawość, jak w lesie, gdy się odezwał głos ogarów. Co
 210  1,  1 |            ogarów. Co też to będzie? Co się tu stanie?~Widział rozognione
 211  1,  1 |                   wołał Nardzewski. Dał się słyszeć ponury, groźny głos
 212  1,  1 |                z kopyta torem iskrzącym się od mrozu.~
 213  1,  2 |               żywo światełkami znaczyły się dwory na przyczółkach parowów.
 214  1,  2 |                brawurą i życiem rzucały się w zaspy, niby czółna w fale
 215  1,  2 |             uszu i serc. Wtedy odzywały się pieśni. Więc z jednej strony
 216  1,  2 |               Ścieni dąbek, ścieni, już się nie zieleni...~Dałam chłopcu
 217  1,  2 |                Dałam chłopcu słowo, już się nie odmieni!~A z innej naigrawały
 218  1,  2 |           odmieni!~A z innej naigrawały się potężne basy męskie:~A ja
 219  1,  2 |                 blondyna!~Zaraz odcinał się chór panieński:~Granatowy
 220  1,  2 |          donośnie, siarczyście zanosiły się skrzypce, basy i flety,
 221  1,  2 |           stroiła ogniste skoki. Bawiła się jak człowiek: to, nastawiwszy
 222  1,  2 |                 Rafał był szczęśliwy co się zowie. Kieliszek starego
 223  1,  2 |            zachwycające, które, zdawało się, nie widzą go wcale, i uśmieszek,
 224  1,  2 |               wcale, i uśmieszek, który się z jego pomyłek w tańcu tak
 225  1,  2 |                 śliskiego atłasu, które się do niego w tańcu wyciągały,
 226  1,  2 |        Podniecał konia do skoku i kiedy się równał z saniami, wówczas
 227  1,  2 |                  jak rozkosznie mieniły się błyski drogich kamieni!~
 228  1,  2 |           błyski drogich kamieni!~Zdało się pomimo wszystko, że to uśmiech
 229  1,  2 |                 powabniejszy, przez noc się ku niemu przebija. Schylał
 230  1,  2 |                 niemu przebija. Schylał się niby to poprawiając tręzlę
 231  1,  2 |            strzemię.~Co chwila odwracał się ku niemu i drugi kołpaczek.
 232  1,  2 |             pąsowe, czuł nawet unoszący się nad saniami w czystym powietrzu
 233  1,  2 |                wiedząc czemu, wpatrywał się w te oczy, które się do
 234  1,  2 |          wpatrywał się w te oczy, które się do niego śmiały z serdecznością
 235  1,  2 |             samej głębi duszy. Pochylił się na kark konia i tylko siłą
 236  1,  2 |                śpiewał w nocy:~Nie będę się żenił, nie będę się śpieszył...~-
 237  1,  2 |                będę się żenił, nie będę się śpieszył...~- Jeszcze czego! -
 238  1,  2 |              czego! - wołał drugi.~Będę się umizgał i dziewczęta cieszył...~-
 239  1,  2 |                leciała piosenka:~- A ja się stanę małą ptaszyną~I okryję
 240  1,  2 |            stanę małą ptaszyną~I okryję się gęstą krzewiną...~Jednak
 241  1,  2 |               siekiery i ramię kurczyło się, żeby z całego duchu ciąć
 242  1,  2 |           Młodziutka towarzyszka śmiała się z cicha i co chwila wykręcała
 243  1,  2 |             cicha i co chwila wykręcała się na swym miejscu.~- Już się
 244  1,  2 |              się na swym miejscu.~- Już się na pewno poprawię! - szepnął.~-
 245  1,  2 |                szepnął.~- Więc akomoduj się waść, bo źle będzie...~Wrzawa
 246  1,  2 |               jadących przodem wzmagała się coraz bardziej. Bliżej,
 247  1,  2 |               kapelę. Pochodnie uwijały się gdzieś w dole.~- Cóż to
 248  1,  2 |                   Ledwo, ledwo! Światła się daleko w nim błyszczą.~-
 249  1,  2 |                Gdzie to?~Rafał nachylił się nisko i wskazywał ręką.
 250  1,  2 |             Rafała.~On czuł, że musiała się przy tym strasznie zaczerwienić,
 251  1,  2 |                wielką brawurą, obejrzał się mimo woli, czy aby rodzic
 252  1,  2 |                brzegiem rzeki, utworzył się istny zator pojazdów i koni.
 253  1,  2 |            taflę i ledwo-ledwo wydobyły się z wody. Brzegi rzeczki były
 254  1,  2 |            więcej. Dwie kapele złączyły się teraz i od ucha cięły zawołanego
 255  1,  2 |              zawołanego mazura. Okazało się, że pierwsze sanie wiozą
 256  1,  2 |                  śpiewy, muzyka zlewały się w ogromny wybuch wesela.
 257  1,  2 |            wybuch wesela. Turoń posuwał się z wolna między saniami,
 258  1,  2 |               dolną żuchwą i nachylając się to tu, to tam. Rafał na
 259  1,  2 |            uczuł w sobie dreszcz, który się wskroś śmiechu przebijał.
 260  1,  2 |            poczwarę, krzyknęła, rzuciła się na oślep, a lewą ręką pochwyciła
 261  1,  2 |          instynktownym ruchem przysunął się ku niej. Tak przez chwilę
 262  1,  2 |               grozą, gdy turoń nachylił się ku ich twarzom i końską
 263  1,  2 |              otwierał. Po chwili śmiali się do rozpuku, zaznajomieni
 264  1,  2 |              jakby od wielu lat chowali się pod jednym dachem.~- Boisz
 265  1,  2 |              pod jednym dachem.~- Boisz się waćpanna turonia? - zapytał
 266  1,  2 |                na mnie zakłapał...~- Ja się dawniej bałem. Och, bardzo,
 267  1,  2 |              bardzo, strasznie! Śnił mi się po nocach ze swoim czerwonym
 268  1,  2 |            dodatku mały smarkacz. Drzwi się otwarły i wsunął się łeb...
 269  1,  2 |              Drzwi się otwarły i wsunął się łeb... Wie pani, taki okropny,
 270  1,  2 |                  wiem! Nagły łeb, jakby się wyśnił albo jak czasem z
 271  1,  2 |              choć to śmieszne, zdaje mi się, że stoi za oknem na deszczu,
 272  1,  2 |              umyślnych na miejsce, jęła się pracy. Usiłowano przeprowadzić
 273  1,  2 |                  inni byli zdania, żeby się cofnąć w górę rzeki, gdzie
 274  1,  2 |                 nam co po moście? Który się podejmie przenieść sanki
 275  1,  2 |         przeciwległej stronie zgrupował się zastęp niemały. Zmącona
 276  1,  2 |                gdy chłopstwo podsadzało się pod sanice i brnęło środkiem.~-
 277  1,  2 |          dawajcie, kapelę! - dopominała się młodzież - co tu mamy próżnujący
 278  1,  2 |               chłopy pracowite! - ozwał się głos młody-a weźcie no jeden
 279  1,  2 |          przybycie wszystkich puszczono się w pląsy, zatoczono mazura,
 280  1,  2 |               jej policzki, oczy, zdało się, pochłonęły migotliwe blaski
 281  1,  2 |                 stamtąd blask i wznosił się pachnący dym. Kiedy najbardziej
 282  1,  2 |               sąsiedzi, Bóg widzi, jako się rzekło...~Rafał zatrzymał
 283  1,  2 |               rzekło...~Rafał zatrzymał się w tańcu i wmieszał w tłum.
 284  1,  2 |                Nierad był wcale nasuwać się rodzicowi na oczy. Stary
 285  1,  2 |               koło tańczących wtłoczyły się saneczki arlekina i czarna
 286  1,  2 |                mazgaje?~Wszyscy ruszyli się do swoich sanek. Powstał
 287  1,  2 |            ogromny wąż zaprzęgów ruszył się z miejsca. Widzieli znowu
 288  1,  2 |         Widzieli znowu przed sobą rwący się w kierunku Tarnin barwisty
 289  1,  2 |    Sandomierskiego Płaskowzgórza, które się skłania ku dolinie Wisły,
 290  1,  2 |                ku dolinie Wisły, paliły się światła w oknach starego
 291  1,  2 |               głos ojca, który gramolił się do małych saneczek.~- Rwij
 292  1,  2 |                 wściekłością przechylił się na siodle i wymijając pochód
 293  1,  2 |              stanął przy matce, kłaniał się, zdejmował futra, szuby,
 294  1,  2 |                 krzesła. Wkrótce zjawił się i ojciec. Nikt nie mógł
 295  1,  2 |         wrzucony - w drogi żupan - giął się w ukłonach, muskał wąsa
 296  1,  2 |             pijackich czasów, uśmiechał się, prawił komplementy i sumitował.
 297  1,  2 |               Sam nie wiedział, skąd mu się wzięła pewność taka, śmiałość
 298  1,  2 |                  pannę Helenę, i śmiała się wesoło. Stanęli za progiem
 299  1,  2 |               już tłok taki, że obrócić się nie było sposobu, gdy cześnik
 300  1,  2 |            swych gości i zaklinał, żeby się bawili, jak mogą.~- Łuczywa
 301  1,  2 |              hulaj dusza!~Stary zwrócił się w stronę tego głosu i mówił
 302  1,  2 |                pięknym ukłonem, śmiejąc się chytrze:~- Dom ciasny, na
 303  1,  2 |                jak świat światem. Jakoś się rozsuniemy...~- Mośćbrodzieje! -
 304  1,  2 |          krakowiaka i kilka par puściło się w tany. Dla stojących nie
 305  1,  2 |               już tam miejsca. Tłoczono się tedy z izby do izby.~Służba
 306  1,  2 |                 tonów muzyki przebijały się do dalszych izb ledwie strzępy
 307  1,  2 |       necesytowały urodzeniem, iż odjąć się nie może naturze i do wesołej
 308  1,  2 |            przywyknąć konwersacji? Sili się ars, różne media i remedia
 309  1,  2 |              propositi człowiek uchwyci się kresu i portu swego, słusznie
 310  1,  2 |                Ale za chwilę znowu dała się słyszeć rzecz miodopłynna:~- "
 311  1,  2 |              tańczyła jak mogła, kręcąc się na miejscu. Zbliżała się
 312  1,  2 |                się na miejscu. Zbliżała się już chwila stanowcza i oglądano
 313  1,  2 |             chwila stanowcza i oglądano się już tylko na arlekina, żeby
 314  1,  2 |          odjazdu. Rzeczywiście przedarł się przez tłum w swej masce,
 315  1,  2 |           jeszcze raz wykrzyknął kręcąc się na pięcie:~- Hej! kulig,
 316  1,  2 |           sienie, aż wreszcie zatrzymał się przed szczelnie zamkniętymi
 317  1,  2 |              ręce. W mgnieniu oka drzwi się na oścież rozwarły. Oczom
 318  1,  2 |         rozwarły. Oczom idących ukazała się duża, pusta, wysoka i doskonale
 319  1,  2 |         oświetlona sala. Arlekin wyrwał się naprzód i w podskokach ją
 320  1,  2 |                 okrzykiem wesela puścił się w tany. Nierychło spostrzeżono,
 321  1,  2 |                 Teraz dopiero wyzwoliła się zabawa co się nazywa. Wszystko
 322  1,  2 |                 wyzwoliła się zabawa co się nazywa. Wszystko co młodsze
 323  1,  2 |            Wszystko co młodsze znalazło się w sali i hulać zaczęło.
 324  1,  2 |           koronek. Wszystko to mieszało się w tłum barwisty, utkany
 325  1,  2 |                 pierwszej chwili tuliła się po kątach młodzież uboższa,
 326  1,  2 |                 jarzęcych świec chyliło się poziomo to w tę, to w inną
 327  1,  2 |              zawieszone festony chwiały się do taktu, a cała izba, zdało
 328  1,  2 |               taktu, a cała izba, zdało się, trzeszczała w swych węgłach.
 329  1,  2 |                w wylew radości. Bawiono się z pełnego serca, hulano
 330  1,  2 |          spróbował odemknąć okna, a gdy się okazało, że są na głucho
 331  1,  2 |                białawe obłoki i ukazały się w nich liczne głowy czeladzi,
 332  1,  2 |            Starsi z gości, nacieszywszy się rozkoszą młodych, natupawszy
 333  1,  2 |               ubiegłymi laty, rozpełzli się po stancyjkach dworu. Wszystkie
 334  1,  2 |          biesiadników. Niektóre łączyły się między sobą nakryciami,
 335  1,  2 |          obnoszono potrawy i strugą lać się zaczął węgrzyn. Szlachta
 336  1,  2 |                poznam cuch sarni, kiedy się jeszcze na brytfannie smaży,
 337  1,  2 |          pięknej pani.~Skoro tylko mógł się wymknąć, biegł do izby bawialnej.
 338  1,  2 |           spostrzegała, oczy jej śmiały się jeszcze bardziej, jakoś
 339  1,  2 |            jedną sekundę nie rozstawały się ich oczy. Były ciągle zwrócone...
 340  1,  2 |            tańcem a drugim przechadzała się z towarzyszkami, Rafał przyłączał
 341  1,  2 |         towarzyszkami, Rafał przyłączał się do niej na chwilę. Nie mógł,
 342  1,  2 |                 jak usta jej uśmiechają się z dziecinną szczerością,
 343  1,  2 |                 siebie mówić, ośmielali się każdym spojrzeniem i oczyma
 344  1,  2 |             letni dalekie lasy, stawały się z nagła ciemnymi i nabierały
 345  1,  2 |            przez krótkie chwile iskrzył się w nich jak gdyby gniew,
 346  1,  2 |               zapalał fidybusy. Kłaniał się, mówił niezliczoną ilość
 347  1,  2 |          młodziana, że razem z nim udał się do sąsiedniego pokoju i
 348  1,  2 |             sionkę przyległą przesunęła się jakaś osoba niby obłoczek
 349  1,  2 |             Woskowe świece słabo paliły się przed starym, sczerniałym
 350  1,  2 |               kolor jej lic, nie dający się z niczym na świecie porównać,
 351  1,  2 |           Spostrzegłszy go wyprostowała się i wlepiła weń przestraszone,
 352  1,  2 |           wyrzekł, wyszeptał...~Zbliżył się do niej bezradnie stojącej.
 353  1,  2 |            bezradnie stojącej. Posunęła się, żeby wyjść stamtąd. Wtedy
 354  1,  2 |          pocałunek. Cichy okrzyk wyrwał się z jej piersi. Odsunęła go
 355  1,  2 |                 uszach, w sercu zlewały się oddalone, rzewne, namiętne
 356  1,  2 |                widoma rozkosz miotająca się w sercu.~Zaśmiał się na
 357  1,  2 |          miotająca się w sercu.~Zaśmiał się na cały głos i twardym krokiem
 358  1,  2 |             wyszedł stamtąd.~Zdawało mu się; że teraz już z radości
 359  1,  2 |            wszystkich i zeklnie. Będzie się z każdym bił na śmierć,
 360  1,  2 |               księdzem dziekanem, który się na ten kulig przypadkowo
 361  1,  2 |               którym już z czupryn tęgo się kurzyło. Porozpinali kontusze
 362  1,  2 |                  całym ciałem rzuciwszy się na stół. Okna były otwarte
 363  1,  2 |              przytupywano. Z kąta ozwał się jakiś zapity, ochrypły głos:~-
 364  1,  2 |                do sali tanecznej, oparł się tam plecami o ścianę i rozpalonym
 365  1,  2 |            stojących przed nim rozsunął się i że jedna z panien tańczących
 366  1,  2 |          szczerym, że wszyscy obejrzeli się i nie wiedząc, o co chodzi,
 367  1,  2 |                wiedział tylko, gdzie mu się ten tłum sprzed oczu podziewa.
 368  1,  2 |              sprzed oczu podziewa. Nogi się pod nim gięły, jakby w nich
 369  1,  2 |                 ojciec...~Rafał posunął się naprzód, ale w niewłaściwym
 370  1,  2 |             ogrodu. Ze starości zapadł. się w ziemię, ściany jego zgięły
 371  1,  2 |              ziemię, ściany jego zgięły się; dach prawie gruntu dotykał,
 372  1,  2 |             trzymał ciepło; toteż spało się tam nie najgorzej. Rafał,
 373  1,  2 |           jakiejś godzinie dnia zbudził się i usiadł na posłaniu. Dokoła
 374  1,  2 |               wiedział, gdzie jest i co się z nim dzieje. Głowa mu z
 375  1,  2 |                 z bólu pękała, w oczach się ćmiło. Spostrzegł śpiących,
 376  1,  2 |                 z osłupieniem wpatrywał się w tę jego czynność.~Widział,
 377  1,  2 |                  co miał pod ręką, udał się na palcach do sąsiedniej
 378  1,  2 |                 zdwojoną energią zabrał się do dzieła. Rafał widział
 379  1,  2 |           widział to wszystko, domyślił się wreszcie, gdzie jest, ale
 380  1,  2 |                na amen.~Świeca dopaliła się i zgasła.~Nikły promień
 381  1,  2 |                 ucha. Skrzypce zanosiły się, basy niestrudzenie wtórowały,
 382  1,  2 |             przyśpiewywał.~Rafał ocknął się znowu. Siadł na posłaniu
 383  1,  2 |                muzyka...~Co tchu zaczął się ubierać, co sił! co sił!
 384  1,  2 |            zabiera. Był wściekły, bo mu się śpieszyło, toteż wciągał
 385  1,  2 |             śpieszyło, toteż wciągał na się nieodzowną szatę z całej
 386  1,  3 |             Krzysztofa Cedrę, uśmiechał się w sposób błazeński i czterykroć
 387  1,  3 |            głosem skandował:~ ~Nie będę się żenił, nie będę się śpieszył...~
 388  1,  3 |                będę się żenił, nie będę się śpieszył...~Będę się umizgał
 389  1,  3 |               będę się śpieszył...~Będę się umizgał i dziewczęta cieszył...~ ~-
 390  1,  3 |               innej rady nie ma. Musisz się zgodzić na tak niewinny
 391  1,  3 |              dzisiaj zobaczę, czy boisz się śmierci, czy nie. - Rafałku,
 392  1,  3 |                nie. - Rafałku, nie boję się!~- Macte!~- Powiedz mi:
 393  1,  3 |               rozlana woda Wisły gubiła się we mgłach i deszczu. Zatopione
 394  1,  3 |              skrzydłami lasów ukazywały się niekiedy jak odbicia chmur.
 395  1,  3 |                  Z tego widoku wynurzał się szczególny rodzaj niepokoju.
 396  1,  3 |             niby nudą i z nagła stawała się natarczywością, uderzającą
 397  1,  3 |            wyżłobionym przezeń ciągnęły się wdzięczne dumania, długie,
 398  1,  3 |               ukryta za mgłami. Przędła się w głowie wątła myśl i nikła
 399  1,  3 |                 z lekka tylko trzymając się strzemion końcami butów.
 400  1,  3 |               tchnie wiklowy chłód. Zda się, że to miejsce, przez które
 401  1,  3 |                  Rosa i pajęczyny bielą się w miesięcznym świetle. Cisza
 402  1,  3 |                cwałującego konia. Snuje się jako pajęczyna, a gdy stanąć
 403  1,  3 |                widnokrąg do szczętu, to się uciszał i znikał. W takich
 404  1,  3 |               takich minutach ukazywały się bure wody pędzącej rzeki,
 405  1,  3 |                wśród nich szarzała.~Gdy się na pewien przeciąg czasu
 406  1,  3 |               wiersze Horacego, zbliżył się cicho do szyb i długo, z
 407  1,  3 |                zamazane szyby. - Wiosła się pod nim wyginają jak pióra.
 408  1,  3 |                 W sąsiednim pokoju dała się słyszeć głośniejsza rozmowa
 409  1,  3 |                jego ślicznych ust odęła się i blade, ciche oczy smutek
 410  1,  3 |                 nie bardzo silny. Uczył się doskonale, aczkolwiek nie
 411  1,  3 |            różne prace szkolne.~Ustalił się był niepisany zwyczaj, że
 412  1,  3 |                  Tam o zmierzchu gonili się, ciskali pigułami w siebie
 413  1,  3 |         pigułami w siebie nawzajem, ile się dało, w przechodzących izraelitów,
 414  1,  3 |            żołnierskiej, która mieściła się w tymże gmachu pojezuickim.
 415  1,  3 |            tylko za murem ogrodu ukazał się malec ze sztyftu, dostawał
 416  1,  3 |        umiejętnie.~Tego dnia znalazłszy się w sądzie profesorskim obadwaj
 417  1,  3 |                doliny wiślanej. Szerzył się już mrok zimny i prędki,
 418  1,  3 |      przejmujące seplenienie kry, która się w nich gęsto kołysała. Młodzieńcy
 419  1,  3 |            okiem...~Sandomierz piętrzył się wyniośle. Błyskały już światła
 420  1,  3 |              wyniósł na rzekę. Rozparli się nogami, zanurzyli wiosła
 421  1,  3 |            jakby orał w piachu, zwrócił się w stronę Trześni.~- Raz,
 422  1,  3 |             kościołów. Z łodzi wydawało się, że w okrąg sunie zniszczony
 423  1,  3 |                szyba posłusznie usuwała się na bok. Inne, słabsze, od
 424  1,  3 |              jednego trącenia rozpadały się w drobne ułamki jak truchło
 425  1,  3 |             miotały je w górę. Zdarzało się, że jakaś gruba tafla jak
 426  1,  3 |           miejskiej, ścigało ich łamiąc się i chwiejąc na wichrzatej
 427  1,  3 |        ukontentowaniem.~Wiosła wyginały się jak od wiatru pręty wiklowe,,
 428  1,  3 |                 Ramiona słabły. Pot lał się z czół. Krew biła w skronie.~
 429  1,  3 |             Obadwaj młodzieńcy żachnęli się w tył i ku obronie dźwignęli
 430  1,  3 |              okręcało szyje.~Odepchnęli się wiosłami i łódź wolno, jak
 431  1,  3 |           truchlał na myśł o tym, gdzie się znajdują.~Płynęli tak długo.~
 432  1,  3 |                trzaskających wód, które się dokądś waliły z przerażającym
 433  1,  3 |         przerażającym łoskotem, zbliżał się ku nim. Szedł na nich z
 434  1,  3 |                 wart porywa. Woda darła się w lewo, z szelestem prąc
 435  1,  3 |              chwilę wśród lodu, . który się szybko dokoła skupiał. Dopiero
 436  1,  3 |              trzeci. Łódź znowu cofnęła się na cichsze mielizny, zawalone
 437  1,  3 |                 falami lecący, pomykali się co sił w przeciwną stronę.
 438  1,  3 |       rozgarniały ją, z łoskotem tłukły się w niej, aż wreszcie tył
 439  1,  3 |                 Uczuł, jak łódź gibnęła się, gdy Rafał z niej wyszedł,
 440  1,  3 |                  Tu ją zostawimy. Powie się jutro rano przed lekcjami
 441  1,  3 |              lekcjami Bobrzykowi, da mu się na piwo.~- Ja mu zapłacę!
 442  1,  3 |            trudem, ale ostatecznie dało się wykonać. Czółno wsunęło
 443  1,  3 |                 wykonać. Czółno wsunęło się na pomost lodowy dość szybko.~
 444  1,  3 |               jego nogi wolno zanurzają się w wodzie. Przerażenie włosy
 445  1,  3 |             cała ta olbrzymia kra ugina się pod nimi i idzie na dno.~-
 446  1,  3 |              wodzie. Rafał wpław rzucił się w to miejsce na oślep i
 447  1,  3 |              siebie jak drewno.~Ochynął się cały z głową. Poczuł, jak
 448  1,  3 |             ostrza swych krajów i garną się w usta. Płynąc w tym gęstym
 449  1,  3 |             ramieniem o łódź. Trzymając się jej bumu lewą ręką, dowlókł
 450  1,  3 |           wwalił go na nią. Później sam się tam wczołgał i, leżąc na
 451  1,  3 |            sunął po płaszczyźnie, która się uginała i zanurzała w wodzie.
 452  1,  3 |        zanurzała w wodzie. Cedro ocknął się z jękiem i zaczął gramolić...
 453  1,  3 |               brzeg. Odetchnął. Pot lał się z niego. Grube zimowe ubrania
 454  1,  3 |            zginiemy. Uciekajmy!~Rzucili się w zarośla wiklowe i poczęli
 455  1,  3 |              uczuli, że niski ląd staje się coraz twardszy. Wreszcie
 456  1,  3 |            Wreszcie wybrnęli i znaleźli się na pochyłych zagonach.~Rafał
 457  1,  3 |           dreszcz w sobie, Woda sączyła się z każdego ich włosa.~Wtedy
 458  1,  3 |                 wody, szum-śmierć.~- Ty się nie orientujesz, gdzie Sandomierz'? -
 459  1,  3 |             kilkanaście kroków. Potknął się i runął w rozmiękły zagon.
 460  1,  3 |               poradzi. Dreszcze wyrwały się spod jego woli, łamały go
 461  1,  3 |                trzęsły. W głowie zatlił się krwawy płomień.~Ruchem niezawisłym
 462  1,  3 |                spodnie i zaczął mocować się z rozmiękłymi butami. Rzemień
 463  1,  3 |          Rzemień przywarł do nóg. Zdało się, że cholewy są skórą ciała.
 464  1,  3 |                są skórą ciała. Ciągnęły się jak guma. Po długiej męczarni
 465  1,  3 |                 walki ze sobą. Okładali się pięściami na dobre, gdy
 466  1,  3 |                 Z początku tamten wlókł się padając co krok, szedł ociężale,
 467  1,  3 |               grunt twardszy, wznoszący się ku górze, i poznali, że
 468  1,  3 |               Płaskowyżu. Rafał zaśmiał się z cicha.~Już teraz nie lękał
 469  1,  3 |              cicha.~Już teraz nie lękał się topieli. Było mu dobrze
 470  1,  3 |                pary w piersiach, nurzać się w śmiertelną oćmę nocną,
 471  1,  3 |            śmiertelną oćmę nocną, grzać się jak ogier w biegu.~W pewnym
 472  1,  3 |              dymy. Sandomierz!~Zbliżali się do niego od Opatowa. Gdy
 473  1,  3 |                 do swego, w skok wdarli się na górę i stanęli przede
 474  1,  3 |               cicho jak upiory i sunęli się obok ścian po dobrze znajomych
 475  1,  3 |               dylach. Z sieni wchodziło się do stancji profesora. Trzeba
 476  1,  3 |                 było minąć chcąc dostać się do ich studenckiego pokoiku.~
 477  1,  3 |           ciemności. W mgnieniu oka dom się poruszył. Zabłysły światła.
 478  1,  3 |                  otwarł usta i długo im się przypatrywał. Powieki jego
 479  1,  3 |             drgały, a szlafmyca trzęsła się jak w febrze. Winowajcy
 480  1,  3 |                 brutalnie przypatrywali się jego chudym łydkom. Wreszcie
 481  1,  3 |                   Cicho! Będziesz mi tu się stroił w bohatera, mnie
 482  1,  3 |                pogardą, która kierowała się właściwie nie do towarzysza
 483  1,  3 |               wykrztusił belfer trzęsąc się z zimna i wściekłości -
 484  1,  3 |             nocy, zimową porą. Wszystko się to wykryje!~- O, wykryje
 485  1,  3 |                to wykryje!~- O, wykryje się niezawodnie! Wszystko na
 486  1,  3 |                jest pewna, że ta sprawa się wykryje.~Oczy jego błysnęły
 487  1,  3 |              powieści. W dali ukazywały się Tarniny i ojciec. Na to
 488  1,  3 |           dziesiątą granicę. Noc wlokła się, trwała bez końca. Rafał
 489  1,  3 |           słyszał, jak Krzyś usnął, jak się rzucał we śnie, mamrotał,
 490  1,  3 |              wśród ciszy nocnej zaczęły się w niej budzić, wstawać i
 491  1,  3 |               rzeczywistością, wysuwały się z mroku osoby prawie dotykalne,
 492  1,  3 |            takich czynów, jak włóczenie się nago po mieście. Gorąco
 493  1,  3 |          przerażenia: on umrze...~Wlókł się myślami po schodach w gimnazjum
 494  1,  3 |                  będą mię bili. Skręcał się w sobie i czuł wściekłe,
 495  1,  3 |          wiadomo skąd wychodzący, snuły się widma, wywody, myśli, przeczucia.~
 496  1,  3 |             tego wyznać przed sobą, bał się wyjawić wobec modlitw, ażeby
 497  1,  3 |                  które drży, kipi, rwie się i głośno a bezbożnie chichoce.
 498  1,  3 |           westchnieniem modlitwy, która się z serca odrywała jak wonny
 499  1,  3 |          odrywała jak wonny dym, chował się głośny, pękający śmiech
 500  1,  3 |              leżą na brzegu.~W zmaganiu się uczuć odmiennych i różniących