Tom, Rozdzial

5001  3,  9 |          prochowe...~Żołnierze czołgali się po glinie i zarabiali w
5002  3,  9 |               zdeptali gałęzie i wdarli się nad nie, uderzyli piersiami
5003  3,  9 |                chwili Olbromski znalazł się wraz z innymi na wierzchołku
5004  3,  9 |               migotały. Ludzie skłębili się w bezkształtną masę. Obadwa
5005  3,  9 |                 działa. Rafałowi wydała się tak podłą ta jego czynność,
5006  3,  9 |            Austriaków bagnetem. Bronili się po bohatersku. Formując
5007  3,  9 |                 miejsca. Właśnie zjawił się w szańcu generał Pelletier.
5008  3,  9 |               stał bezczynnie wpatrując się w walczących. Sokolnicki
5009  3,  9 |                 pułku Sierawskiego cofa się ku szyi szańca. Zwołał tedy
5010  3,  9 |               Szary przedświt rozniecił się i dał widzieć obraz morderczej
5011  3,  10|               Rafał Olbromski znajdował się przypadkowo w tłumie oficerów
5012  3,  10|           księcia Józefa musiały cofnąć się wobec przemagających sił
5013  3,  10|          sztabowych, w którym znajdował się Rafał, wyjechał z lasów
5014  3,  10|                 odziana we zboża, stała się mokra i miąższu od fali.
5015  3,  10|           między łanami zbóż, srebrzyły się teraz od pasmugów zlewnej
5016  3,  10|                  ciężko zwisając wlokły się stronami. Głębokie, stubarwne,
5017  3,  10|            przemokłe trawy łąk zaniosły się po tym deszczu od kwiatów.~
5018  3,  10|                 pod wzgórkiem, zdało mu się rzucić okiem na prawo -
5019  3,  10|               przebierając nogami, żeby się wydawało, jako jeździec
5020  3,  10|            postrzegę, żem widziany,~Już się na bok wzrok twój toczy~
5021  3,  10|               wyrazu twarzy. Ukłonił mu się kapelusiną z wyrazem pokornej
5022  3,  10|            gumno, chałupy...~- Wiecznie się strachasz o to, co być może...~-
5023  3,  10|               co być może...~- Wiecznie się stracham...~- Istne się
5024  3,  10|                 się stracham...~- Istne się z ciebie strachajło zrobiło,
5025  3,  10|                  Z lasu wszystkimi, zda się, jego międzydrzewnymi przestworami
5026  3,  10|                 wielorakie, a splótłszy się z kolorami pól tworzyły
5027  3,  10|               przyzwyczajenia nie ważył się przerywać jego zadumy. Wspomniał
5028  3,  10|                 jego zamiar. Uśmiechnął się gorzko, gorzko, gorzko.
5029  3,  10|                żeby w kupę gruzów miało się zapaść całe miasto! Jednej
5030  3,  10|               już jest człowiekiem, jak się wyzwolił z libertyńskich
5031  3,  10|                całości, kiedy ten wciąż się zajmuje ulubionym sobie
5032  3,  10|           wielki skarb duszy ukazało mu się od razu. Zamilkł i razem
5033  3,  10|            pańsku występuje stary. Chce się pokazać, choć łydki pod
5034  3,  10|               drwiącymi oczyma, zaśmiał się w głos rubasznie:~- Na miły
5035  3,  10|                 stary Trepka zmarszczył się i zmarniał w sobie. Stał
5036  3,  10|                i zmarniał w sobie. Stał się z niego w krótkiej chwili
5037  3,  10|                 stronie, a gdy odwrócił się ku towarzyszowi, ukazał
5038  3,  10|          pręgowane jak marmur, nasunęły się przed oczy niby wierzeje
5039  3,  10|               milczeniu.~Rafał obejrzał się poza siebie... Miał złudzenie,
5040  3,  10|                 przykro i obmierźle tym się zajmować. Wylot alei, jakoby
5041  3,  10|              dziedziniec dworski. Jakże się zmienił! Pełen był koni
5042  3,  10|               księcia i jego świty, już się był skończył. Wódz z kilku
5043  3,  10|               wchodził na ganek, ozwały się znowu tony starego pantaleonu.
5044  3,  10|             taras, z którego zstępowało się do ogrodu. Odchodząc z pośpiechem,
5045  3,  10|           zachlapane buty. Rafał wsunął się do salonu. Powiódł oczyma
5046  3,  10|              śpiewie. Ta pieśń skarżyła się przed całym pokrewnym światem
5047  3,  10|           młodych a samotnych. Skarżyła się nie słowem, lecz dźwiękiem
5048  3,  10|                tej piosenki, zakołysały się tony od najwyższego uniesienia...
5049  3,  10|                 W chwilę potem zdarzyło się Rafałowi spojrzeć na prawo.
5050  3,  10|             lekkiego dandysa, uśmiechał się tkliwie lub łaskawie, sztywnie
5051  3,  10|           uleciały, stare wargi zaczęły się rozciągać wszerz jak guma
5052  3,  10|            rozdartej piłki, nos zetknął się prawie ze śpiczastą brodą,
5053  3,  10|                poręczach, nie poruszyły się skrzyżowane nogi, tylko
5054  3,  10|              skończeniu śpiewu rozległy się frenetyczne oklaski i prośby
5055  3,  10|                Mery na pozór wzdragając się i wymawiając szukała nut
5056  3,  10|                 stary pan Cedro wysunął się z tłumu.~Szedł omackiem,
5057  3,  10|            nikogo nie widząc. Przemknął się wśród zgromadzonych z ukłonami
5058  3,  10|            taras ogrodowy. Tam zatoczył się bezwładnie na ławkę. Podniósł
5059  3,  10|            mędrkowaniem syna!~- Uspokój się, panie, uspokój.~- Tylu
5060  3,  10|           jakoby ubogiego chłopa, który się doprasza łaski, słowa-odpowiedzi
5061  3,  10|            nadejdzie taki dzień, schyli się ku nam taka błogosławiona
5062  3,  10|                 ulicę ogrodową i wlekli się obaj, ramieniem o ramię
5063  3,  10|                płotem z tarniny kołysał się ów łan pszeniczny, bardzo
5064  3,  10|             sadu, których gałęzie gięły się już od owocowych zawiązków,
5065  3,  10|                gromadzkiej. Młodemu śni się ta wielka ziemia, która
5066  3,  10|                 nie należy, staremu śni się mała, która należy tylko
5067  3,  10|                   na nowo zaczął użalać się Cedro.~- Nie jam go podmawiał,
5068  3,  10|              wyrobiłes? Gdybyż choć bił się tutaj jak ci oto, którzy
5069  3,  10|              wszystkie nadzieje rozbiły się i oszukały duszę. Widziałem
5070  3,  10|                za jaką bądź cenę musiał się obudzić. Wolałbym, żeby
5071  3,  10|         bezsilni od smutku.~- Na cóż mi się to wszystko zda w mojej
5072  3,  10|                Musiało co lepsze ocknąć się i rzucić w krwawą kąpiel.
5073  3,  11|                 Nadbrzezia i przeprawić się przez pokład na mostołodziach
5074  3,  11|                  Gintułtowski osobliwie się przydał. Za jego to staraniem
5075  3,  11|             obwiązany sznurem, puszczał się częstokroć w owe podziemne
5076  3,  11|          szczególną rozkosz w dotykaniu się ręką, w obejmowaniu trwożliwą
5077  3,  11|             popiołu przeszłości. Łudził się dobrowolnie, postępując
5078  3,  11|        znajdował w tych złudach. Stawał się w głębi lochów sam dla siebie
5079  3,  11|        najpilniejszej pracy, wsłuchiwał się bardzo ciekawie w pogwary
5080  3,  11|               lochy. Z wolna wytworzyło się w jego sercu łaskawe przyzwolenie
5081  3,  11|           Świętego Jakuba. Książę śmiał się dobrotliwie, radośnie i
5082  3,  11|               zrosłą z ziemią wydała mu się powieść o wiecznym śpiewie,
5083  3,  11|           nocnej w tej świątyńce, gdzie się modlili za życia wymordowani!...
5084  3,  11|           koszokopy. Wszystko to działo się pod ogniem bombardowania
5085  3,  11|         Austriaków pod Dębiną i cofanie się wojsk naszych pod Rachów.
5086  3,  11|               16 czerwca, kiedy toczyły się narady z przysłanym parlamentarzem,
5087  3,  11|       parlamentarzem, postanowił wyspać się należycie. Dopadł jakiejś
5088  3,  11|               uciekli. Olbromski rzucił się w ubraniu na łóżko napotkane
5089  3,  11|              Trzeba było wstać. Dźwigał się właśnie z łóżka, kiedy mu
5090  3,  11|                 Pożar w podwórzu! Palił się jakiś śpichlerz czy lamus
5091  3,  11|          różnokształtne dachy zajmowały się jeden po drugim z cicha,
5092  3,  11|                dachu na dach, przelewał się z jednej pochyłości na drugą.
5093  3,  11|            wzdychał. Ale przecie ocknął się w mig.~Spojrzy, aliści pożar
5094  3,  11|                 rąk żołnierzy, chroniąc się do piwnic i murowanych kościołów.
5095  3,  11|                Szeroka łuna rozpostarła się nad plebaniami Świętego
5096  3,  11|           folwarkiem miejskim.~Rozlegał się co chwila krzyk, że gore
5097  3,  11|          Czwartaku pojezuickim, że pali się płomieniem cały folwark
5098  3,  11|            cegielni kapitulnej...~Widno się zrobiło na górze sandomierskiej
5099  3,  11|                 miasto .i poczęły magać się ponad czubami kościołów.
5100  3,  11|                po północy, kiedy ozwały się armaty austriackie na lewym
5101  3,  11|                chwili gdy Rafał zbliżał się, ryknęły z zamku i od bramy
5102  3,  11|              wytrzymał tam atak broniąc się zaciekle. Z prawego boku
5103  3,  11|            kolumna austriacka wdzierała się na nasypy. Grenadierowie
5104  3,  11|                 Weyssenhoffa uszykowali się w kolumnę na kościelnym
5105  3,  11|           szańca, grenadierowie rzucili się na nich z zaciekłym męstwem.
5106  3,  11|         czwartej, stopniowo rozciągnęła się w obiedwie strony za kościół
5107  3,  11|            szopy, stodoły, chaty palące się naokoło miasta, pożar olbrzymi
5108  3,  11|               jak na dłoni wszystko, co się dzieje.~Rafał pracował wraz
5109  3,  11|              jest bezpieczna, skierował się wielkimi kroki w wąwóz Świętego
5110  3,  11|               który tuż za murem bujnie się plenił. Wewnątrz kościoła
5111  3,  11|               Bateria czwarta?~- Trzyma się.~- Co tam?~- Oficerowie
5112  3,  11|          dopiero w takiej chwili, gdyby się nie mogli żadną miarą utrzymać.
5113  3,  11|            Rozumiesz?~Rozumiem.~- Gdyby się żadną miarą utrzymać nie
5114  3,  11|           Piechota austriacka, wdarłszy się po okrągłym .pagórku od
5115  3,  11|                 ukryta za nasypem, biła się już z napastnikami na bagnety.
5116  3,  11|                laską w ręku przechadzał się między tłumem udzielając
5117  3,  11|                   Łazi tu i rozporządza się jak ekonom. Jeszcze mu kto
5118  3,  11|             Żołnierze austriaccy wdarli się już nań masą, postrącali
5119  3,  11|              żołnierzy polskich zmagała się z nimi ze wszech sił, ale
5120  3,  11|         poskoczył w fatalny kąt. Zwarli się tam bagnetem z piechurami
5121  3,  11|         Schöcklera. Z początku cofnięto się przed ich wilczymi susami,
5122  3,  11|           niepewność. Gintułt pośliznął się na ruchomych glinach i runął
5123  3,  11|                  W mgnieniu oka rzuciło się na niego z dziesięciu chłopa,
5124  3,  11|              żeby go żywcem pojmać. Ale się nie dat. Wstał w błocie
5125  3,  11|           kolana i gołymi rękoma zaczął się szarpać z pijanym żołdactwem.
5126  3,  11|                 na pomoc skoczyli broni się pod nasypem. Ale i tamci
5127  3,  11|                piersi drugiego. Targnął się z kupy całą siłą. Nie dał
5128  3,  11|                coś sekretnie gada. Jąka się, jąka... Książę otwarł oczy.
5129  3,  11|              austriacki. - Lei! Nie waż się ruszać!~Gintułt przymknął
5130  3,  11|                  leżących w rowie, walą się w jamę zdobytą. W szańcu
5131  3,  11|                szańca, Michcik dźwignął się z ziemi, obejrzał wkoło
5132  3,  11|                w ich tłumie. Książę dał się poznać i niezwłocznie zeszedł
5133  3,  11|                 Świętego Jakuba wywalał się tłum żołnierzy i chłopów
5134  3,  11|         Nadaremnie usiłowali przedostać się do kościoła. Wir masy ludzkiej
5135  3,  11|        rozpadliny.~Stamtąd słyszeli, co się dzieje... Oto środkiem tłumu
5136  3,  11|            niego z góry i mruknął, żeby się odczepić:~- Kamień na kamieniu
5137  3,  11|                      Przychodzę zapytać się...~- Pal! -- rzekł Sokolnicki
5138  3,  11|               krzykiem:~- Patrz! Święci się cała...~Rozległ się pierwszy
5139  3,  11|              Święci się cała...~Rozległ się pierwszy strzał.~- Wstrzymaj
5140  3,  11|                 zburzysz!~Nowe rozległy się strzały. Gintułt chwycił
5141  3,  11|         świętych popiołów! Rafał rzucił się na kanoniera i wyrwał mu
5142  3,  11|           wyrwał mu lont z ręki. Rzucił się na drugiego i wyrwał mu
5143  3,  11|                 przebiegło tamtędy. Dał się słyszeć łoskot strzałów
5144  3,  11|          posadził na kamieniu. Schyliła się nad nim twarz jednego z
5145  3,  11|        pośpiechem:~- Uchodź stąd! Skryj się co tchu! Za chwilę będziesz
5146  3,  11|              Gintułt... Nad nim pochyla się i twarz mu wodą ociera żołnierz
5147  3,  11|                w podskokach, rozglądają się, lustrują miejsce. Zawrócili
5148  3,  11|               przerażenia, dzieci kryły się po kątach. Michcik dał im
5149  3,  11|             żeby milczały. Rozejrzawszy się w mroku, ujrzał dalszy ciąg
5150  3,  11|             rzężał. Olbromski rozejrzał się wkoło. Zrazu widział tylko
5151  3,  11|           półblasku, w dole rozpraszała się i nicestwiała. Ale gdy oczy
5152  3,  11|             Zadział przychodzień, bo mu się zdało, że góra kości śmieje
5153  3,  11|             zdało, że góra kości śmieje się z niego w ciszy...~
5154  3,  12|              Michcik cichaczem wymknęli się z miasta. Właśnie mieli
5155  3,  12|            zająć Kozacy, przeprawiający się na łodziach zza Wisły. Michcik,
5156  3,  12|                konia-chabetę i wystarał się o lepszego dla Rafała. Ułański
5157  3,  12|             żeby Rafał mógł dojrzeć, co się stało z miastem. Ani śladu
5158  3,  12|            pytał. Zorza ranna, szerząca się nad rozdołem Wisły, dawała
5159  3,  12|              kiedy za Goryczanami wzuli się na prawo w wąwozik i wjechali
5160  3,  12|              weszły w koleje i ocierały się bokami. Wyżej przytroczyli
5161  3,  12|                 Słowa bez związku snuły się w jego poczerniałych wargach.
5162  3,  12|         zgłębiał swoje położenie. Jakże się to stało, że z oficera pełnego
5163  3,  12|                powodzenia, przeistoczył się niemal w zdrajcę, w podkomendnego,
5164  3,  12|           rozkazy swego generała? Jakże się to stać mogło, że zamiast
5165  3,  12|          parowów.~Za Chobrzanami wzięli się w lewo ku Koprzywnicy. Z
5166  3,  12|                  czy w nim aby nie czai się patrol austriacki. Ale las
5167  3,  12|                 Koprzywianki i zbliżyli się do miejsca. Ogród rodzinny
5168  3,  12|               runa, nim ludzie na dobre się zbudzą, niezrównany owoc.
5169  3,  12|             dziwaczny przybysz rozwlókł się po zmurszałych balasach
5170  3,  12|                 z nagła jeźdźców zerwał się na równe nogi z najoczywistszym
5171  3,  12|            całym domu. Poczęły wychylać się kobiece figury, wyległa
5172  3,  12|            wciąż myślą głęboko, głęboko się biedził. Dawno nie golony,
5173  3,  12|            okuty jak w kajdany. Wsunęła się za drzwi bez szelestu, wtuliła
5174  3,  12|           Patrzy weń. patrzy, napatrzyć się nie może... Przed rokiem
5175  3,  12|          dopiero w takiej chwili zjawia się przed nią jej "książę"...
5176  3,  12|              nocach śniła.~Czemuż stało się tak właśnie, a nie inaczej?...~
5177  3,  12|           żelazne na jego czole zaczęły się rozchodzić, rozpływać jak
5178  3,  12|                  W całym obliczu odbiło się ukojenie, spłynęła na nie
5179  3,  12|                  bezwładne race zsuwają się ku sobie, palce jednej dłoni
5180  3,  12|                  jasno, kwieciście. Zda się jej przez chwilę, że rozumie
5181  3,  12|                resurgam...~ ~Przytuliła się do ściany i przemieniła
5182  3,  12|                 Wtem poza domem rozległ się przeraźliwy krzyk. Zofka
5183  3,  12|           zgrzany, robił bokami i dymił się jeszcze z trudu. Stary Olbromski
5184  3,  12|                 On tymczasem trzęsącymi się rękoma rozwarł drzwi stajenne
5185  3,  13|       sandomierskiej do Puław, udało mu się wyjść niepostrzeżenie z
5186  3,  13|           ostrożnie w lasy. Zrazu wziął się na prawo przez wieś Psary,
5187  3,  13|                gdzie mógł łatwo zetknąć się z maruderami Mondeta. Chłopi
5188  3,  13|            Strawczanej tym łatwiej może się zetknąć z siłami i być zaskoczonym
5189  3,  13|               siano przewiędłe. Jeszcze się słały po łąkach najczarowniejsze
5190  3,  13|             dżdżystych obłoków wałęsały się nisko po lasach, po łańcuchu
5191  3,  13|               buków. Tam i sam wzbijały się ku górze powłóczyste smugi
5192  3,  13|                świętych buków. Ciągnęły się blisko mokre tumany między
5193  3,  13|                 wielkolasu. Im bardziej się zbliżali do góry, tym bardziej
5194  3,  13|               igły spławów, rozkołysały się chwianiem rytmicznym, poczęły
5195  3,  13|                łamliwego kamyka. Ukazał się w ciemnicy jodłowej wyniosły,
5196  3,  13|                 tuż za oberżą i znalazł się w ogrodzie. Gdy tam wszedł,
5197  3,  13|              moc, chłopskie podsadzanie się ze wszej potęgi. Te same
5198  3,  13|                zwietrzenia już to stały się czarne i okryte rdzą jak
5199  3,  13|                 już zlasowane, powlekły się białą, niezniszczalną polewą
5200  3,  13|               myśl nieci uśmiech, kiedy się duma mimo woli nad owym
5201  3,  13|               wysoko. Zła myśl przewija się i sama siebie zawstydzając
5202  3,  13|                prędko ogród i wydostali się na obszerny dziedziniec.
5203  3,  13|              konnicy. Na środku jeszcze się tliły ogniska obozowe. Schwytali
5204  3,  13|        osłonione od wiatru i wygrzewały się w cieple zacisza. Biała
5205  3,  13|              Toż przez to okienko wdarł się ciemną nocą złodziej-świętokradca,
5206  3,  13|                z górskich wsi o tym, co się stało w świątyni. Blady,
5207  3,  13|               wyłamane kraty, wszystkie się oczy na to okno obrócą,
5208  3,  13|                 Lud pada na twarz i boi się wszystek, a grube mury kościoła
5209  3,  13|           posadach swoich drżą. Któż by się zdziwił, któż by wyrzekał,
5210  3,  13|                gdyby sklepienie zwaliło się wówczas i wieża leżących
5211  3,  13|            progi kościoła. Jakże wydaje się niski i mały! jakże ubogi
5212  3,  13|                 co żadną miarą nie dały się zabielić... Sic transu gloria
5213  3,  13|             skamieniały. Z Wyrw wznoszą się w niebo słupy czarnego dymu!
5214  3,  13|             poskoczył za nimi. Zatoczył się jak pijany... Ujrzał Nardzewskiego
5215  3,  13|                 strzelec, Kacper. Długo się spode łba podejrzliwie przyglądał
5216  3,  13|                 Milczał zawzięcie.~- Co się tu stało? - krzyczał nań
5217  3,  13|                 Katarzyny. Napchało ich się pełne podwórze, pełny dwór.~-
5218  3,  13|                  była i piechota.~- Jak się to stało?~- Kazały wielmożnemu
5219  3,  13|                drzwi wywaliły. Nie miał się, chudziak, kady oprzeć...~-
5220  3,  13|               wycelowali rzędem, skryły się, psubraty, po zapłociu,
5221  3,  13|           dziurę w dachu: -dym! Stodoły się palą, ze dwora dym wali!
5222  3,  14|                szeptem:~- Paniczu, mnie się widzi, że ja wykrył prawdę.~-
5223  3,  14|               gerylasów być mogło, żeby się z Żydów nie wywodziły?~Od
5224  3,  14|                pragnąc zobaczyć, co też się stało? W dolinie nad Ebrem,
5225  3,  14|       mieszkańców. Za klasztorem otwarł się przed nimi widok, bo w całej
5226  3,  14|     Gdzieniegdzie tylko po nich wałęsał się szyldwach francuski. Wzięli
5227  3,  14|             szyldwach francuski. Wzięli się w górę i przez pola skacząc
5228  3,  14|              górze most. Tędy wydostali się na drogę do Belchite, prowadzącą
5229  3,  14|                Świętego Józefa rysowały się zazębienia, gzygzaki, wariackie
5230  3,  14|        przykopów biegła w dół, stosując się prawie do zagięcia Huerby,
5231  3,  14|           równolegle, później wypaczała się w rozciągnięte, rozszalałe
5232  3,  14|                straszliwym znakiem ryła się w złotodajnych niwach na
5233  3,  14|        szyldwachów francuskich zbliżyli się do bramy del Sol, przeszedł
5234  3,  14|           mieszkań, od których oderwały się frontowe ściany, sufity
5235  3,  14|                pęknięcia murów wywalała się na ulicę rzeka książek.
5236  3,  14|                 konieczności rozpytania się o rezydencję komendanta
5237  3,  14|                 W gruncie rzeczy chciał się pospołu z towarzyszami przypatrzyć.~
5238  3,  14|                 Na jej miejscu wznosiły się góry fantastyczne, coś jakby
5239  3,  14|                  Gdzieniegdzie wznosiły się niewymownie posępne skupienia
5240  3,  14|              zwycięzcom.~Cedro wykręcił się na siodle, o bok wsparł
5241  3,  14|                wspomnienie nie wałęsało się w pamięci. Trzymał go w
5242  3,  14|                Osłupiałymi oczyma wlókł się z miejsca na miejsce, utwierdzając
5243  3,  14|                Wojenna duma podźwignęła się w nim na widok leżących
5244  3,  14|           leżących gmachów.~Upokorzyłaś się, Saragosso... - pomyślał
5245  3,  14|                wrócił z rozkazem udania się na kwaterę do skasowanego
5246  3,  14|                 niezwłocznie i rozłożył się po pańsku w obszernych refektarzach
5247  3,  14|                 gdzieniegdzie przesuwał się człowiek, z uszami i oczyma
5248  3,  14|                który z pochwy wyciągnąć się nie da dla zakrzepłej na
5249  3,  14|             łany żywiące. Azali spodoba się jej kraj północny, azali
5250  3,  14|                 słyszał wiatr ścigający się z lotnymi końmi. O, przeźroczyste,
5251  3,  14|                prostym kątem załamujące się w kierunku klasztoru franciszkanów.
5252  3,  14|                tamtym kierunku, potknął się i uderzył piersiami, kolanem
5253  3,  14|             żwirów. Nogi jego wykręcały się w ostrych zębcach kamieni
5254  3,  14|                 w żelaza, kolana tłukły się i zbijały o nastawione urwiska.
5255  3,  14|                potem na prawo i mocując się z gruzami lazł jeszcze kilkadziesiąt
5256  3,  14|                 ciałem i duchem, zwalił się między kamienie powiedziawszy
5257  3,  14|                  Czuł tylko spracowanie się ciała i duszy, znużenie
5258  3,  14|               odrazę. Z rzadka rozlegał się w nim śmiech rozczarowania,
5259  3,  14|               ten rozgrzebać, trafiłoby się na jej zmiażdżonego trupa.
5260  3,  14|             szczególne dźwięki. Zbudził się jak ze snu twardego. Czuł
5261  3,  14|                 a później zapomniał, że się rozlegają. Przyszedł do
5262  3,  14|                i szepty rozmowy poczęły się zbliżać w jego stronę. Wtedy
5263  3,  14|              płaszcz, stanęli. Wszczęła się cisza. Wicher tylko kwiczał
5264  3,  14|              ciemne figury rozpierzchły się i rozpłynęły w mroku w ten
5265  3,  14|              wymacał. Wtedy odwróciwszy się Cedro nagle strzelił przystawiwszy
5266  3,  14|           naprzód. Nogi jego wyłamywały się i spadały z kamieni. Walił
5267  3,  14|                spadały z kamieni. Walił się na kolana, na ręce, zrywał
5268  3,  14|          uciekał, nie miały końca. Stał się z nich straszliwy labirynt
5269  3,  14|            zmienionym głosie wiatru, że się znajduje w ruinach jakiegoś
5270  3,  14|                ziemię. Na śmierć dusząc się rękoma i zmagając tarzali
5271  3,  14|               rękoma i zmagając tarzali się po kamieniach. Raz Krzysztof
5272  3,  14|                 głazy, zęby wszczepiały się w ubrania targając je kęsami,
5273  3,  14|             zwinność i młodość. Wyrywał się co chwila, wyślizgał z okrutnych
5274  3,  14|              prędszymi od myśli. Bronił się wciąż, szalenie napadając.
5275  3,  14|          mgnienie oka decydował: wyrwać się i uciekać co sił! Targnął
5276  3,  14|                 uciekać co sił! Targnął się, wygiął w krzyżu i oderwał.
5277  3,  14|           nabrał w piersi tchu i rzucił się pierwszy na Cedrę od razu
5278  3,  14|               tym to momencie, tarzając się w konwulsjach, zlecieli
5279  3,  14|            jakąś wąską czeluść. Toczyli się po stromych schodach dusząc
5280  3,  14|                stromych schodach dusząc się i żrąc wzajem. Na dnie,
5281  3,  14|            nieruchomo, Krzysztof wydarł się z rąk zbira. Odruchem, czuciem
5282  3,  14|                tej samej chwili schylił się i porwał z ziemi olbrzymią
5283  3,  15|                 znowu kompania dzieliła się na kilka części, nad którymi
5284  3,  15|               co z sobą wyrabia i czemu się dziwaczy, mówił im krótko
5285  3,  15|            kuszony od diabła i że zmaga się z nim w opustoszałych kościołach,
5286  3,  15|                gdy w zwaliskach puściły się trawy, a radosny krzew zdrzewistrącza-wistarii,
5287  3,  15|             tulipanów, Krzysztof ocknął się, zażądał wyznaczenia do
5288  3,  15|                 Trzeciego dnia znaleźli się już w bezdrożach górskich
5289  3,  15|               Ebra z północy. Skończyły się poszarpane grzbiety pagórków
5290  3,  15|            krzaka, kępy ziela, wzniosły się w górę na płaskowzgórze
5291  3,  15|             wstąpili, częściej trafiało się ludzkie mieszkanie. Były
5292  3,  15|                 pasterskie z lasującego się kamienia, połączone z zagrodami
5293  3,  15|                 Kiedy niekiedy trafiały się domostwa okazalsze przemytników
5294  3,  15|                 powstańczej; woleli dać się spalić na wolnym ogniu niż
5295  3,  15|               ogniu niż wyjaśnić, gdzie się zakręca albo rozwidla drożyna,
5296  3,  15|                 której dążono. Trafiali się jednak i ludzie łakomi na
5297  3,  15|                 albo fałszywą. Trafiali się politycy trzeźwi i przewidywacze
5298  3,  15|              inkwizytorem i badaczem co się zowie był Gajkoś. Umiał
5299  3,  15|               że niezwłocznie okazywało się, co zacz jest człowiek.
5300  3,  15|             głuche przepaście. Skradali się przy blasku księżyca i w
5301  3,  15|               całej niemal wiosny udało się Krzysztofowi odegnać bandy
5302  3,  15|            dwiema secinami ludzi bronił się przed zbuntowaną okolicą
5303  3,  15|        przełamać niemałe trudności, nim się ku zameczkowi Morelli zbliżyć
5304  3,  15|                Oddziałek ułański musiał się zwijać jak skorpion otoczony
5305  3,  15|                 niespodzianie i nie dać się gerylasom spostrzec, ilu
5306  3,  15|             była istotna, kiedy ujrzeli się w towarzystwie dwustu piechurów
5307  3,  15|                 gościć młokosa. Krzątał się po kątach przygotowując
5308  3,  15|         przybory. Cedro przypatrywał mu się spod oka, leżąc na tapczanie.~
5309  3,  15|                  rzekł nagle, zwracając się twarzą do słuchacza - ja
5310  3,  15|         własnemu pałaszowi służyć. Biję się z samym sobą, wojuję ze
5311  3,  15|            gotów do każdej.~- Ba! Jeśli się zdarzy, że pójdziesz stąd
5312  3,  15|            rozpostarł ramiona i zaśmiał się w głos jak dziecko. Ale
5313  3,  15|         wypoczynku.~- Jutro jadę. Byłem się dziś wyspał z żołnierzami.
5314  3,  15|            czekają jutro, pojutrze, nim się do Tortozy przedostać potrafi.
5315  3,  15|                    Cóż takiego? - śmiał się Krzysztof.~- Wyszedłem na
5316  3,  15|             zaczyna mówić, dym cedzi mu się przez wiechy wąsów i okrąża
5317  3,  15|           indziej. To chyba jasne. Może się przecie wojna skończy.~-
5318  3,  15|               skończy.~- Ta wojna nigdy się nie skończy. Jestem żołnierzem
5319  3,  15|               tej samej dynastii bronił się Aragon, Katalonia i Waleneja
5320  3,  15|             wówczas na gwałt chciało im się Karola, Austriaka, przeciwko
5321  3,  15|               lat temu przeżyli. Kto by się dziś u nas chciał bić z
5322  3,  15|                  Pomyśl tylko...~- A ty się za kogo bijesz? - zadrwił
5323  3,  15|                 niego z okrzykiem:~- Ja się biję z duszy za kraj!~-
5324  3,  15|         przewodnika, Hiszpana. Zrobi mu się mundur podobny do waszego,
5325  3,  15|              już takich między nimi, co się to Francuzów trzymają dla
5326  3,  15|                 przepuszczałem. Chce mi się teraz wielką przysługą odwdzięczyć.
5327  3,  15|             ramionach Cedry i uśmiechał się z głębi duszy.~- Dobrze -
5328  3,  15|          wszystko. A jakże myślisz stąd się wydostać? Boć sam jeden
5329  3,  15|               do Tortozy. Zwierzyłem mu się z całej duszy swojej. Pojął
5330  3,  15|                    Co znowu? - wzdragał się Wyganowski obłudnie.~- Chcę
5331  3,  15|                w twoich oczach. Dobrzem się swego czasu przespał u Panien
5332  3,  15|             głową i wyszedł. Cedro udał się do swoich ludzi z rozkazami:~-
5333  3,  15|              wieczorem tego dnia zjawił się Hiszpan. Był wysoki, zwinny
5334  3,  16|       naznaczony mu do wymarszu zbliżał się szybko. Z wyżyn La Roqueta
5335  3,  16|                Ebro. Tuż za nim ciągnął się łańcuch gór skalistych,
5336  3,  16|                miasto. Dokoła rozciągał się pas nieużytków, z którym
5337  3,  16|                Daleko na wschód wysuwał się stary fort d'Orleans. W
5338  3,  16|             Wyganowski dla zameldowania się po przybyciu. Toteż Cedro
5339  3,  16|        Wyganowski przybył. Cedro porwał się z pościeli i co prędzej
5340  3,  16|             pola. Po wzgórkach wieszały się tutaj zarośla agawy i dzikie
5341  3,  16|                nagie, spękane góry. Już się upał sierpniowego dnia zaczął.
5342  3,  16|             drugiej wzdłuż głowy, zdały się wołać na Krzysztofa z ziemi.
5343  3,  16|               już nad zwłokami, wpijały się w zaschłą krew rany. Słońce
5344  3,  16|              Czasami jego oczy wałęsały się to tu, to tam. Wyschły piach,
5345  3,  16|            zdeptany obcasami nóg, które się prężą śmiertelnie. Tu walczyli
5346  3,  16|         uciszyła gorycz myśli. Zamknęło się serce i dusza znowu stanęła
5347  3,  16|             znalazł bataliony szykujące się do bitwy. Wyszedł przed
5348  3,  16|                i gromkim głosem zwrócił się do oficerów i żołnierzy,
5349  3,  16|                niezbłagane. Nie zlituje się nad nim słońce i ognia swego
5350  3,  16|                nim płonie od żaru. Krew się już wzdyma i skórę rozsadza.
5351  3,  16|                nie towarzysz. Przypatrz się dobrze. Całymi batalionami
5352  3,  16|                  Bataliony, wykręciwszy się sekcjami w prawo, twardym
5353  3,  16|          ułamkiem czerepa granatu. Tęgo się zgrzał, dobrze spracował,
5354  3,  17|                 Olbromskiemu.~Skończyła się wojna krajowa roku dziewiątego
5355  3,  17|               administrował, zetknąwszy się z nim obwieścił mu radosną
5356  3,  17|             czasie do Tarnin sprowadził się mąż Zofki i łapczywie objął
5357  3,  17|           stamtąd co można i nie kwapił się do domu.~W Wyrwach początkowo
5358  3,  17|            doradca. W rok po osiedleniu się już Rafał wzniósł stodoły
5359  3,  17|              belek, krokwi i łat bielił się na okolicę. Rafał przeżył
5360  3,  17|               Przywykł do tego, żeby mu się nogi plątały w miękkich
5361  3,  17|                pniów wyrastały, cieszył się jak dziecko. Nowe życie
5362  3,  17|               do późnej jesieni kurzyły się w obszarach tak zwanych
5363  3,  17|                i doły, kamienie zdawały się wyłazić gronami, wyłuskiwać
5364  3,  17|             wyłazić gronami, wyłuskiwać się jak orzechy, rodzić w oczach
5365  3,  17|               zgrzytał, skwierczał, wił się i prawdziwie walczył. Rwał
5366  3,  17|                  gdzie teraz gnieździła się wilgoć najdłużej, powystrzelały
5367  3,  17|              Cały ów "stary las" kopcił się teraz od ognisk, przyduszanych
5368  3,  17|          pójdziesz w stary las, nie bój się!~Rafał zakładał sobie wiele
5369  3,  17|                kołnierza i pleców, więc się zagrzewał fajeczką, wesołymi
5370  3,  17|                  Dymy z ognisk wałęsały się przez pola już przetrzebione
5371  3,  17|                odchrząknął, wyprostował się... Coś mamrotał.~- Co gadasz? -
5372  3,  17|               je... jedzie.~- Wściekłeś się czy co? Do mnie gość jedzie?~-
5373  3,  17|                nietutejsza... Bryka jak się patrzy... kra-kra-kowska...~-
5374  3,  17|                 Ejże, Michcik!~Zbliżyła się bryka o staje, o dwa. Rafał
5375  3,  17|               wleźć na kozieł. Nie mógł się napatrzyć na Cedrę, który
5376  3,  17|               wysmukłego młodziana stał się mężczyzną muskularnym, o
5377  3,  17|               Aż do tej chwili. Ledwiem się oto wydarł.~- Ależ wałacha
5378  3,  17|              wojnę.~- A no tak, rozumie się...-poprawił się Rafał. -
5379  3,  17|                 rozumie się...-poprawił się Rafał. -Ja bo siedzę tak
5380  3,  17|           uboczu...~- Rzeczywiście, tak się zaszyłeś, żem ledwo się
5381  3,  17|                 się zaszyłeś, żem ledwo się dopytał.~- To ty idziesz
5382  3,  17|              traktu.~- Bardzo... bardzo się cieszę... - nieszczerze
5383  3,  17|               ciągnąć?~- Jutro, rozumie się, w kierunku Puław na Lublin.
5384  3,  17|             Lublin. Nasze wojska, jakem się w Kielcach dowiedział, poszły
5385  3,  17|           siódmy być może, ani wiem. Ty się dziś zbierzesz?~- Ja?! -
5386  3,  17|              cóż ty myślisz! - zaperzył się. - Objąłem ziemię, muszę
5387  3,  17|                   Objąłem ziemię, muszę się raz wreszcie jąć pracy.
5388  3,  17|              będę bąki zbijał? ~- Pracy się imasz, kiedy na wielką wojnę
5389  3,  17|                jechać? - zawołał.~- Jak się tylko zbierzesz. Choćby
5390  3,  17|                Choćby jutro.~- Kiedy ja się zbiorę!... Ależ ja nie mam...~-
5391  3,  17|                 Samosiłka... - wmieszał się do rozmowy Michcik czyniąc
5392  3,  17|               dużo dobrego... - zwrócił się do żołnierza. - Pójdziesz
5393  3,  17|              mruknął Cedro.~- Dopraszam się łaski pana porucznika... -
5394  3,  17|                 bywałem... Nie udało mi się do swoich dostać.~- Przeszedł
5395  3,  17|                młody. - No, i podoba ci się w tych górach?~- Niczego.
5396  3,  17|               Ino co?~- Ino piachu. jak się patrzy, mało.~- Piachu mało?~-
5397  3,  17|                  Ledwie wysiedli, udali się zaraz do stajni oglądać
5398  3,  18|           Józefa Poniatowskiego złączył się z wielką armią.~Tam odbyła
5399  3,  18|                wielką armią.~Tam odbyła się rewia powszechna. Cedro
5400  3,  18|             Rafał Olbromski spodziewali się ujrzeć Cesarza. Ujrzeli
5401  3,  18|              sobą obce narody... Cofnął się sztab. Podano bułanego araba.
5402  3,  18|             Pułki defilujące zatrzymały się na równinie, wyciągnęły
5403  3,  18|            rozkaz padł z ust. Wstrzymał się Cesarz. Podniósł oczy. Patrzy
5404  3,  18|              chmurze. Wspomnienie stało się jasnym widzeniem rzeczywistości.