Tom, Rozdzial

1501  1,  13|                 od śmiechu. Wciąż dawał się słyszeć brzęk szkła, szczękanie
1502  1,  13|              karcianym stołem, tłamsiła się osobna kupa. Coś tam tajemniczego
1503  1,  13|               notował. Książę przysunął się do nich, znalazł kącik za
1504  1,  13|                 z pewnością zaprzysiągł się na nienawidzenie tyranów...~
1505  1,  13|               wspólnego fiasco, skłonił się przed pierwszym młodzieńcem
1506  1,  13|           wszyscy jego koledzy zwrócili się raptownie w stronę drzwi
1507  1,  13|             przez środek sali przebijał się oficer wyższy, lat czterdziestu
1508  1,  13|                  wygolona twarz ukazała się nad całym tłumem. Płaszcz,
1509  1,  13|                 Nie dając im wyprzedzić się, książę poszedł za dowódcą,
1510  1,  13|                 górze Dąbrowski obrócił się i spostrzegł obok siebie
1511  1,  13|               świat światem nie splamił się nasz ród takim uczynkiem.
1512  1,  13|            nakaże tym ludziom wyłamanie się z haniebnych służb, przyszedłem
1513  1,  13|         obojętnością swą kurtę. Zbliżył się do księcia i rzekł twardo:~-
1514  1,  13|           wojska republikańskie wżerały się w kamienną Pontebbę, rznęły
1515  1,  13|               rznęły w Sterzing, oblały się krwią pod Klagenfurt organizował
1516  1,  13|                 do złotej księgi pisała się nie krwią, lecz za cenę
1517  1,  13|                zwycięstwo, komuż należą się dziś, jeśli nie wielkiemu
1518  1,  13|                   Nie chciałbym rozstać się z księciem panem w gniewie.
1519  1,  13|             szańcach i mostach, zbliżył się do wodza z ukłonem. Już
1520  1,  13|                 z ukłonem. Już rozeszła się w sali wieść o marszu od
1521  1,  13|                 aż na Palma Nuova. Mamy się z naszymi połączyć w wąwozach
1522  1,  13|             słów, mimo wiedzy prostował się jak podkomendny. Znowu pójdą
1523  1,  13|             dole uśpione miasto bieliło się od słabego blasku księżyca.~
1524  1,  13|                poleceń generał podniósł się i zwrócił z pożegnaniem
1525  1,  13|                 Kiedy za ostatnim drzwi się miały zamknąć, rzucił jeszcze: .~-
1526  1,  13|                 Muszę powiedzieć to, co się należy.~Ujął go pod rękę
1527  1,  13|           nocami budzi? Ech, bracie! Ja się to samo przez krwawe łzy
1528  1,  13|             denigruje, żem Niemiec, bom się u Maurycego Bellegarde'a
1529  1,  13|                 Ale niechże tarn! Niech się Chadzkiewicz wygada! Towarzysze
1530  1,  13|         francuskich potentatów, włóczyć się po cudzych schodach, wyżebrywać
1531  1,  13|            tysiącem zgryzot. Nie wyspać się i nie dojeść, a żywić się
1532  1,  13|               się i nie dojeść, a żywić się i konsolować nadzieją. Toż
1533  1,  13|           gorzki to chleb pono, "lepiej się nie rodzić!..."~Z uśmiechem
1534  1,  14|           wybuchem. Obecnie rozpatrywał się długo w tym samym mieście,
1535  1,  14|            zresztą w owej dobie łączyli się w myśli zwołania sejmu.
1536  1,  14|               męczyły do gruntu. Rodził się, prawda, w duszy nieustanny
1537  1,  14|                nie runęło i nie rozbiło się w gruzy. Życie szło, pędziło
1538  1,  14|              płaszczykiem, książę śmiał się patrząc na postacie biegnące
1539  1,  14|                uczynił! Chwilami wlokły się w pamięci widoki straszne,
1540  1,  14|           wyborowe, i nagle rozlatujące się w proch, jakby były ulepione
1541  1,  14|             niepokój.~Powozik zatrzymał się przed bram ą domu sławnego
1542  1,  14|              przed nim, przypatrywał mu się w sposób tak oryginalny,
1543  1,  14|           oryginalny, że książę zbudził się jak ze snu.~- Książę Sułkowski? -
1544  1,  14|               która natychmiast mogłaby się zamienić w policzek albo
1545  1,  14|            silniejszego kołatania, dały się słyszeć kroki i ktoś klucz
1546  1,  14|             stojącego człowieka.~- Chcę się widzieć z obywatelem Sułkowskim... -
1547  1,  14|               zgniłej obawy.~- Kto chce się widzieć?~- Pewien... Polak.~
1548  1,  14|              Polak.~Człowiek ów oddalił się. Po chwili wrócił niosąc
1549  1,  14|                żołnierz otwarł i cofnął się zabierając światło. W kącie
1550  1,  14|             wstał i czekał nie ruszając się z miejsca.~- Czy mię poznajesz? -
1551  1,  14|                stołu. Sułkowski zbliżył się do niego z uśmiechem szczerej
1552  1,  14|               czas pewien przypatrywali się sobie. Gospodarz był młodzieńcem
1553  1,  14|                 walk ubiegłych, malował się przecież nie kobiecy wyraz.
1554  1,  14|            ochotnika? Książę zastanowił się przez chwilę, dość zakłopotany
1555  1,  14|              wykwitnąć nie może. Po cóż się bić? Należałoby wypowiedzieć
1556  1,  14|                 bardzo często wydaje mi się, że go nie znam wcale.~-
1557  1,  14|              Wszak w miłości zaślepiamy się tak dalece, że widzimy w
1558  1,  14|              sam tak kochałem.~- Mylisz się co do mnie. Chciałem być
1559  1,  14|              innych powodów.~- Domyślam się, domyślam...~- Tak jest.
1560  1,  14|               książek nie ma...~- Znowu się mylisz. Ot, teraz; od piętnastego
1561  1,  14|                Campo-Formio... -zaśmiał się Gintułt jadowicie. - Okrutną
1562  1,  14|               lata stoją otworem. Naźre się pychą, natka zaszczytów
1563  1,  14|                 W ciągu tych dni czołga się od mapy do mapy z kompasem,
1564  1,  14|              tym zacisznym pokoju, czai się, waha, zsiada i w cios z
1565  1,  14|                 ten lud, któremu wydaje się, że jest wolny, dlatego
1566  1,  14|           sprawę od czasu krucjat. Tego się uczę ze wściekłością, dniami
1567  1,  14|             nocami.~- Tego?~- Tak. Uczę się tworzenia potęgi.~- Tworzenia
1568  1,  14|                Gintułt.~- Można nauczyć się uderzeniem nogą w ziemię
1569  1,  14|           Dąbrowski.~Sułkowski skrzywił się kwaśno. Po chwili rzekł:~-
1570  1,  14|                  Książę Gintułt zaśmiał się sucho, krótko, dyskretnie.~-
1571  1,  14|         wypchnął aż tak wysoko'? Mylisz się: to nie jest tylko pycha.
1572  1,  14|              Ale w tym jego celu mieści się nowy świat, nikomu nie znany.
1573  1,  14|             Kolumb do swej Ameryki. Tam się poczynają i ciągną nowe
1574  1,  14|                mapę. Gdybym mógł stawać się bez drżenia, kiedy zechcę,
1575  1,  14|                Książę Gintułt uśmiechał się wciąż słabym, ironicznym
1576  1,  14|         uśmieszkiem. Sułkowski zamyślił się i rzekł po chwili:~- Znienawidziłeś
1577  1,  14|            familii, wsi, powiatu, uczyć się dla samej nauki, nie dla
1578  1,  14|               mną na całej ziemi dymiła się krew wylana. O, nie! Kocham
1579  1,  14|                wojnę! Nade wszystko! Ja się jej nauczę całej, posiądę
1580  1,  14|              widać, gdyż zamilkł, jakby się w siebie cofnął i wejście
1581  1,  14|               zabraniał mi surowo uczyć się matematyki, fizyki, chemii,
1582  1,  14|           odgadywania zagadek i dziś mi się przedstawia. Toż dyplomatyzowałem...
1583  1,  14|          przyszło. Mówiłem tylko, że mi się to podoba. Ja stoję sobie
1584  1,  14|               wyższym rozumie: zapuścić się w knieję zdrad, matactw,
1585  1,  14|           dziewczynki, która zbliżywszy się do niego ze drżeniem i przyjrzawszy
1586  1,  14|              drżeniem i przyjrzawszy mu się szczegółowo, zawołała do
1587  1,  14|                un homme! Przypatrywałem się więcej obyczajom demokratycznym
1588  1,  14|                 który dzieckiem bawiłeś się w Wersalu na kolanach Marii
1589  1,  14|              dla tego... także prowadzi się wojny.~- Ja jej dla takiego
1590  1,  14|                  musiałeś widzieć! Tego się pewno nie zaprzesz...~-
1591  1,  14|                 nich tak bawi?~- Zmiłuj się, czyżbym śmiał! Pięciuset
1592  1,  14|                 pewnością przewróciłbym się ze strachu. Są oni przecie
1593  1,  14|              Tak jest. Czy też powtórzy się to samo tam, w czerwonych
1594  1,  14|                 legiom Cezara ukazywały się w wąwozach Gaster, u podnóża
1595  1,  14|               ten lud górski, ukazujący się z pieczar ukrytych na wysokości
1596  1,  14|             najgłębszym milczeniu. Bili się na śmierć, nie wydając jęku
1597  1,  14|               darowanie życia. Tarzając się po ziemi, walczyli na ciałach
1598  1,  14|                Słuchając tego, zdaje mi się, że czytam historię dzikich
1599  1,  14|                wiersza Dantego.~- Ciesz się do woli tą pewnością! Cha-cha!
1600  1,  14|                czyny. One jedne równają się siłom przyrody, niweczą
1601  1,  14|                 zresztą... Oto zbudziły się w nas ambicje Antoniusza,
1602  1,  14|               nie zażegna. Przechadzamy się po lądzie ziemskim dyktując
1603  1,  14|            dzikiego konia Arabii. Pieni się już nasze dalekie, dzikie,
1604  1,  14|              ciemnobarwne morze. Tłucze się z gniewem o czerwone skały
1605  1,  14|                 chmurnym niebem rozlega się krzyk dzikich gęsi lecących
1606  1,  14|              niecierpliwie, przeciągnął się... Chwilę się wahał, jakby
1607  1,  14|               przeciągnął się... Chwilę się wahał, jakby w zamiarze
1608  1,  14|               zalał oczy. Książę owinął się w płaszcz, kapelusz nasunął
1609  1,  14|                 piersiach jego szerzyła się owa cudna w swej mocy i
1610  1,  14|               niby krople krwi, sączyły się westchnienia. Szedł krokiem
1611  1,  14|             jakieś wyrazy urwane, które się w jęk głuchy, w zduszone
1612  1,  15|                i reszty świata, zapisał się na filozofię. Ten jego niepośledni
1613  1,  15|          wiedziano, ani słyszano, gdzie się obraca. Rafał został na
1614  1,  15|             ochoty ani możności, a udać się do Grudna nie śmiał. Młodzi
1615  1,  15|               wyjeżdżać z miasta. Bawił się tu arcywesoło. Mecenas Dorszt,
1616  1,  15|            mieszkał, wcale nie zajmował się jego edukacją ani tym mniej
1617  1,  15|        Olbromski miał możność wymykania się na miasto w każdej porze
1618  1,  15|                z urzędu dla odróżnienia się od niższych, z polska odzianych
1619  1,  15|               klas łacińskich, dostawał się tu i owdzie na bale, wprowadzany
1620  1,  15|                Szulernie takie tworzyły się u kolegów mieszkających
1621  1,  15|             przez profesorów. Zaczynało się niewinnie od stawiania na
1622  1,  15|               Gdy minęła zima i zbliżał się czas drugiego w roku szkolnym
1623  1,  15|          obeschła, Rafał począł wymykać się za miasto, do okolicznych
1624  1,  15|           Krzeszowic i Bielan. Zbudziła się uśpiona tęsknota. Obce,
1625  1,  15|            przyniesione uczucie ocknęło się w piersi. Zdarzało się,
1626  1,  15|          ocknęło się w piersi. Zdarzało się, że szedł polami o niczym
1627  1,  15|             wiedząc, z oczyma wlokącymi się po szarym gruncie, aż oto
1628  1,  15|          dojścia do pełnoletności, żeby się wyprząc z twardego jarzma
1629  1,  15|                baletową, pożyczać, skąd się dało. U niego też odbywały
1630  1,  15|              dało. U niego też odbywały się najbardziej hazardowne gry
1631  1,  15|                 mieli wspólną. Dzielili się nią w sposób wzruszająco
1632  1,  15|               na jakimś urzędzie, które się otwierały po dystryktach,
1633  1,  15|           bawiło wcale to przeniesienie się z liceum świętej Anny do
1634  1,  15|                trudu zrozumienia, po co się to wszystko odbywa, czemu
1635  1,  15|              zrozumiałym polskim. Nigdy się nie rozpadał ani nad łacińskimi
1636  1,  15|         ostatnie ławy. Pan Lody zwracał się do nich z miłością i często
1637  1,  15|        sylogizmami. Łatwość tłumaczenia się po łacinie (a wszystkie
1638  1,  15|                 filozofii) nie na wiele się przydała, wrodzona dobroć
1639  1,  15|            drzemali, inni przypatrywali się grającym, jeszcze inni zajęci
1640  1,  15|         zajętych grą w karty przyłączył się i Rafał. Czy profesor spostrzegł
1641  1,  15|               pragnąc co prędzej pozbyć się nudziarza, zaczął wywodzić
1642  1,  15|              znacznej mierze przyczynił się do tego Jarzymski zdradzieckim
1643  1,  15|             dowodzenie, że zapomniawszy się do żywego, machnął ręką,
1644  1,  15|         rozszczepionymi palcami oddalił się z okręgu sodomitów, otrząsając
1645  1,  15|                czupryną. Dla rozgrzania się kazał służącemu przynieść
1646  1,  15|               bułka znakomicie nadawały się do uzmysłowienia filozofom
1647  1,  15|                 fizyka. Kanonik zbliżył się do ławek i wdał w dyskurs
1648  1,  15|               plecami Jarzymski wysunął się na środek, wypił kawę i
1649  1,  15|                ze zdumieniem, zwracając się do audytorium.~Jarzymski
1650  1,  15|           Jarzymski otarł usta, skłonił się grzecznie i odpowiedział:~-
1651  1,  15|               stało, kanonik zafrasował się i począł uskarżać na zimno.
1652  1,  16|               tegoż roku Rafał pokłócił się z przyjaciółmi, a osobliwie
1653  1,  16|          Wymówiono mu mieszkanie, zgrał się w karty do nitki, spadło
1654  1,  16|           mówiąc ruszył do domu. Zjawił się tam w pierwszych dniach
1655  1,  16|              rodzinną habendę. Jakże mu się ten niski, szary, białościenny
1656  1,  16|            nieznacznie, siostry dziwiły się i admirowały przetarty mocno
1657  1,  16|              pełnego serca, nadto śmiać się raczył, pytać łaskawie i
1658  1,  16|               wspomniano Piotra - płacz się rozległ. Serce Rafała zmiękło
1659  1,  16|               dziwną, że pragnął rzucić się do nóg rodzicielskich, wyznać
1660  1,  16|                te statki Rafał zatrząsł się z obrzydzenia i owiany został
1661  1,  16|             dobry pretekst do pośmiania się prawdziwego...~Mimo to przywdział
1662  1,  16|             fryzura ŕ la Titus zmieniła się na czuprynę a la Bartek.
1663  1,  16|               Jak najsilniej zdecydował się zapomnieć o miłostce dla
1664  1,  16|           ostygły w powietrzu i rozwiać się nie mogą. Rafał nie chciał
1665  1,  16|           ogrodzie, nie chciał zmiłować się nad sobą i dać folgi tęsknocie
1666  1,  16|             tęsknocie do kwiatów, które się tam rozwijały na rabatach
1667  1,  16|                 sobie obojętność, śmiał się ze siebie, drwił dowcipnie
1668  1,  16|               pewny siebie. Zdarzały mu się jednakże chwile niepewności.~
1669  1,  16|           kwietnia, kiedy murawa ledwie się puściła. W głębi parowu,,
1670  1,  16|          fiołkowej wody drgało i lśniło się tam między nowotnymi badylami,
1671  1,  16|         trzymały w więzieniu, otwarł mu się przez szczelinę pozór na
1672  1,  16|                 sił świata, na rodzenie się, na wschód wiosenny życia.
1673  1,  16|                nim na chwilę rozchyliła się przed jego duszą, ukazała
1674  1,  16|                szept czy śpiew: "Módlmy się..." Była to chwila tak osobliwa,
1675  1,  16|             sama jedna, pustelnicza, że się jej przeląkł. Ale nim się
1676  1,  16|               się jej przeląkł. Ale nim się obejrzał, już znikła. Znikła
1677  1,  16|                  Żyzne wyziewy wznosiły się stamtąd, karmiąc chciwie
1678  1,  16|                  Brzegi stoku bramowały się za tych dni kępami niezapominajek,
1679  1,  16|          jaskrów. Cudne kwiaty wznosiły się nad wodą i schylały ku niej
1680  1,  16|               ciemno-dzikie; rozwidlały się jak drzewka wysokie dudy,
1681  1,  16|          spomiędzy jego zwojów czołgała się ku wodzie masa szerokich
1682  1,  16|              chropawych kolców. Zdawało się, że te żywozioła wciąż syczą
1683  1,  16|                 w tym zaciszu. Wynurzał się z mokrych traw i zatapiał
1684  1,  16|               dojrzała, wyrosła i stała się piękną dziewczyną. Rzadko
1685  1,  16|               piękną dziewczyną. Rzadko się widywali na osobności. Schodziła
1686  1,  16|            płowymi włosami przesuwającą się między tarniną, którą oblewał
1687  1,  16|              kwiat śniegowy. Dziwnym mu się to wydało, że siostra mogła
1688  1,  16|           jeszcze nie przekroczył. Udał się tam i ze zdumieniem zobaczył
1689  1,  16|                włosy.~Zofka zarumieniła się, sczerwieniała ujrzawszy
1690  1,  16|                 teraz żałowała tego, co się stało, gdy brat patrzał
1691  1,  16|               bezsilnej hańby odmalował się na jej twarzy. Siedziała
1692  1,  16|             będziesz żałował. Nieraz ci się odwdzięczę.~- Powiedz, po
1693  1,  16|                tak siedzę i koniec. Jak się zmęczę w kuchni, przy praniu,
1694  1,  16|             czas u wejścia, rozglądając się. Po chwili usiadł obok siostry
1695  1,  16|             kwiatami. Trznadle zanosiły się od gminnych melodii. Dwa
1696  1,  16|          pospolite białe motyle unosiły się w przestrzeni jak gdyby
1697  1,  16|           pewnym czasie Zofka podniosła się i nie powiedziawszy słowa
1698  1,  16|                 o tym wcale. Zdawało mu się jak przez sen, że jest w
1699  1,  16|              jest w Wygnance. Zapomniał się i zbłąkał w puszczy dawnych
1700  1,  16|            Michcika...~Kiedy spostrzegł się i schwytał na uczynku tak
1701  1,  16|                znowu tam trafił. Dobrze się jakoś w tym miejscu myślało.
1702  1,  16|            szelest... To Zofka skradała się na palcach, badawczo wychylając
1703  1,  16|                  na twarzy jej malowała się żywa jakaś i zawzięta ciekawość.
1704  1,  16|                nim opowiedział!~- Jażem się tysiąc razy rozwodził.~-
1705  1,  16|            jeździł aż do Opatowa, tośmy się do tego zdarzenia tydzień
1706  1,  16|                Nic nadzwyczajnego. Mnie się wydaje, że i ty sam chciałbyś
1707  1,  16|          Wleziesz za góreczkę, schowasz się i - nie ma! Zobaczyłabyś
1708  1,  16|                 ma! Zobaczyłabyś ty, co się to tam dzieje.~- Nie zobaczę,
1709  1,  16|                Ech, co ty wiesz... Mnie się wydaje, że on musi być jakiś...
1710  1,  16|          przyjechać tutaj i z tatuńciem się politycznie rozmówić?~-
1711  1,  16|                 krowami...~- O, rozumie się - rzekła poważnie, opierając
1712  1,  16|               zobaczyć. Przypatrzyłabym się, czy też taki sam...~- Jeszcze
1713  1,  16|                i wyszedł. Leniwie wlókł się ścieżką obok źródła i stanął
1714  1,  16|                zamyśleniu. Nie odwrócił się, choć słyszał, że Zofka
1715  1,  16|              tymczasem poczęła wdzierać się po stromym zboczu nad źródłem,
1716  1,  16|                książę...~Rafał zmieszał się i całkiem spłonął.~- Spojrzyj -
1717  1,  17|           Lipcowy promień słońca włamał się już do wnętrza i, pełzając
1718  1,  17|              mantuańskich komarów błąka się po izbie i całkowite, od
1719  1,  17|           Książę Gintułt, przebudziwszy się ze snu, odczuwał trwanie
1720  1,  17|              tęskliwie szyby, nie sypią się pacyny ze ścian i sufitu.
1721  1,  17|              łaskawe drzemanie widziało się, że to jest pierwsza chwila
1722  1,  17|                 Modre fale żywo chwieją się, gonią i chlaszczą pianami
1723  1,  17|             strudzone od malarii plączą się i gubią: To, co oczy widzą
1724  1,  17|                ich pamięć ni myśl. Tulą się do sennych wspomnień. Nazwa
1725  1,  17|          wspomnień. Nazwa bolesna błąka się i łka w pamięci, krąży dokoła
1726  1,  17|               Szpaler świerkowy ciągnie się górą ku cmentarzowi za murem
1727  1,  17|            pracę długą i twardą, zmagać się ze sprawami wiecznymi! Kaprys
1728  1,  17|                 mógł w Ankonie doczekać się na statek, który z racji
1729  1,  17|            Dembowskim zasłaniał cofanie się prawego skrzydła ku Vigaccio,
1730  1,  17|            Nogara. Prawe skrzydło udało się do Mantui. Cała armia francuska
1731  1,  17|             ojczyzny Wirgiliusza, gdzie się na nocleg w drodze swej
1732  1,  17|            rozmaitych stron, składająca się z rodowitych Francuzów,
1733  1,  17|                 Gintułt, przypatrzywszy się z uwagą stanowi rzeczy,
1734  1,  17|           przeświadczenia, że na nic mu się nie przyda pilnie wizowany
1735  1,  17|              uczynił. Zaczął dosługiwać się od kanoniera, ażeby między
1736  1,  17|              wycinano drzewa i zbrojono się według planów groźnego "
1737  1,  17|          wiodące do cytadeli, pogrążyły się w wodzie do połowy, a powyżej
1738  1,  17|            młyńskich - książę przeniósł się w interesach służby do środka
1739  1,  17|           szańcami bramy Pusterli stały się samoistnymi lądami. Były
1740  1,  17|                promów usiłował podsunąć się ku zatopionym murom. Wynikła
1741  1,  17|         topielami ranne tumany i tłukły się dymy po całonocnym bombardowaniu,
1742  1,  17|                 skąd raz w raz wywalały się niespodziane dymy kanonady
1743  1,  17|        prowadzonych. Gdy wkrótce zaczął się szerzyć w wojsku z racji
1744  1,  17|              fortyfikacje, książę zajął się w chwilach wolnych na własną
1745  1,  17|                 obronie. Przyzwyczajono się do jego zabiegliwych, pośpiesznych
1746  1,  17|                 mozoły właściwe zaczęły się wówczas dopiero, gdy w połowie
1747  1,  17|                 Vergiliana, gdy ukazała się grobla Cerese przez jezioro
1748  1,  17|                  Stęchłe błota zadymiły się. Komar jadowity zadźwięczał
1749  1,  17|              Wnet tłum żołnierzy zwalił się na pościółki lazaretów z
1750  1,  17|             jeszcze pod bronią, trzęśli się z zimna. Twarze pociemniały
1751  1,  17|           wskroś miasta...~Książę wziął się teraz do roboty z całego
1752  1,  17|            roboty z całego ramienia, co się nazywa, z polska po warcholsku.
1753  1,  17|                 czynach wielkich, które się ponad wszystko wydźwignęły,
1754  1,  17|                i cnocie cichej... Stali się wówczas między sobą wszyscy
1755  1,  17|               pamiętały. Gdy wyśliznęły się ostatnie ręką w kieszeni
1756  1,  17|               wspólnego... Ludzie snują się i wiercą naokół, jak gdyby
1757  1,  17|             wrzaskliwe, kamieniami walą się na głowę, na ciemię jej,
1758  1,  17|                już ludzie przyzwyczaili się do posługi. Żądali jej natarczywie,
1759  1,  17|               ich wylazły. Oczy wwaliły się w swe doły. Usta zamilkły.
1760  1,  17|               śmiech szatański.~Usunęła się wraz przed wewnętrznym okiem
1761  1,  17|                 piersi westchną? W mrok się rozpraszał ostatni brzask
1762  1,  17|        nareszcie będę próżnował.~Owinął się starym, zielonym wojskowym
1763  1,  17|       wykwintniejszym sprzęciku, ogolił się starannie i uczesał. Potem
1764  1,  17|          niesłychana kanonada. Tak znał się na tonie armat, zależnym
1765  1,  17|              myśli licząc pociski. Krył się przed słońcem. Pod murami
1766  1,  17|                ulicznika albo wśliznęła się w ciemną i wilgotną sień
1767  1,  17|                 futrynami okien zwaliła się na środek ulicy o kilkadziesiąt
1768  1,  17|               nie mógł zrozumieć, co to się stało. Ale jakaś blada twarz
1769  1,  17|                 drugą dziurę, rozleciał się na tysiąc skorup wartkich,
1770  1,  17|              dostrzegalnych, wiercących się w kilkudziesięciu miejscach
1771  1,  17|                  Jeden z ułamków kręcił się długo na kamieniach ulicy.
1772  1,  17|                 spoczął, książę, czając się mimo woli, podszedł ku niemu
1773  1,  17|              Książę dyszał prędko. Nogi się pod nim trzęsły, serce przestało
1774  1,  17|                przestało bić i trzepało się jak dzwon na trwogę. Widział
1775  1,  17|                 naturze grzmot walących się domów, wrzask śmiertelny
1776  1,  17|               prochu, gałganów palących się od zaprawy otaczał każdy
1777  1,  17|            wszystko oczyma i przeciągał się od zimna.~- Madonna! Madonna!,.. -
1778  1,  17|          Madonna! Madonna!,.. - rozległ się za nim, gdzieś u stóp, krzyk
1779  1,  17|        bezradnie po nagim bruku. Wtulił się w mur jeszcze głębiej, przylgnął
1780  1,  17|             głos owego człowieka, który się wił coraz ciszej na kamieniach.
1781  1,  17|               Zmęczone ciało wzdrygnęło się od kilku szlochów urwanych.
1782  1,  17|              piersi i wśród wzmagającej się orgii pęknięć, strzałów
1783  1,  17|                 drzewa figowe skwarzące się we własnym ogniu. Liście,
1784  1,  17|                    Przez chwilę zadumał się sennie nad wyniosłą grubolistną
1785  1,  17|             wysokości. Jeszcze, zdawało się, drży pień... Raz w raz
1786  1,  17|           pięciopudowa bomba. Zapadłszy się w miękką, skopaną i wynawożoną
1787  1,  17|                  Jeszcze żebra wznosiły się i opadały, a maleńka gardziel,
1788  1,  17|               Człowiek siedzący kołysał się naprzód i w tył jak wahadło.
1789  1,  17|                 drzewa, pękało i paliło się miasto. W głębi czarnych
1790  1,  17|                 czarnych ulic kotłowały się straszliwe, nieustające
1791  1,  17|           womity murów. Książę wpatrzył się oślepłymi oczyma w ów szczególny,
1792  1,  17|                Z tyłu, od miasta waliły się teraz perzyny, czad spalenizny
1793  1,  17|               łoskot brył cegły walącej się w zgniłą fosę. Dwa jednorogi,
1794  1,  17|              ręką granatnik, sam rzucił się na ziemię pod murem. Książę
1795  1,  17|             przy drugim dziale. Schylił się, wlepił oko w dioptrę i
1796  1,  17|              Dale j pod dymem rozesłało się błoto Payolo tak zielone,
1797  1,  17|               Całe powietrze wstrząsało się od dźwięcznego łoskotu,
1798  1,  17|               łoskotu, a ziemia trzęsła się nieregularnymi drgawkami.
1799  1,  17|              płótna lejbiki przemieniły się w ciemne łachmany. Pot czarną
1800  1,  17|           płonęło. Ludność, schroniwszy się do piwnic i lochów, nie
1801  1,  17|              poszarpanej drodze tarzały się niebieskawe od spalenizny
1802  1,  17|        najszerszą gać błot, zginających się ku Mincio. Jezioro Payolo
1803  1,  17|         rokiciną. Gwar szpaków rozlegał się tam na całej przestrzeni.
1804  1,  17|           Cerese na zajezierzu widziało się w całej długości.~Książę
1805  1,  17|          Wszystkimi siłami ciała starał się, ażeby ustać na nogach.
1806  1,  17|               przedpiersie. Przechadzał się tam i na powrót między jednym
1807  1,  17|                  spracowane spiże zdały się w tej chwili drzemać, tak
1808  1,  17|         ćwierkanie szpaków przemieniało się w dziką melodię... Roje
1809  1,  17|           komarów wirowały tu i rzuciły się na twarz. Wstrętne myśli
1810  1,  17|                  Wstrętne myśli rzuciły się na duszę. Gdy tak błąkał
1811  1,  17|                na duszę. Gdy tak błąkał się, głową przewyższając hauteur
1812  1,  17|              prosił o pozwolenie udania się na spoczynek. Axamitowski
1813  1,  17|       usłyszawszy wieść hiobową chwycił się za głowę i siedział przez
1814  1,  17|                 że znowu padnie, odbije się od ziemi i skoczy kula skrzydlata...
1815  1,  17|          wyrwany z twardego snu, ocknął się, ale nie wiedział nic o
1816  1,  17|               artylerzystów, mocujących się jakby w czasie ćwiczeń gimnastycznych.
1817  1,  17|                drągami, bagnetem, darli się do armat. Gintułt nie mógł
1818  1,  17|            rozumiejąc teraz dopiero, co się dzieje.~Tymczasem już wszystkie
1819  1,  17|             Ridt von Lattermann, pchała się ze wszech stron na okopy.
1820  1,  17|                 polskich. Książę zerwał się ze swego miejsca, znalazł
1821  1,  17|               Szerokie bagnety werznęły się w Austriaków. Zwarty zastęp
1822  1,  17|              napastników. Ale wdzierały się nowe ich szeregi. Zawrzała
1823  1,  17|           szańca, tonęli w fosach. Bili się na moc, szarpiąc bronią
1824  1,  17|                 chyżym krokiem wysunęła się przez szyję i wsiąkła w
1825  1,  17|               Cisalpinów i Polaków biła się po pas w błocie.~W trzcinach
1826  1,  17|                bajoro. Żeby nie zapadać się w błocie, stawali na żywych
1827  1,  17|                swym ogniem skradających się pod wodzą kapitana artylerii
1828  1,  17|                Krwawe szpony wszczepiły się w czyjeś włosy... Nowy blask!
1829  1,  17|              cała jak piorun! Czerwieni się i cieknie gorący ogień krwi.
1830  1,  17|                Payolo zapaśnicy siepali się pierś w pierś, dusili się
1831  1,  17|               się pierś w pierś, dusili się wzajem za gardła i spychali
1832  1,  17|                stapiany w bagnie plątał się między ludźmi, dźwigając
1833  1,  17|         przenikał od stóp do głów. Nogi się gięły. Ledwo widząc drogę
1834  1,  17|             drogę i przedmioty, zawlókł się rano do swej w mieście izby
1835  1,  17|             dreszczach i ciemności. Gdy się kiedy niekiedy ocknął, znajdował
1836  1,  17|           rozcieńczonym wodą. Nachylała się ku niemu ohydna twarz lichwiarza,
1837  1,  17|                 cennego nie było. Bawił się tym widokiem. Byleby cisza...
1838  1,  17|                 zrazu nie chciał ruszyć się i nie wierzył, ale koniec
1839  1,  17|           końców wstał z łóżka. Ogarnął się jak mógł i wyszedł. Żyd
1840  1,  17|            między gruzami. Przerznąwszy się wskroś motłochu, książę
1841  1,  17|       Oznajmiono mu, że garnizon poddał się i z honorami wychodzi przez
1842  1,  17|             minęły je, ale nie posuwały się dalej. Wąskie przesmyki
1843  1,  17|               że noga ludzka wcisnąć by się tam już nie mogła. Artyleria
1844  1,  17|         żołnierzami. Oczy jego włóczyły się bezradnie po starych pajęczynach,
1845  1,  17|              kolumna austriacka ukazała się z dala w ulicy. Oficerowie
1846  1,  17|              krokiem chyżym. Zbliżywszy się sformowali szyk w dziwny
1847  1,  17|          dziedzińców, zza murów rzuciła się na nieprzygotowanych piechota
1848  1,  17|             kije.~- Do broni! - rozległ się krzyk.~Było już za późno.
1849  1,  17|           żołnierzy chyłkiem przemknęło się ku cytadeli i uszło losu
1850  1,  17|              oficerów artylerii zwaliła się masa piechoty austriackiej
1851  1,  17|        dziesięciu chłopa. Poznawszy, co się dzieje; wyrwali szpady.
1852  1,  17|                  wyrwali szpady. Sparli się brat w brata ramionami i
1853  1,  17|              zajechany bagnetem, osunął się na ziemię. Żywi rozwściekli
1854  1,  17|                ziemię. Żywi rozwściekli się od męki, od krzywdy; na
1855  1,  17|                 w dziejach świata. Bili się w szale. Gintułt nie widział
1856  1,  17|                 widział świata. Werznął się sam między żołdactwo, w
1857  1,  17|                tłum na rozkaz rozchylił się przed nimi we dwie strony.
1858  1,  17|                 i z dala, wskazując, co się dzieje, wołał o rozkaz zaprzestania
1859  1,  17|                 niebale:~- Wszystko, co się dzieje, dzieje się na mocy
1860  1,  17|         Wszystko, co się dzieje, dzieje się na mocy paragrafu sekretnego,
1861  1,  17|               Foissac-Latour. Zbliżając się do końca mostu zamknął oczy.
1862  1,  17|                co zamierzasz, zamkniemy się w wieży prochowej i braterskimi
1863  1,  17|                wraz rzucimy ogień, żeby się wysadzić w powietrze. Hańba
1864  2,  1 |       podstarościm, eks-filozof zmienił się na ślepe i głuche narzędzie
1865  2,  1 |                doznawane przy spotkaniu się tam z sąsiadami ubranymi
1866  2,  1 |           właśnie sąsiadów, który tłukł się po różnych stronach Galicji
1867  2,  1 |                 W duszy Rafała zrodziło się wówczas rozpaczliwe postanowienie.
1868  2,  1 |           najpochlebniejszy, że postara się godnie wynagrodzić jego
1869  2,  1 |               list przy sobie i głęboko się nad propozycją zastanawiał.
1870  2,  1 |             zadość pojęciom o trzymaniu się pańskiej klamki, ale z drugiej
1871  2,  1 |         odczytał list książęcy. Nadymał się przy tym setnie, jako taki,
1872  2,  1 |                pisują. Pod Rafałem nogi się ugięły, gdy to usłyszał.
1873  2,  1 |          Rafałowi i córkom pytania, jak się na tę sprawę zapatrują,
1874  2,  1 |        rozkładaniem rąk cześnik zgodził się na wyjazd syna. Od tego
1875  2,  1 |               syna. Od tego dnia zadęły się przygotowania, szycie bielizny,
1876  2,  1 |                 niczego. Wszystko rwało się w nim i kipiało lecąc naprzód.
1877  2,  1 |                 Wprost z pocztamtu udał się do pałacu księcia Gintułta.
1878  2,  1 |        odźwierny dostrzegł wałęsającego się przychodnia i zapytał, czego
1879  2,  1 |                 i drugą salę i znaleźli się wreszcie w obliczu księcia.
1880  2,  1 |            sczerniała, zeschła i okryła się zmarszczkami. Oczy przygasły.
1881  2,  1 |           napisałeś do mnie, ucieszyłem się prawdziwie. Jesteś mi potrzebny.~
1882  2,  1 |                potrzebny.~Rafał kłaniał się, z radością słysząc, że
1883  2,  1 |         wiedzieć - ciągnął Gintułt - że się zaprzęgniesz do pracy niemałej
1884  2,  1 |            Później możesz czynić, co ci się podoba. Więc jakże?~- Jestem
1885  2,  1 |           pierwszej chwili przyzwyczaił się do tego, że nic o mnie nie
1886  2,  1 |                Teraz idź spać i posilić się. Masz tu pokojów bez liku.
1887  2,  1 |                 Wybierz sobie, który ci się podoba, i zajmij. Musisz
1888  2,  1 |             który i mnie obsługuje. Gdy się wyśpisz po drodze, przyjdź
1889  2,  1 |                 Najbardziej podobała mu się perspektywa spania po kilkodniowym
1890  2,  1 |                 kilkodniowym trzęsieniu się na wózku i w dyliżansie.
1891  2,  1 |              gościowi pościel i oddalił się. Obudziwszy się nazajutrz
1892  2,  1 |                 oddalił się. Obudziwszy się nazajutrz rano i nie słysząc
1893  2,  1 |         najlżejszego ruchu, Rafał ubrał się prędko i zaczął rozglądać.
1894  2,  1 |              drzewami, z których sypały się złote liście. Gruby mur
1895  2,  1 |                 gdzieniegdzie przesuwał się blady promień słoneczny.
1896  2,  1 |           zeschłą trawę. Rafał odwrócił się od tego widoku i szmeru.
1897  2,  1 |                szedł cicho, rozglądając się po tych bogatych ścianach
1898  2,  1 |             wtem z jednego kąta rozległ się głos księcia:~- Jesteś,
1899  2,  1 |                czegoś innego, przenosić się sercem z miejsca na miejsce,
1900  2,  1 |           Dawniej ta żyłka nie odzywała się we mnie. Wystarczało mi
1901  2,  1 |          szczerze...~Rafał zaczerwienił się jak zbrodniarz schwytany
1902  2,  1 |                 kradzieży.~- Nie wstydź się tylko, mój drogi. Nie ma
1903  2,  1 |              zakurzoną drogę. Włóczyłem się ostatnimi czasy po świecie,
1904  2,  1 |           dotknięty do żywego.~- Udałem się w tę podróż po wojnie, która
1905  2,  1 |                 podróż po wojnie, która się tam rozegrała. Chciałem
1906  2,  1 |                zaginione i wszystko, co się tam działo, tak mię, uważasz,
1907  2,  1 |                dwudziestu żołnierza bił się na śmierć z kilku pułkami.
1908  2,  1 |                 generał, zginął, ledwie się do niego zbliżyłem i ledwiem
1909  2,  1 |             Mniejszej, Syrii. Będzie ci się to wydawało dziwne, ale
1910  2,  1 |              osobności, gdzie one rodzą się głazy, z których w Objawieniu
1911  2,  1 |               po przyjacielsku z Bogiem się ciesząca!"~- Taka będzie
1912  2,  1 |              głowy. Kamerdyner odwrócił się, uchylił drzwi i wpuścił
1913  2,  1 |               na jego twarzy odmalowało się zdziwienie, prawie zdumienie.
1914  2,  1 |                 przykry niepokój w nich się odmalował. Rafał uczuł od
1915  2,  1 |               ze swego miejsca, skłonił się przed wchodzącym i zaraz,
1916  2,  1 |          Olbromski...~Po chwili zwrócił się do Rafała:~- Możesz teraz
1917  2,  1 |                 iść na miasto i zabawić się, robić, co chcesz. Zażądaj
1918  2,  1 |      eleganckich pań i panów, prostował się, ile mógł. Miasto zrobiło
1919  2,  1 |               jego wielkością i, jak mu się zdawało, niesłychanym majestatem.
1920  2,  1 |             rozłożyste drzewa wychylały się na błotniste koleje ulicy,
1921  2,  1 |               domostwa. Gdy tak, wlokąc się bez celu, oglądał jedną
1922  2,  1 |                  ale jeśli przeprosiłeś się ze mną w myśli, to spadam
1923  2,  1 |                 to jest od chwili, gdym się uwolnił z pazurów stryjaszka
1924  2,  1 |                w Krakowie nie dawaliśmy się zjeść w kaszy, a nawet...
1925  2,  1 |             stangretowi.~Rafał nie mógł się oprzeć i siadł do powozu.
1926  2,  1 |        Jarzymski z niedbałością rozparł się w siedzeniu i rozmawiał
1927  2,  1 |                  który mimo woli bokiem się do niego usadowił. Wówczas
1928  2,  1 |             młokos, chyłkiem wymykający się spod wzroku opiekunów, lecz
1929  2,  1 |                mi - cedził nie spiesząc się - gdzie ty mieszkasz? W
1930  2,  1 |                 zajeździe, co? Przyznaj się... Ja nikomu nie powiem.
1931  2,  1 |         Gintułta.~- Gintułta! - zdziwił się Jarzymski tak bardzo i głęboko,
1932  2,  1 |             Siedzi sam w domu, a jeżeli się gdzie zjawić raczy, to tyle
1933  2,  1 |               na niego pazury.~- Zmiłuj się!... o co?~- No; o co! Wariat
1934  2,  1 |                jeździł do Egiptu, tłukł się po Arabiach i Azjach i stamtąd
1935  2,  1 |         farmazońskie banialuki, którymi się tak rozpiera. To o nim rozpowiadają
1936  2,  1 |       gospodaruje?~Jarzymski uśmiechnął się smętnie i dmuchnął w palce.~-
1937  2,  1 |             Poszły Nieporęcice...~- Bój się Boga!~- A no...~- Cóż ty
1938  2,  1 |                mam i dom prowadzę. Żyje się w świecie, moje dziecko
1939  2,  1 |               abominacja bierze. Ale to się odrobi, będę w tym.~Powóz
1940  2,  1 |                 dziedziniec i zatrzymał się przed lustrzanymi drzwiami
1941  2,  1 |              wysiąść. Za chwilę znalazł się Rafał w mieszkaniu dość
1942  2,  1 |                 gęstymi zwojami wałęsał się po kątach. W ostatnim, najobszerniejszym
1943  2,  1 |            prawie uwagi. Ten i ów witał się z wchodzącym przez ramię
1944  2,  1 |          chłopskiej legendy, przepalają się złote pieniądze zakopane
1945  2,  1 |            Przez czas pewien Rafał czuł się bardzo onieśmielonym, ale
1946  2,  1 |       onieśmielonym, ale z wolna oswoił się z sytuacją, tym snadniej,
1947  2,  1 |               to z pilnością przyglądał się twarzom, jednej po drugiej.
1948  2,  1 |             Jarzymski wrócił. Przysiadł się do Rafała i oparł się o
1949  2,  1 |         Przysiadł się do Rafała i oparł się o niego ramieniem o ramię,
1950  2,  1 |                czasie Jarzymek nachylił się i zapytał szepcąc, zupełnie
1951  2,  1 |                tak hazardownie.~- Jakby się też stary cześnik dowiedział,
1952  2,  1 |                 dziecko... - uśmiechnął się Jarzymski - nie wchodzilibyśmy
1953  2,  1 |              sam przecie nie przysiadam się do nich. Masz najzupełniejszą
1954  2,  1 |                 jak Rafał przypatrywali się grze ogólnej. Zapoznał ich
1955  2,  1 |              obywatelscy, przecierający się w Warszawie. Zasiedli we
1956  2,  1 |    zaczerwieniony po same uszy, odezwał się: po czemu grają? Jarzymski
1957  2,  1 |                kart.~Jarzymski nachylił się i szepnął mu do ucha:~-
1958  2,  1 |                mu do ucha:~- Nie turbuj się o pieniądze. Płacę za ciebie.~
1959  2,  1 |            pogrzebane w ziemi, dźwigały się ze swoich łożysk i grunt
1960  2,  1 |               mu karta. Nie zastanawiał się ani sekundy nad żadną kombinacją,
1961  2,  1 |             przymglone. Jarzymski śmiał się niekiedy, niedbale gwarzył
1962  2,  1 |              niekiedy oczy jego wpijały się jak szpony w ręce i twarz
1963  2,  1 |                odbierze. Nie chciało mu się tylko zaczynać takiej sprawy.
1964  2,  1 |              pewnie...~Rafał uśmiechnął się bezmyślnie.~- Teraz powinieneś
1965  2,  1 |                 Przede wszystkim musisz się po ludzku przebrać. Dziś
1966  2,  1 |             szyi. Karciarze rozjeżdżali się i wkrótce Rafał został sam
1967  2,  1 |                Jarzymskim. Przechadzali się po zadymionych pokojach,
1968  2,  1 |                owej pewności upodobniło się do uczuć Jarzymskiego i
1969  2,  1 |          Jarzymskiego i przemocą wdarło się na wyżynę. Rafał istotnie
1970  2,  1 |          których istnieniu dopiero miał się dowiedzieć. Śmiało, z elegancją
1971  2,  1 |        roztwierających drzwi, i znalazł się w salach rzęsiście oświetlonych.
1972  2,  1 |               meble, tu i owdzie wkradł się jakiś haniebnie rażący,
1973  2,  1 |             miejscach ów gwar zamieniał się na zwadę i hałas, ale najbardziej
1974  2,  1 |                 prawie podwojów nasunął się buńczucznie idącym przed
1975  2,  1 |                czerwonym nosem. Kłaniał się do samej ziemi, nie spuszczając
1976  2,  1 |               rzewnie Jaczymski.~- Boję się! Wyznaję to ze skruchą.
1977  2,  1 |              skruchą. Na miły Bóg, boję się! Rotmistrz mię przestrzeli
1978  2,  1 |                zatrutą kulą.~- Dawno ci się to, kochanku, należy za
1979  2,  1 |              swej niewinności, i usunął się. Jarzymski otwarł drzwi
1980  2,  1 |            jesiennych kwiatów piętrzyły się na tym stole, dokoła którego
1981  2,  1 |              opętani. Skoro tylko drzwi się otwarły, barczysty wąsal
1982  2,  1 |            wąsaty.~- Prosimy... - ozwał się jeden głos w tłumie.~Rafał
1983  2,  1 |                chwili z lekka skłonił I się wszystkim. Krzyki na chwilę
1984  2,  1 |                I zakaszlał, inny usunął się z krzesłem. Znalazły się
1985  2,  1 |                się z krzesłem. Znalazły się dwa miejsca przy stole.~-
1986  2,  1 |                   A ty, rotmistrzu, coś się nie wstydził z tylimi wąsami
1987  2,  1 |               atelier...~- Dowiedziałem się, że atelier Jarzymskiego
1988  2,  1 |             atelier Jarzymskiego mieści się nie tam w prywatnym mieszkaniu,
1989  2,  1 |          krzyczano.~We drzwiach pokazał się upudrowany czerep gospodarza. -
1990  2,  1 |               zbogacony lokaju! Spasłeś się, gruby jesteś jak słownik
1991  2,  1 |                    wołano.~Wnet ukazały się nowe kosze. Brodem znowu
1992  2,  1 |               devise...~- Jarzymski, to się do ciebie nie stosuje... -
1993  2,  1 |                szeptał Szpic.~- Mylicie się! - wołał zezowaty. - Nie
1994  2,  1 |               chcę i mogę... - zaperzył się Szpic.~- Takeście już zgałganieli -
1995  2,  1 |               gardła! Przenigdy! Trupem się tu uwalę, a będę gadał,
1996  2,  1 |              uwalę, a będę gadał, co mi się podoba!~- Dajcież mu się
1997  2,  1 |                się podoba!~- Dajcież mu się wygadać... - rzekł Jarzymski.~-
1998  2,  1 |       uniknięcia spłaty długu.~- Mylisz się. Będę tańczył na twoim grobie,
1999  2,  1 |               Nie rozumiem tylko, czemu się teraz martwisz tym, z czego
2000  2,  1 |                czego niedawno radowałeś się tak głośno.~- Cóż znowu