Tom, Rozdzial

3501  2,  21|                 w strzemionach, schylił się i dobrze, szczegółowo, uważnie
3502  2,  21|             honory wojskowe szablą, ale się z miejsca nie ruszał.~-
3503  2,  21|                 Prowadź!~Dragon zawahał się, jeszcze raz obejrzał kapelusz
3504  2,  21|        posterunku. Skoro tylko odwrócił się tyłem do sanek, Rafał i
3505  2,  21|               Rafał i Krzysztof zsunęli się ze swych miejsc i chyłkiem,
3506  2,  21|          tamtego.~Tuż pod, nimi rozległ się trzykrotny świst jakby kulika.
3507  2,  21|            wylazł...~Kazał im przytulić się do dna, sam siedząc w kucki
3508  2,  21|                 na brzegu rzeki rozległ się krzyk z kilku stron. Stało
3509  2,  21|              krzyk z kilku stron. Stało się to w mgnieniu oka. Zbiegi
3510  2,  21|              opuszczonym brzegu rozległ się nowy grzmot kanonady i rozwalił
3511  2,  21|          miejscu, gdzie stał, zakaszlał się straszliwym chrzypieniem.
3512  2,  21|         zdumionych oczach zbiegów kiwał się to w tył, to naprzód, charcząc
3513  2,  21|                 wodnego. Rafał wychylił się i złapał jedno wiosło. Leżący
3514  2,  21|            galicyjskim brzegu gromadził się zastęp żołnierzy... Udało
3515  2,  21|               zastęp żołnierzy... Udało się Rafałowi werznąć łódź w
3516  2,  21|            niebu. Oczom ich przedstawił się widok brunatnej twarzy,
3517  2,  21|            której rozwartych ust waliła się falą ciemna krew. Oczy już
3518  2,  21|               pracy, Krzysztof zachwiał się na nogach. Kolana jego głęboko
3519  2,  21|            Kolana jego głęboko werznęły się w śnieg. Z załamanymi rękoma,
3520  2,  21|                 trupa. Z nagła zatrząsł się cały i począł łkać jak dziecko.
3521  2,  21|         zamordowałem!... Dlatego, że mi się spodobało iść na wojnę,
3522  2,  21|                Cóż teraz będzie? Zlituj się nade mną! Cóż ja teraz z
3523  2,  21|               ty nadzwyczajnie nadajesz się do stanu żołnierskiego.
3524  2,  21|                 środek ratunku, o który się pytał. Gdy już byli obuci,
3525  2,  21|             Wtedy zdjął czapkę, zwrócił się twarzą do trupa i przez
3526  2,  21|            trupa i przez sekundę modlił się cicho.~Dzień wstawał. Wyszli
3527  2,  21|                i wielkim krokiem wdarli się na wyniosłość pobrzeża.
3528  2,  21|                 Ale skoro tylko ukazali się tam, znowu warcząc i bucząc
3529  2,  21|              przeleciały kule i rozległ się huk wystrzałów. Rafał parsknął
3530  2,  21|                 W pewnej chwili zwrócił się do Krzysztofa:~- Wciąż jeszcze
3531  2,  21|          chałupa? Kalwicki tu nam kazał się zgłosić. Powiedział, że
3532  2,  21|               ich stopami... Rozejrzeli się wokoło. W dali, za Wisłą,
3533  2,  21|       błękitnawych mgieł świtu wyłaniał się pałac w Jazie. Dach jego
3534  2,  21|           błękit nieba. Rafał zatrzymał się, znieruchomiał. Przyglądał
3535  2,  21|               znieruchomiał. Przyglądał się dalekiemu widokowi posępnym
3536  2,  21|                i oniemiały, widziało mu się, że żyje w chwili tak bardzo
3537  2,  21|                brylantów lodu. Odwrócił się raptem od tego widoku i
3538  2,  21|           śpiczasty niegdyś dach zapadł się zgniłymi krokwiami i zwisał
3539  2,  21|                je przydęła. Dym wywalał się już spomiędzy czarnych,
3540  2,  21|                kudłate. Za nim pokazały się głowy dzieci o twarzach
3541  2,  21|             wszedł do środka. Rozejrzał się naokoło w mroku i dziko
3542  2,  21|           przewozi bez Wisłę? - zwrócił się do baby.~- Ja ta nie wiem,
3543  2,  21|              rozumiem?~- No!... A co mu się od nas za przewóz należy
3544  2,  21|              krzyknął na nią.~Otrząsnął się i co prędzej miał ku drzwiom.~
3545  2,  21|         rozdziawioną gębą przypatrywała się wszystkiemu przekrzywiając
3546  2,  21|             chwycił za rękę.~- Pytam ci się, co masz zamiar czynić?~
3547  2,  21|              Całe jego ciało wstrząsało się co chwila od wewnętrznego
3548  2,  21|              wzrokiem, ze Rafał uchylił się dość pokornie. Opuścili
3549  2,  21|            przestworze. Słońce wznosiło się nad lasami, nad garbatą
3550  2,  22|        postrzeżeni przez nikogo dostali się jałowcowymi zaroślami aż
3551  2,  22|               sadkiem rozrosłym, kąpało się w porannym słońcu. Drzewa
3552  2,  22|                uchylone do sieni zdawał się wołać do środka. Tęgi rolnik
3553  2,  22|            środka. Tęgi rolnik naradzał się po cichu z Rafałem, stojąc
3554  2,  22|         powitali gospodynię krzątają cą się dokoła komina. Gospodarz
3555  2,  22|               nogi. Spod oka przyglądał się swym gościom, choć nie dopytywał
3556  2,  22|             gościom, choć nie dopytywał się, co są za jedni, skąd i
3557  2,  22|             glinianej fajeczki, kłaniał się i zapraszał: ~- Niechże
3558  2,  22|                pieniądze.~Rafał nie dał się prosić i tęgo zajadał. Krzysztof
3559  2,  22|                wasze Niemcy, dobrze wam się sprawiają? - rzucił Rafał
3560  2,  22|                 stajni do stancji, żeby się do drogi odziać.~- Niemcy?
3561  2,  22|                lubi...~- Jo... trafiają się rozmaici... Co kto lubi.
3562  2,  22|           Śląskiem?~Gospodarz rozejrzał się chytrze, pyknął kilkakroć
3563  2,  22|               nie ma być słychać? Gonią się z miejsca na miejsce.~-
3564  2,  22|                że z Polski ślachta bije się z królewskimi.~- No i cóż?~-
3565  2,  22|             mało co było widać. Wyparły się wojska w pola jedne za drugimi.
3566  2,  22|              pola jedne za drugimi. Ino się za nimi po zagonach dym
3567  2,  22|             obadwaj przyjaciele ocknęli się w polu. Woźnica zacinał
3568  2,  22|              zwolnił nieco i odwracając się bokiem rzekł:~- Tak mi się
3569  2,  22|              się bokiem rzekł:~- Tak mi się widzi, że pewno wolą nie
3570  2,  22|                 pewno wolą nie spotykać się z Prusakami:..~- E, nam
3571  2,  22|            obłudnie - ale zawsze lepiej się nie spotykać.~- A no, i
3572  2,  22|                 ani sanica, przeciskała się wciąż lasem zwartym. Jechali
3573  2,  22|                już kilka godzin i miało się dobrze pod południe, kiedy
3574  2,  22|                koniom wytchnąć, a samym się posilić. Jakoż las począł
3575  2,  22|                począł rzednąć i ukazała się murowanka. Ślązak ostrożnie
3576  2,  22|          Wówczas dopiero podjechał, gdy się uspokoił zupełnie. Kiedy
3577  2,  22|              odrazą niejako zatrzymywać się poczęły na figurach młodych
3578  2,  22|            zwiesił głowę na ręce, oparł się całym ciałem na stole i
3579  2,  22|                śpi. Olbromski wyciągnął się na długiej ławie pod ścianą
3580  2,  22|               obecnością swoją, wyniósł się zza szynkwasu. Po chwili
3581  2,  22|                wypoczynek, gdy wtem dał się słyszeć łoskot od gwałtownego
3582  2,  22|            wyraz:~- Jogry!~Rafał zerwał się na równe nogi i chwilę stał
3583  2,  22|                Drzwi tarasować!~Rzucili się obadwaj do stajni i zarówno
3584  2,  22|                 ręką. Na dworze słyszeć się dał wesoły gwar, szczęk
3585  2,  22|                pchnięto drzwi: Rozległo się kołatanie, krzyk, rozkazy.
3586  2,  22|              beczek. Oczy jego świeciły się jak kocie.~- Masz broń?~-
3587  2,  22|               zardzewiałą karabelę. Gdy się to działo, już we drzwi
3588  2,  22|                 łapa w rękawicy wsunęła się przez wybity otwór i ujmowała
3589  2,  22|                  Krzyk i zgiełk wszczął się na dworze. W otwór wsunęło
3590  2,  22|                 dworze. W otwór wsunęło się kilka na raz luf i razem
3591  2,  22|         zwieruszone drzwi i przypatrzył się. Zliczył oczyma zielonych
3592  2,  22|                w wywalone okno. Złożyli się. Rafał zmierzył w kupę i
3593  2,  22|         skoczyli ku niemu. Inni rzucili się z pałaszami do okna. Rafał
3594  2,  22|             strzelił. Nowy jęk. Rzucili się mężnie w otwór okienny.
3595  2,  22|            wszystkich diabłów!~Szarpnął się naprzód i bezużytecznie
3596  2,  22|          Ślązaka Rafał z Cedrą wymknęli się z karczmy na piechotę, skoro
3597  2,  22|             leśne tylko-tylko migały im się w oczach. Chłop wtulił czapkę
3598  2,  22|              drzemał na saniach i kiwał się w prawo i w lewo. Przez
3599  2,  22|                 coś mamrotał i otrząsał się niespokojnie. Gdy otwierał
3600  2,  22|       czerwonymi nochalami i z wąsem co się zowie. Krzysztof, mówiący
3601  2,  22|       porównania lepiej od Rafała, stał się teraz pierwszą osobą. Ślązak,
3602  2,  22|         zapłacony grubo i sowiciej, niż się umówił, pożegnany po bratersku,
3603  2,  22|                 obadwaj dla przyjrzenia się okolicy. Stojąc na wzgórzu
3604  2,  22|             Obadwaj młodzieńcy zadumali się patrząc w ten kraj pierwszy
3605  2,  22|            Nazajutrz skoro świt puścili się najętą furmanką w drogę
3606  2,  22|          Mysłowicach, poczęli dopytywać się o mieszkanie komendanta
3607  2,  22|             tego dygnitarza dowiedzieli się, że kapitana można widzieć
3608  2,  22|           biskupów krakowskich, sypiący się w gruzy... W pobliżu ruin
3609  2,  22|            zgiełk wojskowy i wdrapawszy się na pewną wysokość spostrzegli
3610  2,  22|                co tchu. Krzysztof teraz się dopiero ożywił. Była to
3611  2,  22|            niezgrabnie jeszcze sprawiał się jego szyk na błoniu, ale
3612  2,  22|                 i pochodzenia.~Zbliżało się południe. Ochotnicy przypomnieli
3613  2,  22|                 chwilę nadejdzie. Drzwi się wreszcie otwarły i poważnie
3614  2,  22|              owładnął sobą i zbliżywszy się do Krzysztofa ze zmarszczonym
3615  2,  22|               Olbromski, to wiem. Znamy się przecie że szkół. Czegoż
3616  2,  22|                z uszanowaniem, że udają się do Częstochowy dla zaciągnięcia
3617  2,  22|            Częstochowy dla zaciągnięcia się do wojska. Kapitan przygładził
3618  2,  22|                  la pospolité. Sprawnie się to dosyć szykuje.~- My pragnęlibyśmy
3619  2,  22|                 My pragnęlibyśmy dostać się do artylerii - wtrącił Cedro.~-
3620  2,  22|                szczęśliwie...~- Rozumie się, że szczęśliwie. Mam tu
3621  2,  22|                vrai dire... - tłumaczył się Jarzymski z miną skupioną
3622  2,  22|             starania. Otoczeniu mogłoby się wydawać, że ja po prostu
3623  2,  22|            wydawać, że ja po prostu sam się mianowałem, ale tak nie
3624  2,  22|                 postanowiłem dosługiwać się stopni od najprostszego
3625  2,  22|           innego. Ja sądziłem... Jeżeli się nic nie umie, ha! w takim
3626  2,  22|       satysfakcja tak szybko wykierować się na dygnitarza... - rzekł
3627  2,  22|                sądzę. Oczywiście mówiło się to figurément... Samemu! -
3628  2,  22|          niestropiony wcale i nadymając się jeszcze bardziej. - Każde
3629  2,  22|               ktoś młodszy...~Otrząsnął się, wyprostował po wojskowemu
3630  2,  22|            bardzo zacna myśl dosługiwać się wyższych stopni od prostego
3631  2,  22|               Greka, Pescarego, raczcie się tam udać na przekąskę. Rafał,
3632  2,  22|                 leżąca w duszy, ocknęła się w pamięci Rafała. Ileż to
3633  2,  22|                no, przecie nie będziemy się tytułowali za każdym wyrazem,
3634  2,  22|           szepnął mu do ucha. - Skądżeś się ty tu wziął u diaska? Psujesz
3635  2,  22|              kostkę. Przybyszom zrobiło się nieswojo. Znaleźli się wśród
3636  2,  22|          zrobiło się nieswojo. Znaleźli się wśród samych oficerów. Wszyscy
3637  2,  22|              Rafał i Krzysztof znaleźli się w kącie wobec dwu młodych
3638  2,  22|       zranionych. Jeden z nich wspierał się na kuli świeżo wystruganej
3639  2,  22|             zapytał ich, czy nie mógłby się z przyjacielem przysiąść
3640  2,  22|             niezgrabnie przystali. Wnet się zawiązała rozmowa. Byli
3641  2,  22|         zawiązała rozmowa. Byli to, jak się po prezentacji wzajemnej
3642  2,  22|              szczotka, dera-no jest jak się patrzy. Ale to nie oficerskie;
3643  2,  22|                 No, cóż my`? Wpisali my się do chorągwi na proste rycerstwo.
3644  2,  22|               na Mrzygłód przerznęliśmy się do tego Siewierza.~- Aleście,
3645  2,  22|              byli!~- A no, nie chwalęcy się, już my trochę łomotali
3646  2,  22|                 Siewierzu i musztrujemy się na błoniu. Raptem przyszła
3647  2,  22|                 O, pludry! Nie chwalęcy się, jak skoczymy naprzód z
3648  2,  22|                 spiąć ostrogami, rzucić się w szereg abo, czy ja wiem,
3649  2,  22|               dowódców.~Tymczasem drzwi się otwarły i z miną marsową,
3650  2,  22|           otoczono zwartym kołem. Krzyk się wzmógł. Jeden z oficerów,
3651  2,  22|        obowiązkiem to jest twoim, żebyś się nam wystarał o drugi bilard -
3652  2,  22|               mam radę dla tych, którym się chce grać, a nie mają na
3653  2,  22|               zamiast baranka i zapiszą się u drugiego porucznika na
3654  2,  22|              nie będą mieli prawa pchać się do resursy i zabierać miejsca.~-
3655  2,  22|              mojego wałacha... - odciął się tamten.~- Czemu nie, jeśli
3656  2,  22|               żołnierze doprawdy lepiej się odznaczają niż dowódcy.
3657  2,  22|           Częstochowę.~- Ba! nie zawsze się ma do czynienia z Niemcem
3658  2,  22|        królewsko-pruskiego, do łączenia się z wojskiem pruskim i dostarczania
3659  2,  22|     komendant-ci młodzieńcy przekradają się do naszych szeregów przez
3660  2,  22|               słuchajcie!... dosługiwać się stopni oficerskich od prostego
3661  2,  22|             rzekł śmiało:~- Nie dziwcie się, waćpanowie, że jesteśmy
3662  2,  22|       życzliwość dla nas. Wywdzięczając się chciałbym i ja wnieść zdrowie,
3663  2,  22|           Dobrze gada!~- Gębę ma, jakby się pod Słomnikami rodził...~-
3664  2,  22|              Nie ma Galicji!~- Zbazgrał się...~- Jest, panowie bracia,
3665  2,  22|    przysadkowatej statury, a tęgiego co się zowie. Ten chwilę się namyślał
3666  2,  22|                co się zowie. Ten chwilę się namyślał musztrując oburącz
3667  2,  22|                nie psuj mu porządku, bo się zmyli i co innego opowie.~-
3668  2,  22|               wielońskiej, nie chwalęcy się, spędza w nocy chłopstwo
3669  2,  22|                 mnóstwo ognisk i uwijać się pejzanom koło ognia, żeby
3670  2,  22|               pejzanom koło ognia, żeby się wydawało, że liczne pułki
3671  2,  22|                 ten komendant Kune, tak się przecie spietrał, że tego
3672  2,  22|        obejmowali Jasną Górę, przekonał się, sierota, że wydał fortecę,
3673  2,  22|            nagle Olbromski - to ośmielę się i ja prosić waćpanów, żebyście
3674  2,  22|               górę ich! Tęgie chłopy co się zowie!~- A ba, jeszcze by
3675  2,  22|         powstała tak wielka, że zdawało się rozsadzi mury resursy Greka
3676  2,  23|                          Nowy Rok~Stało się, że "Galicjanie" Cedro i
3677  2,  23|                  Zresztą Jarzymski wdał się w tę sprawę i swoimi sposoby
3678  2,  23|            Siewierzu. Na pozór wydawało się, że sami Galicjanie zepsuli
3679  2,  23|             myśl zbyt długo zatrzymując się w drodze. Czas leciał na
3680  2,  23|                ruszenia, która ćwiczyła się w Siewierzu, wyszła z "części
3681  2,  23|                zostać w domu, a zgadzał się za niewielkie wynagrodzenie
3682  2,  23|              wodzą Trembeckięgo uwijała się po Śląsku między Nysą, Koźlem,
3683  2,  23|          starego ratusza, gdzie mieścił się sztab główny, panował ścisk
3684  2,  23|               niepyszni musieli wycofać się i szukać schronienia aż
3685  2,  23|         obrządzić je ile można, rzucili się w objęcia snu.~Nazajutrz
3686  2,  23|                od samego świtu gotowali się do wystąpienia. Miejsce
3687  2,  23|               dziesiątą zaczęły ściągać się z muzyką wojskową poszczególne
3688  2,  23|          kawalerowie jak jeden zwrócili się twarzą w tę stronę. Cedro
3689  2,  23|             namiotowi. Wówczas otworzył się w innym miejscu szereg wojskowy
3690  2,  23|               Józef Dönhofowie.~Zaczęła się msza polowa. W milczeniu
3691  2,  23|                rycerstwo. Gdy skończyło się nabożeństwo, generałowie
3692  2,  23|                 w strzemionach. Zwrócił się teraz wódz twarzą. Mówił:~-
3693  2,  23|                dwunastoletnim rozstaniu się połączył mię z wami, rodacy,
3694  2,  24|           zabawiło w Łowiczu. Kotłowała się tam sprawa formacji korpusów,
3695  2,  24|        Poniatowskiego, który zdecydował się wreszcie na krok przystąpienia
3696  2,  24|                legię pierwszą. Składały się na nią cztery regimenty
3697  2,  24|                kawalerów. Sztab składał się z pułkownika, sześciu szefów
3698  2,  24|              Gorzej daleko prezentowały się wojska formacji kaliskiej.
3699  2,  24|             takim tylko razie, jeśli im się daje buty z długimi cholewami,
3700  2,  24|            twierdzy wrocławskiej, która się była właśnie poddała, z
3701  2,  24|                  Każdy batalion składał się z dziewięciu kompanii, z
3702  2,  24|            daleko na ogół przedstawiała się jazda. Stali tu w szeregu
3703  2,  24|             niektóre szwadrony ćwiczyły się i paradowały oklep. Jeszcze
3704  2,  24|             wojsko.~Cały Łowicz zmienił się w obóz wojenny. Jakąż to
3705  2,  24|                 Na Prusaka!~Rozdzieliły się w Łowiczu drogi Rafała i
3706  2,  24|           jeździe krakowskiej. Zakręcił się, pozawiązywał znajomości,
3707  2,  24|                 ujścia Świdra kierująca się na Miłosnę, na Zieloną do
3708  2,  24|            przeciąć rzeczkę Długą, snuć się przed lasami Słupna i Radzymina,
3709  2,  24|             miejsca rozkulbaczali, żeby się zaś nie sedniły, a paśli,
3710  2,  24|              nie sedniły, a paśli, czym się dało. Biada wtedy strzechom
3711  2,  24|          zjechał na ziemię i przemienił się na kilkanaście przyziemnych
3712  2,  24|                Krzysztof Cedro, nauczył się wnet cenić, jakoby skarb,
3713  2,  24|            czyli poczty, wnet schodzili się po staremu z Rafałem, zwinnie
3714  2,  24|             później drobniejsze, dopóki się z nich nie utworzyła wysoka
3715  2,  24|               pierzyna. Wówczas rzucali się na nią w pięciu, sześciu,
3716  2,  24|       mazowieckim na pewno uchroni. Gdy się nadto oparli jeden o drugiego
3717  2,  24|               czci i zdumieniu. Zdawało się sennemu wojsku, że to łomoce
3718  2,  24|            precz w północną stronę! Już się, tam zdrajca brandeburski
3719  2,  24|               oddam. A ty idź, precz mi się z tela wynoś! Majn to jest,
3720  2,  24|                i zabrał, pod sam Kraków się podciągnął, ale gdzie! Za
3721  2,  24|         Kalwarią, do Warki, ponad Wisłę się wszczepił! A tera, pludrze,
3722  2,  24|                ojcowych?~- Musi być, że się Niemiec jeszcze w kupę weźnie...~-
3723  2,  24|              Cesarz jegomość?~- Nie waż się o to pytać! Nie waż się!
3724  2,  24|                 się o to pytać! Nie waż się! Sam jeno Bóg Najwyższy
3725  2,  24|                wie na tym świecie. A ty się nie waż pytać!~Cedro słuchał
3726  2,  24|                 i poważną. Wspominał mu się Jelitczyk-Ojrzyński z przydomkiem
3727  2,  24|              wszystko sam pełnił. Uczył się służby obozowej i garnizonowej,
3728  2,  24|           Terlicę kłaść ostrożnie, żeby się zaś pasmo grzywy pod kulbaką
3729  2,  24|            Dąbrowskiego. Legia składała się z kompanii artyleryjskiej,
3730  2,  24|             jazdy. Trzy szwadrony miały się składać na pułk. Czekano
3731  2,  24|              stał dzień i noc. Ściągały się jeszcze pojedynczo oddziały
3732  2,  24|               uzdolnienie. Ten i ów ani się obejrzał, kiedy otrzymał
3733  2,  24|               tym samym czasie trafiały się między żołnierstwem przypadki
3734  2,  24|           pustymi brzuchami. Tłumaczyli się, że przy żadnym wojsku nigdy
3735  2,  24|           prawym brzegu Wisły. Rozeszła się w legii wieść: "Na Gdańsk!
3736  2,  24|               na ziemi Polskiej, którzy się zachowają w swoich domach
3737  2,  24|               dla kraju obowiązki stali się waszymi bracią; pomnijcie,
3738  2,  24|         województwa rawskiego. Pokazały się znaczne siły Niemców. Była
3739  2,  24|                ale jazda rawska rzuciła się na tłum nastawionymi lancami,
3740  2,  24|                szedł naprzód. Znajdował się już na wysokim brzegu Wisły,
3741  2,  24|                 tamtej stronie rysujące się w dwumilowej odległości
3742  2,  24|               na koń w popłochu. Rzucił się za innymi naprzód, dobywszy
3743  2,  24|                 pola. Prusacy odrębując się, strzelając z rzadka, gdyż
3744  2,  24|        widocznie, broń zamokłą, cofnęli się ku miastu na rozkiełznanych
3745  2,  24|            dopiero Olbromski dowiedział się, że wzięto kilkunastu jeźdźców -
3746  2,  24|                 pomyślna gratka trafiła się poznańskim kawalerom pod
3747  2,  24|                  Dywizja polska musiała się w niej cofnąć przed nieprzyjacielem,
3748  2,  24|             młode wojsko zdołało bronić się przez cały dzień i odpierało
3749  2,  24|              musiało było skoncentrować się o trzy z górą mile od Bydgoszczy,
3750  2,  24|                 kul Wisłę i przyczyniły się do zdobycia twierdzy, generał
3751  2,  24|                zwartym szykiem, rzuciła się na ów oddział. Jeźdźcy polscy,
3752  2,  24|            uzbrojeni w lance, nastawili się proporcami i skoczyli na
3753  2,  24|           zamieci, jazda pruska wyrwała się jak nowa chmura. Pułkownik,
3754  2,  24|            kawalerii pruskiej. Wszczęło się zamieszanie. Jeźdźcy rąbali
3755  2,  24|       przeważnie lancą.~Gdzie mógł kupą się rzucić w skok z nastawionym
3756  2,  24|           zlatywał z konia albo chwytał się ostatniej obrony kawaleryjskiej:
3757  2,  24|              pędząc z kopyta i wbijając się między konie polskie, tam
3758  2,  24|                tego dnia szabliskiem co się zowie. Nacierał już dwakroć
3759  2,  24|                 już dwakroć i odrębywał się sprawnie. Nieszczęście jednak
3760  2,  24|            mroku i wichrze, zapędziwszy się samotrzeć w starciu z kilką
3761  2,  24|            dragonów, nie spostrzegł, co się dzieje, i został otoczony.
3762  2,  24|                trzech rycerstwa! Chciał się w ostatniej minucie rzucić
3763  2,  24|              mokrego pastwiska kierując się w stronę Starogardu. Właśnie
3764  2,  24|            piersi szarpnął rękę, wydarł się, sięgnął w mgnieniu oka
3765  2,  24|          utarczka. Prusacy rozpierzchli się, słychać było szczęk walki
3766  2,  24|           błoniu. Olbromski nie oglądał się poza siebie. Gnał pustkowiem,
3767  2,  24|                 pustkowiem, aż zdało mu się, że cała łąka pierzcha pod
3768  2,  24|              przyległym lesie wstrzymał się i stanął. Koń jego robił
3769  2,  24|              ognia, trwogi ubiegu dymił się teraz kłębami pary. Sam
3770  2,  24|             niemałą radością dowiedział się, że jego trzej towarzysze
3771  2,  24|            generał Dąbrowski zdecydował się na krok stanowczy. W dniu
3772  2,  24|                 straż przednia składała się z regimentu jazdy poznańskiej,
3773  2,  24|             generała Puthod, składająca się z dwu batalionów polskich
3774  2,  24|              francusko-polskie zetknęły się z Prusakami pod Dąbrową (
3775  2,  24|            obrońcy wałów musieli cofnąć się na przedmieścia. Wypadło
3776  2,  24|                 Brama zachodnia zawarła się przed atakującymi, którzy
3777  2,  24|          strzały zza murów, a sami wili się między zgliszczami jak w
3778  2,  24|                krok za krokiem zbliżały się do tej bramy północnej.
3779  2,  24|              porucznik Charelot zbliżył się o tyle, że mógł wśród gradu
3780  2,  24|               całą zaciętością ciągnęła się już sześć godzin. Trzydzieści
3781  2,  24|   sześćdziesięciu ciężko ranionych wiło się w rowach, pod przykopami,
3782  2,  24|           Menard został pobity, zdarzył się wypadek, który na los oblężenia
3783  2,  24|                 w całej okolicy. Błąkał się tylko ponad Wisłą jakiś
3784  2,  24|                i półnagi. Kiedy zbliżył się do podsłuchu i był zapytany,
3785  2,  24|          przezwisko Ćwikliński. Skarżył się z bekiem, że go pan zbił
3786  2,  24|               domu. Ojcu, powiadał, boi się pokazać na oczy, panu to
3787  2,  24|               Sztembargiem przypatrywał się kolejom bitwy i lustrował
3788  2,  24|            nastawionym bagnetem rzuciły się na osłupiałych Niemców.
3789  2,  24|                 wojsko z północy wdarło się do miasta: Prusacy strzelali
3790  2,  24|                 ludzi z dowódcą poddała się. Zabrano działa. Kiedy po
3791  2,  24|              Rozjątrzone wojsko rzuciło się na ten dom i przetrząsnęło
3792  2,  24|              wojska w mieście. Rozeszła się wśród nich wieść, że opanowane
3793  2,  24|       nieprzyjaciel z pośpiechem cofnął się w mury fortecy. Wtedy jeden
3794  2,  24|              Wtedy jeden okrzyk rozległ się w szeregach:~- Na Gdańsk!
3795  3,  1 |              generała Fiszera, składała się z regimentu piechoty zapożyczonego
3796  3,  1 |                 generała Fiszera, udała się była w lutym na pomoc generałowi
3797  3,  1 |               nowej organizacji znalazł się w drugiej brygadzie generała
3798  3,  1 |              wozowniach gródze, zaczęły się napaści lotnej konnicy nieprzyjaciela
3799  3,  1 |                 Krzysztof Cedro znalazł się w Kocie na początku marca.
3800  3,  1 |             upływie dwu tygodni zaczęły się czasy niespokojne. Konnica
3801  3,  1 |                 mknęła ulicami i gubiła się w zimowej szarudze. Gajkoś
3802  3,  1 |               marca o zmierzchu zdarzył się właśnie jeden z takich napadów.
3803  3,  1 |                 siła posterunku rzuciła się na napastników. Atak był
3804  3,  1 |              odparty równie szybko, jak się zaczął. Krzysztof pędził
3805  3,  1 |                go nie mógł. Po zebraniu się sił obronnych uradziła starszyzna
3806  3,  1 |             chce do wyprawy należeć, ma się zgłosić do pułku Dąbrowskiego.
3807  3,  1 |             strony. Oddziałem, w którym się Krzysztof znajdował, dowodził
3808  3,  1 |              spiął nagle konia i rzucił się naprzód z takim wrzaskiem,
3809  3,  1 |                Jazda ochotnicza rzuciła się naprzód z lancami i wpadła
3810  3,  1 |               ludzi rozespanych, którzy się zrywali z ziemi i siadali
3811  3,  1 |                lotne oddziały. Wszczęła się walka na lance i piki, starcia
3812  3,  1 |                 sam wśród ognisk gonili się jeźdźcy na oko i z wrzaskiem
3813  3,  1 |              żołnierzy od razu salwował się ucieczką i tak dalece zdecydowaną,
3814  3,  1 |         błękitnym mroku zimowym rozległ się szybki szczęk i trzask lanc,
3815  3,  1 |           szczęk i trzask lanc, wzmogły się śmiertelne krzyki, stękanie
3816  3,  1 |                 jeńców. Tamci odrębując się i strzelając ustąpili z
3817  3,  1 |            przysłał rozkaz rejterowania się, co też wykonano z szybkością,
3818  3,  1 |        żołnierzy w tej sprawie dzielnie się spisało. Kapral Kwiatkowski
3819  3,  1 |            Ostrowski świetnie odznaczył się zarówno w chwili awansowania
3820  3,  1 |              oraz cofaniem jazdy. Skoro się przeciwnik rzucał gwałtownie
3821  3,  1 |         Krzyżewski i Kreczmer przedarli się lasami aż pod Burdingen,
3822  3,  1 |               umykając, skłoniła go, że się zapuścił za daleko, rozwinęli
3823  3,  1 |               rozwinęli linię i rzucili się do walki na bagnety. Kapitanowie
3824  3,  1 |                Czarnym Piecem, zmagając się bagnetem z nieprzyjacielem,
3825  3,  1 |                 strzelców wdzierających się z nastawionym bagnetem pod
3826  3,  1 |                 pierwszego awansu, jaki się okaże.~Aż do dwunastego
3827  3,  1 |               jej zewnętrzny ograniczał się drobnymi utarczkami i małymi
3828  3,  1 |               Dwunastego maja rozbiegła się po posterunkach wieść-piorun,
3829  3,  1 |                 wycięta. Ludzie zerwali się do oręża jak jeden, ale
3830  3,  1 |         napadniętym na odsiecz. Okazało się tedy, że na młynek pod Malgą,
3831  3,  1 |                strony i zaciekle począł się bronić. Na wszelkie ataki
3832  3,  1 |             ataki i propozycje poddania się odpowiadał salwami wystrzałów
3833  3,  1 |                 i rozsądkiem odznaczyli się młodzi oficerowie: kapitanowie
3834  3,  1 |              trzem z rąk piki i bronili się bagnetem ze stałością godną
3835  3,  1 |               rynku tczewskim, odznacza się świetnie pod Gdańskiem,
3836  3,  1 |           stronę Niemna, dla połączenia się z Cesarzem.~Nareszcie i
3837  3,  1 |                i legia północna ruszyła się ze swego miejsca. Dziesiątego
3838  3,  1 |                kurzawy drożnej wynurzył się pędząc naprzeciwko kolumn
3839  3,  1 |                nikiej baśni. Łudziło mu się, że słyszy na jawie opowiadanie
3840  3,  1 |               prostą swą mową. Wszystko się spełniło co do joty. Zwierzył
3841  3,  1 |           spełniło co do joty. Zwierzył się z tym wrażeniem Gajkosiowi,
3842  3,  1 |            nieprzyjacielem i połączenia się z legią trzecią. Niedawna
3843  3,  1 |                 Krzysztof Cedro znalazł się w końcu czerwca w Olecku,
3844  3,  1 |                 Nie, nigdy! Więc wrócić się do domu? Wrócić jako rycerz,
3845  3,  1 |             sąsiedniego powiatu, tworzą się dzieje, łamią i roztrzaskują
3846  3,  1 |             wszystkie siły ludu prężyły się niby moc człowieka w jednej
3847  3,  1 |       wachmistrz!~- Paniczu! Widział ja się we Warszawie z jednym. ~-
3848  3,  1 |                króla Józefa pośli, a ja się do ziemie wydarł.~- No,
3849  3,  1 |           Jakisi książę Hieronim w nich się pokochał.~- Co za książę
3850  3,  1 |                za nogą, cicha noc, a ma się na świtanie. Szedł na szpicu
3851  3,  1 |                za jedni, ludzie? - pyta się - skądeście się tu zjawili?"~
3852  3,  1 |                    pyta się - skądeście się tu zjawili?"~Kapitan Fijałkowski
3853  3,  1 |          Dopiero ten generał odkrywa mu się i powiada, że jest nie kto
3854  3,  1 |               podle zdradziły, nie chcą się bić z Prusakami, a Bawary,
3855  3,  1 |               Prusakami, a Bawary, choć się i bronią, ale rady dać nie
3856  3,  1 |                łupać - o jej!"~Pułk już się był rozkwaterował w Lignicy,
3857  3,  1 |                 to samo szwadron.~Dzień się robił. Generał Lefebvre
3858  3,  1 |                ziemi, łapy po boku. Nim się dzień wysoki podniósł, już
3859  3,  1 |            Cesarzem.~- Ale dokąd?~- Bić się i tyla.~- Gajkoś! Toć tu...~-
3860  3,  1 |                  aż go i urwał. Pyta go się starszy delikatnie, czemu
3861  3,  1 |                  bede strzyloł, kiej mi się kurcoba urwała?" Dopiero
3862  3,  1 |                samo strzeli galanto. To się przecie tak zdziwił i zamartwił,
3863  3,  1 |          piechotnych. To przecie wojska się zadziwiły i od kraja do
3864  3,  1 |                 wyborową kompanią, toby się w mysie dziury zmieścili
3865  3,  1 |           siodło bez konia. Jeszcze bym się rozpił albo, czego Boże
3866  3,  1 |               tamte paradne, a zapinają się z boku nogi na ośmnaście
3867  3,  1 |             puśliska przymocowana. Bije się w pałasze, to lancę rzuci
3868  3,  1 |              Niemałom ich widział. Bije się na śmierć, kużden trud śmiertelny
3869  3,  1 |               dotychczas nie wiem, skąd się bierą.~A są i inne. Będzie
3870  3,  1 |                 on, paniczu, świata jak się patrzy nie oporządzi, wara
3871  3,  1 |              obadwaj z Gajkosiem podali się o uwolnienie z rycerstwa
3872  3,  1 |                październiku przedostali się do twierdzy w Koźlu, gdzie
3873  3,  1 |                 twierdzy w Koźlu, gdzie się szwadron lansjerów, złożony
3874  3,  1 |           rodzaju awantur. Cedro musiał się tęgo wkupić do glitu i najeść
3875  3,  1 |                to dla Gajkosia znalazło się miejsce otwarte i nadzieja
3876  3,  1 |              przepędziły zimę. Znaleźli się tam oficerowie wyżsi i niżsi,
3877  3,  1 |              starsi i młodsi, wywodzący się z dawnej kawalerii, a nawet
3878  3,  1 |                 Między innymi zabłąkali się tutaj, idący w tropy Gajkosia
3879  3,  1 |               Garonny, ogorzał, rozrósł się, przytył i sczerstwiał na
3880  3,  1 |             tłumie żołnierskim, zamknął się w sobie i umilkł. Był wciąż
3881  3,  1 |              przed zmierzchem rozlegało się trąbienie - "na koń", gdy
3882  3,  1 |              wrastały w kulbaki, a pułk się zbierał, formował w kolumnę
3883  3,  1 |          spływająca noc. Ziemia stawała się z wolna jakoby rzecz niebyła,
3884  3,  1 |               topoli, które już nowe na się listki oblekły i nowym zadrgały
3885  3,  1 |                duszę przenikał. Zdawało się, że słychać w nocy pogwary
3886  3,  1 |                 na morzach, wydźwignęli się nad obszarem milczącym na
3887  3,  1 |            nocach wędrowania zdawało mu się, że go zna dawno. Ów wielki
3888  3,  1 |        odpowiadając szumowi drzew.~- Aż się ludowa wypełni wiara i spełni
3889  3,  1 |                  Złociste po nich snuły się szlaki, ciemne szły doły.~
3890  3,  1 |      Roncevalles! - szeptał uśmiechając się do jasnych widziadeł pieśni
3891  3,  1 |         kształty, z trwogą śledząc, czy się nie rozchwieją i nie rozejdą
3892  3,  1 |          uderzył. Zadrżały góry, trzęsą się skały - dźwięki bojowe lecą
3893  3,  1 |                Rolanda i Turpina, które się śmiercią własną wyważa z
3894  3,  1 |            wyważa z nicości, czynów, co się w nich rozkochują pieśni
3895  3,  1 |                śniąc na jawie. Śniły mu się słowa dawno zapomniane,
3896  3,  1 |                  w której mrokach knują się, kłębią i przewalają olbrzymie
3897  3,  1 |         znużeniu oddziałowi przypominał się jałowiec rodzinny. Za Saint-Jean
3898  3,  1 |                aż do Ustaritz. Zmierzch się zbliżał, gdy oddziałek wyjechał
3899  3,  1 |            stromymi przepaściami waląca się w dół, jakby ją piorun na
3900  3,  1 |           rozłupał. Na zachodzie wlokła się nieskończona linia Gór Kantabryjskich,
3901  3,  1 |                 Kantabryjskich, stawała się smugą, modrym zamgleniem
3902  3,  1 |               oka, aż wreszcie wymykała się z niego - ginąc w nicestwie
3903  3,  1 |              oddalenia. Bliżej ciągnęły się ciemne, granatowe regle,
3904  3,  1 |                 majestatu gór, nie mógł się ruszyć. Przytłukła go myśl-uczucie,
3905  3,  1 |           najwyższym szczytem rozsiadła się jego wola. Fuenterrabia,
3906  3,  1 |                 poszedł za wioskę, żeby się jeszcze lepiej przypatrzyć.
3907  3,  1 |             lepiej przypatrzyć. Zbliżył się do skał ograniczających
3908  3,  1 |                a od jej podnóża ciągnął się w nieskończoność - ocean.~
3909  3,  1 |        poradlone szarymi skibami, słały się na całej długości, ciągnęły
3910  3,  1 |                całej długości, ciągnęły się wszerz. Znikała szybko barwa
3911  3,  1 |                 cyny. Fale, wynurzające się stamtąd, nie miały już cieniów
3912  3,  1 |                jałowego metalu. Nurzały się w sobie coraz szybciej te
3913  3,  1 |             drugie wchodziły i pożerały się wzajem, bez końca. W szerokim
3914  3,  1 |               Figuier - z wolna wlewały się fale na ławice niskich piachów,
3915  3,  1 |                brzegi rzeźbione stawały się niczym, topniały i ginęły.
3916  3,  1 |                ginęły. Wnet przemieniły się w morze. Twierdza francuska
3917  3,  1 |              tej stronie zatoki ukazała się na brzegu morza, kiedy niedawno
3918  3,  1 |    zielonkowatym obrusem wodnym unosiły się teraz z piskiem rybitwy.
3919  3,  1 |       wypróchniałymi zębami, rozszerzał się tuman nieruchomy. Nigdzie
3920  3,  1 |           chropawej odraźliwości lśniły się pod zorzą białe żyły marmuru,
3921  3,  1 |         szkopuły i wydatne bryły. Zdało się w zmierzchu, że to chropawe
3922  3,  1 |            karków. Bliżej lądu dźwigały się z brzegów jak gdyby zwalone
3923  3,  1 |     barbarzyńców. Sterczały zamierzając się na morze śpiczaste urwiska
3924  3,  1 |            lśnienie księżyca... Wzruszą się wtedy wody! Dźwignie się
3925  3,  1 |                się wtedy wody! Dźwignie się z ciszy powierzchnej, nieruchomo
3926  3,  1 |                 Łeb jego ostry uśmiecha się w pięknym blasku wiecznej
3927  3,  1 |                 wiecznej Seleny. Schyla się gruby kark, a grzbiet kudłami
3928  3,  1 |            kudłami pian porasta. Wydarł się z wód, wyciągnął w górę
3929  3,  1 |                jego śliskiej bryły stał się równy sile ciągnącej nikłych
3930  3,  1 |             olbrzymie cielsko zachwiało się w swojej posadzie: potworne
3931  3,  1 |          wielkie pletwy brzuchowe rzucą się naprzód i cały kadłub skoczy
3932  3,  1 |              stokroć głębiej, rozpadnie się na dwoje ciemne odchlisko
3933  3,  1 |             biło z gruntu mórz. Rozwali się płaszczyzna i wstanie z
3934  3,  1 |           którego droga ku ziemi zeszła się teraz na nowiu w jedno z
3935  3,  1 |         następców nieprzeliczony. Staną się wszystkie jako lotne wydmy
3936  3,  1 |         biegnące pagórki; poczną ścigać się po okręgu ziemi, biegnąc
3937  3,  1 |             grzywy ich karków rozbiegną się po rozdołach mórz i ocean
3938  3,  1 |              nosi wody spienione tłukąc się i kołacąc po brzegach ziemi
3939  3,  1 |                 słońce i księżyc zjawią się na przeciwległych biegunach
3940  3,  1 |        Dwutygodniowa praca mórz skończy się wówczas, gdy rozejdą się
3941  3,  1 |                się wówczas, gdy rozejdą się drogi ciał niebieskich i
3942  3,  1 |              kwadrze. Wtedy rozdzielają się wielkie ruchy fal, w różne
3943  3,  1 |              wielkie ruchy fal, w różne się strony rozchodzą i cichnie
3944  3,  1 |               porze jesiennej - wzruszą się i zbełtają fale dwakroć
3945  3,  1 |                 i głuchym szumem ubielą się skały. Ryczące prądy runą
3946  3,  1 |                 Pianą i jękiem napełnią się skalne pieczary. Powstaną
3947  3,  1 |                wyłomy, przez które wali się zdradziecka napaść odwiecznych
3948  3,  1 |                 sił i klęska. Rozszerzy się najwyżej szlak możnego morza,
3949  3,  1 |              zmierzchu nocy.~Grzbiet mu się w pałąk wygiął i porasta
3950  3,  1 |          królewskiemu zwierzęciu, kiedy się w sobie do skoku zbiera.
3951  3,  1 |           wydała przeciągły syk musując się na obeschłych stolnicach
3952  3,  1 |                 przestworniejszy stawał się głos mórz. Z dzikiego huku,
3953  3,  1 |         pluszczeń coraz wyżej wydobywał się głos goły, ni to solo dalekie,
3954  3,  1 |               której druga połowa nigdy się nie ukazała i nie ukaże
3955  3,  1 |       pieśni-czynie była wiadomość, jak się co dnia wszystkie powierzchnie
3956  3,  1 |               ląd, i znowu, zawróciwszy się na czopach swych, uciekają
3957  3,  1 |           rozszarpanej ziemi...~Wzmogła się pieśń. Grzmi w niej wieszczący
3958  3,  1 |            swojej potęgi wyrył?~W łonie się oceanu poczęła jako płód
3959  3,  1 |                  W łonie oceanu tworzył się jej piasek, zsiadała glina
3960  3,  1 |                glina warstwami, rodziły się margle i głazy opok, gotowały
3961  3,  2 |                  zaraz za Bajonną wziął się na lewo idącą doliną. Ciągnęli
3962  3,  2 |                 Droga stamtąd zawracała się stromo i szła na zachód
3963  3,  2 |                  że ułani powciągali na się wszelakie odzienie, co tylko
3964  3,  2 |               kładli płaszcze i owijali się nimi. Oficerowie, którym
3965  3,  2 |                z Mazowsza, który miotał się w ręku, drżał z zimna i
3966  3,  2 |             otchłani. Kilkakroć ukazali się na załamaniach górale aragońscy,
3967  3,  2 |            Bajonnie - i na tym kończyły się starcia.~Bardziej niż te
3968  3,  2 |                krzesanic, arumienie, co się trzepią po nagich tarczach
3969  3,  2 |            najwyższy przesmyk, ukazywał się orzeł i zakreślał olbrzymie
3970  3,  2 |           pochwycić nie mogło. Otworzył się przed oczyma, gdy tylko
3971  3,  2 |                zimna, ale zarazem palił się z zachwytu. Dawało mu szczęście
3972  3,  2 |                 Roncevalles. Zdawało mu się, że w tej chwili zdobywa
3973  3,  2 |            Zbiorowisko to za zbliżeniem się jeźdźców rozproszyło się.
3974  3,  2 |                się jeźdźców rozproszyło się. Szli tedy dalej na Tafalla,
3975  3,  2 |                  Stamtąd droga zwracała się na wschód ku Tudeli, idąc
3976  3,  2 |               placówek ludzie rozbiegli się po wsi w poszukiwaniu obroku
3977  3,  2 |              żłoby. Kiedy ludzie zajęli się gotowaniem dla siebie posiłku,
3978  3,  2 |                pszenicę. Nazajutrz dały się słyszeć strzały placówek.
3979  3,  2 |           strzały placówek. Pułk zerwał się na nogi. Gdy zaczęto siodłać
3980  3,  2 |                były w możności utrzymać się na przodach kopyt. Kopyta
3981  3,  2 |                 wreszcie cielska waliły się bezwładnie na ziemię.~Pomimo
3982  3,  2 |            padło na miejscu. Inne ledwo się mogły ruszyć z owej wioski.
3983  3,  2 |      wierzchowców. Obok południa puścił się deszcz gęsty, dokuczliwy,
3984  3,  2 |              bardziej słabły i słaniały się na schorzałych nogach. Pod
3985  3,  2 |           utracić na drodze. Koń trząsł się z gorączki, stawał na piętkach
3986  3,  2 |                 piętkach kopyt, słaniał się i rżał głucho. Jeździec
3987  3,  2 |                glinę na kopytach. Miało się ku zachodowi, gdy rumak
3988  3,  2 |           zachodowi, gdy rumak zachwiał się i runął bezwładnie nad rowem
3989  3,  2 |                płonący oddech. Szarpnął się raz, drugi, trzeci. Dreszcz
3990  3,  2 |            miejsca sławy... Teraz śmiał się z tego wszystkiego gorzkim
3991  3,  2 |               nie ma towarzyszów, a noc się zbliża, Krzysztof odpiął
3992  3,  2 |                krwionośnych łba, trząsł się sam i słaniał. Zarzucił
3993  3,  2 |                 dogonić pułk. Rozglądał się na wszystkie strony, a nie
3994  3,  2 |                 zaspokoiła głodu. Napił się wody ze źródełka, które
3995  3,  2 |            przestrzeni gościniec wijący się jak wstęga w dolinie rzeki.
3996  3,  2 |             która jak cięciwa przecinać się zdawała na ukos cały rozdół
3997  3,  2 |               cały rozdół rzeki. Wydało się Krzysztofowi, że tędy będzie
3998  3,  2 |              oddali. Bez wahania puścił się tą boczną drogą. Wyjął w
3999  3,  2 |           puśliska i popręgi rozpełzały się z rąk co chwila i plątały
4000  3,  2 |            brzaski słońca, przesączając się przez strugi deszczowe,