Tom, Rozdzial

 501  1,  16|            kamienie i okryła je ziemią a darnią. Po co? Na co? Żeby
 502  1,  16|              swe usprawiedliwienie nic a nic. Ani jednego praktycznego
 503  1,  16|                Nie mówić?~- Nie mów!~- A to mi ty powiedz, po co
 504  1,  16|               tu i odpoczywam sobie.~- A to nie możesz odpoczywać
 505  1,  16|           tutaj, między tarkami?~- No, a cóż ci to przeszkadza albo
 506  1,  16|                 Tu mię nikt nie widzi, a tam zaraz która z dziewek
 507  1,  16|               z dziewek zobaczy i woła a to do obory, a to do piekarni...~
 508  1,  16|          zobaczy i woła a to do obory, a to do piekarni...~Rafał
 509  1,  16|                 Kilka godzin przeszło, a on nie wiedział o tym wcale.
 510  1,  16|               paśli, kurczęta smażyli. A taki książę pojechał w świat -
 511  1,  16|                znikł. Może przyjedzie, a może nie. Jego jaśnie oświecona
 512  1,  16|                masz mię co straszyć. - A żebyś wiedziała, że nie
 513  1,  16|               mówiła na poły do niego, a właściwie do siebie te słowa,
 514  1,  16|            duszą, takim był Socjuszem, a czy to nie powinien przyjechać
 515  1,  16|      politycznie rozmówić?~- O czym?~- A bo ja wiem o czym, ale powinien.~-
 516  1,  16|         panowie na kilkunastu włókach, a to magnat. I z jakiej racji?...~-
 517  1,  16|                 I z jakiej racji?...~- A z tej racji, że chciałabym
 518  1,  16|           wiedziała - rzekła z gnuśnym a jadowitym śmiechem - więc
 519  1,  16|               nigdy o tym nie mówił?~- A czy to jest dla ciebie ważna
 520  1,  17|          prawego skrzydła ku Vigaccio, a generał-adiutant Kosiński
 521  1,  17|              umieścić załogę w Mantui, a główny korpus cofnąć za
 522  1,  17|          wojska na garnizon do Mantui, a sam pośpiesznie ruszył w
 523  1,  17|           Klenau, Elsnitz, St. Julien, a na czele artylerii posiłkowej
 524  1,  17|                się w wodzie do połowy, a powyżej kół młyńskich -
 525  1,  17|            potem szerszemu kołu wiary, a wreszcie każdemu, kto przyszedł.
 526  1,  17|               i noc za dwu, za trzech, a potem za dziesięciu i dwudziestu
 527  1,  17|             śluzy od jeziora di Sopra, a otwarto wyjściowe do Mincio
 528  1,  17|        polskich, którzy z własnej woli a fantazji pełnili na wałach
 529  1,  17|         sprawie... Owe powieści groźne a proste o miejscach krokiem
 530  1,  17|      dwuramników złączonych kurtynami, a w tyle sypali czworoboki
 531  1,  17|      przytomność wyszarpujące z czoła, a nade wszystko niechęć śmiertelna
 532  1,  17|                oczu szkła perspektywy, a oczy widzą nie to, na co
 533  1,  17|             eukaliptusy na pobrzeżach, a z nagła... cóż to'? Jak
 534  1,  17|            bolesny, nie do odtrącenia, a nad siły, nic z nią nie
 535  1,  17|            rozróżniając kontury spraw, a nawet twarze, czynił przecie
 536  1,  17|                domowa na obraz kotary, a za nią widać było nicość,
 537  1,  17|       ciemnościach wewnętrznych duszy, a dłonią rękojeść szpady.
 538  1,  17|       umierającego chłopca lat pięciu, a raczej zmiażdżone szczątki
 539  1,  17|                wznosiły się i opadały, a maleńka gardziel, biała
 540  1,  17|                od dźwięcznego łoskotu, a ziemia trzęsła się nieregularnymi
 541  1,  17|           powrót między jednym działem a drugim. Te posępne, spracowane
 542  1,  17|               w ziemię, jak lane kule, a potem mknęły koło uszu na
 543  1,  17|                szańca krokiem żelaznym a cichym nie wbiegła, lecz
 544  1,  17|               grób. Kolba go dotłukła, a obcasy wdeptywały w bajoro.
 545  1,  17|            obsadzone przez Austriaków, a w bramie Cerese pięciuset
 546  1,  17|         generała dowodzącego i innych, a nawet powozy oficerskie
 547  1,  17|               wychodzi przez cytadelę, a legia ma rozkaz zamykać
 548  1,  17|           artylerię i piechotę polską, a potem wzięli broń do nogi.
 549  1,  17|       rozerwana na kilkanaście części, a każda z nich obskoczona.
 550  1,  17|           wyjeżdżał orszak generalski, a najdalej, w otoczeniu wspaniałego
 551  2,  1 |           głuche narzędzie tej wyższej a wszechwładnej woli. Nie
 552  2,  1 |               wszelkie dobrodziejstwa, a w gruncie rzeczy skargę
 553  2,  1 |               sekrecie późnymi nocami, a gdy go wreszcie ułożył i
 554  2,  1 |               niego wyniknąć nie może, a jednak sama myśl, że list
 555  2,  1 |              żałować tego, co napisał, a wreszcie popadł w dawną
 556  2,  1 |                wynagrodzić jego pracę, a zarazem rzucał mglistą obietnicę
 557  2,  1 |            zajechał na granicę pruską, a stamtąd do Warszawy pędził
 558  2,  1 |             pordzewiałymi kratami bram a dziedzińcem trawą zarosłym -
 559  2,  1 |              chodziłeś na filozofię?~- A tak... Chodziłem.~- Po łacinie
 560  2,  1 |                jestem prawie ignorant, a muszę teraz dużo czytać
 561  2,  1 |            pszenicę sandomierkę, żyto, a nawet jęczmień?~- Tak jest.~-
 562  2,  1 |               zatęskniłeś do świata?~- A zatęskniłem.~- Masz zupełną
 563  2,  1 |         obsiadła i pożarła. Widzisz, j a w tym czasie, gdy ty siałeś
 564  2,  1 |              człowiecze, nasze obecne, a to, co jest w książkach,
 565  2,  1 |           robaków i łysych staruszków. A oto nagle przyszło i trzyma...
 566  2,  1 |                i jak. Moi przyjaciele, a osobliwie jeden, którego
 567  2,  1 |                porywającą ciekawość.~- A tak. Ten, który był Polakiem,
 568  2,  1 |            ręku. Usta jego były odęte, a szkliste oczy posępne. Rzekł
 569  2,  1 |              Później ci to wytłumaczę. A teraz weź oto ten sekstern
 570  2,  1 |              będzie dewiza tego pisma, a teraz zaczniemy...~W chwili,
 571  2,  1 |            ślicznie dobranych szpaków, a w niej z pańską gracją rozwalonego
 572  2,  1 |              dystryktu.~- Nie inaczej, a ty?~- Ja tu mieszkam.~-
 573  2,  1 |           dawaliśmy się zjeść w kaszy, a nawet... No, ale skoro inaczej
 574  2,  1 |               wciąż między Koprzywnicą a Zawichostem od czasów Wielkiego
 575  2,  1 |               pustym jak trupiarnia?~- A tak.~- A skądże, przepraszam,
 576  2,  1 |             jak trupiarnia?~- A tak.~- A skądże, przepraszam, taka
 577  2,  1 |         szczęścia... Za wysokie progi, a jakże!~- No, ja jestem u
 578  2,  1 |               sekretarzem.~- Sekre!... A niechże cię!~- Cóż ci to?~-
 579  2,  1 |         rozumiem, co mówisz.~- E, nic! A cóż ten Gintułt tak u licha
 580  2,  1 |             Nie należy do towarzystwa, a nawet do żadnego z tutejszych
 581  2,  1 |         stronnictw. Siedzi sam w domu, a jeżeli się gdzie zjawić
 582  2,  1 |                zekpał.~- Powiedzże mi: a ty co tu porabiasz? jak
 583  2,  1 |         mieszkam tutaj, w Warszawie.~- A w Nieporęcicach któż gospodaruje?~
 584  2,  1 |       Nieporęcice...~- Bój się Boga!~- A no...~- Cóż ty mówisz...
 585  2,  1 |         majątek!~- Prawdę mówię.~- No, a jednakowoż stać cię na taki
 586  2,  1 |            stać cię na taki ekwipaż.~- A widzisz.~- Jakże sobie dajesz
 587  2,  1 |             mieszkaniu dość obszernym, a urządzonym w sposób nieco
 588  2,  1 |                Rafał był onieśmielony, a zarazem wstrząśnięty do
 589  2,  1 |                Tak już dawno nie grał, a podobnych gór złota nie
 590  2,  1 |             bliskości ciągnących bank, a sam znikł w przyległych
 591  2,  1 |                dopiero przyjechałem... A zresztą... ja nie mogę grać
 592  2,  1 |               mi nieobca, to prawda.~- A więc widzisz...~Jarzymski
 593  2,  1 |              Jak tu zwykle - po dusiu, a zakłady po trzy na partie.
 594  2,  1 |             pozwalał wstać od stolika, a zimne poty biły na czoło,
 595  2,  1 |           wiedział nic o tym, co robi, a wykonywał wszystko przepysznie,
 596  2,  1 |               niosła ich do perukarza, a stamtąd, wyświeżonych i
 597  2,  1 |        tubalnym okrzykiem:~- Kto śmie?~A po chwili, ujrzawszy Jarzymskiego,
 598  2,  1 |              wprost spod Kobrynia...~- A trafił na zebranie niby
 599  2,  1 |       blondynek mielący już językiem - a te farmazony zaczęły go
 600  2,  1 |              wszystkich bez wyjątku.~- A ty, rotmistrzu, coś się
 601  2,  1 |               drze starego kasztelana, a on...~W owej chwili Jarzymski
 602  2,  1 |            koniach i twojej baronowej. A teraz dosyć! Wołać Kaczora...~-
 603  2,  1 |        Przenigdy! Trupem się tu uwalę, a będę gadał, co mi się podoba!~-
 604  2,  1 |                to wciąż o tobie. Wiem, a przynajmniej słyszałem,
 605  2,  1 |           kołyski na szerszy horyzont, a nawet stawiałem pierwsze
 606  2,  1 |              wsłuchiwał się w rozmowy, a raczej w kłótnie wrzaskliwe,
 607  2,  1 |              Rafała.~Rzekł do niego:~- A waszmość z jakich Olbromskich,
 608  2,  1 |                brata pod Małogoszcz.~- A toś sobie wasze twardą drogę
 609  2,  1 |               Staszowa na Brody, co?~- A właśnie! Wielkie tam stawy,
 610  2,  1 |               trzciny, dalekie łąki.~- A stawy piękne, to prawda.
 611  2,  1 |            dobrze o Brodach wspomniał, a Oleśnicę znasz, z mojej
 612  2,  1 |                 z mojej strony jesteś, a nadto brat dawnego towarzysza,
 613  2,  1 |            cześć psiarni w Oleśnicy!~- A ten co znowu? - wołano.~-
 614  2,  1 |                   Wymienił jakąś sumę, a wnet ten i ów zaczął rzucać
 615  2,  1 |      Bogusławskiego?~- Co pleciesz?!~- A przecież go wszyscy chwalą,
 616  2,  1 |          widzieli...~- U was na wsi?~- A no...~- Wiedzże o tym, że
 617  2,  1 |                 jeśli ci o to idzie.~- A, przepraszam! Nie masz po
 618  2,  1 |            inna. Grano tragedię Racine'a pt. Brytannik. Ponure gadanie
 619  2,  1 |            tych pięknych banialuków... A jednak tytuń kradnie mi
 620  2,  1 |         wiedział, że czegoś krzyczano, a sam miał przed oczyma to
 621  2,  1 |                buty unurzane w błocie, a stojące na szprychach koła.
 622  2,  1 |      właściciel oleśnickiej psiarni.~- A łotry, jesteście!~- Bij
 623  2,  2 |             uczuwań wczorajszego dnia, a osobliwie nocy. Chował przed
 624  2,  2 |                już wcale nie wpuszczą, a jednak tam właśnie dążył.~
 625  2,  2 |             uroczystym wyrazem twarzy, a z ukłonem wyszedł. Rafał
 626  2,  2 |                na czole pełnym ołowiu, a na duszy owa tajemnicza
 627  2,  2 |         przedstawić mego sekretarza.~- A tak... Bardzo mi przyjemnie
 628  2,  2 |               i raz w raz polśniewają, a mech drobniutkiej trawy
 629  2,  2 |          okrywa cudowna, jedyna barwa, a winograd zwisa z wątłego
 630  2,  2 |              ustaje twórczość rośliny, a ono samo staje się twórcą,
 631  2,  2 |              ziemi przez dni dziewięć, a dziesiątego przybywa do
 632  2,  2 |                kartę wielkiej książki, a wreszcie rzekł obracając
 633  2,  2 |               mówisz, Bracie Straszny, a jednak... Ja się do tej
 634  2,  2 |        zbutwiałe serce uderzy jeszcze. A kiedy indziej...~- Należy
 635  2,  2 |            książę głosem przejmującym, a tak cicho, że ledwie go
 636  2,  2 |                przed wiekuistym Panem. A tamten przychodzień z pustyni,
 637  2,  2 |               exordio duae substantiae a sese divisae... Jakże się
 638  2,  2 |               się pasą mordem słabych, a żywią śmiercią niewinnych.
 639  2,  2 |               go słońce aż do śmierci, a w nocy udręcza zimno, za
 640  2,  2 |             cudniejsze niż złote wino, a zęby bielsze niż mleko.
 641  2,  2 |        propater, jest losem człowieka, a ginie w niej słabszy i lepszy.
 642  2,  2 |              palma w szczerej puszczy, a jeden wybuch namiętności
 643  2,  2 |           poczęcia ziemi między morzem a lądem suchym. Mówią dawne
 644  2,  2 |          któremu los dał kości twarde, a w nich niepożyty szpik.
 645  2,  2 |                starość, kiedy z wolna, a chętnie i z .pociechą, stawał
 646  2,  2 |                kiedy znużony długością a niskością zabiegów i zdobyczy
 647  2,  2 |                Pismo, piersi i żywota, a ona krekorze i gędzioli
 648  2,  2 |           rzeczy bieżącej godziny, nic a nic nie wiedząc, jaka to
 649  2,  2 |              mieścił się ogromny stół, a dokoła niego stały fotele
 650  2,  2 |             badania sekt u ich źródeł, a kończąc na materiałach do
 651  2,  2 |                mając żadnej własności, a nawet własnej woli. Prosto
 652  2,  2 |              swego "brata" sekretarza, a jeszcze mniej mógł wiedzieć
 653  2,  2 |              mniej mógł wiedzieć gruby a ciężki Meister vom Stuhl.
 654  2,  2 |         gałązki oliwne u stóp ołtarza, a później zajęły miejsca w
 655  2,  2 |              budziły w nim entuzjazmu, a i kandydatka, jak należało
 656  2,  2 |               jeżyły mu się na głowie, a wiatr śmiertelny owionął
 657  2,  2 |                 włamały się pod żebra, a zielony blask ślepiów ozionął
 658  2,  2 |            sferach ogarnął moją duszę, a oczyszczając ją oświecił
 659  2,  2 |        szczęścia oddał nowej Siostrze, a żonie swej, pocałunek pokoju,
 660  2,  2 |               ci dał pocałunek pokoju, a ty go oddasz Braciom i Siostrom,
 661  2,  2 |              piękny duch, jak wzniosły a rozkoszny dźwięk wydobyty
 662  2,  2 |              Oczy jej były spuszczone, a cudne, prawie odsłonione
 663  2,  3 |                 nie dosięgający kolan, a z lewego ramienia na prawy
 664  2,  3 |              czarny dziwnego kształtu, a na nim trupia głowa, w którą
 665  2,  3 |          odpowiedział, mówca dał znak, a jego towarzysze przystąpili
 666  2,  3 |              słyszeć podniesiony głos, a po nim trzykroć hałaśliwe
 667  2,  3 |           wstąpienia do towarzystwa? - a gdy udzielił odpowiedzi
 668  2,  3 |             drogę z Zachodu na Wschód, a gdybyś ujrzał najlżejszy
 669  2,  3 |             przychodzień" sprawował? - a tamten odpowiedział, je
 670  2,  3 |       gwałtowność wszystkich żywiołów, a jeśli zadrży, rzućcie go
 671  2,  3 |                głębokim, przeraźliwym, a przecież wciągającym niezrozumieniem,
 672  2,  3 |             najświętobliwiej dochować, a w razie konieczności krwią
 673  2,  3 |           wolna zaczęto lożę oświecać, a w całym zgromadzeniu stala
 674  2,  3 |               Przed tronem był ołtarz, a wyżej stół ze świecznikiem
 675  2,  3 |                znak czci dla kobiety), a wreszcie nauczył go znaku
 676  2,  3 |               nimi złączony na zawsze, a przecież byli dla niego
 677  2,  3 |                z prawej strony książę, a tuż przy tych dygnitarzach
 678  2,  3 |                ze rzniętymi symbolami, a dnami grubymi na cal. Po
 679  2,  3 |               z lewym łokciem sąsiada, a dłoń spoczęła na jego ramieniu.
 680  2,  4 |             badania sekt u ich źródeł, a kończąc na materiałach do
 681  2,  4 |                mając żadnej własności, a nawet własnej woli. Prosto
 682  2,  4 |              swego "brata" sekretarza, a jeszcze mniej mógł wiedzieć
 683  2,  4 |              mniej mógł wiedzieć gruby a ciężki Meister vom Stuhl.
 684  2,  4 |         gałązki oliwne u stóp ołtarza, a później zajęły miejsca w
 685  2,  4 |              budziły w nim entuzjazmu, a i kandydatka, jak należało
 686  2,  4 |               jeżyły mu się na głowie, a wiatr śmiertelny owionął
 687  2,  4 |                 włamały się pod żebra, a zielony blask ślepiów ozionął
 688  2,  4 |            sferach ogarnął moją duszę, a oczyszczając ją oświecił
 689  2,  4 |        szczęścia oddał nowej Siostrze, a żonie swej, pocałunek pokoju,
 690  2,  4 |               ci dał pocałunek pokoju, a ty go oddasz Braciom i Siostrom,
 691  2,  4 |              piękny duch, jak wzniosły a rozkoszny dźwięk wydobyty
 692  2,  4 |              Oczy jej były spuszczone, a cudne, prawie odsłonione
 693  2,  5 |            kładła je na ramieniu nocy, a rozchylonymi nozdrzami chwytała
 694  2,  5 |               straszna i urocza, mocna a nieprzemożona, wołając z
 695  2,  5 |              de With twardymi ciosami, a uderzenia jego rozlegały
 696  2,  5 | wszystkowiedzącym uśmiechem i gorzkimi a szczerymi łzami nad nędzę
 697  2,  5 |           dałabym sobie wyrwać piersi, a za to, żeby w głuche noce
 698  2,  5 |             jego przy moich piersiach, a czoło przy nagim ramieniu.
 699  2,  5 |              są na ręce mej obnażonej, a białe czoło naprzeciwko
 700  2,  5 |                jak róże z mego ogrodu, a ruchome są i żarliwe jak
 701  2,  6 |               swymi rozstawnymi końmi, a dalej odbyła podróż dyliżansem
 702  2,  6 |           czekać na siebie w Krakowie, a sama wczesnym rankiem wyjechała,
 703  2,  6 |             kopyt końskich i hulaszczy a do gromu podobny turkot
 704  2,  6 |                tak nieznana, tak obca, a zarazem tak do jego istoty
 705  2,  6 |                były światłem księżyca, a cały dom w mroku ginął.
 706  2,  6 |               do szczęścia...~- Patrz, a ta biała ściana domu... -
 707  2,  6 |       wzajemnie z radosnym zdumieniem, a każde słowo, każdy dźwięk
 708  2,  6 |                stały wierzby o wąskich a długich liściach, które
 709  2,  6 |     niespodzianie i pochylały z cichym a złowieszczym sykiem. Łoskot
 710  2,  6 |               Łoskot kół bryki huczał, a porywczy tętent kopyt rozlegał
 711  2,  6 |               jedną nazwę, jedno imię, a tylko głębokie westchnienie,
 712  2,  6 |              wbijały się między żebra, a ślepie patrzały w twe oczy!
 713  2,  7 |                jakoby zamek. Spiczasty a rozłamany pośrodku dach
 714  2,  7 |            nabite jesionowymi kołkami, a uroczyste jak organy, gdy
 715  2,  7 |           dusze. Co dnia była ta sama, a co dnia inna, wciąż piękniejąca.
 716  2,  7 |               skrzyżalach, za progiem, a potem wskroś tej łąki, nie
 717  2,  7 |            miłości ciało, wyszczuplałe a zawiędłe i twarde od słońca,
 718  2,  7 |             kobiety i niespodziewanie, a wciąż w oślepiającym jasnowidzeniu,
 719  2,  7 |           porządku, spostrzegał ducha. A gdy oczyma zatapiał się
 720  2,  7 |              spoczywają w objęciach.~- A jeśli nie to?~- To! Już
 721  2,  7 |      prastarych, puszcz macierzystych. A wokół pobratymczo stały
 722  2,  7 |             czas łupał w tafle drobne, a deszcz ściągał w doliny.
 723  2,  7 |           niewielkie świerki rozwarte, a u góry spłaszczone. Szczyty
 724  2,  7 |           falami przelewał się w szum, a z szumu wychodził w obszar
 725  2,  7 |               tak samo jak owe śliczne a niespodziane chmury z łona
 726  2,  7 |         wylatującego z dolin ku niebu, a w którym słychać jakby śmiganie
 727  2,  7 |             pełną rozkoszy wciąż nowej a nieprzebranej, ciągle odmiennej,
 728  2,  7 |       nieprzebranej, ciągle odmiennej, a zawsze jednako silnej. Wieczną
 729  2,  7 |              Cieszyli się patrząc nagą a nieustraszoną źrenicą w
 730  2,  7 |         deszczyk górski z cicha siąpi, a woda kapie z każdej igiełki
 731  2,  7 |               woda potoków szumiała...~A gdy przemijał deszcz, rozdzielały
 732  2,  7 |              woda rodzi się z niczego, a zjawia znikąd, że jest od
 733  2,  7 |            przez głazy jak ich miłość, a później łączy się sama ze
 734  2,  7 |              perci. Pełne było ciemnej a przezroczystej wody, gdzie
 735  2,  8 |              grota ciągnąca się długim a ostro sklepionym korytarzem.
 736  2,  8 |               leżał lód ziemią okryty, a ze ścian sączyła się wilgoć
 737  2,  8 |                w szczelinach skalnych.~A gdy słońce zbyt doskwierało
 738  2,  8 |          niekiedy rzucali w ten wielki a bezludny przestwór, w ten
 739  2,  8 |      przemienił swą istotę na rozkosz, a rozkosz była na usługach
 740  2,  8 |               się w niego aż do kości, a same kości zatrzeszczały.
 741  2,  8 |              trzaskała w pień smereka, a oczy wywracały w dołach.
 742  2,  8 |              suknie, szarpały koszulę, a wreszcie to najstraszniejsze,
 743  2,  8 |            krwi zaczęły bić go w oczy, a ogień buchnął w mózgu. Udało
 744  2,  8 |                 najwyższy brzeg turni, a stamtąd - w przepaść.~
 745  2,  9 |       wspomniał, co się z nim stało... A kiedy wszystko przeszedł
 746  2,  9 |                cuchę. Słońce świeciło, a zielone upłazy łagodnie
 747  2,  9 |               swej i na ciele bandaże, a pomacawszy rozeznał, że
 748  2,  9 |               Stała się jakoby chytrym a podłym człowiekiem. Wyrosły
 749  2,  9 |             mgle marzeń. Między jednym a drugim ruchem, jak mechaniczne
 750  2,  9 |      niepostrzeżenie jak żądło komara, a działał straszliwie jak
 751  2,  9 |             był w chwili tej jak pies, a władał wszystką siłą swych
 752  2,  9 |                głowy buzuje się pożar, a mózg trawi ognisty wybuch.
 753  2,  9 |          służące do zadawania śmierci, a pełna żaru głowa o czymś
 754  2,  9 |          odszukania najgorszej prawdy. A gdy powrócił w to samo miejsce,
 755  2,  9 |          fragmenty i ziarna olbrzymiej a wszechmocnej sumy. Cicho
 756  2,  9 |               mogło rozeznać ten głos. A nim serce zatrwożyć się
 757  2,  9 |                 jak łza spada z rzęsy, a towarzyszył jej śmiech,
 758  2,  9 |             ustawionej między zachodem a wschodem słońca. Wtedy z
 759  2,  9 |              rozpędzone koła. Faliste, a za chwilę wzdęte opony jak
 760  2,  9 |                i stulają się ze wstydu a trwogi okrągłe barki, kształtne
 761  2,  9 |              kształtne biodra zanurzaj ą w wodzie czarnej, w wodzie
 762  2,  9 |        południa, ze wschodu i zachodu. A później cisza... Ale już
 763  2,  9 |             gardziel miał pełną ognia, a w piersiach dźwięk i tętent
 764  2,  9 |                bada niebezpieczeństwo. A gdy niestrudzone psy podkopią
 765  2,  9 |        mgnienie oka mierzy przestrzeń, a później rzuca się naprzód,
 766  2,  9 |                Ręce jego, nogi, głowa, a osobliwie stopy - to głazy
 767  2,  9 |                słyszał. Gnali go dalej a dalej... Coraz częściej
 768  2,  9 |         włóczni i stanęła nieprzyjazna a mściwa przeciwko bezbronnym
 769  2,  10|           stanęło obok i napój z żółci a octu przykłada do warg.
 770  2,  10|           pewno kierdele zeszły w dół, a bace idą przy koniach, perciami.
 771  2,  10|             rozlegał się między niebem a ziemią, strzelał jako młoty
 772  2,  10|         głębokiej nocy, długą jak żal.~A później spuszczę na cię
 773  2,  10|             upadła na twarde kamienie, a spalone na węgiel usta uczuły
 774  2,  10|           zemsta, ogarnęła jego głowę, a kolana swe wgniotła mu w
 775  2,  10|           przywarła do żelaznej kraty, a całe ciało znieruchomiało
 776  2,  10|                  Cóż to za człowiek?~- A kto jego wie? Taki sam pewnie
 777  2,  10|             ceper. Ka ta takiemu!...~- A skądże na nim cyfrowane
 778  2,  10|               Za co siedzisz?~- Za co? A tobie na co wiedzieć?~-
 779  2,  10|   zdezenterował. We dnie jek sie krył, a na mroku leciał ku halom.
 780  2,  10|              ludzkich pusto... Pandury a wojaki wse nam deptali po
 781  2,  10|              wse nam deptali po piętak a ślakowali. Na ostatek źle.
 782  2,  10|                ostatek źle. nam wysło. A syćko bez babe! Kto sie
 783  2,  10|             jako padło. Sif wodom seł, a tyś sie po kraju potykał
 784  2,  10|         ciągnęcy... Kieś nie wytrzymał a padł i skapiał, no, to cie
 785  2,  10|             Gorzej było, kieś zesłabł, a nie zdek i nie zdoleł iść,
 786  2,  10|              na ręce, na nogi włozyli, a do belki przykuli. I takeś
 787  2,  10|                w tym gnoju i gawiedzi, a zima cie trzęsła. Bo w tyk
 788  2,  10|               piknie kłapał jako wilk. A na raniu, lemze malućko
 789  2,  10|            hybaj! we wode, w młacysko! A nie kces, to cie tak kijem
 790  2,  10|           kijem dobili, coś nie kciał, a wstał i seł, choć ci płacki
 791  2,  10|             dobrze, dobrze... Słuchaj! A żebyś tak spróbował wydać
 792  2,  10|             długi kryminał.~- Słuchaj, a jakżeś wytrzymał, jakżeś
 793  2,  10|               ónego pazdurami i trzym, a powiedz se tak: Niekze ta!
 794  2,  10|                Taki se bedzie banował, a to na nic - to nagorse.
 795  2,  10|            biedzie do gardła skocys... A zdusis! Hej!~
 796  2,  11|                rad najdoświadczeńszych a najśmielszych górali książę
 797  2,  11|           jeśli gdzie drogę przecięły, a obadwaj podróżni wybrali
 798  2,  11|              chmurami, między szczytem a szczytem krzesanic, na zrębach
 799  2,  11|                 Brnąc w sypkim śniegu, a torując sobie wciąż drogę
 800  2,  11|            biły przyśpieszonym tętnem, a nogi drżały. Na pół skostniali,
 801  2,  11|               Alp. I tam leżały zaspy, a zadymka kryła światło. Najętymi
 802  2,  11|                i z uśmiechem zdumienia a mimowolnej wzgardy poglądał
 803  2,  11|               o trójgraniastym liściu, a tu i owdzie kwiat jakoby
 804  2,  11|          Książę miał w oczach płomień, a okrzyk szczęścia w ściśniętych
 805  2,  11|              nad wodami czarne korony, a najdalej na cyplu kamienistym
 806  2,  11|              bielały liguryjskie Alpy, a na lewantyńskim czarną masą
 807  2,  11|               tej drogi majestatyczny, a zarazem cudnie przychylny
 808  2,  11|       przyniosło i na brzeg wyrzuciło, a pracowity człowiek na tej
 809  2,  11|          wielbiąc oczyma cudne drzewa, a raczej niewysłowioną ich
 810  2,  11|               duszy... Ma ją w oczach, a od tego widoku bezcennymi
 811  2,  11|                 prawie białe listowie, a słodki kasztan pąki, które
 812  2,  11|             ozdobiły końce jego nagich a powikłanych gałęzi.~Weszli
 813  2,  11|       liguryjskie wybrzeża tysiąc lat, a może dwa tysiące, bo długości
 814  2,  11|              dołami. Ust już nie było, a spięcie togi na obnażonym
 815  2,  11|       kreślonych niby wodnymi znakami, a ruchliwych i czułych na
 816  2,  11|              ląd. Był to biały bambus. A dalej o kilka kroków czerniały,
 817  2,  11|            była w olbrzymich kwiatach, a wątłe listki ginęły między
 818  2,  11|                kwiatów była karminowa, a w głębi kielichów ciemniejąca
 819  2,  11|            kwiaty kilka samotnych łez, a z ust te słowa ciche:~-
 820  2,  11|            uczyniła dobrego i złego... A jeśli już odeszłaś z ziemi,
 821  2,  12|          wszelki wypadek dobrze ukrył, a o papiery dbał niewiele.
 822  2,  12|                w raz leciały ku ziemi, a w dłoniach czuł wciąż ogień,
 823  2,  12|           łańcuchach do zamykania szyi a rąk skazanego na pręgierz,
 824  2,  12|              mu przeleźć przez gardło. A jednak musiał żebrać i jadł
 825  2,  12|          Rozpowiadał kmetonom żałosne, a z przedziwnym artyzmem zełgane
 826  2,  12|             się kręto między krzakami, a na nim dwie zastygłe koleiny,
 827  2,  12|             znaczy - kościół wyniosły, a dokoła niego komunikiem
 828  2,  12|               drzew obłamanych u dołu. A dalej znowu przymglony widnokrąg.
 829  2,  12|                 suche szkielety topoli a wiązów, sterczące na straży
 830  2,  12|            przeziębły do szpiku kości, a głodny jak pies bezpański.
 831  2,  12|      doprowadzał do głodowych mdłości, a odor wódki sprawiał szum
 832  2,  12|            nieszczerze, i z odległości a hardo spytał oberżystę:~-
 833  2,  12|                zapytanie zapytaniem:~- A cóż byś tak... te... jegomość...
 834  2,  12|          gotowanego, ani pieczonego.~- A to, co zajadają tamci? To
 835  2,  12|           tajemniczych ostępów swoich, a jego miejsce zajęła blada
 836  2,  12|                 kiwnie czasami z łaski a dobrej woli głową, odpowiadając
 837  2,  12|                dziura to karczmisko.~- A bo i pewnie... - odrzekł
 838  2,  12|                 Nie, ja nietutejszy.~- A z daleka?~- Z daleka.~-
 839  2,  12|           daleka.~- To jest skąd~- No, a wasaneś skąd?~- Ja idę od
 840  2,  12|         Człowiek się setnie zmitrężył, a tu jeszcze ten łajdak jadła
 841  2,  12|               Jeść mi się chce diablo, a tu jeszcze ta pokraka marudzi... -
 842  2,  12|            kieliszek z jego butelki.~- A ja tu czekam na pana.~-
 843  2,  12|               na pana.~- Co za pana?~- A czekam z rozstawnymi końmi... -
 844  2,  12|              zawahał się przez chwilę, a później udając, że nie dosłyszał
 845  2,  12|              ją do ostatniej kruszyny, a tłuszcz do kropli wytarł
 846  2,  12|                 i wyjdę, kiedy zechcę, a teraz bądź łaskaw odejść
 847  2,  12|                Oberżysta skrzywił się, a jego szczęki zadrżały jak
 848  2,  12|              twarzy.~- Historia długa, a świadków zbyt wielu. Czy
 849  2,  12|               i zaczął pilnować drzwi, a Rafał przebierał się tymczasem.
 850  2,  12|             wracać do rodzinnego domu, a jakże ja pojadę do ciebie?
 851  2,  12|                jesteśmy w kuzynostwie. A zresztą... Rafałku, błagam
 852  2,  12|             Ale to już dawne rzeczy.~- A masz zamiar wracać tam kiedy?~-
 853  2,  12|                groziłby mu kryminałem, a co najmniej śledztwem z
 854  2,  12|               zaginięcia pani de With. A na samo wspomnienie więzienia
 855  2,  12|                 pasą się dwie krowiny, a obok nich kuca na ziemi
 856  2,  12|             się serce twoje rozweseli, a oczy roześmieją do szczerozłotej
 857  2,  12|             żelaznych podków końskich, a wołać z ziemi za uciekającym...~
 858  2,  13|               eleganckiego młodzieńca, a następnie w ciągu całej
 859  2,  13|               tonem sztucznie chłodnym a drwiącym:~- Będziesz musiał,
 860  2,  13|         wchodźcie do pokoju, bo zimno. A gdzieżeście się to zdybali?
 861  2,  13|             gładka peruczka bez pudru, a górną wargę okrywał mały,
 862  2,  13|           łzami szczęścia, gdy patrzał a patrzał na syna, ale i wówczas
 863  2,  13|             przywiozłeś?~- Naturalnie! A teraz patrz no, trzpiocie...~-
 864  2,  13|             ubrana jak pasterka Filis, a tymczasem... Przedstawiam
 865  2,  13|                się, szambelana in spe, a oprócz tego jest to przedstawiciel
 866  2,  13|            wzorem kochających synów... A czy są i kartofle ze skwarkami?~-
 867  2,  13|                uwija prostacką zupę.~- A gdyby też tak domniemany
 868  2,  13|           jeśli nie znasz ciastek...~- A propos... gdzieżeście się
 869  2,  13|            panienkę - panną hrabianką, a mnie... Mnie tymczasem jeszcze
 870  2,  13|             były z drzewa mahoniowego, a proste, bez ozdób. Ściany
 871  2,  13|              kolorem z wątłymi szlaki, a ozdobione niewielkimi obrazami
 872  2,  13|               przebrania w przyzwoite, a nawet wykwintne suknie wyglądał
 873  2,  13|                czoło poorane w bruzdy, a oczy spoglądały z dzikością
 874  2,  13|          przyjemność, że przed dalekim a niezamożnym krewniakiem
 875  2,  13|           brata, z początku nieśmiało, a później coraz wyraźniej,
 876  2,  13|              les prés de Flore~La rose a 1'instant de s'ouvrir~Attend
 877  2,  14|          między dwoma płaskowzgórzami, a w dolinie niewielkiej rzeczki
 878  2,  14|             reparowany świeżym gontem; a mocni tu i owdzie wygięty.
 879  2,  14|               się między czterdziestym a sześćdziesiątym rokiem życia.
 880  2,  14|       jedwabnymi wyłogami i kamizelką, a na nogach grube buty z cholewami
 881  2,  14|                przedstawię przyjaciela a najbliższego socjusza od
 882  2,  14|   chudopacholski rozumek. Nec sutor... A co do uporu, to może i prawda.
 883  2,  14|                objął Trepkę serdecznie a czule. Śmieli się obadwaj
 884  2,  14|             zmniejszyły jej okrągłość, a ostatecznie lubelski upór
 885  2,  14|               zapłakał, szyderco!...~- A obaczywszy siedzącego w
 886  2,  14|                Wiedniu nie znajdzie.~- A gdzież to trza jeździć,
 887  2,  14|            pracy dawno już rozpoczęty, a sprawki dokonane. No, ale
 888  2,  14|              zgubił, po całym świecie, a jeśli co znajdzie, to...~-
 889  2,  14|               rzekł Cedro do Rafała.~- A waszmość również z Wiednia
 890  2,  14|              jednego. Eheu me miserum! A jakże też pan hrabia myśli
 891  2,  14|           Chodzi?!~- Chodzić chodzi!~- A czy ja z moimi ślepiami
 892  2,  14|            Reszta zależy od jeźdźca.~- A w której też stronie zakładaliście?~-
 893  2,  14|               mistycznego Marii Agreda a Jesu, to znowu dla odmiany
 894  2,  14|              Galicyjej być bez tytułu, a cóż dopiero dziedzicowi
 895  2,  14|              była Trepczanka z domu?~- A właśnie!~- Oni także świętego
 896  2,  14|               orać, żąć, konie leczyć, a nawet owce - oto moja dziedzina.~-
 897  2,  14|        dziedzina.~- Wcale nie przeczę. A po co się do moich spraw
 898  2,  14|           wtrącasz! Ja politykuję...~- A no, wyznaję, nie wiedziałem.~-
 899  2,  14|          Powinniśmy leźć do Niemców.~- A tak! Tyś sam nie łaził?
 900  2,  14|             nie za mnie się skończy!~- A żebyś waszmość wiedział,
 901  2,  14|                  oto wszystko. Żadnych a żadnych podłażeń i tych
 902  2,  14|               się byle atutowi wydaje. A odrobić! Ba! Miazga dopiero...
 903  2,  14|             tylej cząsteczce przeorać, a waść swój czas, siłę, duszę
 904  2,  14|              się zowie. Wiem po sobie, a i napatrzyłem się świata.
 905  2,  14|           podwiki.~- Aha, już swoje!~- A swoje... Bo zawsze, ilekroć
 906  2,  14|     najprostszej, ciesielskiej roboty, a na nich bez ładu i porządku
 907  2,  14|                łóżko z lichą pościelą, a nad nim wisiała broń: pistolety,
 908  2,  14|               który baczy na wszystko, a nerwy swoje trzyma na wodzy.
 909  2,  14|               się jeszcze Krzysztof.~- A nie, owszem - i o motylicę
 910  2,  14|              mówi, grzecznie się bawi, a zarazem sondę zapuszcza...~-
 911  2,  14|              mnie wytępi w Stokłosach? A no, owszem, niechże przychodzi
 912  2,  15|               do uśmiechu, do rozmowy, a szczególnie do tonu i trybu
 913  2,  15|              im dłuższy był płacz jego a narzekanie, tym większą
 914  2,  15|                równo rozcięte toporem, a rzucone tutaj na wieczną
 915  2,  15|             Wygnanki, Wyrw czy Tarnin, a raczej nie wspomnienie,
 916  2,  15|       niewysłowiony świat, jak wielkim a błogosławionym cudem jest
 917  2,  15|                Cisza już była zupełna, a głos ten długo jeszcze w
 918  2,  16|         przepolował, zimę przetańczył, a na wiosnę gospodarował,
 919  2,  16|                 w towarzystwie Trepki, a poniekąd i Krzysztofa. Zdrowie
 920  2,  16|              Przebierał, namyślał się, a tymczasem bawił jak nigdy.~
 921  2,  16|               leczenie chłopów i bydła a peregrynacje od chałupy
 922  2,  16|             głowy, aż do najbłahszych, a nawet do rubasznie tłustych.
 923  2,  16|              wydawały zupełnie innymi, a tyle miał dowcipu, że nawet
 924  2,  16|       ciągnącego się w stronę Tarnowa, a stamtąd boczną, leśną drożyną
 925  2,  16|           nucił, sobie nie komu, starą a ulubioną swoją i jedyną
 926  2,  16|             martwe przebiega ściany...~A mnie wówczas z głębi duszy~
 927  2,  16|        ciężkimi karabinami na ramieniu a tornistrami na plecach.
 928  2,  16|                były uciarane w bagnie, a wielkie czapy dotykały ziemi,
 929  2,  17|          jaskrawa zieloność trawników, a na równych łąkach jednostajnie
 930  2,  17|             władanie wilgoć cmentarna. A z oddali, z południa, powiewał
 931  2,  17|                od niedawnych deszczów, a teraz wyschła i stężała,
 932  2,  17|                dam głowę, o kolacji.~- A bo i prawda! Żołądek źle
 933  2,  17|                Twarz jego była ogolona a ogorzała tak bardzo jak
 934  2,  17|               wojskowo nie sługiwał?~- A to ci na co wiedzieć?~-
 935  2,  17|           przyjąłby w gościnę kamrata, a postronny człowiek nie przyjmie.
 936  2,  17|         kikut-śtukut, och, bardzo...~- A skądże idziesz, człowieku,
 937  2,  17|               by to dla was być mogło. A i dla mnie...~- Bądź spokojny!
 938  2,  17|           niesłychaną batalią wygrali, a ja nogę oto postradał.~-
 939  2,  17|              przeleżał tę ciężką zimę. A od wiosny wlekę się z miejsca
 940  2,  17|              świętą ziemię strzaskali. A oto z młodego draba ja dziad
 941  2,  17|              Jelitczyk moje zawołanie, a przydomek nasz starodawny -
 942  2,  17|              zabici czasem przez obce, a nieraz przez braterską ręką
 943  2,  17|            barniaki swoje po piachach, a tak sobie idący myślę, że
 944  2,  17|             się już otrzaskał z wojną, a na myśl tamten dzień jak
 945  2,  17|                nowa gore! To tak dziś, a cóż wtedy! Młoda krew była
 946  2,  17|                  Taki koniec i skutek? A niedoczekanie! Jak ja dziś
 947  2,  17|     niedoczekanie! Jak ja dziś wspomnę a zliczę, panowie bracia,
 948  2,  17|              my się tego jak pacierza. A to - pamiętam-Karol Emanuel
 949  2,  17|      Buonaparte wydarł jakisi Piemont, a to książę Parmy, to samo
 950  2,  17|          czwarty, ale już nie Emanuel, a to książę Herkules z Modeny
 951  2,  17|          broniący. Jak ja dziś wspomnę a zliczę, panowie bracia,
 952  2,  17|             niemieckie, zielone, leśne a rolne, przez bardzo piękne
 953  2,  17|              komu zaufać, zwierzyć się a ugwarzyć? Naród zegnany
 954  2,  17|                zbój czyhał na oficera, a oficer znowu jak wilk szczerzył
 955  2,  17|                biegali bez żywą ulicę, a drugi raz - kula w łeb.
 956  2,  17|              dobrze trzymać za zębami, a ślepie pod powieką...~A
 957  2,  17|                a ślepie pod powieką...~A taki swój swego gdzie nie
 958  2,  17|               kościach lica, po smętku a milczeniu rozezna. Ileż
 959  2,  17|               dopiero jęk przebije cię a. dołu jako ten bagnet. A
 960  2,  17|               a. dołu jako ten bagnet. A ile takich pól przemierzył
 961  2,  17|                w Szwajcary na Massenę, a my pod felcajgmajstrem baronem
 962  2,  17|             lewym skrzydłem w Legnano, a prawe oddał pod komendę
 963  2,  17|         postawili na Adydze dwa mosty, a przed nimi usypali szańce
 964  2,  17|             bagnet, oczy łypią w oczy. A staremu wiarusowi spod Melasa
 965  2,  17|          zwłóczę i na ramiona wciągam. A dokoła mnie swoi ludzie.
 966  2,  17|           rozkaz. Wtedy! Myślę sobie: "A skoroś mi, Panie Jezu, takowego
 967  2,  17|           Majewicz u mostów na Adydze, a żołnierzy i podoficerów
 968  2,  17|              od Marengo do Casteletto. A gdy armia francuska nie
 969  2,  17|                Austriaki jak to morze, a skoro się poddamy, łby nam
 970  2,  17|       Joubercie - Championnet generał, a gdy ten umarł - Massena.~
 971  2,  17|          wkroczyli my do Genui miasta, a bramy jego zatrzasły się
 972  2,  17|                obległ nas generał Ott, a okręty angielskie lorda
 973  2,  17|               porcjów, potem ćwiartkę, a koniec końców po dwa łuty
 974  2,  17|            Chodźże, chodź, nienasytku, a po drodze przemień się w
 975  2,  17|             wschód i na zachód słońca, a giną i rozpływają się we
 976  2,  17|          wypsną się najbystrzejszemu - a długo patrzysz, żeby je
 977  2,  17|          gwałtem, jak idą między niebo a wodę, wyśledzić, to ci ino
 978  2,  17|                w morze z lewej strony, a na prawej, za miastem Savoną,
 979  2,  17|               którędy ino chodzi złość a furia burzy wylęgłej w morzach.
 980  2,  17|                ulice Genui! One ciemne a wąskie jamy, gdzie słońce
 981  2,  17|               na bosaka podbił, stłukł a poranił nożyska, że popuchły
 982  2,  17|               za podeszwę, szpagatem j ą przytwierdzało do stopy -
 983  2,  17|              Tornistry na nas ino całe a czapki. Reszta dziury. Wstyd!
 984  2,  17|                sztuki, krokiem twardym a buńczucznie, a hardo. Mundur
 985  2,  17|         krokiem twardym a buńczucznie, a hardo. Mundur na nim białą
 986  2,  17|              regimentach austriackich, a teraz znowu, po wtóre, uszli
 987  2,  17|             komendę generał Kralewski, a po nim Karwowski. Nierychło,
 988  2,  17|         przyłączon do armiów włoskich, a drugi, ze czterech batalionów
 989  2,  17|            poszła do obwodu Peschiery, a ja w drugiej pod Mantuę.
 990  2,  17|       wyciągnęli linią na ćwierć mili, a białe wojska miały z murów
 991  2,  17|                rozkazuje równą wrogowi a kamienną pokazać stałość
 992  2,  17|             prędki. Tak się też stało. A gdy tak szli bez sztandarów,
 993  2,  17|               tak szli bez sztandarów, a żywo, żywo - raz w raz z
 994  2,  17|              po siedmioletniej wojnie, a że nikt dobrze nie wiedział,
 995  2,  17|            legiami być już nie możemy, a wzdragamy się iść w służby
 996  2,  17|               do służby cyzalpińskiej, a trzeci miał zostać w Etrurii.
 997  2,  17|          półbrygady został wstrzymany; a kiedy oficerowie dla wielkiego
 998  2,  17|            Zrazu mówili, że do Tulono, a wreszcie wyznali wprost.~-
 999  2,  17|            ręku...~- Trza było skonać, a nie iść poniemusem.~- Słowo
1000  2,  17|                 drugi, zginie trzeci - a taki zatrwamy!" Dziesiąty