Akt, Scena

  1 Mot   |                  Więc będę śpiewał i dążył do kresu;~Ożywię ogień,
  2   1   |           CZAROWNICA czesze ~włosy i śpiéwa... ~ ~CZAROWNICA~
  3   1   |     Szatani!~(Błyska dziesięć razy i dziesięć tysięcy szatanów
  4   1   |        Taki się teraz zrobił czuły i pobożny ~Jak poeta... Lecz
  5   1   |        dziecięcia namaścić gwichty i sprężyny; ~Niech nam bije
  6   1   |             Na godziny żądło osy; ~I dotąd trwa nie przerwana ~
  7   1   |         jak na dyjamencie.~W kółek i sprężyn zamęcie, ~Zamknięta
  8   1   |          boki ogryza nieznacznie; ~I wieki mrą nad tobą zasypując
  9   1   |         Okrył się rdzami kruszców, i kością granitów, ~Porósł
 10   1   |    granitów, ~Porósł mchem kwiatów i lasów; ~Potem wydał robaki,
 11   1   |         robaki, co mu łono toczą, ~I myślą. ~Biada im! jeśli
 12   1   |       chorągiew rozwinę. ~We mnie, i w przyrodzeniu zgwałconém
 13   1   |            Pełne królewskich imion i dat i napisów.~Inni myślą
 14   1   |            królewskich imion i dat i napisów.~Inni myślą ścigali
 15   1   |             w przepaść spojrzeli, ~I zawołali: - Ciemno! ciemno!
 16   1   |          Woltera dziełami łatany, ~I pióro gęsie Russa sterczy
 17   1   |        górach nie snują Manfredy, ~I mnichy długim postem po
 18   1   |            kruczkom nie dowierza, ~I ma rozsądek zdrowy, przy
 19   1   |       dwurożny, jako rogi diable; ~I rękojeść tych kordów nie
 20   1   |          na ojców mogiłach usiedli~I myślą o zemsty godzinie. ~
 21   1   |           się podniesie, zwycięży, i zginie; ~Miecze na wrogach
 22   1   |      powróz wrogi uwiąże za szyje ~I związanych postawi na takim
 23   1   |   wszystkie ludy wzrokiem dosięgną i plwaniem. ~ ~MEFISTOFEL~
 24   1   |         mamy prawo stwarzać królów i nędzarzy,~Na całą rzekę
 25   1   |            pracują. ~Żywioły ziemi i lądu, ~W atmosferowéj szklennicy~
 26   1   |  atmosferowéj szklennicy~Zamknięte i w jeden zlane, ~Przez chemików
 27   1   |      Rzućcie w kocioł... ~ ~DIABLI~I nic więcej? ~ ~SZATAN~Nic...~ ~
 28   1   |            Od okularów rozsądku...~I dąć w kocioł... w kotła
 29   1   |     konstellacji raka~Odłamać oczy i nogi, ~Dodać kogucie ostrogi, ~
 30   1   |            Dodać kogucie ostrogi, ~I z trwożliwego ślimaka ~Oderwane
 31   1   |         rogiem uderzy, ~Sprobuje - i do skorupy~Schowa rogi,
 32   1   |            do skorupy~Schowa rogi, i do skrzyni~Miejskiéj zniesie
 33   1   |         pół urodną; ~Twarz uwiędła i wzrok w czarném kole; ~Paszczę
 34   1   |          Wiecznie dławi księgarnie i mole; ~I na krzywych dwóch
 35   1   |          dławi księgarnie i mole; ~I na krzywych dwóch nogach
 36   1   |        ludzkim dotkniętego grotem;~I drzącą położyłem przed tronem
 37 Pro   |             A mnie daj łzy ogromne i męki niespania, ~Po mękach
 38 Pro   |           zdołam cielce złote giąć i kruszyć... ~Z brązu wzniosę
 39 Pro   |            ku mnie oczu zamglonych i twarzy... ~Oto stoję wśród
 40 Pro   |          wam... Jestem pierwszy... i ostatnim będę... ~ ~DRUGA
 41 Pro   |        stawiam na mogił koturnie, ~I mam aktorów wyższych o całe
 42 Pro   |          oświecę duszy promieniem, i świtem~Urodzonych nadziei -
 43   1, 1|                              SCENA I~ ~KORDIAN, młody 15-stoletni
 44   1, 1|            dziedzińca staw, pola - i lasy sosnowe.~ ~KORDIAN~(
 45   1, 1|           tworów wyczytuję ziemi, ~I głazy pytam o iskrę płomienia. ~
 46   1, 1|        odbite niebo w sobie czuje,~I myśli nieba błękitem.~Ta
 47   1, 1|          na drzewach liście truje,~I różom rozwiewa czoła,~Podobna
 48   1, 1|       Patrzę na kwiatów skonanie, ~I zdaje mi się, że mię wiatr
 49   1, 1|          chrzęszczącéj od szronu, ~I obracają głowy na niebo
 50   1, 1|          niepokój,~Daj życiu duszę i cel duszy wyprorokuj...~
 51   1, 1|       biciem,~Rozdzwonię wyrazami, i dokończę życiem. ~(po chwili)~
 52   1, 1|         Łamał wierzby na biedaku, ~I po setnéj, setnéj probie~
 53   1, 1|          księżulo słuchał skargi, ~I poważnie nadął wargi, ~Po
 54   1, 1|            pogładził, ~Dał opłatek i piętaka, ~I do szewca oddać
 55   1, 1|            Dał opłatek i piętaka, ~I do szewca oddać radził... ~
 56   1, 1|           poradził, tak matczysko ~I zrobiło... Szewc był blisko... ~
 57   1, 1|          terminem, rzucił szewca, ~I na strudze do Królewca~Popłynął... ~
 58   1, 1|     Popłynął... ~Jak do wody wpadł i zginął... ~Matka w płacz,
 59   1, 1|        odpuście, ~Przeciw dziatkom i rozpuście, ~Grzmiał jak
 60   1, 1|           trudno. ~Wsiadł na okręt i żeglował, ~I na jakąś wyspę
 61   1, 1|       Wsiadł na okręt i żeglował, ~I na jakąś wyspę ludną ~Przypłynąwszy -
 62   1, 1|         Jaś pokłonił się królowi, ~I dworzanom, i ludowi;~A kłaniając,
 63   1, 1|         się królowi, ~I dworzanom, i ludowi;~A kłaniając, szastał
 64   1, 1|            Włożył na nos okulary. ~I wnet tymże samym torem, ~
 65   1, 1|       Jakoby miał wzrok proroczy; ~I choć stracił oko prawe, ~
 66   1, 1|           Że but każdy ostro kuty,~I na jedną zrobię nogę,~Czyli
 67   1, 1|       Rzekł do Janka pan łaskawy, ~I za sobą wiódł w pałace. ~
 68   1, 1|          długo z dala od ojczyzny,~I tak mi było ciężko od tęsknego
 69   1, 1|        mądra książka w sercu żyje,~I mówi wiele rzeczy, i człowiek
 70   1, 1|         żyje,~I mówi wiele rzeczy, i człowiek nie gnije~Jak muchomór
 71   1, 1|   kwadratów sprawił ku potrzebie, ~I niby pięć gwiazd jasnych
 72   1, 1|          Zawołaliśmy głośno: Osły! i uczeni, ~Chowajcie się w
 73   1, 1|            miasta widać było mury;~I nad głowami niebo czyste,
 74   1, 1|       widziéć, gdyby nie Karpaty, ~I gdyby z nieba można zetrzeć
 75   1, 1|             Wódz wskazał na wieże ~I rzekł: Soldats! co znaczy,
 76   1, 1|          zbroi, promiennego ciała,~I płomienistą dzidą przebijał
 77   1, 1|           leciał w chmurze kurzawy i piasku.~Sto dział zagrzmiało,
 78   1, 1|            łamane parole wygrali, ~I gdyby nie ta dżuma... -
 79   1, 1|           nie gardził mną przecie,~I dziękował za powieść, gdy
 80   1, 1|              Było to piękne wcale, i szlachetne dziecie! ~Smutno
 81   1, 1|        roku, spędzili jak trzodę, ~I na Sybir zawiedli... Dwóchset
 82   1, 1|         zawołał na tajemne zmowy, ~I odkrył zamiar wcale dostojny,
 83   1, 1|             Zmarłym wydrze żelazo, i polskie wiarusy ~Do Polski
 84   1, 1|           Rozdzielić na dziesiątki i w pułki powcielać. ~Wtenczas
 85   1, 1|         jeszcze widać było konia, ~I myśl przy koniu starca krwawego
 86   1, 1|         Skoczył w tłumy Baszkirów, i z tłumu wyskoczył ~Z pułkownikiem
 87   1, 1|      odpadła ~Jak mieczem odrąbana i na krze usiadła ~Z otwartemi
 88   1, 1|    młodzieńca zapałem przemierzyć,~I rozwiązać pytanie: żyć?
 89   1, 1|          koniowi zatrzymuje wodze,~I żegna się, i pokłon oddaje -
 90   1, 1|     zatrzymuje wodze,~I żegna się, i pokłon oddaje - gdy mija... ~
 91   1, 1|          co się opóźnił w podróży,~I samotny szybuje po błękicie
 92   1, 1|     wpływam oceany~Z myślą smutną, i z sercem rozbitém...~ ~LAURA~(
 93   1, 2|      opadają - wietrzno... KORDIAN i LAURA zsiadają z koni, przy
 94   1, 2|          których GRZEGORZ zostaje, i wchodzą do alei... Długo
 95   1, 2|            nią oczyma zamglonemi - i milczy.)~Znalazłam dziś
 96   1, 2|         schyla?~ ~KORDIAN~Odmiatam i kruszę ~Gałązki, ciernie,
 97   1, 2|         wznosi oczy na twarz Laury i odwraca się.)~Jak się nazywa? ~ ~
 98   1, 2|            Lepiéj światło zagasić, i zamknąć powieki, ~Albo kupić
 99   1, 2|      Kordian u nóg jéj się kładzie i mówi patrząc na niebo.)~ ~
100   1, 2|          gniewu, nie powie nikomu?~I przepłynie nad światem...
101   1, 2|            płyną nad światem zimne i bez głosu... ~(Zrywa kwiat -
102   1, 2|           głosu... ~(Zrywa kwiat - i obraca się z uśmiechem do
103   1, 2|        stado, ~Zaleciały przelotem i do snu się kładą, ~Wiatr
104   1, 2|             poprowadzi? Więc myśli i czucia~Trzeba skąpca przykładem
105   1, 2|       przykładem na lata rozłożyć,~I nigdy zmysłów w jednéj nie
106   1, 2|            nieszczęściami płacić, ~I nigdy zmysłów w jednéj burzy
107   1, 2|        Czas powracać, już wietrzno i ciemno... ~ ~KORDIAN~O!
108   1, 2|     księżyc srebrny, pełny ~Stanął i patrzy na nas; chmur srebrzyste
109   1, 2|         promieni; ale jasny cały, ~I plam ludzkich nie będzie
110   1, 2|        niéj gwiazd mirijady zapali i słońca; ~Anioł je przejrzy
111   1, 2|        wzrokiem nadziei do końca, ~I do gwiazdy podobny, będzie
112   1, 2|           nieba... ~(Opuszcza ręce i z rozpaczą:)~Na jednego
113   1, 2|            ogrodu, siada na koń... i odjeżdża z Grzegorzem. Kordian
114   1, 2|           w kręgi porywają chyże, ~I kręcą, aż zmęczona, posępna,
115   1, 2|         jeśli nie zaświeci nic?... i ból przeminie? ~Jeśli się
116   1, 2|       ciemność ginie, ~Nic - nic - i sobie nawet nie powiem samemu,~
117   1, 2|            samemu,~Że nic nié ma - i Boga nie zapytam, czemu ~
118   1, 2|              Jak niebo nad głowami i odbite w wodzie... ~Prawda,
119   1, 2|            śród lasów łąkę kwietną i odludną. ~(Wychodzi z ogrodu.)~ ~
120   1, 3|             Przywykną do ciemności i do łez? Co gorsza! ~Jeśli
121   1, 3|             potém bierze sztambuch i przewraca.)~Nudnémi grzecznościami
122   1, 3|      wszędzie, koło mnie, nade mną i we mnie..."~Luba, jam koło
123   1, 3|              Luba, jam koło ciebie i z tobą i w tobie...~Nie
124   1, 3|           jam koło ciebie i z tobą i w tobie...~Nie przychodzę
125   1, 3|        chmurze... ~Bladość twarzy, i coś błyska!... ~Może to
126   1, 3|       kwiaty przeżyć burze musiały i spieki; ~Prócz jednéj bladej
127   1, 3|         zastrzelił!...~KONIEC AKTU I~
128   2, 1|       trzody - dokoła parku pałace i dwie wieże Westminsteru.~ ~
129   2, 1|             Lud woli pić dym węgli i zaglądać w sklepy; ~A ten
130   2, 1| nadpłynione w kłęby czarne zwiną, ~I liściowym wachlarzem na
131   2, 1|               Kordian daje szyling i nie przyjmuje reszty.)~Pan
132   2, 1|    marzenia złotym wątkiem snuły, ~I przerwały się nagle - od
133   2, 1|         każdéj ryje łokieć, szalki i dwie wieże, ~Podobne kształtem
134   2, 1|        talent wziął od urodzenia, ~I Punsza bohatera przed tłumem
135   2, 1|         fali, którą wicher nagli, ~I pokłada na brzegów skalistéj
136   2, 1|      skalistéj granicy, ~War piany i kamieni, równy głośnéj burzy, ~
137   2, 1|      ciemną mieć na oczach chmurę,~I patrzeć na świat oczyma
138   2, 1|          piękną okolicę. - Kordian i Wioletta, młoda i piękna
139   2, 1|          Kordian i Wioletta, młoda i piękna Włoszka~ ~KORDIAN~
140   2, 1|     iskrami twych oczu - szaleję! ~I ożywam na całą pocałunku
141   2, 1|       strun urwanych, wstydu głos, i skargę żalu, ~Jęk, śmiech
142   2, 1|    WIOLETTA~Nad życie! Wszak lorda i Boga ~Porzuciłam dla ciebie,
143   2, 1|            KORDIAN~(coraz zimniéj, i z większém zamyśleniem)~
144   2, 1|            może otworzysz powieki ~I spojrzysz w lice nędzy,
145   2, 1|                 WIOLETTA~(ze łzami i gniewem)~Ach! ach! ja nieszczęśliwa,
146   2, 1|        mieście każę rozkuć konia, ~I za cztery podkowy, uczt
147   2, 1|           czwałem - koń ślizga się i pada, Kordian zsadza z konia
148   2, 1|           drogą, za ślady mojemi, ~I będą zbierać złoto, tam
149   2, 1|             Kordian siada na konia i patrzy na nią z uśmiechem
150   2, 1|           nogę - Kordian przyklęka i całuje.)~Polska musi doznawać
151   2, 1|       spiewać... ~ ~PAPUGA~(cienko i chrapliwie)~Miserere!!!~ ~
152   2, 1|        wyrżnięto ~Dziatek, starców i niewiast... Ani te ofiary~
153   2, 1|       wielkie przeżegnanie Rzymowi i światu, ~Ujrzysz, jak całe
154   2, 1|           Polaki modlą, czczą cara i wierzą... ~ ~KORDIAN~Lecz
155   2, 1|            śmiechem pokryć usiłuje i spędza papugę.)~Precz, szatanku!
156   2, 1|              A kardynał rwał włosy i nadrabiał krzykiem; ~Papuga
157   2, 1|         Niech się weźmie psałterza i radeł i sochy... ~ ~KORDIAN~(
158   2, 1|           weźmie psałterza i radeł i sochy... ~ ~KORDIAN~(rzucając
159   2, 1|             Ach! pod stopami niebo i nad głową ~Niebo... Zamknięty
160   2, 1|       rozpłynie na nieba błękity, ~I gwiazdy w nieznajomą uciekną
161   2, 1|        nieznajomą uciekną krainę, ~I znikną, jakby ich nigdy
162   2, 1|                Spróbuję - westchnę i zginę... ~(Patrzy w dół.)~
163   2, 1|              Tam las ogromny sosen i dębów ~Jak garść mchu w
164   2, 1|            w jedną otchłań zlata, ~I nikną jak w morza wodach. ~ ~
165   2, 1|         ludzkich myśli piramidzie,~I przebić czołem przesądów
166   2, 1|           czołem przesądów chmurę,~I być najwyższą myślą wcieloną...~
167   2, 1|         wcieloną...~Pomyśléć tak - i nie chciéć? o hańbo! o wstydzie!~
168   2, 1|           wstydzie!~Pomyśléć tak - i nie móc? w szmaty podrę
169   2, 1|        czuciem na tłumy rozciekło,~I przepełniło serca nad brzegi,~
170   2, 1|      przepełniło serca nad brzegi,~I popłynęło rzeką pod trony -
171   2, 1|       nigdy kruchéj świata gliny, ~I nie strzaskały w żegludze? ~
172   2, 1|          błękicie ~Skąpałem się... i ożyłem, ~I czuję życie! ~
173   2, 1|         Skąpałem się... i ożyłem, ~I czuję życie! ~Lecz nim myślą
174   2, 1|       baśni, ~Pójdę na zimny świat i mogę przysiąc, ~Że te na
175   2, 1|          te na czole tysiąc gwiazd i w oczach tysiąc, ~Że posągowy
176   2, 1|        narodów uczucia rozszerzy, ~I natchnie lud;~I w serca
177   2, 1|        rozszerzy, ~I natchnie lud;~I w serca jak myśl uderzy, ~
178   2, 1|     Winkelried dzidy wrogów zebrał i w pierś włożył, ~Ludy! Winkelried
179   3, 1|                              SCENA I~ ~Plac przed zamkiem królewskim
180   3, 1|         różnego stanu stoją dokoła i patrząc na zamek rozmawiają.~ ~
181   3, 1|             Wchodzą wielmożni nasi i wielmożne panie, ~Co na
182   3, 1|   Chciałbym zostać ziemną glistą, ~I pełzać po tych kwiatach. ~ ~
183   3, 1| MŁODZIENIEC ~Wolisz zostać carem, ~I chodzić po tych głowach. ~ ~
184   3, 1|         Tak wychudł biedak wówczas i tak się wygłodził, ~Że,
185   3, 1|            własne obaczył kolana, ~I łzami się rozpłakał. ~ ~
186   3, 1|             Wstyd mu biją te kotły i wstydem gra trąba,~Chyba
187   3, 1|          trąba,~Chyba żywot kulami i siarką nasadził, ~I chce
188   3, 1|         kulami i siarką nasadził, ~I chce się u nóg cara rozprysnąć
189   3, 1|   SZLACHCIC~Ten szewc pojął honoru i zemsty prawidła. ~Prawidła...
190   3, 1|     Chorągiew z wiatrami się bije ~I posuwa się z wolna... ~ ~
191   3, 1|         LUDU~Wielki książę bieży, ~I nakazał gardłowéj przegrywać
192   3, 1|          SZEWC~Nie w takt spiewasz i nie w sens...~ ~ŻOŁNIERZ ~
193   3, 1|   Maciejowicami ogłuchłem od kuli,~I przyznam się, że nie znam
194   3, 1|            różne muzyki wygrywać, ~I do szynków zachodzić...
195   3, 1|       patrzali jak głupce ~Na garb i nie widzieli cara...~ ~PIERWSZY
196   3, 2|          polscy dygnitarze państwa i jenerałowie moskiewscy...
197   3, 2|    moskiewscy... Prymas lud żegna, i przystępując do Cessarza
198   3, 2|         Prymas odchodzi od ołtarza i intonuje psalm "Te Deum".)~ ~
199   3, 3|       SCENA III~Plac przed zamkiem i lud jak w scenie pierwszéj.
200   3, 3|           królem, to jeść musi jak i każde źwierzę. ~ ~SZLACHCIC~
201   3, 3|         dziecięciem, ~Potknęła się i dziecko do rynsztoka padło. ~
202   3, 3|            ucieka przed księciem, ~I tylko widać starą nad dzieckiem
203   3, 3|            Ludzie rozerwali sukno, i w czerwone płachty okryci
204   3, 3|          mięsza się między nich... i spiewa.)~ ~SPIEW NIEZNAJOMEGO~
205   3, 3|         silne ramie~W piersi wbije i załamie... ~Pijcie wino!
206   3, 3|          LUDU~Śpiew huczał we mnie i pode mną... ~ ~TRZECI Z
207   3, 4|        stół okrągły - jedna lampa, i krzesło. Prezes spisku sam
208   3, 4|           stołem - w czarnéj masce i z siwémi jak śnieg włosami...
209   3, 4|       drzący... ~ ~PREZES~Zimno mi i ciemno...~ ~KSIĄDZ ~A mnie
210   3, 4|      miałem dwudziesty dziewiąty, ~I biłem się za wolność... ~ ~
211   3, 4|      wydarł z kart wiekowéj sławy,~I spaliłbym je w ogniu, gdyby
212   3, 4|   kościelnéj stoją szpiegów warty,~I spisują pochwały, dla człeka,
213   3, 4|         hubki zapalić, ~Będzie nas i kraj kochać, i szpieg cara
214   3, 4|          Będzie nas i kraj kochać, i szpieg cara chwalić. ~ ~
215   3, 4|      dłonie zgarnął wrogów dzidy, ~I wbił we własne serce i drogę
216   3, 4|             I wbił we własne serce i drogę rozgrodził. ~ ~PIERWSZY
217   3, 4|     słychać ciągle glos szyldwacha i odpowiadanie spiskowych.
218   3, 4|  zamaskowani schodzą po szczeblach i siadają w milczeniu na ławach -
219   3, 4|       przed wami z osiwiałą głową ~I powiadam: czekajcie! Moje
220   3, 4|           Widziały wielkich mężów, i mówię wam święcie, ~Żeście
221   3, 4|       Wzywam was, ludzie: stójcie! i sztylety wasze~Zamieńcie
222   3, 4|          przeszłość patrzę ciemną ~I widzę cień kobiety w żałobie -
223   3, 4|              Patrzę w przyszłość - i widzę tysiąc gwiazd przede
224   3, 4|            przeciw Bogu - królom - i niewoli.~Bóg uśmiechnął
225   3, 4|            tłum umniejszał głową. ~I widzieli ją króle, bo ta
226   3, 4|           Więc zemsta! Nierządnica i car Katarzyna,~Zabijające
227   3, 4|       Burbońskiego tułowu - krwawą i pobladłą,~Wsadziła ją na
228   3, 4|            tułów swego oblubieńca,~I dała nam za króla, króla
229   3, 4|            A on ręką nie ruszył... I nie stało kiru~Na szatę
230   3, 4|        przedzierżgniono w zdrajców i skalano?~A wszystkich nas
231   3, 4|          państwa mieczem zgładzić ~I pogrzebać w kościele i kościoł
232   3, 4|             I pogrzebać w kościele i kościoł wykadzić ~Jak od
233   3, 4|             Jak od dżumy tureckiéj i drzwi zamurować, ~I rzec:
234   3, 4|      tureckiéj i drzwi zamurować, ~I rzec: o Boże, racz się nad
235   3, 4|        zmiłować!... ~To wszystko - i nic więcéj... Teraz car
236   3, 4|      brylanty z kielichów tysiąca,~I palą się pochodnie, a muzyka
237   3, 4|               silnie)~Idźmy tam... i wypalmy ogniami na murze ~
238   3, 4|    granicami ku morzom rozstrzela,~I po burzliwéj nocy oddycha
239   3, 4|          po burzliwéj nocy oddycha i żyje.~Żyje! czy temu słowu
240   3, 4|         dźwięki, na litery kruszę,~I w każdym dźwięku słyszę
241   3, 4|      niewoli przemierzą, ~Siądą... i z wielkiém łkaniem zapłaczą
242   3, 4|      łkaniem zapłaczą jak dzieci, ~I słychać będzie płacz ogromny
243   3, 4|      Płaszcz skrwawiony Cezara?... i do zemsty zbudzi? ~A kiedy
244   3, 4|       płaczcie łez rzęsistą rosą, ~I za ziemię Lechitów w prochy
245   3, 4|           w prochy bijcie czołem, ~I posypujcie czoła prochem
246   3, 4|           posypujcie czoła prochem i popiołem, ~Bo ta ziemia
247   3, 4|            głowy posypią popiołem ~I wyją na ulicach. ~ ~SPISKOWI~
248   3, 4|      naśmiać się do woli, ~Obłąkać i przeklinać... ~ ~KSIĄDZ ~
249   3, 4|          STARZEC~Drugie...~ ~GŁOS ~I dwóch braci...~ ~STARZEC~
250   3, 4|           STARZEC~Piąte.. ~ ~GŁOS ~I już wszyscy. ~ ~STARZEC~
251   3, 4|          nie wystarczę, ~Syny moje i córki za was się poświęcą. ~
252   3, 4|            poświęcą. ~Krew dziecka i kobiety sam wezmę - książęcą ~
253   3, 4|     zbrodnią we łzach ludu pławi; ~I powiem: Boże! Boże, patrz,
254   3, 4|              Chciałbym przestać... i usiąść i zalać się łzami; ~
255   3, 4|     Chciałbym przestać... i usiąść i zalać się łzami; ~Lecz ten
256   3, 4|   przecięty na dwoje, ~Jestem cały i jeden... A gdy kraj ocalę, ~
257   3, 4|            spalonem,~Tylko echo... i miejsce jakieś wielkie!
258   3, 4|          po mnie!... lecz imię ON, i tém imieniem ~Piastunki
259   3, 4|             Królątka zaczną płakać i nocami marzyć ~O bezimiennym
260   3, 4|   Przysięgam na ojcowskie cienie! ~I na mękę Chrystusa!... Przysięgam,
261   3, 4|          sumnienie,~Zburzcie się - i z dusz waszych odrzućcie
262   3, 4|            odrzućcie grzech cara. ~I przysięgam wam jeszcze!
263   3, 4|          Nie mogę mówić... ~(Siada i płaszczem, twarz zakrywa.)~ ~
264   3, 4|            Ha! carze, tyś ją zabił i rozdarł na ćwierci,~Potém
265   3, 4|         płaszcz z głowy... Wstaje, i robi znak umywania rąk,
266   3, 4|            rąk, potém mówi z wolna i poważnie.)~Róbcie, jak chcecie...
267   3, 4|           zapalają dwie latarnie - i grób kopią.)~PREZES~Rozchodźmy
268   3, 4|     którego wiatr powieje miechu, ~I pogra na organach?~(Wszyscy
269   3, 4|       przyszłość postawiłem całą, ~I nic... Olbrzymy spadli ze
270   3, 4|           Ludzie z bijącém sercem, i z duszą płomienną, ~Których
271   3, 4|            wszystka nadzieja upada i znika;~Boście z tłumu wysiani
272   3, 4|      Rzucam pod nogi życie moje... i daruję... ~(Zrywa maskę
273   3, 4|        wzrok dokoła, zamyśla się - i potém wznosząc głowę mówi
274   3, 4|    zostanie. ~Wy oblicza, on myśli i serce pokaże. ~Kordian ma
275   3, 4|           papiéru pisze słów kilka i rzuca je spiskowym.)~ ~PIERWSZY
276   3, 4|     Zapisuję, co mogę... Krew moją i życie ~I tron do rozrządzenia
277   3, 4|         mogę... Krew moją i życie ~I tron do rozrządzenia próżny". ~ ~
278   3, 4|       KORDIAN~(opiera się o ołtarz i patrzy z obłąkaniem na milczących
279   3, 4|     spiskowych... potém macha ręką i mówi...)~Precz, spiskowi!~ ~(
280   3, 4|            grabarze zakopali ciało i zostawiwszy na mogile palące
281   3, 4|          Prezes sądu sam zostaje - i klęka u stopni ołtarza za
282   3, 4|                KORDIAN~(obraca się i mówi z obłąkaniem coraz
283   3, 4|           Jesteś jednym z grabarzy i żądasz zapłaty? ~Ha - oto
284   3, 4|          ze mną - zajrzym w księgi i światu wykażem,~Że Polska
285   3, 4|      starcze... To włos mi siwieje i boli, ~Włos każdy cierpi,
286   3, 4|     wsadzisz dwie rószczki topoli,~I różę... Potém spadnie łez
287   3, 4|          mną. - ~Ojciec w grobie - i matka w grobie - krewni
288   3, 5|         nie... patrzaj... wiją się i błyszczą. ~ ~IMAGINACJA~
289   3, 5|     Przypomnij!~Tamta była pasępna i patrzała skromniéj, ~U téj
290   3, 5|           głowie, w koszu kwiaty, ~I twarz anioła. ~ ~STRACH~
291   3, 5|             bez powiek...~Skąd on? i na co? ~ ~KORDIAN~Skąd?
292   3, 5|            na co? ~ ~KORDIAN~Skąd? i na co ten człowiek? ~ ~WIDMO~
293   3, 5|           sala tronowéj.)~Ciemno - i czarne okna; żadnéj gwiazdy
294   3, 5|        cessarza, oświeca mu łoże, ~I leje światło na posadzki
295   3, 5|           Zleciały się w powietrzu i z ostrzem się zbiegły... ~
296   3, 5|       spostrzegły... ~Zleciały się i stal szczypią ~I palą. ~
297   3, 5|      Zleciały się i stal szczypią ~I palą. ~W powietrze uderzasz
298   3, 5|        nich dwa drzewa rosną ~Zimą i wiosną. ~Patrz! liście z
299   3, 5|            z oczu ludzkich kwiaty ~I zwykły nasionami języków
300   3, 5|           DIABEŁ ~Zdławiłem cara - i byłbym go dobił, ~Lecz tak
301   3, 5|       żałobny... ~Po całém mieście i na wszystkie strony?... ~ ~
302   3, 5|           Po trumnach wszedł trup, i stoi cichy w oknie, ~Gromnicą
303   3, 5|         nie roztrącę. ~Widma blade i milczące, ~Jak stooki strażnik
304   3, 5|          CAR~Słyszałem jakiś stuk, i czułem we snów burzy, ~Jakby
305   3, 5|      zabłądzę w gmachu. ~(Chce iść i potyka się o leżącego Kordiana.)~
306   3, 5|             Pewnie stał na warcie ~I szedł do mnie zabijać?...
307   3, 5|           gdyby wstał ten człowiek i przemówił słowo!... ~Ciepły...
308   3, 6|      słówkiem odpalić wet za wet, ~I abyś dowiódł, że ten młody
309   3, 6|            DOKTOR~(podejmuje dukat i zapala przy nim cygaro -
310   3, 6|          jako trzciny ~Pełne kolan i puste, a cessarza syny ~
311   3, 6|           twoje wyrazy tak brzęczą i huczą?~Gadaj ciszéj... czy
312   3, 6|           Z pieśni wygrzebał anioł i w niebie zaspiewał. ~Widzisz,
313   3, 6|          ludom przynosi w ofierze,~I gromom spadającym wystawia
314   3, 6|    spadającym wystawia cel czoła, ~I śmierć za Zbawiciela ponosi
315   3, 6|           KORDIAN~To waryjaty oba! i tyś sam mózg skręcił. ~ ~
316   3, 6|      Konstanty wpada z żołnierzami i wskazuje na Kordiana.)~ ~
317   3, 6|          prowadzić zaraz na śmierć i na męki! ~ ~KORDIAN~To głos
318   3, 7|        każdą pierś polską otarła, ~I nie raziwszy żadnéj, zbiła
319   3, 7|       WIELKI KSIĄŻE ~Grać! ~ ~CHÓR~I zagrzmiały muzyki janczarskie, ~
320   3, 7|          Albo tu zwalę w piasek... i moją ostrogą ~Napiszę wor
321   3, 7|             psie! siadaj na koń... i leć z nim do diabła. ~Ty
322   3, 7|        trąbą słonia ~Wziąść ciebie i na kolce zarzucić nie mogę? ~
323   3, 7|        podadzą... ~(Siada na konia i odjeżdża w koniec placu.)~
324   3, 7|      więzienie, okno kratowe, stół i łóżko drewniane. KORDIAN
325   3, 7|    skarcone dziecko pada na kolana i modli się... Kordian klęka
326   3, 7|         Księdza, ten błogosławi... i mówi podnosząc Kordiana.)~
327   3, 7|      KSIĄDZ~Synu! powstań z prochu~I leć do Boga, ale przebacz
328   3, 7|            wyrywa z lwiéj paszczy, i z lochu, ~W którym byś uwiądł
329   3, 7|             KORDIAN~Nic.~ ~KSIĄDZ ~I nikogo na ziemi?...~ ~KORDIAN~
330   3, 7|            echu; ~Pamiątek woła... i śladu na świecie... ~ ~KSIĄDZ~
331   3, 7|            na świecie... ~ ~KSIĄDZ~I to grzech, synu... Wy młodzieńcy
332   3, 7|            W ustach przechodnia... I po cóż te ślady?... ~Jam
333   3, 7|            Zasadzę różę miesięczną i twojem ~Nazwę imieniem...
334   3, 7|          zdrojem~Bóg wynagrodzi... i nazwiesz tę różę ~Mojém
335   3, 7|           tę różę ~Mojém imieniem? i może nie zwiędnie!... ~(
336   3, 7|          marzeń latające błędnie! ~I bądźcie ze mną! Niebo! ty
337   3, 7|         Niebo! ty mi zapal ~Słońce i księżyc i gwiazdy, bo konam! ~
338   3, 7|            zapal ~Słońce i księżyc i gwiazdy, bo konam! ~Bo tam
339   3, 7|            pal, ~Zamknę cierpienia i bole pokonam; ~Lecz tu łez
340   3, 7|       rojami podli ludzie plemią, ~I niechaj plwają na matkę
341   3, 7|         ludziom przeciwne istoty, ~I świat nicują na złą stronę
342   3, 7|           wsięknie miłość, wiara, ~I cały język ludu w te litery, ~
343   3, 7|           truje...~(Zatrzymuje się i z rozpaczą:)~Przewidziałem
344   3, 7|           nią zmówi... Więc róża - i dziécie. -~(Oficer wchodzi
345   3, 7|          obie ręce jego siwą głowę i całując mówi przerywanym
346   3, 7|          ziemię... Potém zrywa się i wybiega spiesznie za Kordianem.)~ ~
347   3, 7|        Polska już ostygła, ~Umarła i na wieki. - Jak magnesu
348   3, 7|            spłomienić w kryształy ~I kryształowe łoże Szach dostał,
349   3, 7|     kryształowe łoże Szach dostał, i wdzięczny.~O wielki synu
350   3, 7|           Chcę! chcę! chcę! ~ ~CAR~I właśnie ~Dlatego zginie.~ ~
351   3, 7|         bierze z kominka porcelanę i rozciska w dłoni...)~WIELKI
352   3, 7|      rozumiem...~ ~CAR~No! no! idź i bądź spokojny. ~ ~WIELKI
353   3, 7|            twoją złocistą kołyską ~I dano ci greckiego cesarza
354   3, 7|           Wyrosłeś. Przyszła matka i rzekła: Tyś głupi, ~A tobie
355   3, 7|         dobrze, katów bezczestnych i dumnych, ~Was matka nauczyła
356   3, 7|       Pomnisz, Beningsen przyszedł i rzekł: Pawła cara~Udusiliśmy...
357   3, 7|      pogrzebu, łzy wasze książęce ~I widok miły królów, co tak
358   3, 7|     Których można zabijać bez sądu i kary... ~Pamiętasz! jak
359   3, 7|        wyziewy ~Całowałeś tę rękę, i całun żałobny?... ~A potém
360   3, 7|         podsadź pod szeregi miny, ~I wysadź na powietrze!...
361   3, 7|          Do czoła - pokłon niemy - i odszedł - a w miesiąc ~Pod
362   3, 7|         ruską... Car się uśmiał... i rzekł: To pomyłka!... ~A
363   3, 7|           smutna, wesoła, mdlejąca i żywa;~Tak nieświadoma uczuć
364   3, 7|        żywa;~Tak nieświadoma uczuć i światowéj burzy,~Że mogłaby
365   3, 7|       kochać sercem w białéj róży,~I bronić się kotarą zakrytego
366   3, 7|        wzrokiem...~(Książę siada - i trzyma oczy wlepione w ściany.)~
367   3, 7|        Wysypała brylanty wszystkie i gwiazd ognie... ~Lekki twór
368   3, 7|          język skona! ~ ~CAR~Siedź i słuchaj! Wiem koniec zabawnéj
369   3, 7|         Najął w mieście część domu i zapłacił z góry.~Do pokojów
370   3, 7|        szkielet człowieka topi się i gnije... ~Na trupie zapomniany
371   3, 7|             Ten pierścień mówił... i dwa powiedział nazwiska: ~
372   3, 7|          powiedział nazwiska: ~Jej i twoje. -~ ~WIELKI KSIĄŻE ~(
373   3, 7|            głębokiego osłupienia - i mówi z wyciem stłumioném
374   3, 7|      wdławić! ~Połknąłeś tajemnicę i nie możesz strawić? ~Pomogę
375   3, 7|              Ja ci na gardle siądę i uduszę, ~Do szaf zamknę
376   3, 7|            szaf zamknę królewskich i wyjdę wesoły. ~Na ulicach
377   3, 7|           spogląda w oczy brata... i patrzą długo na siebie,
378   3, 7|          pierwszy spuszcza oczy... i oddala się... chodzi po
379   3, 7|        uważa każde jego poruszenie i mówi do siebie...)~ ~CAR~
380   3, 7|           KSIĄŻE ~(odpasuje szpadę i podaje bratu.)~Niech Wasza~
381   3, 7|    podpisuje ułaskawienie Kordiana i zatknąwszy je na koniec
382   3, 8|            LUDU~Nie, usta ma blade~I nic nie mówi - ale gdy kat