Akt, Scena

  1   1, 1|                         SCENA I~ ~KORDIAN, młody 15-stoletni chłopiec,
  2   1, 1|          pola - i lasy sosnowe.~ ~KORDIAN~(zadumany)~Zabił się - młody...
  3   1, 1|          Co mi panicz rozkaże? ~ ~KORDIAN~Chodź tutaj, mój stary...~
  4   1, 1|          téj, co się śpiéwa?... ~(Kordian milczy; Grzegorz mówi następującą
  5   1, 1|         pożałował ~W biskupy...~ ~KORDIAN~Cha! cha! cha! przednia
  6   1, 1|       moralna kryje się nauka. ~ ~KORDIAN~Jaka? pawiedz mi, stary.~ ~
  7   1, 1|           jest sens, powiadam. ~ ~KORDIAN~Wierzę. ~ ~GRZEGORZ~Trzeba
  8   1, 1|       mówiłem panu? ~Czy wolno?~ ~KORDIAN~Mów! mów, stary.~ ~GRZEGORZ~(
  9   1, 1|           bagnetach jak małpy. ~ ~KORDIAN~Cóż daléj?... ~ ~GRZEGORZ~
 10   1, 1|         Ale pan nie słucha!... ~ ~KORDIAN~(zamyślony, mówi sam do
 11   1, 1|     dziecie! ~Smutno skończył! ~ ~KORDIAN~Cóż, umarł? ~ ~GRZEGORZ~
 12   1, 1|           gdzie tam, mój panie!~ ~KORDIAN~Więc żyje! ~ ~GRZEGORZ~Oj
 13   1, 1|           Z otwartemi oczyma...~ ~KORDIAN~A Kazimierz?~ ~GRZEGORZ~
 14   1, 1|             GRZEGORZ~Zginął... ~ ~KORDIAN~Grzegorzu, czy nie pomnisz
 15   1, 1|          Rękę starego sługi... ~ ~KORDIAN~Boże! jak ten stary~Rósł
 16   1, 1|          z ganka)~Kordianie!...~ ~KORDIAN~Ten głos rozwiewa złote
 17   1, 2|      liście opadają - wietrzno... KORDIAN i LAURA zsiadają z koni,
 18   1, 2|           napół szyderczym)~Czemu Kordian tak smutny?~(Kordian patrzy
 19   1, 2|        Czemu Kordian tak smutny?~(Kordian patrzy na nią oczyma zamglonemi -
 20   1, 2|            nie, raczéj duszę... ~(Kordian zarumieniony schyla się
 21   1, 2|       Czemu się pan mój schyla?~ ~KORDIAN~Odmiatam i kruszę ~Gałązki,
 22   1, 2|        nikogo nie zrani! ~ ~LAURA~Kordian zapomniał, że ma matkę,
 23   1, 2|      matkę, matkę wdowę. ~Cóż to? Kordian brwi zmarszczył, chmurzy
 24   1, 2|          chmurzy się, rumieni? ~ ~KORDIAN~Zapytaj się drzew, pani,
 25   1, 2|       gwiazdę dobrze znaną?... ~ ~KORDIAN~Nie ujrzę jéj, jeżeli to
 26   1, 2|       jeśli gwiazda wspomnień? ~ ~KORDIAN~O! dla mnie za rano~Na bladą
 27   1, 2|        Gdzież gwiazda Kordiana? ~(Kordian wznosi oczy na twarz Laury
 28   1, 2|          się.)~Jak się nazywa? ~ ~KORDIAN~Przyszłość. ~ ~LAURA~(z
 29   1, 2|           któréj stronie nieba?~ ~KORDIAN~O! nie wiem! nie wiem -
 30   1, 2|         szukać trzeba... ~ ~LAURA~Kordian ma piękną przyszłość, talenta,
 31   1, 2|          talenta, zdolności... ~ ~KORDIAN~Tak, gdy mię spalą męczarnie, ~
 32   1, 2|      marzeń... ~ ~LAURA~Jaki dziś Kordian gorzki? ~(Usiada na ławce
 33   1, 2|       Usiada na ławce darniowéj - Kordian u nóg jéj się kładzie i
 34   1, 2|         mówi patrząc na niebo.)~ ~KORDIAN~Czarowna natura!~Jak koń
 35   1, 2|         Cóż stąd za nauka ?... ~ ~KORDIAN~Cha! cha! nauka smutku,
 36   1, 2|           ptaki spały... ~ ~LAURA~Kordian, co przyszłości szuka, ~
 37   1, 2|     Powinien spać jak ptaki... ~ ~KORDIAN~Gdzież anioł przeczucia?~
 38   1, 2|              LAURA~Kordianie!...~(Kordian milczy.)~Czas powracać,
 39   1, 2|           wietrzno i ciemno... ~ ~KORDIAN~O! pani, zostań jeszcze... ~ ~
 40   1, 2|          będzie spokojniejszy? ~ ~KORDIAN~(z obłąkaniem)~Tak...~ ~
 41   1, 2|     wszystko jest przed nami...~ ~KORDIAN~(zamyślony patrząc na niebo)~
 42   1, 2|           pojmuję, co mu jest? ~ ~KORDIAN~(ze wzgardą)~Oszalał... ~(
 43   1, 2|          i odjeżdża z Grzegorzem. Kordian zostaje sam w ogrodzie nieruchomy.)~ ~
 44   1, 2|           ogrodzie nieruchomy.)~ ~KORDIAN~(sam)~Światła nocy błyskają
 45   1, 3|       przy lampie.)~ ~LAURA~Dotąd Kordian nie wrócił, jedynasta biła. ~
 46   1, 3|     czytać.)~Słyszę tentent... to Kordian!... więc okno otworzę - ~
 47   2, 1|           w Londynie - wieczór... Kordian siedzi pod drzewem - wokoło
 48   2, 1|        dwie wieże Westminsteru.~ ~KORDIAN~Wyspę łąk porzucono na pałaców
 49   2, 1|        mój! pens za krzesło!... ~(Kordian daje szyling i nie przyjmuje
 50   2, 1|           lord siąść nie umie! ~ ~KORDIAN~Jakże więc lord siada? ~ ~
 51   2, 1|          to trzech pensów suma.~ ~KORDIAN~Dziękuję, bracie! będę korzystał
 52   2, 1|       zniosła. ~(Ściemnia się.)~ ~KORDIAN~Tam, gdzie gęstymi drzewy
 53   2, 1|     bankrut potępion wyrokiem. ~ ~KORDIAN~Dlaczegoż nie w więzieniu
 54   2, 1|           Mijasz się z prawem. ~ ~KORDIAN~Nędzny!... ~ ~DOZORCA~Pan
 55   2, 1|       widze we łzach mokną... ~ ~(Kordian odchodzi.)~ ~Dover. KORDIAN
 56   2, 1|       Kordian odchodzi.)~ ~Dover. KORDIAN siedzi na białéj kredowéj
 57   2, 1|         pod tytułem: Król Lear...~KORDIAN~(czyta.)~"Chodź! oto szczyt,
 58   2, 1|           widać piękną okolicę. - Kordian i Wioletta, młoda i piękna
 59   2, 1|          młoda i piękna Włoszka~ ~KORDIAN~Duszo! niechaj ci włosy
 60   2, 1|   WIOLETTA~Puść mię! omdlewam. ~ ~KORDIAN~Luba! gdy padasz omdlona,~
 61   2, 1|         czyż wątpisz, szalony? ~ ~KORDIAN~Wierzę! na koralowych ustach
 62   2, 1|             WIOLETTA~Szkoda!...~ ~KORDIAN~Perły po twoich piersiach
 63   2, 1|            rozprysnę się cała. ~ ~KORDIAN~(coraz zimniéj, i z większém
 64   2, 1|     wierném sercem Wioletty... ~ ~KORDIAN~Luba! gdzieś na północy
 65   2, 1|           niewczesną zgryzotą. ~ ~KORDIAN~Droga! gdybym pałace mógł
 66   2, 1|        caro,~Co się to znaczy? ~ ~KORDIAN~U drzwi stoją wierzyciele! ~
 67   2, 1|       brylanty... gdzie klucze?~ ~KORDIAN~Stój! stój, moje życie! ~
 68   2, 1|            zabrał mi klejnoty! ~ ~KORDIAN~Zabijasz mię, kochanko,
 69   2, 1|            nędza mię czeka!... ~ ~KORDIAN~Mnie zaś koń mój czeka. ~ ~
 70   2, 1|    WIOLETTA~Jedź z diabłem!... ~ ~KORDIAN~Droga moja nie nazbyt daleka,~
 71   2, 1|       Wychodzą.)~Droga publiczna. Kordian na koniu, za nim Wioletta,
 72   2, 1|            koń ślizga się i pada, Kordian zsadza z konia Wiolettę.~ ~
 73   2, 1|   Wiolettę.~ ~WIOLETTA~Cóż to? ~ ~KORDIAN~Nic... koń rozkuty upadł. ~ ~
 74   2, 1|          WIOLETTA~Koń rozkuty? ~ ~KORDIAN~To nic... Kazałem słabo
 75   2, 1|         gniewem)~Wężu Adamowy! ~ ~KORDIAN~Ewo moja! Adama zastąpią
 76   2, 1|   pragnienie!... ~(Odbiega drogą, Kordian siada na konia i patrzy
 77   2, 1|           z uśmiechem wzgardy.)~ ~KORDIAN~Prawdziwie ta kobieta kocha
 78   2, 1|           głośno:~ ~SZWAJCAR~Graf Kordian, Polak!~ ~PAPIEŻ ~Witam
 79   2, 1|       Sobieskich.~(Wyciąga nogę - Kordian przyklęka i całuje.)~Polska
 80   2, 1|         chrapliwie)~Miserere!!!~ ~KORDIAN~W darze niosę ci, Ojcze,
 81   2, 1|         czczą cara i wierzą... ~ ~KORDIAN~Lecz garści krwawéj ziemi
 82   2, 1|   psałterza i radeł i sochy... ~ ~KORDIAN~(rzucając na powietrze garść
 83   2, 1|          PAPUGA~Alleluja!...~ ~ ~(Kordian odchodzi.)~ ~KORDIAN sam,
 84   2, 1|              Kordian odchodzi.)~ ~KORDIAN sam, z założonemi na piersiach
 85   2, 1|           igle góry Mont-Blanc.~ ~KORDIAN~Tu szczyt... lękam się spojrzeć
 86   2, 1|     Polska - działaj teraz!... ~ ~KORDIAN~(rzucając się na rodzinną
 87   3, 4|          z twarzy.)~ ~SPISKOWI~To Kordian! Kordian! Kordian! nie znasz
 88   3, 4|              SPISKOWI~To Kordian! Kordian! Kordian! nie znasz nas,
 89   3, 4|     SPISKOWI~To Kordian! Kordian! Kordian! nie znasz nas, Kordianie!...~
 90   3, 4|          Wszyscy demaskują się... Kordian rzuca wzrok dokoła, zamyśla
 91   3, 4|    wznosząc głowę mówi zwolna.)~ ~KORDIAN~Pośród szlachetnych, Kordian
 92   3, 4|      KORDIAN~Pośród szlachetnych, Kordian zwyciężcą zostanie. ~Wy
 93   3, 4|         on myśli i serce pokaże. ~Kordian ma wartę w zamku téj nocy...
 94   3, 4|           téj nocy... słyszycie? ~Kordian ma wartę w zamku w nocy... ~(
 95   3, 4|          rozrządzenia próżny". ~ ~KORDIAN~(opiera się o ołtarz i patrzy
 96   3, 4|        się wszyscy w milczeniu... Kordian stoi oparty o ołtarz, pogrążony
 97   3, 4|              PREZES~Kordianie !~ ~KORDIAN~(obraca się i mówi z obłąkaniem
 98   3, 4|         Oh! ja nie mam. dzieci!~ ~KORDIAN~Nie masz? a włos twój biały
 99   3, 4|          zmroził sumnieniem... ~ ~KORDIAN~Ha! stary!~Kładziesz zbrodnią
100   3, 4|     oczach dziwne obłąkanie... ~ ~KORDIAN~To nic, starcze... To włos
101   3, 4|          od przyrzeczeń słowa. ~ ~KORDIAN~Raz, dwa, trzy, broń na
102   3, 5|           sypialnéj komnaty cara. Kordian oparty na bagnecie karabinu.
103   3, 5|           karabinu. Różne widma.)~KORDIAN~(idąc naprzód z karabinem)~
104   3, 5|            mówię biciem serca. ~ ~KORDIAN~Nikogo nié ma,~Ktoś gada... ~ ~
105   3, 5|        gdzie ja palcem wskażę. ~ ~KORDIAN~Palca twego nie widzę, lecz
106   3, 5|        pod sobą. ~Pękła żmija. ~ ~KORDIAN~Jezus Maryja!!!~(Przeciéra
107   3, 5|           OBIE WŁADZE ~Stój!...~ ~KORDIAN~Puśćcie! Boska cięży na
108   3, 5|              a księżyc świeci! ~ ~KORDIAN~(patrząc do gabinetu konferencyjnego)~
109   3, 5|              Skąd on? i na co? ~ ~KORDIAN~Skąd? i na co ten człowiek? ~ ~
110   3, 5|         Chyba za drugi wiek!...~ ~KORDIAN~Jeśli nie zmyjesz wodą z
111   3, 5|      siebie - bo tam u podwoi...~(Kordian obraca się.)~ ~IMAGINACJA~
112   3, 5|   grubiejący pień się wlewa... ~ ~KORDIAN~Widzą! słyszą! drzewa... ~ ~
113   3, 5|          okna, na ciemną ulicę! ~(Kordian patrzy przez okno.)~ ~IMAGINACJA~
114   3, 5|          trumien!~Wejść muszą. ~ ~KORDIAN~Gdzie idą? ~ ~IMAGINACJA~
115   3, 5|          idą? ~ ~IMAGINACJA~Tu.~ ~KORDIAN~Czy cara trumnami uduszą?~ ~
116   3, 5|          IMAGINACJA~Widziałeś? ~ ~KORDIAN~Widziałem! ~ ~STRACH~Co
117   3, 5|        STRACH~Co on tam robił? ~ ~KORDIAN~Co on tam robił? ~ ~DIABEŁ ~
118   3, 5|           wszystkie strony?... ~ ~KORDIAN~(z przerażeniem)~Słyszę -
119   3, 5|         okno bije... rozbija...~ ~KORDIAN~Jezus! Maryja!~ ~IMAGINACJA~
120   3, 5|        Wracaj, tu czarta dom...~ ~KORDIAN~Pójdę mimo diabłów głosy, ~
121   3, 5|    Kordiana, który oczy otwiera.)~KORDIAN~(z obłąkaniem)~Z pochodnią
122   3, 5|         słowo krótkie... brat? ~ ~KORDIAN~Blady jak chusta~Car spi...
123   3, 6|         niektórzy chodzą wolno. - Kordian leży na łóżku w gorączce.
124   3, 6|       Siada na łóżku Kordiana.)~ ~KORDIAN~Ktoś ty jest? brat mój?
125   3, 6|      DOKTOR~Jestem zapaleńcem. ~ ~KORDIAN~Musiałeś się więc chyba
126   3, 6|         zamknięty w sztylecie. ~ ~KORDIAN~Daj mi pić... mam gorączkę...
127   3, 6|           mocno! mocno! mocno! ~ ~KORDIAN~Natężyłem... Znam ciebie... ~ ~
128   3, 6|    sypialnéj cessarza komnaty. ~ ~KORDIAN~Cóż tam robiłeś? ~ ~DOKTOR~
129   3, 6|            polewałem kwiaty... ~ ~KORDIAN~Co? owe drzewa pełne uszu,
130   3, 6|       trzcinach grać się uczą. ~ ~KORDIAN~Czemu twoje wyrazy tak brzęczą
131   3, 6|        ludzi popycha do bitwy. ~ ~KORDIAN~Nie chcę... za głośna będzie,
132   3, 6|         wroga, drugim siebie...~ ~KORDIAN~Wszak potrzeba bić wrogów? ~ ~
133   3, 6|  wieszczów gromowładne plemię. ~ ~KORDIAN~Nie - to nie tak... inaczéj...
134   3, 6|        ginie, bo poeta spiewa. ~ ~KORDIAN~Głupiś! Mów co ze starych
135   3, 6|        Siedem chudych pożarło. ~ ~KORDIAN~Nie! to nie tak było... ~ ~
136   3, 6|     zapytaj potomka Mogołów... ~ ~KORDIAN~Mów o czém inném, Pismo
137   3, 6| poetycznym zapłonęły blaskiem. ~ ~KORDIAN~Czy ta roślina kwitnie?
138   3, 6|           DOKTOR~Już wschodzi. ~ ~KORDIAN~Wschodzi dopióro?~ ~DOKTOR~
139   3, 6|          przykryłem kuchennym. ~ ~KORDIAN~Dręczysz mię - nudzisz -
140   3, 6|           są trójcą - rozumem. ~ ~KORDIAN~Napełniłeś mi uszy oceanu
141   3, 6|           nikogo nie stworzył. ~ ~KORDIAN~Łżesz, podły! Każdy człowiek,
142   3, 6|           Wyda gliniany garnek.~ ~KORDIAN~Wyda wielkich ludzi!...~ ~
143   3, 6|       Gadasz wcale do rzeczy...~ ~KORDIAN~Słuchaj! powiedz szczerze, ~
144   3, 6|          się poświęcił za lud. ~ ~KORDIAN~Zwaryjował!... ~ ~DOKTOR~(
145   3, 6|          za lud się poświęcił! ~ ~KORDIAN~To waryjat!...~ ~DOKTOR~
146   3, 6|        rzucasz z ustnéj procy! ~ ~KORDIAN~To waryjaty oba! i tyś sam
147   3, 6|           cały nicości topielą.~ ~KORDIAN~Myślę. ~ ~DOKTOR~Więc świat
148   3, 6|        świat jest myślą twoją. ~ ~KORDIAN~Cierpię. ~ ~DOKTOR~Nie myśl. ~ ~
149   3, 6|               DOKTOR~Nie myśl. ~ ~KORDIAN~Nie mogę... ~ ~DOKTOR~Możesz,
150   3, 6|   będziesz świętym w Stambule. ~ ~KORDIAN~Szatanie!~Przyszedłeś tu
151   3, 6|          Glinę boską kruszę... ~ ~KORDIAN~Niechaj Bóg litościwy wyrwie
152   3, 6|           na śmierć i na męki! ~ ~KORDIAN~To głos ludzi, o! Boże,
153   3, 6|        plac Saski... ~(Wychodzi.)~KORDIAN~Gdzież on! ~ ~ŻOŁNIERZ ~
154   3, 7|          To daruję ci życie... ~ ~KORDIAN~Dzięki, książę! dzięki, ~
155   3, 7|             zające! ~Polaki!...~ ~KORDIAN~Niech mi konia podadzą... ~(
156   3, 7|           stół i łóżko drewniane. KORDIAN skazany na śmierć gada z
157   3, 7|  przystaję do cechu szatana... ~ ~KORDIAN~Grzegorzu, módl się za mnie. ~(
158   3, 7|          na kolana i modli się... Kordian klęka u stóp Księdza, ten
159   3, 7|       komu przekazać na ziemi? ~ ~KORDIAN~Nic.~ ~KSIĄDZ ~I nikogo
160   3, 7|           I nikogo na ziemi?...~ ~KORDIAN~Nikogo.~ ~KSIĄDZ ~Nie byliż
161   3, 7|         przyjaciołmi twemi?... ~ ~KORDIAN~Nikt.~ ~KSIĄDZ ~Tyś mi tego
162   3, 7|        nim, Boże! Wielki Boże! ~ ~KORDIAN~Nim zimne ciało do grobowca
163   3, 7|    chłodzie ~Posępna, blada... ~ ~KORDIAN~Niech ci pociech zdrojem~
164   3, 7|   czerwona płynie jak rubiny...~ ~KORDIAN~Nie wspominaj mi o tém.~ ~
165   3, 7|           to staremu kwiaty... ~ ~KORDIAN~Czy ty masz dzieci?~ ~GRZEGORZ~
166   3, 7|        GRZEGORZ~Oh! mam syna...~ ~KORDIAN~Czy żonaty? ~(Grzegorz daje
167   3, 7|          ochrzcij imieniem mojém, Kordian...~ ~GRZEGORZ~Panie,~Będę
168   3, 7|         na wnuczka: Kordianie! ~ ~KORDIAN~O! nie, tak nie nazywaj...
169   3, 7|        ubogi, ~Ja go będę nazywał Kordian... jeśli zbroił, ~Ja go
170   3, 7|           ty go nie zobaczysz? ~ ~KORDIAN~Boże! dziecka za imię ukarać
171   3, 7|        Głos matki wołać będzie... Kordian! Kordian! - długo... ~Dziécie
172   3, 7|          wołać będzie... Kordian! Kordian! - długo... ~Dziécie śmiechem
173   3, 7| zapłakanym.)~ ~KSIĄDZ ~Synu!...~ ~KORDIAN~Na jaką idę śmierć?... ~ ~
174   3, 7|          Grzegorz pada ma kolana. Kordian bierze w obie ręce jego
175   3, 7|         mówi przerywanym głosem.)~KORDIAN~Bądź zdrów - mój wierny -