Akt, Scena

  1 Stan      |            Mci Dobrodzieju!~~Wpajać w umysły prawidła zdrowe i
  2 Stan      |           Kiedy Rzeczpospolita była w poniżeniu, wśrzód powszechnego
  3 Stan      |         nieskazitelnie, oczekiwałeś w smutku i tęsknocie powstania
  4 Stan      |  najgorętsze serca mojego życzenia, w szczęściu bowiem ojczyzny
  5 Docz      |             i dręczą. Wady ludzkie, w całej swojej wystawione
  6 Docz      |             krajach zachęcane były.~W kraju wolnym, gdzie każdy
  7 Docz      |       zatrudniały się tym widokiem. W piśmie, które na publiczność
  8 Docz      |           naszego poety *:~Nigdy ja w szczególności nikomu nie
  9 Docz      |             osób najśmieszniejszych w komedii mojej, jakimi są
 10 Docz      |         znajdują się zupełnie takie w kraju naszym, lecz trzeba
 11 Docz      |     śmieszne zwyczaje i umieścić je w jednej osobie, ażeby wady
 12 Docz      |           wydatniejszymi i bijącymi w oczy uczynić; ażeby czytający
 13 Prze      |            pożytecznym; ganiłem, co w publicznym lub prywatnym
 14 Prze      |         mego chwile poświęcę pracy, w której użytek publiczny
 15    1, I   |               AGATKA~Potrzeba zajść w głowy~Z takimi natrętami!
 16    1, I   |            i żona Starosty przednia w swym gatunku.~Wszystkich
 17    1, I   |       Wszystkich znudziła, wzdycha, w ustawnym frasunku,~Zawsze
 18    1, I   |        narzeka; nie wiem, co siedzi w tej głowie!~Bóg dał piękny
 19    1, I   |      kładzie,~A całą noc się tłucze w dzikiej promenadzie ~Płacze,
 20    1, I   |              uciekł przelękniony,~A w ręku mym się został warkocz
 21    1, I   |        jestem państwu wierny,~Pilny w mych powinnościach, a choć
 22    1, I   |             bogatym.~Prawda, że się w podległym stanie urodziłem,~
 23    1, II  |        nieszczerze;~Trzeba wchodzić w uwagi, przyczyny, powody,~
 24    1, II  |           jeden Starosta, trzymając w ręku, mruczy pod nosem,
 25    1, II  |      Pamiętam, że trybunał sądziłem w Piotrkowie:~Kasztelan był
 26    1, II  |           Marszałka grałem wtenczas w karty;~Kazaliśmy dać wina,
 27    1, II  |             zdrowie Niemców, co się w owych bitwach bili~Otóż
 28    1, II  |         ustępować powinien krajowi.~W nieprzytomności jego cieszyły
 29    1, II  |            mieliż to rozumu i oleju w głowie?~Byliśmy potężnymi
 30    1, II  |           pił, nic nie robił i suto w kieszeni.~Dziś się wszystko
 31    1, II  |        Jeden ojczyzny całej trzymał w ręku wagę,~Powiedział: "
 32    1, II  |     nieszczęść naszych winą!~Gnijąc w zbytkach, lenistwie i biesiad
 33    1, II  |            każda przyjemna odmiana:~W księgach się tych dzikości
 34    1, II  |      dzikości wszystkich nauczyłeś,~W tych księgach, nad który,
 35    1, II  |  sentymentów nauczył i syna,~Często w zdaniach tatunię. swego
 36    1, II  |             PODKOMORZYNA~z żywością~W nieuczciwym go zdaniu nikt
 37    1, II  |            dokazywał wiele?~Raz się w tydzień odezwał lub we dwie
 38    1, II  |             Powinien wprzód myślić.~W kilku zważonych słowach
 39    1, II  |           rzecz jest skreślić~Niźli w rozwlekłej mowie, bez ładu
 40    1, II  |         zgodzić zdrowym,~Żeby poseł w urzędzie był dwa lata trwale?~
 41    1, II  |        naszych przyczyną się stało;~W nierządzie i letargu naród
 42    1, II  |       radził, lecz żeby się kłócił:~W nieładzie wszystko zastał,
 43    1, II  |          nieładzie wszystko zastał, w nieładzie porzucił.~Kraj
 44    1, II  |            potrzebować,~Te powinien w swym rządzie bez zwłoki
 45    1, II  |             przewrotnym nie dawał~I w zaczętej już pracy nigdy
 46    1, II  |             szczęśliwość powszechną w pamięci~I miłość własną -
 47    1, II  |      obietnice ja się tylko śmieję;~W tym rządzie skryta jakaś
 48    1, III | przeszkadzał mi zamknąć oko; jestem w strasznej feblesie, skoro
 49    1, III |           skoro będę lepiej, polecę w ręce kochanej kuzynki.~
 50    1, III |       śmieszności iść: torem.~Wlały w nie wiele nauk ich nauczycielki,~
 51    1, III |         nazbyt surowy.~Znajdują się w naszym kraju białogłowy,~
 52    1, III |         kochają,~Obywatelskie cnoty w synów swych wpajają.~Wdzieliśmy,
 53    1, III |            takimi sposoby~Niewiasta w wolnym kraju chwały dostępuje.~
 54    1, III |          szczęściu,~Nie znajdują go w ciszy i słodkim zamęściu;~
 55    1, III |    słuchałem,~Lecz się przyznam, że w duchu serdecznie się śmiałem~
 56    1, III |         gadali.~Dziś spytaj chłopca w szkołach prosto, niezawile:~
 57    1, III |             ich cnoty, strzeże się, w czym błądzą;~Przez takową
 58    1, III |          zasłonę rozdziera.~A jeźli w dalszym wieku zwiedzi obce
 59    1, III |         zdaniem...~ STAROSTA~Miałem w tym tę przyczynę...~ PODKOMORZY~
 60    1, III |          klucz na Ukrainie,~Zastawę w Sondomirskiem i dworek w
 61    1, III |            w Sondomirskiem i dworek w Lublinie;~I tak silnym powabom
 62    1, III |              i ca mi to szkodzi,~Że w myślach zatopiona, po miesiącu
 63    1, III |            swoje zabawy,~Bo gdy ona w ustroniu rozwodzi swe żale,~
 64    1, III |             swe żale,~Ja sobie gram w warcaby albo tytuń palę,~
 65    1, III |          rzeczy bierze.~Temu dworek w Lublinie i nad Wisłą włości~
 66    1, IV  |            Teresa pocałowawszy ojca w rękę kłania się Podkomorzemu
 67    1, IV  |            miałażeś wygodę?~ TERESA~W tym tak zacnym domu~Na wygodzie,
 68    1, IV  |             dobre skłonności natura w nią wlała,~W oczach naszych
 69    1, IV  |      skłonności natura w nią wlała,~W oczach naszych w urodę i
 70    1, IV  |             wlała,~W oczach naszych w urodę i cnoty wzrastała.~
 71    1, IV  |           przecie i pomoc, i wygoda w domu,~Bo czy to w trybunale
 72    1, IV  |            wygoda w domu,~Bo czy to w trybunale sprawę poforsować,~
 73    1, V   |         Schowana z nim w- tym domu, w latach mych dziecinnych~
 74    1, 1   |            daruje,~Że się przed nią w zbryzganym fraku prezentuję.~
 75    1, 1   |   SZARMANCKI~Nieszczęście: wzdłuż i w poprzek zbiegłem knieję
 76    1, 1   |             na drogę,~Raptem utkwił w zagonie i wywichnął nogę.~
 77    1, 1   |         SZARMANCKI~Od pierwszego go w Anglii kupiłem pikiera ,~
 78    1, 1   |       pikiera ,~Był to pierwszy koń w świecie; co nie ma przykładów,~
 79    1, 1   |           szukać podobnego.~ TERESA~W tak chwalebnym zamyśle,
 80    1, 1   |          nie próbowała.~ SZARMANCKI~W Anglii wszystkie panny~Czy
 81    1, 1   |         teraz na wiosnę, bawiąc się w Warszawie,~Kasztelance jednego
 82    1, 1   |             znalazła twe szczęście.~W każdym razie uprzedzać będę
 83    1, 1   |            i lato siedzieć będziemy w Warszawie,~Będziesz zawsze
 84    1, 1   |              Nareszcie, żebyś nawet w meblach była wzorem,~Sklep
 85    1, 1   |             TERESA~Przyznaję, że ma w sobie łudzące powaby,~Lecz
 86    1, 1   |           nad przepych przekładam~I w modach, i w Warszawie szczęścia
 87    1, 1   |            przekładam~I w modach, i w Warszawie szczęścia nie
 88    1, VIII|             Są to chimery; na dzień w łóżku leżeć rada;~Kiedy
 89    1, VIII|            się śpieszy! już wjeżdża w ulicę.~ PODKOMORZYNA~Z radości
 90    1, VIII|           boku~Radość i pomieszanie w sercu mym powstaje~ STAROSTA~
 91    1, VIII| PODKOMORZYNA~z radością~Już wjeżdża w bramę, bieżmy naprzeciwko
 92    1, IX  |     największy mam powód wesela.~Że w synu moim widzę już obywatela,~
 93    1, IX  |            opędził wiek siwy,~Żyłem w ucisku, ani byłem tak szczęśliwy;~
 94    1, IX  |          Naród, niegdyś tak sławny, w ucisku trzymały;~Dziś koniec
 95    1, IX  |         klęskom, legnę spokojny już w grobie;~Gdy zostawię ojczyznę
 96    1, IX  |             zostawię ojczyznę i was w lepszej dobie.~ WALENTY~
 97    1, IX  |              Jeźlim się nienagannie w urzędzie sprawował,~Winienem
 98    1, IX  |         Prawidłom, co z dzieciństwa w serce mi wpajałeś,~Żebym
 99    1, IX  |       urodził,~Te lipy, pod którymi w dzieciństwie się chłodził;~
100    1, IX  |           zbliżają chwile pożądane,~W których uściska ojca i matkę
101    1, IX  |       WALERY~A z braci mych żadnego w domu nie zastałem?~ PODKOMORZY~
102    1, IX  |    ściągnęła brygada;~A śrzedni zaś w cywilnej komisji zasiada.~
103    1, IX  |             Tęskno mi bez nich, ale w tym chlubę znajduję,~Ze
104    2, I   |        godzin już kilka upływa,~Jak w radości, bojaźni, niepewna,
105    2, I   |            Te serce trosków pełne i w ustawnym drżeniu,~Wśrzód
106    2, II  |            Mógłżeś wątpić? Uczucia, w dzieciństwie powzięte,~Dochowałam
107    2, II  |            Niejedną z nich równałem w sercu moim z tobą -~Tymeś
108    2, II  |             Tymeś się szacowniejszą w oczach mych stawała.~ TERESA~
109    2, II  |           Ty mię kochasz, to dosyć. W układach swych dziwni,~Ojciec
110    2, II  |            się mą kryłam.~Ukradkiem w nocy pas ten dla ciebie
111    2, III |             Lecz nie wydrą pociechy w sercu mym stroskanym~I słodkiego
112    2, IV  |             z wielkim halsztukiem i w fraku eleganckim rzuca się
113    2, IV  |  przypomnieć tej przyjaźni świętej,~W młodych leciech w konwikcie
114    2, IV  |          świętej,~W młodych leciech w konwikcie tak czule powziętej~
115    2, IV  |             to? lato całe strawiłem w stolicy:~Nigdzie nie spotkać?~
116    2, IV  |   Kolsonowej najwięcej-m przebywał,~W ulicy Ujazdowskiej. Wpośrzód
117    2, IV  |          Prawdziwie, już nie mogłem w ojczyźnie usiedzieć:~Najprzód
118    2, IV  |            Najprzód ojciec mi kazał w sprawach się swych biedzić,~
119    2, IV  |          dobra niż pilnować sprawy.~W roku zdało mu się oddać
120    2, IV  |      sekretu.~Dalej, próbując mojej w żołnierce ochoty,~Nabył
121    2, IV  |            Nabył dla mnie chorągiew w rejmencie piechoty;~I to
122    2, IV  |            Toś się waćpan podówczas w Paryżu znajdował?~Gdy rewolucja ,
123    2, IV  |             WALERY~Właśnie wtenczas w tym kraju zostać się godziło,~
124    2, IV  |             i trudy:~Nie uwierzysz, w Paryżu jakie teraz nudy.~
125    2, IV  |        rozsądku,~Na warcie strzegli w mieście dobrego porządku .~
126    2, IV  |             tylko niedziele~Bawiłem w Anglii: srodze powietrze
127    2, IV  |              guziki,~Kursa koni! to w świecie najlepsza ustawa!~
128    2, IV  |           Co to za widowisko! człek w głowę zachodzi,~Nie możesz
129    2, IV  |         Przegrał niezmierny zakład. W zapalczywym gniewie~Chciał
130    2, IV  |  zapalczywym gniewie~Chciał koniowi w łeb strzelić; przypadam
131    2, IV  |         sczesawszy wonną,~Wsiadłszy w mą karyjolkę alboli też
132    2, IV  |         Łajałem wraz z drugimi sejm w Saskim Ogrodzie:~Wypiłem
133    2, IV  |         niechcenie~Umiesz wzbudzać, w kobietach najtkliwsze płomienie.~
134    2, IV  |        ochraniać kobiety,~Wierz mi, w ich oczach żadnej nie znajdziesz
135    2, IV  |            zalety ~Chciej się tylko w mej szkole cokolwiek przećwiczyć,~
136    2, V   |    SZARMANCKI~Pokaż no!~Kozak szuka w szarawarach i wyciąga portrety,
137    2, V   |             Bohu, nie znaju .~Szuka w szarawarach i za cholewami;
138    2, V   |           drugi portret~Ten portret w dezabilu i w nocnym negliżu ~
139    2, V   |            Ten portret w dezabilu i w nocnym negliżu ~Francuzka
140    2, V   |      Francuzka na wyjezdnym dała mi w Paryżu.~Bierze jeden po
141    2, V   |              A to wachlarz kuzynki, w tym zamknięciu złotym.~Listy
142    2, V   |            letkości staje.~Zaraz go w liczbę swoich niewolników
143    2, V   |          Niech ten sekret na zawżdy w piersiach twych spoczywa,~
144    2, V   |       Powiedz, oddaj go zaraz, albo w tym żelazie~Znajdziesz koniec
145    2, VI  |             Starościna~~STAROŚCINA ~w dezabilu i z miną omdlewającą~
146    2, VI  |          patrząc na Walerego, który w pomieszaniu~Cóż to? Waćpan
147    2, VII |       wszystko mu odkryję.~Widzisz, w jakich suspirach i tęsknocie
148    2, VII |             perte cruelle , o Boże! W kwiecie mej młodości~Kochałam
149    2, VII |            przestrzegł, mieszkający w niebie~O, ty nielitościwy!
150    2, VII |               Tak podobny do boyów, w powozie stojący,~Przelatywał
151    2, VII |            wola.~Amorki duszę jego, w elizejskie pola~Przeniósłszy,
152    2, VII |    młodzieniec jak ty, Szambelanie!~W cóż się teraz obrócą piękne
153    2, VII |    łańcuszki i złote obrączki?~Ach, w cóż się twoja czuła kochanka
154    2, VII |        STAROŚCINA~Ja zaś całe życie~W plentach i gorzkich żalach
155    2, VII |      STAROŚCINA~Tą śmiercią omylona w najtkliwszym wyborze,~Le
156    2, VII |           jours chciałam przepędzić w klasztorze~I zostać bernardynką.
157    2, VII |         jęczeć nie umie.~A kiedy ja w najtkliwszym jestem rozkwileniu.~
158    2, VII |        SZARMANCKI~Zamiast romansów, w których czułość i zabawa,~
159    2, VII |        Teresa już jego.~ SZARMANCKI~W waćpani ja ręce~Składam
160    2, VIII|    Starościanka musi dać swe włosy:~W czułych tandresach słodkie
161    2, IX  |     Sądziłem, że gore~Albo że które w domu zemdlało lub chore,~
162    2, IX  |             głowę,~Te was przenoszą w jakieś dziwaczne krainy~
163    2, IX  |          choć nie ma przyczyny.~Nie w takim matki nasze bałamuctwie
164    2, IX  |        Przędły, piekły pierniki lub w krosienkach szyły,~Były
165    2, IX  |          STAROŚCINA~Jamais!on sobie w małej kabance  osiędzie,~
166    2, IX  |             quoi bon les richesses? W cichej solitudzie~Żyć będą,
167    2, IX  |           takimi potrawy,~To pewnie w krótkim czasie oboje wychudną,~
168    2, IX  |     pojałowiały, spustoszały lasy~I w polu tego roku zupełnie
169    2, IX  |           Mon coeur! jesteś podobno w niedobrym humorze;~Mam cię
170    2, IX  |         przeciw kabanki, coś mi dał w boskiecie ~Gdzie sobie przesiaduję
171    2, IX  |             przesiaduję na wiosnę i w lecie,~Jest karczma z młynem,
172    2, IX  |            Jest karczma z młynem, a w niej szynkuje Żyd brzydki...~
173    3, I   |            dała,~Gdybym ją choć raz w życiu szczęśliwą widziała!~
174    3, I   |           przychylne,~Ale szczęście w tym życiu tak zwodne, tak
175    3, II  |           Ciż sami i Walery~~WALERY~w głębi teatru~Żalem obciążony,~
176    3, II  |        Żalem obciążony,~Jakże stanę w jej oczach, smutny, obwiniony!~
177    3, III |       smutnym mym stanem:~Nie byłem w pierwszym razie czucia mego
178    3, III |            i szanować, ~Tłumiąc żal w sercu moim, który mię przenikał, ~
179    3, III |          rzut oka zapłaca.~Ach, gdy w sercu nie zgasły cnotliwe
180    3, III |         rękę moją dała nieodzownie.~W tym okropnym przymusie jak
181    3, III |           Jeźli trwać dłużej będzie w swojej surowości.~A jeźli
182    3, IV  |        nadzieje moje,~Ze łącząc was w przyszłości związkami wiecznymi, ;~
183    3, IV  |        ujrzę szczęśliwymi!~Cnotliwe w was skłonności nie były
184    3, IV  |     zwyczajne,~Co surowością ufność w dzieciach wytępiają;~Wasze
185    3, IV  |          wspomni, że jest ojcem, że w twoim zamęściu~Winien najprzód
186    3, IV  |             Nie opuszczę was pewnie w tak smutnej potrzebie.~Słychać
187    3, IV  |          ojcem nieśmiałość!~Przykro w swych dzieciach wzbudzić
188    3, V   |           zmykasz,~Przechadzasz się w zamysłach, ud ludzi unikasz!~
189    3, V   |             unikasz!~Może jeszcze i w domu komponujesz mowy?~Cóż
190    3, V   |       gotowy?~Z zgrozą~Godziłoż się w tym rządzie o sukcesji gadać?~
191    3, V   |            gorszyć jeszcze naród, i w tym się go badać?~ WALERY~
192    3, V   |      świadkiem byłem.~Pamiętam, gdy w Radomiu trybunał sądziłem,~
193    3, V   |             chcieć jarzmem uciskać!~W tym przypadku, pytam się,
194    3, V   |           nim nastaje:~Wszystko się w spokojności jak wprzódy
195    3, V   |         nikt się nikomu nie skłoni;~W elekcji każdy swego kandydata
196    3, V   |            nami, tę wioskę weź niby w dzierżawę";~Drugi, żebym
197    3, V   |        stratą.~Niech naród decyduje w zjazdach sejmikowych;.~My
198    3, V   |        dzieci razem wychowane.~Dziś w słowie jego nową znajduję
199    3, V   |         nierada widzieć dzieci tych w ucisku:~Kochali się z dzieciństwa;
200    3, V   |       szedłem dawniej z waćpaństwem w niejakieś umowy,~Lecz nie
201    3, V   |         słowy.~Naówczas ich fortuna w lepszym była stanie~Dziś
202    3, V   |          STAROSTA~U waćpana maksymy w najpierwszym są względzie,~
203    3, V   |        człeka takiego za zięcia,~Co w zdaniach swoich ze mną ustawnie
204    3, V   |       Dobrodzieju! niepokój miałbym w domu wieczny:~Rząd nasz
205    3, VI  |           męża chłopca najczulszego w świecie. ~ STAROSTA~Co tam
206    3, VI  |         kończyć pragnie, indult już w kieszeni.~Ksiądz kanonik
207    3, VI  |             złączą związki,~Wchodzą w jakieś umowy, w jakieś obowiązki,~
208    3, VI  |             Wchodzą w jakieś umowy, w jakieś obowiązki,~Że się
209    3, VI  |       mlekiem karmić tylko będą,~Że w jakiściś kabance nad rzeką
210    3, VI  |     bassesse! ! ja jej nie pojmuję!~W żadnym romansie rzecz się
211    3, VI  |       najczulsze serca mego dzięki!~W radość zamieniasz srogą
212    3, VI  |    oglądając się~Śliczny mi prałat! w targi chciał wchodzić o
213    3, VI  |          przyznaczyły nieba;~Walery w sercu moim wzbudził miłość
214    3, VI  |          tkliwą,~Z nim jednym tylko w świecie mogę być szczęśliwą.~
215    3, VI  |          rozpaczą przejęta,~Niechaj w posępnych murach klasztoru
216    3, VI  |          mnie szczęście mych dzieci w najpierwszym jest względzie.~
217    3, VI  |             nad wszystkie dostatki:~W mężu wzajemność, we mnie
218    3, VI  |          doznaje słodyczy, ~Niesmak w nim i niezgoda najczęściej
219    3, VI  |             Szczęścia szukać należy w spokojnej mierności,~W tej
220    3, VI  |       należy w spokojnej mierności,~W tej dobranej umysłów i serca
221    3, VI  |            dzieci nasze czeka,~Jest w twoim ręku, niech się dłużej
222    3, VI  |              Na boku~Choć nierad, i w tym muszę mej żonie dogodzić;~
223    3, VI  |          gdy takie szczęście ma się w tym znajdować.~Ja tylko
224    3, VI  |              Synów wezmę do siebie, w ustroniu osiędę,~Nauk, rządu,
225    3, VII |       człowiek poczciwy,~Ja dwakroć w dniu dzisiejszym sądzę się
226    3, VII |        przyłożyć.~Wszak wszyscy, co w obrębie mej włości mieszkacie,~
227    3, VII |          dzieciach pierwsze miejsce w sercu moim macie;~Słodko
228    3, VII |             nasi byli szczęśliwymi.~W dobrej i złej przygodzie
229    3, VII |         Ukłoniwszy się wprzódy, idą w pierwszą parę;~Jak zaś dobrze
230    3, VII |              STAROŚCINA~Nie jest to w mej sile,~Nie lubię tego
231    3, VII |             mego dopełnia życzenie;~W nim wszyscy znajdziem szczęścia
232    3, VII |          krajowi,~Cnotliwie wszyscy w zgodzie i jedności żyli~
233    3, VII |    Zakończono dnia 7 listopada 1790 w Warszawie~ ~