„Sve sto dise hvali Gospoda!
Aliluja!"
(Psalam 150, 6)

Pravoslavni stanovnici u primorskim gradovima i na dalmatinskim ostrvima srecu se jos u ranom srednjem veku. Bili su to uglavnom pravoslavni Grci, a kasnije u XIV, XV i XVI veku, postoje i kolonije Srba.

U XIV veku, osnovana su tri srpska manastira: Krupa (1317), Krka (1350) i Dragovic (1395), koji postaju duhovna sredista, kulturna stecista i nacionalna zborista srpskog naroda u Dalmaciji.

Manastir Krupa sa crkvom Uspenja Presvete Bogorodice nalazi se ispod krsevitog Velebita, na zaravni gde se recica Krupa uliva u Zrmanju. Ovaj manastir osnovali su u vreme kralja Milutina kaludjeri koji su izbegli iz Bosne, iz istoimenog manastira, koji se nalazio na uscu reke Krupe u Vrbas.

Manastir Krku, sa hramom Svetog Arhangela Mihaila, osnovao je 1350. godine kaludjer Ruvim, a ktitor je bila Jelena, sestra cara Dusana i udovica bana Mladena II Subica.

Treci manastir, manastir Dragovic, podigli su pravoslavni Srbi sa svojim kaludjerima koji su, posle Kosovske bitke, izbegli iz Srbije i Bosne u dalmatinske krajeve. Manastir je podignut na reci Cetini, nedaleko od Vrlike. Ovo mu je trece staniste. Smisljenim formiranjem vestackog jezera Peruca 1954. godine, drevni manastir Dragovic je, zajedno sa srpskim selima koja su se nalazila nizvodno uz samu reku Cetinu, potopljen, a srpski zivalj iseljen.

Od XVI veka, kada su ojacala srpska naselja u Dalmaciji, Pecka patrijarsija je poverila dabrobosanskom mitropolitu na upravu ove prostore. Oni su, kao „egzarsi cele Dalmacije", poveravali duhovno staranje nad Srbima Dalmatinske krajine arhimandritima manastira Krke. Kada je, 1718. godine, cela Dalmacija pala pod mletacku upravu, Srbima u Dalmaciji nametnuta je crkvena vlast Filadelfijske arhiepiskopije. Novoj vlasti srpski pravoslavni zivalj se snazno odupreo zbog toga sto je ova arhiepiskopija prihvatila uniju sa Rimokatolickom crkvom. Srbi nisu hteli da priznaju unijatskog arhiepiskopa i zahtevali su da dobiju arhijereja iz svoga roda i svoje Crkve, Pecke patrijarsije.

Posle Pozarevackog mira, 1718. godine, Srpskom crkvom u Dalmaciji upravljao je jedno vreme Savatije Ljubibratic, izbegli hercegovacki mitropolit. Vladiku Savatija nasledio je njegov sinovac Stefan Ljubibratic, koga je mletacka vlast prognala 1722. godine.

Sprecavani da redovnim putem dobiju svog duhovnog poglavara, predstavnici pravoslavnog svestenstva i srpskog naroda izabrali su 1750. godine za svog episkopa uglednog protopopa Simeona Koncarevica, coveka siroke kulture i crkvene predanosti. Po odobrenju peckog patrijarha, Simeona je rukopolozio dabrobosanski mitropolit sa dvojicom episkopa. Kao narodni tribun i rodoljub, vladika Simeon je 1753. godine proteran iz Dalmacije, i od tada je proslo mnogo vremena dok Srbi u Dalmaciji nisu dobili svoga vladiku. Tek pod francuskom vlascu, odobreno je pravoslavnim Srbima da organizuju crkveni zivot i imaju svoga episkopa. Posle tog odobrenja, za dalmatinskog episkopa postavljen je izbegli hercegovacki mitropolit Benedikt Kraljevic (1810–1829). Odlaskom Francuza, vladika Benedikt se pod snaznim pritiskom austrijske vlasti i Rimokatolicke crkve priklonio uniji. Pravoslavni srpski narod to nije prihvatio, i vladika Benedikt Kraljevic je morao da se povuce sa episkopskog trona.

Dolaskom vladike Josifa Rajacica (1829–1834) i ulaskom Dalmatinske eparhije u sastav Karlovacke mitropolije, polozaj Srpske crkve u tim prostorima se normalizuje. Zauzimanjem vladike, otvorena je 1833. godine Bogoslovija u Sibeniku, koja je 1841. godine, zajedno sa sedistem eparhije, premestena u Zadar. Posle episkopa Rajacica, na tron Dalmatinske eparhije dolaze ugledni arhijereji: Pantelejmon Zivkovic (1834–1835), Jerotej Mutibaric (1843–1853), Stefan Knezevic (1853–1890) – predani borac za narodna i crkvena prava Srba u Dalmaciji. Njega je nasledio umni Nikodim Milas, ponos bogoslovske nauke, posebno kanonskog prava i crkvene istorije. Dimitrije Brankovic je bio vladika dalmatinski od 1913. do 1918. godine.

Od 1874. do 1918. godine, Dalmatinska eparhija je bila zajedno sa Bokokotorskom u sastavu Bukovinsko-dalmatinske mitropolije. Prilikom ujedinjenja delova Srpske crkve posle Prvog svetskog rata, usla je u sastav ujedinjene Srpske patrijarsije. Kako je tada Zadar pripao Italiji, episkopsko sediste je vraceno u Sibenik.

Posle ujedinjenja Srpske crkve, dalmatinski episkopi su bili: Danilo Pantelic (1921–1927), Maksimilijan Hajdin (1928–1931) i Irinej Djordjevic, koga su italijanske okupacione vlasti internirale u Italiju, u jedan od logora u okolini Firence. Vladika Irinej je oslobodjen tek posle kapitulacije Italije, a posle Drugog svetskog rata odlazi u Ameriku, pa potom u Englesku gde je i umro.

Dalmatinska eparhija je u posleratnom periodu dozivela duhovnu obnovu u vreme episkopa Stefana (Boce) (1959–1978) i Nikolaja (Mrdje) (1978–1992). Istorijski je od velikog znacaja obnova Bogoslovije u manastiru Krki, zaslugom vladike Stefana, a velikim zalaganjem vladike Nikolaja podignuta je i nova zgrada bogoslovskog ucilista u manastiru. Na tronu Dalmatinske eparhije od 1992. godine nalazi se vladika Longin (Krco).

U Drugom svetskom ratu, pored hapsenja i suzanjstva vladike Irineja, stradalo je 27 svestenosluzitelja, 22 svestenika i 5 monaha. Tokom ratnih godina (1941–1945), na prostorima Dalmatinskog vladicanstva unisteno je 17 crkava, a ostecene su 23. Stradala su i 2 manastira i 18 parohijskih domova, a 12 crkvenih objekata je tesko osteceno. Unisteno je 49 arhiva i 30 crkvenih biblioteka.

U ratu 1991–1995. godine, u Dalmatinskoj eparhiji sruseno je 14, a osteceno 45 hramova. Porusene su crkve u mestima: Brocanac, Glavina Donja (kod Imotskog), Dabar, Zemunik Donji, Kasic, Skradin, Crno kod Smokovica, Susci. Jedan parohijski dom je unisten, a 13 je osteceno.

U jednom od izvestaja sa podrucja ove eparhije kaze se: „Sa velikim bolom i tugom izvestavamo Vas da je sveti hram Uspenja Presvete Bogorodice u Imotskom Glavina Donja, nocas 29. 10. 1991. godine u 1 c., miniran i porusen. Unisten je ikonostas sa neprocenjivom vrednoscu. Vrata su raznesena u parcice. Podne kamene ploce izletele su iz svojih lezista, prozori su poispadali, zidovi popucali, krov je rastresen…." Tokom 1992. godine, ova crkva je srusena do temelja.

Hrvatskom agresijom na Republiku Srpsku Krajinu, operacijom „Oluja" avgusta 1995. godine, srpski narod je prognan, a njegove svetinje opljackane, oskrnavljene i unistene. Ovo je jedina eparhija Srpske pravoslavne crkve na podrucju bivse Jugoslavije koja nema nijedno svesteno lice (novembar 1996). I posle potpisivanja Dejtonskog sporazuma, minirana je oktobra 1996. godine crkva Svete Nedelje u Karinu, i demoliran hram u Obrovcu.

Sibenik

Saborna crkva Uspenja Presvete Bogorodice – podignuta 1810. Ikonostas delo slikara Alekse Lazovica 1827. godine. Nepoznato lice, za vreme bogosluzenja pred vernicima, uslo u hram i razbilo veliki polijelej (luster) (1991–1993).

Eparhijska rezidencija. Ostecena mitraljeskom vatrom. Prema izvestaju nadleznih crkvenih vlasti, provaljena, opljackana i demolirana. Na nekoliko mesta prokisnjava, tako da je pao plafon na vise mesta (1991–1993) (Izvestaj br. 10/96 od 24. septembra 1996).

Parohijski dom provaljen i delom opljackan u decembru 1992. godine.

Baljci

Crkva Rodjenja Svetog Jovana Krstitelja – podignuta 1730. godine. Obnovljena 1976. godine. Ostecen krov i juzna fasada (1991–1993).

Benkovac

Crkva Rodjenja Svetog Jovana Krstitelja – podignuta 1875, na mestu starije iz 1590. godine. Ikonostas iz XIX veka. Crkva delimicno ostecena (1991–1993). Provaljena avgusta 1995. godine. Parohijski dom iz XVI veka. U XVIII veku sluzio kao rezidencija dalmatinskog episkopa i pisca Simeona Koncarevica. Provaljen i demoliran od hrvatske vojske avgusta 1995. godine. Dva parohijska doma provaljena i opljackana avgusta 1995. godine.

Bilisani

Crkva Rodjenja Svetog Jovana Pretece – podignuta 1860. godine. Ikonostas iz iste godine, delo slikara Cukara. Provaljena i demolirana (1991–1995).

Biljane Gornje

Crkva Svetog velikomucenika Georgija – gradjena u dve faze: prva, druga polovina XIV veka; druga, 1537. godine. Granatirana od hrvatske vojske (1991–1993).

Biovicino Selo

Crkva Svetih apostola Petra i Pavla – sagradjena 1524, obnovljena 1710. godine. Na ikonostasu se nalaze poznate „Busoviceve carske dveri" iz 1704. godine. Provaljena i demolirana avgusta 1995. Parohijska kuca provaljena i demolirana avgusta 1995. godine.

Biocic (Tepljuh)

Crkva Svetih apostola Petra i Pavla – podignuta na temeljima starije oko 1780. godine. Ikonostas iz druge polovine XVIII veka. Provaljena i demolirana avgusta 1995. godine.

Bratiskovci

Crkva Svetog Nikole – podignuta 1592. godine. Ikonostas kombinovan ikonama iz XVIII i XIX veka. Granatirana od strane hrvatskih agresora (1991–1993).

Bribir

Crkva Svetih Joakima i Ane iz 1574. godine. Provaljena, a inventar ostecen; ikonostas bez prestone Hristove i Bogorodicine ikone i bez pola ikona iznad ikone Tajne vecere (Izvestaj br. 178/97, od 9. juna 1997. godine).

Brocanac (kod Splita)

Crkva Svetih apostola Petra i Pavla – podignuta u XVIII veku. Obnovljena 1805. i 1989. godine. Srusena od strane Hrvata (1991–1993).

Glavina Donja (kod Imotskog)

Crkva Uspenja Presvete Bogorodice – podignuta 1722, obnovljena 1884. godine. Minirana nocu, 29. oktobra 1991. godine, u 1 cas. Unisten ikonostas, bogosluzbeni predmeti, crkvene i maticne knjige. Tokom 1992. godine srusena.

Golubic

Crkva Prenosa mostiju arhidjakona Stefana – podignuta 1462. godine. Kasnije dogradjivana. Ikonostas iz XIX veka. Jako ostecena, neupotrebljiva (ECMM,   1/94,86).

Dabar (kod Splita)

Crkva Svete Nedelje – podignuta 1976. godine. Porusena od Hrvata (1991–1993).

Dalmatinsko Kosovo

Crkva Svetog mucenika Lazara Srpskog – podignuta 1889. godine. Ikonostas s kraja XIX ili pocetka XX veka. Metoh manastira Krke. Opljackana i ostecena avgusta 1995. godine.

Drnis

Crkva Uspenja Presvete Bogorodice – podignuta 1618. godine, na temeljima starije. Nova podignuta 1905. godine. U proslom ratu (1941–1945) opljackana. Generalno obnovljena 1983. godine. Tokom ratnih operacija (1991–1993) krov i zvonik pogodjeni granatama. Unutrasnjost demolirana (Izvestaj br. 178/97, od 9. juna 1997. godine).

Drnis (na groblju)

Crkva Svetog arhandjela Mihaila – podignuta 1852. godine. Provaljena i demolirana avgusta 1995. Parohijski dom provaljen i opljackan avgusta 1995. godine.

Zagrovic

Crkva Prenosa mostiju Svetog Nikolaja iz 1537. godine. Unutrasnjost demolirana (Izvestaj br. 178/97, od 9. juna 1997. godine). Parohijski dom provaljen, devastiran i delimicno opljackan (Izvestaj od 9. maja 1997. godine).

Zegar

Crkva Svetog velikomucenika Georgija – prvobitna podignuta 1610. godine. Sadasnja iz 1897. Demolirana (1991–1995). Parohijski dom spaljen, ostali samo zidovi (1991–1995).

Zadar

Crkva Svetog proroka Ilije – podignuta 1563; obnovljena 1773. godine. U Drugom svetskom ratu znatno stradala. Obnovljena 1969/70. godine. Ikonostas delo Mihaila Sperance s pocetka XIX veka. Pocetkom 1992. provaljena, demolirana i ukradeno sedam ikona (ikone naknadno pronadjene u Zagrebu).

Kapela Svetog arhangela Mihaila (na groblju) – podignuta 1886. godine. Provaljena i demolirana. Zidovi osteceni gelerima granata (1991–1993).

Zemunik Donji

Crkva Svetog Save Srpskog – podignuta uoci Drugog svetskog rata. Srusena od strane Hrvata 1992. godine.

Ivosevac

Crkva Svetog Jovana Krstitelja iz IX veka; obnovljena 1967. i 1975. godine. Unutrasnjost demolirana i deo inventara unisten (Izvestaj br. 178/97, od 9. juna 1997. godine).

Islam Grcki

Crkva Svetog velikomucenika Georgija – podignuta 1675. godine, kao zaduzbina Stojana Jankovica. Obnovljena 1712. godine. U crkvi sahranjeni clanovi ugledne srpske porodice Jankovic i Desnica. U januaru 1993. crkvu granatirala hrvatska vojska. Ostecen je i grob knjizevnika Vladana Desnice.

Jagodnja

Crkva Svetog Simeona Monaha – podignuta u XVIII veku, sa znatnom izmenom 1869. godine. U Drugom svetskom ratu unisteni bogosluzbeni predmeti, crkvene i maticne knjige. Obnovljena 1968. godine. Ostecena hrvatskom artiljerijom (1991–1993). Crkva gotovo razorena; unutrasnjost demolirana i delom unistena (Izvestaj br. 178/97, od 9. juna 1997. godine).

Kanjani

Crkva Svete prepodobne Paraskeve (stara) iz 1782. godine. Na istim temeljima podignuta nova 1888. godine. Inventar dobrim delom ostecen a ikonostas bez jednog dela ikona (Izvestaj br. 178/97, od 9. juna 1997. godine).

Karin

.

Crkva Svetih velikomucenika Kirika i Julite podignuta 1537. godine. Ostecena i oskrnavljena (ECMM,   1/94, 86).

Crkva Svete Nedelje – podignuta 1985. godine. Ostecena i oskrnavljena. (ECMM,   1/94, 86). Od snazne eksplozije potpuno srusena, a ostecene su i cetiri kuce u okolini 23. avgusta 1996. godine (Politika od 24.08.1996. prenosi izvestaj hrvatske agencije HINA).

Kasic

Crkva Svetog proroka Ilije – podignuta 1872. godine. Unistena od hrvatske armije u toku ratnih operacija, granatirana i neupotrebljiva (ECMM,   2/95,41).

Kistanje

Crkva Svetog Nikole – podignuta 1536. godine. U Drugom svetskom ratu porusen zvonik. Posle rata obnovljena. Provaljena i demolirana avgusta 1995. godine.

Crkva Svetih Kirila i Metodija – podignuta 1891. godine. Granatom probijen zid avgusta 1995. godine.

Knin

Crkva Pokrova Presvete Bogorodice – podignuta 1866. godine. Stradala u Drugom svetskom ratu. Nova podignuta 1971. na temeljima stare. Ikonostas delo S. Bilbije. Ostecena septembra 1995. godine.

Kozlovac

Crkva Svete velikomucenice Nedelje, iz temelja obnovljena 1961. godine. Unutrasnjost demolirana i inventar delom unisten (Izvestaj br. 178/97, od 9. juna 1997. godine).

Kolarina

Crkva Svete Petke iz 1682. godine. Selo pusto i razoreno, crkva stoji u polju, ali teren oko nje verovatno miniran i samim tim nepristupacan (Izvestaj br. 178/97, od 9. juna 1997. godine).

Konjevrati

Crkva Svetog Dimitrija – podignuta 1864. godine. Avgusta 1991. godine „…u hramu su poskidane i polomljene veoma vredne ikone italo-kritske skole. Neke su ostale polomljene, te polovina ikona odneta. Odneto je i vredno Jevandjelje – rusko izdanje, krst sa darohranilnice, ikona Blagovesti sa carskih dveri, ikona Hrista u casi sa darohranilnice, i druge." (Izvestaj od 27. avgusta 1991. godine.)

Kricke

Crkva Svetog velikomucenika Georgija – podignuta 1744, generalno obnovljena 1983. godine. Ostecena (1991–1993). Parohijski dom ostecen 27. i 28. marta 1992. godine.

Lisane Tinjske

Crkva Svete Trojice – podignuta 1854. godine. Ikonostas iz druge polovine XIX veka. Ostecena artiljerijom hrvatske vojske 1993. godine.

Manastir Dragovic

Crkva Rodjenja Presvete Bogorodice. Danasnji manastir je trece manastirsko zdanje, i na trecem lokalitetu, podignuto 1959. godine. Prvobitni manastir iz 1395. godine, smesten na samom izvoru recice Dragovic. Manastirski konak iz 1959. Kapela Svete Paraskeve (Petke) podignuta 1959. godine, posle potapanja starog manastira i stvaranja jezera za hidrocentralu „Peruca". Manastir vise puta provaljivan (1991–1993).

Manastir Krka

.

  .

.

Crkva Svetog arhangela Mihaila, zaduzbina kneginje Jelene Subic iz 1350. godine. Kompleks manastira cini manastirska crkva, trpezarija, konaci, zgrada Bogoslovije Sveta tri Jerarha (Bogoslovija osnovana 1615, i sa malim prekidima radila do 1995. godine), i pomocne zgrade. Hram, trpezarija sa manastirskim konakom, uz tremove i visoki zvonik, cine jednu celinu grupisanu oko manastirske porte. Manastirska kapija ostecena. U hramu sve ispreturano; dveri otvorene a na Casnoj trpezi sve stvari razbacane. U manastirskom salonu sve u vlazi (zidovi i plafon); namestaj polomljen i ispreturan. Sve prostorije u konaku demolirane i delom opljackane. Stara manastirska Riznica provaljena i u totalnom neredu, sa preostalim knjigama i inventarom na podu. Biblioteka takodje sva u haosu i ispreturana. U porti srusen spomenik. Na zvoniku ispred kapele kameni krst polomljen. Zvono na manastirskoj kapiji izresetano mecima. U novoj manastirskoj zgradi sve ispreturano i razbacano; u prostoriji kapele nema inventara. Zgrada Bogoslovije takodje ostecena i inventar ispreturan (Izvestaj Mbr. 95/97, od 14. maja 1997. godine).

. 

.

Manastir Krupa

Crkva Uspenja Presvete Bogorodice. Manastir osnovan 1317. godine, uz pomoc kralja Milutina. Vremenom vise puta dogradjivan i prepravljan. Freske uradio pocetkom XVI veka poznati srpski slikar Georgije Mitrofanovic. Ikonostas iz prve polovine XVIII veka. Zvonik i zvona osteceni septembra 1995. godine. Kapela ostecena, ikone odnete, septembra 1995. Manastirska riznica delom dislocirana (ikone) pocetkom 1992. godine. Preostali deo opljackan, unutrasnjost demolirana septembra 1995. Manastirski konak ostecen septembra 1995. godine.

.

Medvidja

Crkva Rodjenja Presvete Bogorodice – sagradjena u XIX stolecu. Spomenik kulture. Neposredno posle okoncanja vojno-redarstvene akcije „Oluja", crkva je spaljena (Prema monografiji Ranjena crkva u Hrvatskoj, 1996, str. 421).

Miranje

Crkva Svetog arhangela Mihaila – podignuta 1497. godine. Granatirana od strane hrvatske vojske tokom 1993/94. godine. Provaljena i opljackana (Izvestaj od 21. 11. 1996. godine).

Nos Kalik

Crkva Svetog Nikole – podignuta 1896. godine. Ostecena spolja, na zvoniku (preslica) visi manji deo zvona. Unutrasnjost totalno unistena; ikonostas bez ikona i delom zapaljen, a kameni Casni presto razlupan (Izvsetaj br. 178/97 od 9. juna 1997. godine).

Obrovac

Crkva Svete Trojice – podignuta 1906. godine na mestu stare iz 1756. godine. Granatirana 1993, provaljena i demolirana avgusta 1995. godine.

Ocestovo

Crkva Svete Nedelje – gradjena od 1929. do 1960. godine. Inventar demoliran (Izvestaj br. 178/97. od 9. juna 1997. godine).

Rudele

Kapela provaljena i demolirana. Ikone odnete 1995. godine.

Skradin

Crkva Svetog Spiridona – nova, podignuta 1876. godine. Zvonik dozidan 1893. godine. „Hram je granatom probijen na sredini krova i sva su stakla na prozorima popucala" (Izvestaj od 14. februara 1992. godine). Aprila 1993. godine crkva srusena.

Crkva Svete Paraskeve (Petke) (na groblju) – podignuta 1895. godine. U proslom ratu (1941–1945) ostecena. Posle rata obnovljena. Provaljena, opljackana i demolirana (1991–1993).

Parohijski dom provaljen, opljackan i demoliran (1991–1993).

Smilcic

Crkva Svetog arhangela Mihaila – podignuta posle Drugog svetskog rata. Razorena hrvatskom artiljerijom tokom 1993/94. godine. Parohijski dom takodje ostecen granatama hrvatske artiljerije 26. i 27. avgusta 1992. godine.

Smokovic

Crkva Svetog velikomucenika Georgija – podignuta 1567. godine. Granatirana od hrvatske vojske vise puta tokom 1992. Posle zauzimanja Smokovica 22. januara 1993. godine od strane hrvatske vojske, srusena. Parohijski dom znatno ostecen (1991–1993). Groblje razruseno (1991–1993).

Split

Kapela Svetog Save Srpskog – podignuta 1922. godine. Polupana prozorska stakla, demolirana, a po zidovima ispisane neprijateljske parole (1991–1993).

Split (Zelovo)

Crkva Svetog proroka Ilije – podignuta 1884. godine. U proslom ratu (1941–1945) opljackana. Posle rata obnovljena. Crkva i zvonik sruseni (1991–1993).

Tribanj

Crkva Svetog arhangela Mihaila – podignuta 1865. godine. Demolirana od strane hrvatskih ustasa pocetkom avgusta 1941. Ostecen ikonostas (ikone izbodene), bogosluzbeni predmeti, crkvene i maticne knjige i arhiva unisteni. Obnovljena 1983/84. godine. Provaljena i ostecena u toku ratnih operacija (1991–1993).

Tribanj

Kapela Svete Trojice (na groblju) – podignuta 1830, obnovljena 1925. godine. Provaljena i demolirana; ikonostas bez ikona (1991–1993). Parohijski dom bez vrata i prozora (Izvestaj br. 178/97, od 9. juna 1997. godine).

Ubli (kod Splita)

Crkva Svetog velikomucenika Georgija – podignuta 1770. godine. Obnovljena 1868. i 1892. godine. Tesko ostecena izvan ratnih dejstava (1991–1993).

Ceranje

Crkva Svetog proroka Ilije – podignuta 1712. godine. Ostecena granatama hrvatske artiljerije (1991–1993).

Crno

Crkva Svetih apostola Petra i Pavla – podignuta u prvoj polovini XX veka na mestu starije iz XVII veka. Obesvecena i porusena 1993. godine.

Crnogorci (kod Imotskog)

Crkva Svetog Vasilija Ostroskog – podignuta 1983. godine. „Pripadnici oruzanih snaga Hrvatske nekoliko puta pucajuci iz automatskog oruzja unistili su crep i krov crkve novembra meseca 1992. godine. Podmetnuli su eksplozivnu napravu pod zidove iste, i naneta je velika materijalna steta. Podmetnuli su pozar u crkvi 27. XII 1992. godine, i ona je potpuno izgorela, tako da je onesposobljena da se u njoj obavlja sluzba Bozija" (Izvestaj od 11. januara 1993. godine).

Cista Mala

Crkva Svetog Nikole – podignuta 1895. godine. Ostecena hrvatskom artiljerijom, a zvonik porusen (1991–1995).

Susci

Crkva Uspenja Presvete Bogorodice – podignuta 1784. godine. Srusena (1991–1993).