|
I.
1. Post emensos
insuperabilis expeditionis eventus languentibus partium animis, quas
periculorum varietas fregerat et laborum, nondum tubarum cessante clangore vel
milite locato per stationes hibernas, fortunae saevientis procellae tempestates
alias rebus infudere communibus per multa illa et dira facinora Caesaris Galli,
qui ex squalore imo miseriarum in aetatis adultae primitiis ad principale
culmen insperato saltu provectus ultra terminos potestatis delatae procurrens
asperitate nimia cuncta foedabat. propinquitate enim regiae stirpis
gentilitateque etiam tum Constantini nominis efferebatur in fastus, si plus
valuisset, ausurus hostilia in auctorem suae felicitatis, ut videbatur.
2.
Cuius acerbitati uxor grave accesserat incentivum, germanitate Augusti turgida
supra modum, quam Hannibaliano regi fratris filio antehac Constantinus iunxerat
pater, Megaera quaedam mortalis, inflammatrix saevientis adsidua, humani
cruoris avida nihil mitius quam maritus; qui paulatim eruditiores facti
processu temporis ad nocendum per clandestinos versutosque rumigerulos
conpertis leviter addere quaedam male suetos falsa et placentia sibi discentes,
adfectati regni vel artium nefandarum calumnias insontibus adfligebant.
3.
eminuit autem inter humilia supergressa iam impotentia fines mediocrium
delictorum nefanda Clematii cuiusdam Alexandrini nobilis mors repentina; cuius
socrus cum misceri sibi generum, flagrans eius amore, non impetraret, ut
ferebatur, per palatii pseudothyrum introducta, oblato pretioso reginae monili
id adsecuta est, ut ad Honoratum tum comitem orientis formula missa letali
omnino scelere nullo contactus idem Clematius nec hiscere nec loqui permissus
occideretur.
4.
Post hoc impie perpetratum quod in aliis quoque iam timebatur, tamquam licentia
crudelitati indulta per suspicionum nebulas aestimati quidam noxii damnabantur.
quorum pars necati, alii puniti bonorum multatione actique laribus suis
extorres nullo sibi relicto praeter querelas et lacrimas, stipe conlaticia
victitabant, et civili iustoque imperio ad voluntatem converso cruentam,
claudebantur opulentae domus et clarae.
5.
nec vox accusatoris ulla licet subditicii in his malorum quaerebatur acervis ut
saltem specie tenus crimina praescriptis legum committerentur, quod aliquotiens
fecere principes saevi: sed quicquid Caesaris implacabilitati sedisset, id
velut fas iusque perpensum confestim urgebatur impleri.
6.
excogitatum est super his, ut homines quidam ignoti, vilitate ipsa parum cavendi
ad colligendos rumores per Antiochiae latera cuncta destinarentur relaturi quae
audirent. hi peragranter et dissimulanter honoratorum circulis adsistendo
pervadendoque divites domus egentium habitu quicquid noscere poterant vel
audire latenter intromissi per posticas in regiam nuntiabant, id observantes
conspiratione concordi, ut fingerent quaedam et cognita duplicarent in peius,
laudes vero supprimerent Caesaris, quas invitis conpluribus formido malorum
inpendentium exprimebat.
7.
et interdum acciderat, ut siquid in penetrali secreto nullo citerioris vitae
ministro praesente paterfamilias uxori susurrasset in aurem, velut Amphiarao
referente aut Marcio, quondam vatibus inclitis, postridie disceret imperator. ideoque
etiam parietes arcanorum soli conscii timebantur.
8.
adolescebat autem obstinatum propositum erga haec et similia multa scrutanda,
stimulos admovente regina, quae abrupte mariti fortunas trudebat in exitium praeceps,
cum eum potius lenitate feminea ad veritatis humanitatisque viam reducere
utilia suadendo deberet, ut in Gordianorum actibus factitasse Maximini
truculenti illius imperatoris rettulimus coniugem.
9.
Novo denique perniciosoque exemplo idem Gallus ausus est inire flagitium grave,
quod Romae cum ultimo dedecore temptasse aliquando dicitur Gallienus, et
adhibitis paucis clam ferro succinctis vesperi per tabernas palabatur et
conpita quaeritando Graeco sermone, cuius erat inpendio gnarus, quid de Caesare
quisque sentiret. et haec confidenter agebat in urbe ubi pernoctantium luminum
claritudo dierum solet imitari fulgorem. postremo agnitus saepe iamque, si
prodisset, conspicuum se fore contemplans, non nisi luce palam egrediens ad
agenda quae putabat seria cernebatur. et haec quidem medullitus multis
gementibus agebantur.
10.
Thalassius vero ea tempestate praefectus praetorio praesens ipse quoque
adrogantis ingenii, considerans incitationem eius ad multorum augeri
discrimina, non maturitate vel consiliis mitigabat, ut aliquotiens celsae
potestates iras principum molliverunt, sed adversando iurgandoque cum parum
congrueret, eum ad rabiem potius evibrabat, Augustum actus eius exaggerando
creberrime docens, idque, incertum qua mente, ne lateret adfectans. quibus mox
Caesar acrius efferatus, velut contumaciae quoddam vexillum altius erigens,
sine respectu salutis alienae vel suae ad vertenda opposita instar rapidi
fluminis irrevocabili impetu ferebatur.
II.
1.
Nec sane haec sola pernicies orientem diversis cladibus adfligebat. Namque et
Isauri, quibus est usitatum saepe pacari saepeque inopinis excursibus cuncta
miscere, ex latrociniis occultis et raris, alente inpunitate adulescentem in
peius audaciam ad bella gravia proruperunt, diu quidem perduelles spiritus
inrequietis motibus erigentes, hac tamen indignitate perciti vehementer, ut
iactitabant, quod eorum capiti quidam consortes apud Iconium Pisidiae oppidum
in amphitheatrali spectaculo feris praedatricibus obiecti sunt praeter morem.
2.
atque, ut Tullius ait, ut etiam ferae fame monitae plerumque ad eum locum ubi
aliquando pastae sunt revertuntur, ita homines instar turbinis degressi
montibus impeditis et arduis loca petivere mari confinia, per quae viis
latebrosis sese convallibusque occultantes cum appeterent noctes luna etiam tum
cornuta ideoque nondum solido splendore fulgente nauticos observabant quos cum
in somnum sentirent effusos per ancoralia, quadrupedo gradu repentes seseque
suspensis passibus iniectantes in scaphas eisdem sensim nihil opinantibus
adsistebant et incendente aviditate saevitiam ne cedentium quidem ulli parcendo
obtruncatis omnibus merces opimas velut viles nullis repugnantibus avertebant.
haecque non diu sunt perpetrata.
3.
cognitis enim pilatorum caesorumque funeribus nemo deinde ad has stationes
appulit navem, sed ut Scironis praerupta letalia declinantes litoribus Cypriis
contigui navigabant, quae Isauriae scopulis sunt controversa.
4.
procedente igitur mox tempore cum adventicium nihil inveniretur, relicta ora
maritima in Lycaoniam adnexam Isauriae se contulerunt ibique densis
intersaepientes itinera praetenturis provincialium et viatorum opibus
pascebantur.
5.
excitavit hic ardor milites per municipia plurima, quae isdem conterminant,
dispositos et castella, sed quisque serpentes latius pro viribus repellere
moliens, nunc globis confertos, aliquotiens et dispersos multitudine
superabatur ingenti, quae nata et educata inter editos recurvosque ambitus
montium eos ut loca plana persultat et mollia, missilibus obvios eminus
lacessens et ululatu truci perterrens.
6.
coactique aliquotiens nostri pedites ad eos persequendos scandere clivos
sublimes etiam si lapsantibus plantis fruticeta prensando vel dumos ad vertices
venerint summos, inter arta tamen et invia nullas acies explicare permissi nec
firmare nisu valido gressus: hoste discursatore rupium abscisa volvente, ruinis
ponderum inmanium consternuntur, aut ex necessitate ultima fortiter dimicante,
superati periculose per prona discedunt.
7.
quam ob rem circumspecta cautela observatum est deinceps et cum edita montium
petere coeperint grassatores, loci iniquitati milites cedunt. ubi autem in
planitie potuerint reperiri, quod contingit adsidue, nec exsertare lacertos nec
crispare permissi tela, quae vehunt bina vel terna, pecudum ritu inertium
trucidantur.
8.
Metuentes igitur idem latrones Lycaoniam magna parte campestrem cum se inpares
nostris fore congressione stataria documentis frequentibus scirent, tramitibus
deviis petivere Pamphyliam diu quidem intactam sed timore populationum et
caedium, milite per omnia diffuso propinqua, magnis undique praesidiis
conmunitam.
9.
raptim igitur properantes ut motus sui rumores celeritate nimia praevenirent,
vigore corporum ac levitate confisi per flexuosas semitas ad summitates collium
tardius evadebant. et cum superatis difficultatibus arduis ad supercilia
venissent fluvii Melanis alti et verticosi, qui pro muro tuetur accolas
circumfusus, augente nocte adulta terrorem quievere paulisper lucem
opperientes. arbitrabantur enim nullo inpediente transgressi inopino adcursu
adposita quaeque vastare, sed in cassum labores pertulere gravissimos.
10.
nam sole orto magnitudine angusti gurgitis sed profundi a transitu arcebantur
et dum piscatorios quaerunt lenunculos vel innare temere contextis cratibus
parant, effusae legiones, quae hiemabant tunc apud Siden, isdem impetu
occurrere veloci. et signis prope ripam locatis ad manus comminus conserendas
denseta scutorum conpage semet scientissime praestruebant, ausos quoque aliquos
fiducia nandi vel cavatis arborum truncis amnem permeare latenter facillime
trucidarunt.
11.
unde temptatis ad discrimen ultimum artibus multum cum nihil impetraretur,
pavore vique repellente extrusi et quo tenderent ambigentes venere prope
oppidum Laranda.
12.
ibi victu recreati et quiete, postquam abierat timor, vicos opulentos adorti
equestrium adventu cohortium, quae casu propinquabant, nec resistere planitie
porrecta conati digressi sunt retroque concedentes omne iuventutis robur
relictum in sedibus acciverunt.
13.
et quoniam inedia gravi adflictabantur, locum petivere Paleas nomine, vergentem
in mare, valido muro firmatum, ubi conduntur nunc usque commeatus distribui
militibus omne latus Isauriae defendentibus adsueti. circumstetere igitur hoc
munimentum per triduum et trinoctium et cum neque adclivitas ipsa sine
discrimine adiri letali, nec cuniculis quicquam geri posset, nec procederet
ullum obsidionale commentum, maesti excedunt postrema vi subigente maiora
viribus adgressuri.
14.
proinde concepta rabie saeviore, quam desperatio incendebat et fames,
amplificatis viribus ardore incohibili in excidium urbium matris Seleuciae
efferebantur, quam comes tuebatur Castricius tresque legiones bellicis
sudoribus induratae.
15.
horum adventum praedocti speculationibus fidis rectores militum tessera data
sollemni armatos omnes celeri eduxere procursu et agiliter praeterito Calycadni
fluminis ponte, cuius undarum magnitudo murorum adluit turres, in speciem
locavere pugnandi. neque tamen exiluit quisquam nec permissus est congredi.
formidabatur enim flagrans vesania manus et superior numero et ruitura sine
respectu salutis in ferrum.
16.
viso itaque exercitu procul auditoque liticinum cantu, represso gradu parumper
stetere praedones exsertantesque minaces gladios postea lentius incedebant.
17.
quibus occurrere bene pertinax miles explicatis ordinibus parans hastisque
feriens scuta qui habitus iram pugnantium concitat et dolorem proximos iam
gestu terrebat sed eum in certamen alacriter consurgentem revocavere ductores
rati intempestivum anceps subire certamen cum haut longe muri distarent, quorum
tutela securitas poterat in solido locari cunctorum.
18.
hac ita persuasione reducti intra moenia bellatores obseratis undique portarum
aditibus, propugnaculis insistebant et pinnis, congesta undique saxa telaque
habentes in promptu, ut si quis se proripuisset interius, multitudine missilium
sterneretur et lapidum.
19.
illud tamen clausos vehementer angebat quod captis navigiis, quae frumenta
vehebant per flumen, Isauri quidem alimentorum copiis adfluebant, ipsi vero
solitarum rerum cibos iam consumendo inediae propinquantis aerumnas exitialis
horrebant.
20.
haec ubi latius fama vulgasset missaeque relationes adsiduae Gallum Caesarem
permovissent, quoniam magister equitum longius ea tempestate distinebatur,
iussus comes orientis Nebridius contractis undique militaribus copiis ad
eximendam periculo civitatem amplam et oportunam studio properabat ingenti, quo
cognito abscessere latrones nulla re amplius memorabili gesta, dispersique ut
solent avia montium petiere celsorum.
|