|
XIII.
1.
His ac talibus inter spem metumque nova negotia commovente, Constantius apud
Edessam exploratorum relationibus variis anxius in rationes diducebatur
ancipites, nunc ad concursatorias pugnas militem struens, nunc, si copia
patuisset, obsidione gemina Bezabden aggressurus, consultans prudenter ne mox
partes petiturus arctoas inprotectum Mesopotamiae relinqueret latus.
2.
verum consiliorum ambiguum retinebant multiplices morae, tardante trans
Tigridem rege dum moveri permitterent sacra. nam si permeato flumine nullum qui
resisteret invenisset, absque difficultate penetrarat Euphratem: alioqui ad
civilia bella custodiens militem timebat eum periculis obiectare circummuranis,
firmitatem moenium munimenti defensorumque alacritatem expertus.
3.
Ne quiesceret tamen neve condemnaretur inertiae, Arbitionem et Agilonem,
pedestris equestrisque militiae magistros cum agminibus maximis properare
coegit, non ut lacesserent Persas in proelia sed praetenturis iuncturos
citeriores Tigridis ripas, et speculaturos quonam rex erumperet violentus.
addebatque monendo saepius et scribendo ut, si multitudo transire coepisset
hostilis, referrent citius pedem.
4.
dumque conlimitia iussa custodiunt duces, et occulta fallacissimae gentis
observantur, agens ipse cum parte validiori exercitus curabat urgentia velut
pugnaturus, oppidaque tuebatur excursu. speculatores vero et transfugae subinde
venientes repugnantia prodebant, ideo futurorum incerti, quod apud Persas nemo
consiliorum est conscius praeter optimates taciturnos et fidos, apud quos
silentii quoque colitur numen.
5.
accersebatur autem a memoratis ducibus imperator adsidue, orantibus ferri sibi
suppetias. testabantur enim se non nisi coactis in unum viribus cunctis posse
impetum regis ardentissimi sustinere.
6.
Quae dum aguntur ita sollicite, nuntii percrebuere certissimi, quorum clara
fide conpertum est Iulianum Italiam et Illyricum cursu celeri praetergressum
claustra interim occupasse Succorum, accita undique praestolantem auxilia, ut
multitudine stipatus armatorum pervaderet Thracias.
7.
quo cognito, maerore offusus Constantius, solacio uno sustentabatur, quod
intestinos semper superaverit motus, re tamen magnam ei difficultatem ad
capessendum consilium adferente id elegit potissimum, ut vehiculis publicis
inpositum paulatim praemitteret militem, inminenti casus atrocitati velocius
occursurum.
8.
omniumque consensu adprobata sententia pergebant, ut praeceptum est, expediti.
eique haec disponenti luce postera nuntiatur, regem cum omni manu, quam
duxerat, ad propria revertisse, auspiciis dirimentibus, lenitoque metu,
revocatis omnibus praeter eos, quos consuetudo praesidio Mesopotamiae
destinarat, reversus est Hierapolim.
9.
Summa itaque coeptorum quorsum evaderet ambigens, cum in unum exercitus
convenisset, omnes centurias et manipulos et cohortes in contionem vocavit,
concinentibus tubis oppletoque multitudinis campo, ut eam ad firmanda promptius
adigeret inperanda, tribunali celso sistens, stipatoque solita densius, haec
prosecutus est ad serenitatis speciem et fiduciae vultu formato:
10.
Sollicitus semper nequid re levi vel verbo conmittam inculpatae parum congruens
honestati, utque cautus navigandi magister clavos pro fluctuum motibus erigens
vel inclinans, conpellor nunc apud vos, amantissimi viri, confiteri meos
errores, quin potius, si dici liceat verum, humanitatem, quam credidi negotiis
communibus profuturam. proinde ut sciri facilius possit, quae sit huius
concilii convocandi materia, accipite quaeso aequis auribus et secundis.
11.
Gallum patruelem meum tempore, quo confundendis rebus pertinaciter Magnentius
inhaerebat, quem obruere vestrae virtutes, potestate Caesaris sublimatum ad
orientis praesidium misi. qui cum a iustitia per multa visu relatuque nefaria
defecisset, arbitrio punitus est legum.
12.
atque utinam hoc contenta fuisset Invidia, turbarum acerrima concitatrix: et
angebat nos una sed secura doloris praeteriti recordatio. at nunc aliud
accidit, ausim dicere praeteritis maestius, quod per fortitudinem vobis
ingenitam adiumenta caelestia coercebunt.
13.
Iulianus, quem, dum circumfrementes Illyricum nationes exteras oppugnatis,
tuendis praefecimus Galliis, levium confidentia proeliorum, quae cum Germanis
gessit, semermibus ut vecors elatus, adscitis in societatem superbam
auxiliaribus paucis, feritate speque postrema ad perniciosam audaciam promptis,
in noxam publicam conspiravit, aequitate calcata, parente nutriceque orbis
Romani, quam tumentes spiritus tamquam favillas esse facturam deinde ut
sceleste factorum ultricem et ipse expertus et docente antiquitate facile
credo.
14.
Quid igitur superest, nisi ut turbinibus excitis occurramus, subcrescentis
rabiem belli antequam pubescat validius, celeritatis remediis oppressuri ? nec
enim dubium, favore numinis summi praesente, cuius perenni suffragio damnantur
ingrati, ferrum impie praeparatum ad eorum interitum esse vertendum, qui non
lacessiti sed aucti beneficiis pluribus ad insontium pericula surrexerunt.
15.
ut enim mea mens augurat iustitiaque rectis consiliis adfutura promittit,
spondeo quod, si ventum fuerit comminus, ita pavore torpescent, ut nec oculorum
vestrorum vibratae lucis ardorem nec barritus sonum perferant primum.
16.
Omnes post haec dicta in sententiam ibant suam hastasque vibrantes irati post
multa, quae benivole responderant, petebant duci se protinus in rebellem. qua
gratia in laetitiam imperator versus ex metu, contione mox absoluta, Arbitionem
ante alios faustum ad intestina bella sedanda ex ante actis iam sciens, iter
suum praeire cum Lanceariis et Mattiariis et catervis expeditorum praecepit, et
cum Laetis itidem Gomoarium, venturis in Succorum angustias opponendum, ea re
aliis antelatum, quod ut contemptus in Galliis erat Iuliano infestus.
XIV.
1.
In hoc rerum adversarum tumultu haerens eius fortuna iam et subsistens,
adventare casum vitae difficilem, modo non loquentibus signis aperte
monstrabat. namque et nocturnis imaginibus terrebatur, et nondum penitus mersus
in somnum umbram viderat patris obtulisse pulchrum infantem, eumque susceptum
et locatum in gremio suo excussam sibi proiecisse longius sphaeram, quam ipse
dextera manu gestabat. id autem permutationem temporum indicabat licet interpretantes
placentia responderent.
2.
post haec confessus est iunctioribus proximis, quod tamquam desolatus secretum
aliquid videre desierit, quod interdum adfuisse sibi squalidius aestimabat, et putabatur
genius esse quidam tutelae salutis adpositus eum reliquisse mundo citius
digressurum.
3.
ferunt enim theologi in lucem editis hominibus cunctis salva firmitate fatali
huius modi quaedam velut actus rectura numina sociari, admodum tamen
paucissimis visa, quos multiplices auxere virtutes.
4.
idque et oracula et auctores docuere praeclari. inter quos est etiam Menander comicus,
apud quem hi senarii duo leguntur: hapanti daimon andri symparistatai euthys
genomenoi, mystagogos tou biou.
5.
itidem ex sempiternis Homeri carminibus intellegi datur, non deos caelestes cum
viris fortibus conlocutos nec adfuisse pugnantibus vel iuvisse, sed familiaris
genios cum isdem versatos, quorum adminiculis freti praecipuis Pythagoras
enituisse dicitur et Socrates Numaque Pompilius et superior Scipio et, ut
quidam existimant, Marius et Octavianus, cui Augusti vocabulum delatum est
primo, Hermesque Termaximus et Tyaneus Apollonius atque Plotinus, ausus quaedam
super hac re disserere mystica, alteque monstrare, quibus primordiis hi genii
animis conexi mortalium eas tamquam gremiis suis susceptas tuentur, quoad
licitum est, docentque maiora, si senserint puras et a conluvione peccandi
inmaculata corporis societate discretas.
|