bold = Main text
                                                                   grey = Comment text
(...) De re publica
      Liber
 7001        I          |                  ut potero, et ingrediar in disputationem ea lege, qua
 7002        I          |                  lege, qua credo omnibus in rebus disserendis utendam
 7003        I          |                tum demum decebit ingredi in sermonem; numquam enim quale
 7004        I          |             quibus uti docti homines his in rebus solent, ut a prima
 7005        I          |                prudentes enim homines et in maxima re publica summa
 7006        I          |           effecturum ut ne qua particula in hoc sermone praetermissa
 7007        I          |                  sed ita generatum ut ne in omnium quidem rerum affluen<tia> ~(*****) ~
 7008        I          |          popularis—sic enim appellant -, in qua in populo sunt omnia.
 7009        I          |                 enim appellant -, in qua in populo sunt omnia. atque
 7010        I          |              incerto statu. ~(43) Sed et in regnis nimis expertes sunt
 7011        I          |           communis iuris et consilii, et in optimatium dominatu vix
 7012        I          |           iustitia reguntur, inest tamen in ea condicione populi similitudo
 7013        I          |                  quae genera primum sunt in iis singula vitiis quae
 7014        I          |       crudelissimus ille Phalaris, cuius in similitudinem dominatus
 7015        I          |                 orbes et quasi circuitus in rebus publicis commutationum
 7016        I          |                  prospicere inpendentis, in gubernanda re publica moderantem
 7017        I          |                  moderantem cursum atque in sua potestate retinentem,
 7018        I          |                 regit. itaque nulla alia in civitate, nisi in qua populi
 7019        I          |             nulla alia in civitate, nisi in qua populi potestas summa
 7020        I          |                potest esse—omitto dicere in regno, ubi ne obscura quidem
 7021        I          |                  aut dubia servitus, sed in istis civitatibus in quibus
 7022        I          |                 sed in istis civitatibus in quibus verbo sunt liberi
 7023        I          |                aut pecuniis ponderantur. in libero autem populo, ut
 7024        I          |                patrum dominatione solere in libertatem rem populi vindicari,
 7025        I          |                firmius; facillimam autem in ea re publica esse posse
 7026        I          |           publica esse posse concordiam, in qua idem conducat omnibus;
 7027        I          |           civitatis statum; multo iam id in regnis minus, quorum, ut
 7028        I          |                  inter se qui sunt cives in eadem re publica. quid est
 7029        I          |              vult optimum quemque, certe in optimorum consiliis posita
 7030        I          |           ignoratione virtutis, quae cum in paucis est tum a paucis
 7031        I          |                  est civitatis quam illa in qua opulentissimi optimi
 7032        I          |               universi videre optimum et in eo consentire possent, nemo
 7033        I          |            multis multa tribuunt, et est in ipsis magnus dilectus hominum
 7034        I          |              summis et infimis, qui sint in omni populo necesse est,
 7035        I          |           aequitas iniquissima est; quod in iis civitatibus quae ab
 7036        I          |              regium <pro>bem ... pri ... in ... f ... hoc loco appellatur,
 7037        I          |        profiteantur, plusque fore dicant in pluribus consilii quam in
 7038        I          |                in pluribus consilii quam in uno, et eandem tamen aequitatem
 7039        I          |          optimates, libertate populi, ut in conparando difficile ad
 7040        I          |                  rex putaretur unus esse in caelo, qui nutu ut ait Homerus,
 7041        I          |             unius regi numine; sive haec in errore inperitorum posita
 7042        I          |          offendisset ac iusserat, 'a te [in] felicem' inquit vilico, '
 7043        I          |            libidines, et illud vides: si in animis hominum regale imperium
 7044        I          |              quid de re publica sentias? in qua si in plures translata
 7045        I          |               publica sentias? in qua si in plures translata res sit,
 7046        I          |                  plures, si iustitia est in pluribus?' et Scipio: 'quoniam
 7047        I          |               adverti nuper, cum essemus in Formiano, te familiae valde
 7048        I          |                 igitur concedis <it>idem in re publica singulorum dominatus,
 7049        I          |              Tarquinii nomen huic populo in odium venisse regium?' (
 7050        I          |        insolentia libertatis; tum exacti in exilium innocentes, tum
 7051        I          |             prorsus ita acta pleraque ut in populo essent omnia.' (Laelius) '
 7052        I          |                 est vero' inquit Scipio 'in pace et otio—licet enim
 7053        I          |           lascivire, dum nihil metuas—ut in navi ac saepe etiam in morbo
 7054        I          |                ut in navi ac saepe etiam in morbo levi. sed ut ille
 7055        I          |             inplorat, sic noster populus in pace et domi imperat et
 7056        I          |             recusat, appellat, provocat, in bello sic paret ut regi;
 7057        I          |             appellatur quia dicitur, sed in nostris libris vides eum
 7058        I          |                 mansisset eadem voluntas in eorum posteris, si regum
 7059        I          |               istos mutationum non magis in nostra quam in omni re publica
 7060        I          |                 non magis in nostra quam in omni re publica noscere.' ~(
 7061        I          |                   etsi minime facile eas in ea re publica futuras puto.
 7062        I          |                 appellari; eos autem qui in magistratu privatorum similes
 7063        I          |                honoribus, ut necesse sit in eius modi re publica plena
 7064        I          |                 sic omnia nimia, cum vel in tempestate vel in agris
 7065        I          |                cum vel in tempestate vel in agris vel in corporibus
 7066        I          |              tempestate vel in agris vel in corporibus laetiora fuerunt,
 7067        I          |             corporibus laetiora fuerunt, in contraria fere convertuntur,
 7068        I          |             convertuntur, maximeque <id> in rebus publicis evenit, nimiaque
 7069        I          |          libertas et populis et privatis in nimiam servitutem cadit.
 7070        I          |                 placet enim esse quiddam in re publica praestans et
 7071        I          |                quod et illa prima facile in contraria vitia convertuntur,
 7072        I          |             saepe conmutantur novis, hoc in hac iuncta moderateque permixta
 7073        I          |                  causa conversionis, ubi in suo quisque est gradu firmiter
 7074        I          |             prudentissimi, ne si diutius in hoc genere verser, quasi
 7075        I          |               mea. quam ob rem ingrediar in ea quae nota sunt omnibus,
 7076        I          |             florentior? aut de consiliis in posterum providendis? cum
 7077        I          |                urbis terroribus depulsis in omne tempus prospexeris?' ~(*****) ~
 7078       II          |               potuit oratio; tantus erat in homine usus rei publicae,
 7079       II          |            diutissime gesserat, et modus in dicendo. et gravitate mixtus
 7080       II          |                ceteris civitatibus, quod in illis singuli fuissent fere
 7081       II          |             neque cuncta ingenia conlata in unum tantum posse uno tempore
 7082       II          |                  exponi iussus esse; quo in loco cum esset silvestris
 7083       II          |          pastoresque eum sustulissent et in agresti cultu laboreque
 7084       II          |                 copiisque facillimum, ut in agrum Rutulorum Aboriginumve
 7085       II          |             Aboriginumve procederet, aut in ostio Tiberino, quem in
 7086       II          |                  in ostio Tiberino, quem in locum multis post annis
 7087       II          |             etiam mores, ut nihil possit in patriis institutis manere
 7088       II          |          incolunt eas urbes, non haerent in suis sedibus, sed volucri
 7089       II          |              ipsa Peloponnesus fere tota in mari est, nec praeter Phliasios
 7090       II          |                quae est deducta a Graiis in Asiam Thracam Italiam Siciliam
 7091       II          |            perbreviter adtigi. sed tamen in his vitiis inest illa magna
 7092       II          |          efferant sui, quascumque velint in terras portare possint ac
 7093       II          |          perennis amnis et aequabilis et in mare late influentis posuit
 7094       II          |              mare late influentis posuit in ripa? quo posset urbs et
 7095       II          |                 ferme facilius alia ulla in parte Italiae posita urbs
 7096       II          |                 saxo niteretur, ut etiam in illa tempestate horribili
 7097       II          |                et fontibus abundantem et in regione pestilenti salubrem;
 7098       II          |                 tum primum anniversarios in circo facere instituisset
 7099       II          |         Consualibus, rapi iussit, easque in familiarum amplissimarum
 7100       II          |                   quo foedere et Sabinos in civitatem adscivit sacris
 7101       II          |          reccidisset, quamquam cum Tatio in regium consilium delegerat
 7102       II          |             Lucomonis, qui Romuli socius in Sabino proelio occiderat,
 7103       II          |                Sabino proelio occiderat, in tribus tris curiasque triginta
 7104       II          |        instituendis, qui sibi <ad>essent in auspiciis, ex singulis tribubus
 7105       II          |                augures, et habuit plebem in clientelas principum discriptam—
 7106       II          |                  boum—quod tunc erat res in pecore et locorum possessionibus,
 7107       II          |                 non conparuisset, deorum in numero conlocatus putaretur;
 7108       II          |                   atque hoc eo magis est in Romulo admirandum, quod
 7109       II          |                anno olympiadis septumae, in id saeculum Romuli cecidit
 7110       II          |                  sed profecto tanta fuit in eo vis ingenii atque virtutis,
 7111       II          |              interitus Romuli pellerent, in contione dixisse fertur,
 7112       II          |                  fertur, a se visam esse in eo colle Romulum qui nunc
 7113       II          |              populum rogaret, ut sibi eo in colle delubrum fieret; se
 7114       II          |                  novum populum, neque ut in cunabulis vagientem relictum,
 7115       II          |       disputandum nova, quae nusquam est in Graecorum libris. nam princeps
 7116       II          |                  princeps ille, quo nemo in scribendo praestantior fuit,
 7117       II          |                fuit, aream sibi sumpsit, in qua civitatem extrueret
 7118       II          |              vaganti oratione sed defixa in una re publica. quare perge
 7119       II          |            deligendum duxit, si modo hoc in Lycurgi potestate potuit
 7120       II          |              propositis legibus his quas in monumentis habemus ardentis
 7121       II          |              undequadraginta annos summa in pace concordiaque regnavisset,—
 7122       II          |          Polybium nostrum, quo nemo fuit in exquirendis temporibus diligentior,—
 7123       II          |           Superbo Sybarim et Crotonem et in eas Italiae partis Pythagoras
 7124       II          |                 annales, ulla est umquam in dubitatione versatum.' '
 7125       II          |         progredientem rem publicam atque in optimum statum naturali
 7126       II          |                curiatim. cuius excellens in re militari gloria magnaeque
 7127       II          |             neque) enim serpit sed volat in optimum statum instituto
 7128       II          |                 devicisset, adscivit eos in civitatem, atque idem Aventinum
 7129       II          |                 quidam e Graecia rivulus in hanc urbem, sed abundantissimus
 7130       II          |                se contulisse Tarquinios, in urbem Etruriae florentissimam.
 7131       II          |                  a Tarquiniensibus atque in ea civitate domicilium et
 7132       II          |                      35) (Scipio) facile in civitatem receptus esset,
 7133       II          |              paene regni putaretur. erat in eo praeterea summa comitas,
 7134       II          |           praeterea summa comitas, summa in omnis civis opis, auxilii,
 7135       II          |             Graeco nomine inflexerat, ut in omni genere huius populi
 7136       II          |              fecisse accepimus, aedemque in Capitolio Iovi optimo maximo
 7137       II          |               optimo maximo bello Sabino in ipsa pugna vovisse faciendam,
 7138       II          |              perspicuum est enim, quanta in singulos reges rerum bonarum
 7139       II          |                  mihi videtur ex omnibus in re publica vidisse plurimum.' '
 7140       II          |            conceptus. qui cum famulorum <in> numero educatus ad epulas
 7141       II          |            ingenii quae iam tum elucebat in puero; sic erat in omni
 7142       II          |              elucebat in puero; sic erat in omni vel officio vel sermone
 7143       II          |              relicuum populum distribuit in quinque classis, senioresque
 7144       II          |              disparavit ut suffragia non in multitudinis sed in locupletium
 7145       II          |                  non in multitudinis sed in locupletium potestate essent,
 7146       II          |                  curavitque, quod semper in re publica tenendum est,
 7147       II          |                  esset periculosum. (40) in quo etiam verbis ac nominibus
 7148       II          |        quingentos aeris aut omnino nihil in suum censum praeter caput
 7149       II          |                 et nonaginta centuriarum in una centuria tum quidem
 7150       II          |            plures censebantur quam paene in prima classe tota. ita nec
 7151       II          |                 suffragii, et is valebat in suffragio plurimum, cuius
 7152       II          |                  plurimum intererat esse in optimo statu civitatem.
 7153       II          |            fuisse. sed quod proprium sit in nostra re publica, quo nihil
 7154       II          |                 modi, nihil ut tale ulla in re publica reperiatur. haec
 7155       II          |                 eui ita mixta fuerunt et in hac civitate et in Lacedaemoniorum
 7156       II          |            fuerunt et in hac civitate et in Lacedaemoniorum et in Karthaginiensium,
 7157       II          |                 et in Lacedaemoniorum et in Karthaginiensium, ut temperata
 7158       II          |             nullo fuerint modo. (43) nam in qua re publica est unus
 7159       II          |                praesertim regia, quamvis in ea sit et senatus, ut tum
 7160       II          |                 unius vitio praecipitata in perniciosissimam partem
 7161       II          |                  multa qui sub rege est, in primisque libertas, quae
 7162       II          |             primisque libertas, quae non in eo est ut iusto utamur domino,
 7163       II          |                  atque acerbo aliquamdiu in rebus gerundis prospere
 7164       II          |                caput civilis prudentiae, in qua omnis haec nostra versatur
 7165       II          |            publicam sustinuit, primusque in hac civitate docuit in conservanda
 7166       II          |         primusque in hac civitate docuit in conservanda civium libertate
 7167       II          |               genus rei publicae ex bono in deterrimum conversum sit?
 7168       II          |                  praepositus quam optima in condicione vivendi, sane
 7169       II          |                 enim se inflexit hic rex in dominatum iniustiorem, fit
 7170       II          |               cum res ipsa admonuerit ut in eos dicamus qui etiam liberata
 7171       II          |              reges vocitaverunt qui soli in populos perpetuam potestatem
 7172       II          |                  populi, quae posita est in unius ut dixi antea voluntate
 7173       II          |              origo tyranni inventa nobis in ea re publica quam auspicato
 7174       II          |                  Romulus condiderit, non in illa quam ut perscripsit
 7175       II          |                  Socrates perpolito illo in sermone depinxerit, ut,
 7176       II          |                  genus eius hominis erit in reliqua nobis oratione trac<tandum> ~(*****) ~(
 7177       II          |                non quae posset esse, sed in qua ratio rerum civilium
 7178       II          |               eisdem quas ille vidit non in umbra et imagine civitatis
 7179       II          |                 et imagine civitatis sed in amplissima re publica enitar,
 7180       II          |               demitti iussit, cum dicere in contione coepisset, et aedis
 7181       II          |                 Veliam, posteaquam, quod in excelsiore loco Veliae coepisset
 7182       II          |                  sensit moveri; idemque, in quo fuit Publicola maxime,
 7183       II          |                  insignia essent inperii in libero populo quam in regno
 7184       II          |            inperii in libero populo quam in regno fuissent. haud mediocris
 7185       II          |                 decanto, sed inlustribus in personis temporibusque exempla
 7186       II          |                    56) Genuit igitur hoc in statu senatus rem publicam
 7187       II          |            publicam temporibus illis, ut in populo libero pauca per
 7188       II          |               consulibus consecutus est; in quo defuit fortasse ratio,
 7189       II          |               dixi, nisi aequabilis haec in civitate conpensatio sit
 7190       II          |                   ut et potestatis satis in magistratibus et auctoritatis
 7191       II          |            magistratibus et auctoritatis in principum consilio et libertatis
 7192       II          |         principum consilio et libertatis in populo sit, non posse hunc
 7193       II          |                  disciplina genuit illos in hominibus Graecis frenos;
 7194       II          |                  quos ephoros appellant, in Creta autem decem, qui cosmoe
 7195       II          |                  ratio maioribus nostris in illo aere alieno medendi,
 7196       II          |              eoque erat cuiusque gratior in re publica virtus, quod
 7197       II          |                  re publica virtus, quod in rebus privatis diligentissime
 7198       II          |                  re tuebantur. ~(60) Quo in statu rei publicae Sp. Cassium
 7199       II          |             eumque ut audistis cum pater in ea culpa esse conperisse
 7200       II          |                vim armentorum a privatis in publicum averterant, levis
 7201       II          |                 levis aestumatio pecudum in multa lege C. Iuli P. Papiri
 7202       II          |               cum summa esset auctoritas in senatu populo patiente atque
 7203       II          |            prudentiaque conscripsissent, in annum posterum decemviros
 7204       II          |                nobilem L. Sestium, cuius in cubiculo ecfossum esse se
 7205       II          |              alios subrogare voluissent. in hoc statu rei publicae,
 7206       II          |                diuturnum, quod non esset in omnis ordines civitatis
 7207       II          |                illis X viris intemperiem in foro sua manu interemisset,
 7208       II          |                ad exercitum qui tum erat in Algido confugisset, milites
 7209       II          |           milites bellum illud quod erat in manibus reliquisse, et primum
 7210       II          |                montem sacrum, sicut erat in simili causa antea factum,
 7211       II          |             requirunt, ex me audies quid in oratione tua desiderem.' '
 7212       II          |            potuit sine exemplo—, sed ut <in> civitate maxima reapse
 7213       II          |              ille prudens, qui, ut saepe in Africa vidimus, immani et
 7214       II          |          adsuetam; at vero ea quae latet in animis hominum quaeque pars
 7215       II          |                 Africanus 'uni paene—nam in hoc fere uno sunt cetera—,
 7216       II          |                praebeat civibus. ut enim in fidibus aut tibiis atque
 7217       II          |              fidibus aut tibiis atque ut in cantu ipso ac vocibus concentus
 7218       II          |              modo posse. sed, si placet, in hunc diem hactenus; reliqua—
 7219       II          |                 multa restant—differamus in crastinum.' ~Cum ita placuisset,
 7220       II          |             placuisset, finis disputandi in eum diem factus est. ~
 7221      III          |                 incidit has et distinxit in partis, et ut signa quaedam
 7222      III          |            inpulit etiam ut suspiceremus in caelum, nec frustra siderum
 7223      III          |               haec quaedam, sive a viris in rerum publicarum varietate
 7224      III          |             versatis inventa, sive etiam in istorum otio ac litteris
 7225      III          |                 populorum, quae perficit in bonis ingeniis, id quod
 7226      III          |                  putavit, ut ii ipsi qui in horum librorum disputatione
 7227      III          |               etiamsi cui videbitur illa in optimis studiis et artibus
 7228      III          |             fuisse sapientiam, tamen hoc in ratione utriusque generis
 7229      III          |                et fuerunt—quoniam id est in rerum natura longe maximi
 7230      III          |                    si singulos numeremus in singulas, quanta iam reperiatur
 7231      III          |                consuetudo tua contrarias in partis disserendi, quod
 7232      III          |               siti, excitare iacentem et in illo divino solio non longe
 7233      III          |        conlustrare possit, videat primum in illa incorrupta maxume gente
 7234      III          |        sempiternum. quam multi, ut Tauri in Axino, ut rex Aegypti Busiris,
 7235      III          |    consuetudinumque describere, non modo in tot gentibus varia, sed
 7236      III          |                  tot gentibus varia, sed in una urbe, vel in hac ipsa,
 7237      III          |              varia, sed in una urbe, vel in hac ipsa, milliens mutata
 7238      III          |         utilitatis virorum gratia rogata in mulieres plena est iniuriae.
 7239      III          |              quidem esse natura. an vero in legibus varietatem esse
 7240      III          |            Philus) 'sunt enim omnes, qui in populum vitae necisque potestatem
 7241      III          |                unde enim esset illa laus in summorum imperatorum incisa
 7242      III          |         quoniamque eadem est ratio iuris in utroque, de populi sapientia
 7243      III          |            primum ab iis qui minime sunt in disserendo mali; qui in
 7244      III          |                  in disserendo mali; qui in hac causa eo plus auctoritatis
 7245      III          |         simplicem volumus esse, non sunt in disputando vafri, non veteratores,
 7246      III          |           improbis semper aliqui scrupus in animis haereat, semper iis
 7247      III          |                scelere et audacia, et si in eo sit errore civitas, ut
 7248      III          |                se esse malit? ~(28) Quod in singulis, idem est in populis:
 7249      III          |               Quod in singulis, idem est in populis: nulla est tam stulta
 7250      III          |           quaesivi, cum vos mihi essetis in consilio, de Numantino foedere.
 7251      III          |           Pompeium fecisse foedus, eadem in causa esse Mancinum? alter
 7252      III          |                   Gracchus, perseveravit in civibus, sociorum nominisque
 7253      III          |                arx visenda, portus usque in sinus oppidi et ad urbis
 7254      III          |               illam quidem quae tota sit in factionis potestate, posse
 7255      III          |                  ad tertium genus illud, in quo esse videbuntur fortasse
 7256      III          |             populum agi dicuntur et esse in populi potestate omnia,
 7257      III          |                istam quae tota plane sit in multitudinis potestate.
 7258      III          |           decemviri, non video qui magis in multitudinis dominatu rei
 7259      III          |                  furiosorum bona legibus in adgnatorum potestate sint,
 7260      III          |             magis,' inquit Mummius. 'nam in regem potius cadit domini
 7261      III          |               est unus; plures vero boni in qua re publica rerum potientur,
 7262      III          |               quid tandem interest, haec in unone sit an in pluribus?
 7263      III          |           interest, haec in unone sit an in pluribus? sed errore quodam
 7264      III          |             conventicium accipiebant, et in theatro et in curia res
 7265      III          |            accipiebant, et in theatro et in curia res capitalis et reliquas
 7266       IV          |               aetates classes equitatus, in quo suffragia sunt etiam
 7267       IV          |            multum frustra laborarunt, et in qua una Polybius noster
 7268       IV          |                 exercitatio quam absurda in gymnasiis! quam levis epheborum
 7269       IV          |             Eleos et Thebanos, apud quos in amore ingenuorum libido
 7270       IV          |                ipsi, cum omnia concedunt in amore iuvenum praeter stuprum,
 7271       IV          |            praeclare intellego Scipio te in iis Graeciae disciplinis
 7272        V          |                explanationem aequitatis, in qua iuris erat interpretatio,
 7273        V          |               dispensare rem publicam et in ea quodam modo vilicare
 7274        V          |                Scipio.?) '<civi>tatibus, in quibus expetunt laudem optumi
 7275       VI          |               Scipionis~(9) Scipio: "Cum in Africam venissem M.' Manilio
 7276       VI          |                hac vita migro, conspicio in meo regno et his tectis
 7277       VI          |          apparatu regio accepti sermonem in multam noctem produximus,
 7278       VI          |       sermonesque nostri pariant aliquid in somno tale, quale de Homero
 7279       VI          |            exscindes. Sed cum eris curru in Capitolium invectus, offendes
 7280       VI          |                tibi fatalem confecerint, in te unum atque in tuum nomen
 7281       VI          |            confecerint, in te unum atque in tuum nomen se tota convertet
 7282       VI          |               intuebuntur; tu eris unus, in quo nitatur civitatis salus,
 7283       VI          |        adiuverint, auxerint, certum esse in caelo definitum locum, ubi
 7284       VI          |                mundum regit, quod quidem in terris fiat, acceptius quam
 7285       VI          |                 audio dicere, quid moror in terris? Quin huc ad vos
 7286       VI          |             tuerentur illum globum, quem in hoc templo medium vides,
 7287       VI          |            omnibus retinendus animus est in custodia corporis nec iniussu
 7288       VI          |                 pietatem, quae cum magna in parentibus et propinquis
 7289       VI          |             parentibus et propinquis tum in patria maxima est; ea vita
 7290       VI          |              maxima est; ea vita via est in caelum et in hunc coetum
 7291       VI          |                vita via est in caelum et in hunc coetum eorum, qui iam
 7292       VI          |                erit? Nonne aspicis, quae in templa veneris? Novem tibi
 7293       VI          |             arcens et continens ceteros; in quo sunt infixi illi, qui
 7294       VI          |               globum possidet illa, quam in terris Saturniam nominant.
 7295       VI          |                   alter Mercurii cursus, in infimoque orbe Luna radiis
 7296       VI          |                movetur et infima est, et in eam feruntur omnia nutu
 7297       VI          |                  Illi autem octo cursus, in quibus eadem vis est duorum,
 7298       VI          |                  aperuerunt sibi reditum in hunc locum, sicut alii,
 7299       VI          |               qui praestantibus ingeniis in vita humana divina studia
 7300       VI          |                est ullus hebetior sensus in vobis, sicut, ubi Nilus
 7301       VI          |            gloriam potes? Vides habitari in terra raris et angustis
 7302       VI          |                  terra raris et angustis in locis et in ipsis quasi
 7303       VI          |                  et angustis in locis et in ipsis quasi maculis, ubi
 7304       VI          |                   quorum australis ille, in quo, qui insistunt, adversa
 7305       VI          |                quem 'Oceanum' appellatis in terris; qui tamen tanto
 7306       VI          |             illum Gangem tranatare? Quis in reliquis orientis aut obeuntis
 7307       VI          |                 cernis profecto, quantis in angustiis vestra se gloria
 7308       VI          |                  annus appellari potest; in quo vix dicere audeo, quam
 7309       VI          |                  Romuli animus haec ipsa in templa penetravit, quandoque
 7310       VI          |                  25) Quocirca si reditum in hunc locum desperaveris,
 7311       VI          |                 hunc locum desperaveris, in quo omnia sunt magnis et
 7312       VI          |             sermonibus vulgi dederis nec in praemiis humanis spem posueris
 7313       VI          |                   Hanc tu exerce optimis in rebus! Sunt autem optimae
 7314       VI          |              exercitatus animus velocius in hanc sedem et domum suam
 7315       VI          |               iam tum, cum erit inclusus in corpore, eminebit foras
 7316       VI          |                ipsam volutantur nec hunc in locum nisi multis exagitati


Cato Maior de senectute
      Caput
 7317   1               |                 nunc te coquit et versat in pectore fixa,~                              
 7318   1               |               consolatio et maior est et in aliud tempus differenda.
 7319   3               |                  enim esset auctoritatis in fabula), sed M. Catoni seni,
 7320   3               |            disputare quam consuevit ipse in suis libris, attribuito
 7321   3               |                  eum perstudiosum fuisse in senectute. Sed quid opus
 7322   1               |          videmini. Quibus enim nihil est in ipsis opis ad bene beateque
 7323   1               |                  necessitas adferat. Quo in genere est in primis senectus,
 7324   1               |               adferat. Quo in genere est in primis senectus, quam ut
 7325   2               |            vestra nostroque cognomine!), in hoc sumus sapientes, quod
 7326   2               |             aliquid extremum et, tamquam in arborum bacis terraeque
 7327   1               |                  istius modi querellarum in moribus est culpa, non in
 7328   1               |                in moribus est culpa, non in aetate. Moderati enim et
 7329   2               |                   aliquid, sed nequaquam in isto sunt omnia. Ut Themistocles
 7330   2               |      Themistocles fertur Seriphio cuidam in iurgio respondisse, cum
 7331   2               |          senectute dici potest. Nec enim in summa inopia levis esse
 7332   2               |             quidem, nec insipienti etiam in summa copia non gravis. ~
 7333   3               |         exercitationesque virtutum, quae in omni aetate cultae, cum
 7334   1               |                   ut aequalem; erat enim in illo viro comitate condita
 7335   2               |                qui amisso oppido fugerat in arcem, glorianti atque ita
 7336   2               |            numquam recepissem.' Nec vero in armis praestantior quam
 7337   2               |                  armis praestantior quam in toga; qui consul iterum
 7338   3               |                                12. Multa in eo viro praeclara cognovi;
 7339   3               |                  viri et consularis. Est in manibus laudatio, quam cum
 7340   3               |               contemnimus? Nec vero ille in luce modo atque in oculis
 7341   3               |                  ille in luce modo atque in oculis civium magnus, sed
 7342   3               |                 auguri! Multae etiam, ut in homine Romano, litterae.
 7343   1               |             complevit annos neque umquam in suo studio atque opere cessavit.
 7344   1               |                  cur tam diu vellet esse in vita, 'Nihil habeo,' inquit, '
 7345   2               |               insipientes et suam culpam in senectutem conferunt, quod
 7346   5               |                Nihil igitur adferunt qui in re gerenda versari senectutem
 7347   5               |              sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,
 7348   5               |             clavum tenens quietus sedeat in puppi, non faciat ea quae
 7349   6               |           legatus et consul versatus sum in vario genere bellorum, cessare
 7350   7               |              sententia; quae nisi essent in senibus, non summum consilium
 7351   8               |                    Sic enim percontantur in Naevi poetae Ludo. Respondentur
 7352   8               |              Respondentur et alia et hoc in primis: ~                              
 7353   1               |                  his enim ipsis legendis in memoriam redeo mortuorum.
 7354   2               |                industria, neque ea solum in claris et honoratis viris,
 7355   2               |                  et honoratis viris, sed in vita etiam privata et quieta.
 7356   2               |           familiarem videretur, a filiis in iudicium vocatus est, ut,
 7357   2               |                dicitur eam fabulam, quam in manibus habebat et proxime
 7358   3               |                 Diogenem Stoicum, coegit in suis studiis obmutescere
 7359   3               |                 obmutescere senectus? An in omnibus studiorum agitatio
 7360   4               |             absentibus numquam fere ulla in agro maiora opera fiunt,
 7361   4               |            condendis fructibus. Quamquam in aliis minus hoc mirum est;
 7362   4               |             putet posse vivere: sed idem in eis elaborant quae sciunt
 7363   4               |                    ut ait Statius noster in Synephebis. ~
 7364                   |               fortasse, quae volt; atque in ea, quae non volt, saepe
 7365                   |                              Tum equidem in senecta hoc deputo miserrimum,~                              
 7366   1               |          scilicet quale cuiusque studium in superiore vita fuit. Quid
 7367   1               |                Quod cum fecisse Socratem in fidibus audirem, vellem
 7368   1               |               enim fidibus antiqui), sed in litteris certe elaboravi. ~
 7369   1               |                athletasque se exercentes in curriculo videret, aspexisse
 7370   2               |             virium. Omnino canorum illud in voce splendescit etiam nescio
 7371   2               |       splendescit etiam nescio quo pacto in senectute, quod equidem
 7372   2               |          quaestor eodem bello aut consul in Hispania fuerim aut quadriennio
 7373   4               |              ingressus iter pedibus sit, in equum omnino non ascendere;
 7374   4               |                  operto sit, summam esse in eo siccitatem corporis,
 7375   4               |         exercitatio et temperantia etiam in senectute conservare aliquid
 7376                   |                             XI. Non sunt in senectute vires. Ne postulantur
 7377   1               |           accesserat. Quid mirium igitur in senibus si infirmi sint
 7378   3               |         auctoritatem, sed etiam imperium in suos: metuebant servi, verebantur
 7379   3               |                  omnes habebant; vigebat in illa domo mos patrius et
 7380   4               |               ultimum spiritum dominatur in suos. Ut enim adulescentem
 7381   4               |               suos. Ut enim adulescentem in quo est senile aliquid,
 7382   4               |                senile aliquid, sic senem in quo est aliquid adulescentis
 7383   4               |                  mihi liber Originum est in manibus; omnia antiquitatis
 7384   4               |                   haec curricula mentis, in his desudans atque elaborans
 7385   4               |            desidero. Adsum amicis, venio in senatum frequens ultroque
 7386   4               |             facit acta vita. Semper enim in his studiis laboribusque
 7387   1               |                 aufert a nobis, quod est in adulescentia vitiosissimum!
 7388   1               |                Archytae Tarentini, magni in primis et praeclari viri,
 7389   3               |                 locum esse, neque omnino in voluptatis regno virtutem
 7390   3               |           Tarentinus, hospes noster, qui in amicitia populi Romani permanserat,
 7391   4               |              Ille enim, cum esset consul in Gallia, exoratus in convivio
 7392   4               |               consul in Gallia, exoratus in convivio a scorto est, ut
 7393   4               |               feriret aliquem eorum, qui in vinculis essent, damnati
 7394   3               |                 progrediente omnia fiunt in dies mitiora. Neque enim
 7395   3               |           concenationem vocant, ut, quod in eo genere minimum est, id
 7396   1               |                 modus), non intellego ne in istis quidem ipsis voluptatibus
 7397   1               |                maiorum a summo adhibetur in poculo, et pocula, sicut
 7398   1               |                 poculo, et pocula, sicut in Symposio Xenophontis est,
 7399   1               |              hibernus; quae quidem etiam in Sabinis persequi soleo,
 7400   2               |        voluptatum tanta quasi titillatio in senibus. Credo, sed ne desideratio
 7401   3               |            Ambivio magis delectatur, qui in prima cavea spectat, delectatur
 7402   3               |              delectatur tamen etiam, qui in ultima, sic adulescentia
 7403   4               |           senectute iucundius. Videbamus in studio dimetiendi paene
 7404   5               |                                 50. Quid in levioribus studiis, sed
 7405   5               |                   quanto studio exerceri in dicendo videbamus etiam
 7406   5               |                 dixi, senescere se multa in dies addiscentem, qua voluptate
 7407   2               |                ne silvescat sarmentis et in omnis partis nimia fundatur. ~
 7408   3               |                  53. Itaque ineunte vere in eis, quae relicta sunt,
 7409   4               |                 loquar stercorandi? Dixi in eo libro, quem de rebus
 7410   1               |            vitiis videar vindicare. Ergo in hac vita M'. Curius, cum
 7411   2               |         agricolas, ne a me ipso recedam. In agris erant tum senatores,
 7412   2               |             occupatum interemit. A villa in senatum arcessebatur et
 7413   2               |                  haec quidem desiderant, in gratiam iam cum voluptate
 7414   1               |                 eo agri cultura laudatur in eo libro, qui est de tuenda
 7415   1               |           studium agri colendi, Socrates in eo libro loquitur cum Critobulo
 7416   1               |            sociis adtulisset, et ceteris in rebus communem erga Lysandrum
 7417   1               |         proceritates arborum et derectos in quincuncem ordines et humum
 7418   2               |              minus et ceterarum rerum et in primis agri colendi studia
 7419   2               |                cum esset acta iam aetate in agris eosque coleret; cuius
 7420   3               |                          61. Quanta fuit in L. Caecilio Metello, quanta
 7421   3               |                 Caecilio Metello, quanta in A. Atilio Calatino! in quem
 7422   3               |            quanta in A. Atilio Calatino! in quem illud elogium: 'Hunc
 7423   3               |                 Notum est carmen incisum in sepulcro. Iure igitur gravis,
 7424   3               |              ante, de Maximo? quorum non in sententia solum, sed etiam
 7425   3               |               sententia solum, sed etiam in nutu residebat auctoritas.
 7426   1               |                                  62. Sed in omni oratione mementote
 7427   2               |             consuli; quae et apud nos et in aliis civitatibus, ut quaeque
 7428   2               |                 cum Athenis ludis quidam in theatrum grandis natu venisset,
 7429   2               |                 legati cum essent, certo in loco consederant, consurrexisse
 7430   3               |                  sed facere nolle. Multa in nostro collegio praeclara,
 7431   3               |         praeclara, sed hoc de quo agimus in primis, quod, ut quisque
 7432   3               |                  inexercitati histriones in extremo actu corruisse. ~
 7433   4               |               despici, inludi; praeterea in fragili corpore odiosa omnis
 7434   4               |              bonis et artibus; idque cum in vita, tum in scaena intellegi
 7435   4               |                   idque cum in vita, tum in scaena intellegi potest
 7436   4               |             potest ex eis fratribus, qui in Adelphis sunt. Quanta in
 7437   4               |                 in Adelphis sunt. Quanta in altero diritas, in altero
 7438   4               |                Quanta in altero diritas, in altero comitas! Sic se res
 7439   4               |         vetustate coacescit. Severitatem in senectute probo, sed eam,
 7440                   |                 mortem contemnendam esse in tam longa aetate non viderit!
 7441   1               |             casus mortis habet; facilius in morbos incidunt adulescentes,
 7442   1               |               enim et ratio et consilium in senibus est; qui si nulli
 7443   2               |                            68. Sensi ego in optimo filio, tu in exspectatis
 7444   2               |                  ego in optimo filio, tu in exspectatis ad amplissimam
 7445   3               |            Quamquam, O di boni! quid est in hominis natura diu? Da enim
 7446   3               |                  quidem quicquam videtur in quo est aliquid extremum.
 7447   4               |              peragenda fabula est, modo, in quocumque fuerit actu, probetur,
 7448   5               |               naturam fiunt sunt habenda in bonis. Quid est autem tam
 7449   5               |               videre videar aliquandoque in portum ex longa navigatione
 7450   1               |                certus terminus, recteque in ea vivitur, quoad munus
 7451   4               |              recorder non L. Brutum, qui in liberanda patria est interfectus,
 7452   4               |                  qui morte luit conlegae in Cannensi ignominia temeritatem,
 7453   4               |           legiones nostras, quod scripsi in Originibus, in eum locum
 7454   4               |              quod scripsi in Originibus, in eum locum saepe profectas
 7455   5               |                  ne ea quidem quaeruntur in senectute. Sunt extrema
 7456   1               |                   Nam, dum sumus inclusi in his compagibus corporis,
 7457   1               |              depressus et quasi demersus in terram, locum divinae naturae
 7458   1               |              immortalis sparsisse animos in corpora humana, ut essent,
 7459   2               |              esset natura, neque haberet in se quicquam admixtum dispar
 7460   1               |                  videbatis, sed eum esse in hoc corpore ex eis rebus
 7461   2               |            persuaderi potuit animos, dum in corporibus essent mortalibus,
 7462   2               |                hac aetate repuerascam et in cunis vagiam, valde recusem,
 7463   3               |                   O praeclarum diem, cum in illud divinum animorum concilium
 7464   3               |                 deserens sed respectans, in ea profecto loca discessit,
 7465   4               |               sed etiam iucunda. Quod si in hoc erro, qui animos hominum


In Catilinam
      Oratio, Caput
 7466                   |                                          In Catilinam~
 7467        I          |                                   ORATIO IN L. CATILINAM PRIMA ~
 7468        I,   2     |                   Vivit? immo vero etiam in senatum venit, fit publici
 7469        I,   2     |           consulis iam pridem oportebat, in te conferri pestem, quam
 7470        I,   2     |                 conferri pestem, quam tu in nos [omnes iam diu] machinaris. ~
 7471        I,   3     |                  Fuit, fuit ista quondam in hac re publica virtus, ut
 7472        I,   3     |                Habemus senatus consultum in te, Catilina, vehemens et
 7473        I,   4     |                consultum, verum inclusum in tabulis tamquam in vagina
 7474        I,   4     |              inclusum in tabulis tamquam in vagina reconditum, quo ex
 7475        I,   4     |                 me esse clementem, cupio in tantis rei publicae periculis
 7476        I,   5     |                           5] Castra sunt in Italia contra populum Romanum
 7477        I,   5     |            Italia contra populum Romanum in Etruriae faucibus conlocata,
 7478        I,   5     |              faucibus conlocata, crescit in dies singulos hostium numerus;
 7479        I,   5     |                  intra moenia atque adeo in senatu videmus intestinam
 7480        I,   7     |                Kalendas Novembris dicere in senatu fore in armis certo
 7481        I,   7     |          Novembris dicere in senatu fore in armis certo die, qui dies
 7482        I,   7     |          admirandum, dies? Dixi ego idem in senatu caedem te optumatium
 7483        I,   7     |                 te optumatium contulisse in ante diem V Kalendas Novembris,
 7484        I,   8     |         falcarios -- non agam obscure -- in M. Laecae domum; convenisse
 7485        I,   8     |               negas. Video enim esse hic in senatu quosdam, qui tecum
 7486        I,   9     |        inmortales! ubinam gentium sumus? in qua urbe vivimus? quam rem
 7487        I,   9     |          publicam habemus? Hic, hic sunt in nostro numero, patres conscripti,
 7488        I,   9     |               numero, patres conscripti, in hoc orbis terrae sanctissimo
 7489        I,   9     |                nocte paulo ante lucem me in meo lectulo interfecturos [
 7490        I,  11     |              effugimus. ~Non est saepius in uno homine summa salus periclitanda
 7491        I,  11     |                 consularibus me consulem in campo et competitores tuos
 7492        I,  12     |             interfici iussero, residebit in re publica reliqua coniuratorum
 7493        I,  13     |               hostem. Interrogas me, num in exilium; non iubeo, sed,
 7494        I,  13     |              enim, Catilina, quod te iam in hac urbe delectare possit?
 7495        I,  13     |               hac urbe delectare possit? in qua nemo est extra istam
 7496        I,  13     |                 rerum dedecus non haeret in fama? quae lubido ab oculis,
 7497        I,  14     |                 facile patior sileri, ne in hac civitate tanti facinoris
 7498        I,  15     |                Tullo consulibus stetisse in comitio cum telo, manum
 7499        I,  16     |              quod eam necesse putas esse in consulis corpore defigere. ~
 7500        I,  16     |              debetur. Venisti paulo ante in senatum. Quis te ex hac