bold = Main text
                                                                   grey = Comment text
(...) In Vatinium
      Caput
 8001  41               |               probatas bonis esse dicis, in eas plurimis verbis testimonium
 8002  41               |               putes oportere? aut, si te in testimonio consuli noles,
 8003  41               |                 esse videatur, dixerisne in eum testimonium de vi quem


Laelius de amicitia
      Caput
 8004   1               |               solebat nec dubitare illum in omni sermone appellare sapientem;
 8005   2               |             saepe multa, tum memini domi in hemicyclio sedentem, ut
 8006   2               |                pauci admodum familiares, in eum sermonem illum incidere
 8007   2               |                qui tum forte multis erat in ore. Meministi enim profecto,
 8008   3               |                  Itaque tum Scaevola cum in eam ipsam mentionem incidisset,
 8009   4               |                multis rogatu tuo. Sed ut in Catone Maiore, qui est scriptus
 8010   4               |              diutissime senex fuisset et in ipsa senectute praeter ceteros
 8011   4               |               autem hoc sermonum positum in hominum veterum auctoritate,
 8012   6               |           existimare debes omnium oculos in te esse coniectos unum;
 8013   6               |               Acilius, quia prudens esse in iure civili putabatur, Cato,
 8014   6               |              usum habebat; multa eius et in senatu et in foro vel provisa
 8015   6               |               multa eius et in senatu et in foro vel provisa prudenter
 8016   6               |               quasi cognomen iam habebat in senectute sapientis. ~
 8017   7               |              appellare sapientem, qualem in reliqua Graecia neminem (
 8018   7               |                 ista subtilius quaerunt, in numero sapientium non habent),
 8019   7               |      sapientissimum iudicatum; hanc esse in te sapientiam existimant,
 8020   7               |                 existimant, ut omnia tua in te posita esse ducas humanosque
 8021   7               |                  quod proximis Nonis cum in hortos D. Bruti auguris
 8022   8               |       humanitatis tuae; quod autem Nonis in collegio nostro non adfuisses,
 8023   9               |            Paulum, videram Galum, sed hi in pueris, Cato in perfecto
 8024   9               |                   sed hi in pueris, Cato in perfecto et spectato viro. ~
 8025  11               |           moribus facillimis, de pietate in matrem, liberalitate in
 8026  11               |                  in matrem, liberalitate in sorores, bonitate in suos,
 8027  11               |        liberalitate in sorores, bonitate in suos, iustitia in omnes?
 8028  11               |               bonitate in suos, iustitia in omnes? nota sunt vobis.
 8029  11               |             tamen aufert eam viriditatem in qua etiam nunc erat Scipio. ~
 8030  12               |          Scipioni ex multis diebus, quos in vita celeberrimos laetissimosque
 8031  13               |             arbitrarentur, vel eorum qui in hac terra fuerunt magnamque
 8032  13               |               non tum hoc, tum illud, ut in plerisque, sed idem semper,
 8033  13               |            corpore excessissent, reditum in caelum patere, optimoque
 8034  14               |          immortalitate animorum, quae se in quiete per visum ex Africano
 8035  14               |                ut optimi cuiusque animus in morte facillime evolet tamquam
 8036  14               |                maneat, ut nihil boni est in morte, sic certe nihil mali;
 8037  15               |                  militia communis et, id in quo est omnis vis amicitiae,
 8038  15               |           nominantur paria amicorum; quo in genere sperare videor Scipionis
 8039  17               |               quis ego sum? aut quae est in me facultas? doctorum est
 8040  18               |                  hoc primum sentio, nisi in bonis amicitiam esse non
 8041  18               |                   nos autem ea quae sunt in usu vitaque communi, non
 8042  19               |           aequitas, liberalitas, nec sit in eis ulla cupiditas, libido,
 8043  20               |             contracta res est et adducta in angustum ut omnis caritas
 8044  20               |                  incerta, posita non tam in consiliis nostris quam in
 8045  20               |                in consiliis nostris quam in fortunae temeritate. Qui
 8046  20               |           fortunae temeritate. Qui autem in virtute summum bonum ponunt,
 8047  22               |                  ut ait Ennius, quae non in amici mutua benevolentia
 8048  22               |                 Qui esset tantus fructus in prosperis rebus, nisi haberes,
 8049  23               |                quod bonam spem praelucet in posterum nec debilitari
 8050  23               |                  Ex quo quantum boni sit in amicitia iudicari potest. ~
 8051  24               |                 vaticinatum ferunt, quae in rerum natura totoque mundo
 8052  24               |                  officium exstitit amici in periculis aut adeundis aut
 8053  24               |                clamores tota cavea nuper in hospitis et amici mei M.
 8054  24               |         perseveraret. Stantes plaudebant in re ficta; quid arbitramur
 8055  24               |                re ficta; quid arbitramur in vera facturos fuisse? Facile
 8056  24               |                  possent, id recte fieri in altero iudicarent. ~Hactenus
 8057  25               |                 diceres, Fanni, si nuper in hortis Scipionis, cum est
 8058  26               |               enim generorum, praesertim in re bona, cum difficile est,
 8059  26               |              observantur temporis causa, in amicitia autem nihil fictum
 8060  27               |                  quidem quale sit, etiam in bestiis quibusdam animadverti
 8061  27               |              earum sensus appareat. Quod in homine multo est evidentius,
 8062  27               |                  natura congruamus, quod in eo quasi lumen aliquod probitatis
 8063  28               |                duobus ducibus de imperio in Italia est decertatum, Pyrrho
 8064  29               |                probitatis est ut eam vel in iis quos numquam vidimus,
 8065  29               |            vidimus, vel, quod maius est, in hoste etiam diligamus, quid
 8066  29               |                  ut quisque minimum esse in se arbitraretur, ita ad
 8067  30               |                 nullo egeat suaque omnia in se ipso posita iudicet,
 8068  30               |                 ipso posita iudicet, ita in amicitiis expetendis colendisque
 8069  31               |                  quod omnis eius fructus in ipso amore inest, expetendam
 8070  32               |                  cogitationes abiecerunt in rem tam humilem tamque contemptam.
 8071  32               |                 et moribus sintque pares in amore et aequales propensioresque
 8072  34               |              posset. Quod si qui longius in amicitia provecti essent,
 8073  34               |              tamen saepe labefactari, si in honoris contentionem incidissent;
 8074  34               |              maiorem esse amicitiis quam in plerisque pecuniae cupiditatem,
 8075  34               |          plerisque pecuniae cupiditatem, in optimis quibusque honoris
 8076  36               |                 si placet, quatenus amor in amicitia progredi debeat.
 8077  37               |            Laenati et Rupilio consulibus in consilio, deprecatum venisset,
 8078  37               |                 Tum ego: 'Etiamne, si te in Capitolium faces ferre vellet?' '
 8079  37               |              quaestione nova perterritus in Asiam profugit, ad hostes
 8080  39               |               bis una consules, collegas in censura; tum et cum iis
 8081  39               |           publicam esset. Nam hoc quidem in talibus viris quid attinet
 8082  40               |                      40] Haec igitur lex in amicitia sanciatur, ut neque
 8083  40               |                 et minime accipienda cum in ceteris peccatis, tum si
 8084  41               |                  amici et propinqui quid in P. Scipione effecerint,
 8085  41               |                 coepit, labitur. Videtis in tabella iam ante quanta
 8086  42               |                  est igitur bonis ut, si in eius modi amicitias ignari
 8087  42               |                se alligatos ut ab amicis in magna aliqua re publica
 8088  42               |           impietatis duces. Quis clarior in Graecia Themistocle, quis
 8089  42               |         liberavisset propterque invidiam in exsilium expulsus esset,
 8090  44               |                audeamus libere. Plurimum in amicitia amicorum bene suadentium
 8091  45               |                  audio sapientes habitos in Graecia, placuisse opinor
 8092  48               |                 48] Quam ob rem si cadit in sapientem animi dolor, qui
 8093  48               |               quae quidem est cum multis in rebus, tum in amicitia tenera
 8094  48               |                 cum multis in rebus, tum in amicitia tenera atque tractabilis,
 8095  51               |                copiis maximeque virtute, in qua plurimum est praesidii,
 8096  52               |        circumfluere omnibus copiis atque in omnium rerum abundantia
 8097  52               |                 tyrannorum vita nimirum, in qua nulla fides, nulla caritas,
 8098  56               |         Constituendi autem sunt qui sint in amicitia fines et quasi
 8099  56               |                ipsos, alteram, ut nostra in amicos benevolentia illorum
 8100  57               |              vera est, ut, quem ad modum in se quisque sit, sic in amicum
 8101  57               |             modum in se quisque sit, sic in amicum sit animatus. Quam
 8102  57               |                 supplicare, tum acerbius in aliquem invehi insectarique
 8103  57               |           insectarique vehementius, quae in nostris rebus non satis
 8104  57               |                 rebus non satis honeste, in amicorum fiunt honestissime;
 8105  57               |         honestissime; multaeque res sunt in quibus de suis commodis
 8106  58               |                quid excidat, aut ne quid in terram defluat, aut ne plus
 8107  58               |                   aut ne plus aequo quid in amicitiam congeratur. ~
 8108  59               |               fiat ab amicis. Saepe enim in quibusdam aut animus abiectior
 8109  59               |                  igitur amici talem esse in eum qualis ille in se est,
 8110  59               |                  esse in eum qualis ille in se est, sed potius eniti
 8111  59               |                animum excitet inducatque in spem cogitationemque meliorem.
 8112  60               |                  diligentiam adhiberemus in amicitiis comparandis, ut
 8113  60               |              Quin etiam si minus felices in diligendo fuissemus, ferendum
 8114  61               |              voluntates adiuvandae sint, in quibus eorum aut caput agatur
 8115  62               |                 querebatur, quod omnibus in rebus homines diligentiores
 8116  62               |             haberet, non posse dicere et in illis quidem parandis adhibere
 8117  62               |                 parandis adhibere curam, in amicis eligendis neglegentis
 8118  62               |          expertum; experiendum autem est in ipsa amicitia. Ita praecurrit
 8119  63               |           moribus amicorum. Quidam saepe in parva pecunia perspiciuntur
 8120  63               |                 non potuit, cognoscuntur in magna. Sin vero erunt aliqui
 8121  64               |                 difficillime reperiuntur in iis qui in honoribus reque
 8122  64               |      difficillime reperiuntur in iis qui in honoribus reque publica
 8123  64               |             Ennius recte: ~Amicus certus in re incerta cernitur, ~tamen
 8124  64               |             plerosque convincunt, aut si in bonis rebus contemnunt aut
 8125  64               |               bonis rebus contemnunt aut in malis deserunt. Qui igitur
 8126  64               |             deserunt. Qui igitur utraque in re gravem, constantem, stabilem
 8127  64               |                  constantem, stabilem se in amicitia praestiterit, hunc
 8128  65               |                constantiaeque eius, quam in amicitia quaerimus, fides
 8129  65               |                  dicere, haec duo tenere in amicitia: primum ne quid
 8130  66               |            amicitiae. Tristitia autem et in omni re severitas habet
 8131  68               |                spem adferunt, ut tamquam in herbis non fallacibus fructus
 8132  68               |        vetustatis et consuetudinis. Quin in ipso equo, cuius modo feci
 8133  68               |             intractato et novo. Nec vero in hoc quod est animal, sed
 8134  68               |                 hoc quod est animal, sed in iis etiam quae sunt inanima,
 8135  68               |         montuosis etiam et silvestribus, in quibus diutius commorati
 8136  69               |                      69] Sed maximum est in amicitia parem esse inferiori.
 8137  69               |              sunt, qualis erat Scipionis in nostro, ut ita dicam, grege.
 8138  70               |             honori sint et dignitati. Ut in fabulis, qui aliquamdiu
 8139  70               |          ignorationem stirpis et generis in famulatu fuerunt, cum cogniti
 8140  70               |                 retinent tamen caritatem in pastores, quos patres multos
 8141  70               |                 est multo profecto magis in veris patribus certisque
 8142  70               |                 tum maximus capitur, cum in proximum quemque confertur. ~
 8143  71               |                71] Ut igitur ii qui sunt in amicitiae coniunctionisque
 8144  71               |                  quae meminisse debet is in quem conlata sunt, non commemorare,
 8145  72               |                sunt submittere se debent in amicitia, sic quodam modo
 8146  75               |              Recte etiam praecipi potest in amicitiis, ne intemperata
 8147  75               |            natura et ob eam ipsam causam in amicitia parum iustus. ~
 8148  76               |                                76] Atque in omni re considerandum est
 8149  76               |                  etiam quaedam calamitas in amicitiis dimittendis non
 8150  76               |                 saepe vitia amicorum tum in ipsos amicos, tum in alienos,
 8151  76               |                 tum in ipsos amicos, tum in alienos, quorum tamen ad
 8152  77               |              fieri solet, facta erit aut in rei publicae partibus dissensio
 8153  77               |            dissensionem autem, quae erat in re publica, alienatus est
 8154  78               |                   Cavendum vero ne etiam in graves inimicitias convertant
 8155  78               |              amicitiae tribuendus, ut is in culpa sit qui faciat, non
 8156  79               |               autem sunt amicitia quibus in ipsis inest causa cur diligantur.
 8157  79               |          reperire quod sit omni ex parte in suo genere perfectum. Sed
 8158  79               |            perfectum. Sed plerique neque in rebus humanis quicquam bonum
 8159  80               |                carus est. Quod nisi idem in amicitiam transferetur,
 8160  81               |                  81] Quod si hoc apparet in bestiis, volucribus, nantibus,
 8161  81               |                  humani, quanto id magis in homine fit natura! qui et
 8162  82               |            alterum similem sui quaerere. In talibus ea, quam iam dudum
 8163  83               |                               83] Itaque in iis perniciosus est error
 8164  83               |              peccatorumque omnium patere in amicitia licentiam; virtutum
 8165  84               |              Haec est, inquam, societas, in qua omnia insunt, quae putant
 8166  85               |                 iudicare. Sed cum multis in rebus neglegentia plectimur,
 8167  85               |        neglegentia plectimur, tum maxime in amicis et diligendis et
 8168  85               |               vel etiam officiis repente in medio cursu amicitias exorta
 8169  86               |           incuria. Una est enim amicitia in rebus humanis, de cuius
 8170  87               |           hominum frequentia tolleret et in solitudine uspiam collocaret
 8171  88               |                senibus auditum: 'si quis in caelum ascendisset naturamque
 8172  88               |              adminiculum adnititur; quod in amicissimo quoque dulcissimum
 8173  88               |             offensio est, ut et utilitas in amicitia et fides retineatur:
 8174  89               |                 quo modo verum est, quod in Andria familiaris meus dicit: ~
 8175  89               |                sinit; maxima autem culpa in eo, qui et veritatem aspernatur
 8176  89               |                  veritatem aspernatur et in fraudem obsequio impellitur.
 8177  89               |              impellitur. Omni igitur hac in re habenda ratio et diligentia
 8178  89               |            obiurgatio contumelia careat; in obsequio autem, quoniam
 8179  91               |                  sic habendum est nullam in amicitiis pestem esse maiorem
 8180  92               |                Nam cum amicitiae vis sit in eo, ut unus quasi animus
 8181  92               |                  id fieri poterit, si ne in uno quidem quoque unus animus
 8182  93               |                 idem Terentius, sed ille in Gnathonis persona, quod
 8183  96               |                 Papirius nuper influebat in auris contionis, cum ferret
 8184  96               |        immortales, fuit gravitas, quanta in oratione maiestas! ut facile
 8185  96               |           diceres. Sed adfuistis, et est in manibus oratio. Itaque lex
 8186  96               |                atque is primus instituit in forum versus agere cum populo.
 8187  97               |                              97] Quod si in scaena, id est in contione,
 8188  97               |                Quod si in scaena, id est in contione, in qua rebus fictis
 8189  97               |              scaena, id est in contione, in qua rebus fictis et adumbratis
 8190  97               |                 et illustratum est, quid in amicitia fieri oportet,
 8191  97               |               tota veritate perpenditur? in qua nisi, ut dicitur, apertum
 8192  98               |             paratus est. Nec parasitorum in comoediis assentatio faceta
 8193 100               |                     100] Haec enim etiam in fabulis stultissima persona
 8194 100               |                  sapientia, quae videtur in hominem cadere posse), ad
 8195 100               |                  amicitias et conservat. In ea est enim convenientia
 8196 100               |                 enim convenientia rerum, in ea stabilitas, in ea constantia;
 8197 100               |                 rerum, in ea stabilitas, in ea constantia; quae cum
 8198 100               |                  idem aspexit agnovitque in alio, ad id se admovet vicissimque
 8199 100               |          vicissimque accipit illud, quod in altero est; ex quo exardescit
 8200 101               |            Mummium. Vicissim autem senes in adulescentium caritate acquiescimus,
 8201 101               |                caritate acquiescimus, ut in vestra, ut in Q. Tuberonis;
 8202 101               |           acquiescimus, ut in vestra, ut in Q. Tuberonis; equidem etiam
 8203 102               |                 oculos, qui illam semper in manibus habui, sed etiam
 8204 103               |              Scipionis possim comparare. In hac mihi de re publica consensus,
 8205 103               |                 de re publica consensus, in hac rerum privatarum consilium,
 8206 103               |              rerum privatarum consilium, in eadem requies plena oblectationis
 8207 104               |                  aliquid atque discendi? in quibus remoti ab oculis
 8208 104               |               solacium. Diutius enim iam in hoc desiderio esse non possum.


Orator
      Caput
 8209   3               |                  perfectissimum iudicem. In quo vereor ne, si id quod
 8210   4               |              enim sequentem honestum est in secundis tertiisque consistere.
 8211   4               |               tertiisque consistere. Nam in poetis non Homero soli locus
 8212   5               |                  5] nec vero Aristotelem in philosophia deterruit a
 8213                   |              tanta multitudo fuit, tanta in suo cuiusque genere laus,
 8214   6               |                                       6] In oratoribus vero, Graecis
 8215   6               |               optimum desperandum est et in praestantibus rebus magna
 8216   7               |                             7] Atque ego in summo oratore fingendo talem
 8217   7               |                possit praestantius, quod in perpetuitate dicendi non
 8218   7               |              atque haud scio an numquam, in aliqua autem parte eluceat
 8219   8               |               ego sic statuo, nihil esse in ullo genere tam pulchrum,
 8220   8               |                 simulacris, quibus nihil in illo genere perfectius videmus,
 8221   9               |        similitudinem duceret, sed ipsius in mente insidebat species
 8222   9               |             eximia quaedam, quam intuens in eaque defixus ad illius
 8223                   |                           III. Vt igitur in formis et figuris est aliquid
 8224  12               |       multiplicium variorumque sermonum, in quibus Platonis primum sunt
 8225  13               |            sententiis iactationem habuit in populo nec paucorum iudicium
 8226  14               |                   14] Positum sit igitur in primis, quod post magis
 8227  14               |             quaerimus eloquentem, non ut in ea tamen omnia sint, sed
 8228  15               |                      15] si quidem etiam in Phaedro Platonis hoc Periclem
 8229  16               |        definiendo explicare nec tribuere in partis possumus nec iudicare
 8230  18               |             natura peracutus et prudens, in eo libro quem unum reliquit
 8231  18               |             neminem. Insidebat videlicet in eius mente species eloquentiae,
 8232  18               |           ingenio—sic enim fuit—multa et in se et in aliis desiderans
 8233  18               |              enim fuit—multa et in se et in aliis desiderans neminem
 8234  19               |                aliquid aut plura deerant in eam formam non poterat includere.
 8235  20               |            omnino genera dicendi, quibus in singulis quidam floruerunt,
 8236  20               |                id quod volumus, perpauci in omnibus. Nam et grandiloqui,
 8237  20               |                  pressa oratione limati; in eodemque genere alii callidi,
 8238  20               |             similes et imperitorum, alii in eadem ieiunitate concinniores,
 8239  21               |             superiorum, vicinus amborum, in neutro excellens, utriusque
 8240  21               |              isque uno tenore, ut aiunt, in dicendo fluit nihil adferens
 8241  21               |      aequabilitatem aut addit aliquos ut in corona toros omnemque orationem
 8242  22               |         singulorum generum quicumque vim in singulis consecuti sunt,
 8243  22               |          singulis consecuti sunt, magnum in oratoribus nomen habuerunt.
 8244                   |        subtiliter dicerent. Atque utinam in Latinis talis oratoris simulacrum
 8245  23               |                    23] Sed ego idem, qui in illo sermone nostro qui
 8246  23               |             sermone nostro qui est eitus in Bruto multum tribuerim Latinis,
 8247  23               |             eloquentiam, non ad eam quam in aliquo ipse cognoverim.
 8248  26               |            praestitisse diximus ceteris, in illa pro Ctesiphonte oratione
 8249  26               |              iudices, ut vidit ardentis, in reliquis exsultavit audacius.
 8250  26               |            exsultavit audacius. Ac tamen in hoc ipso diligenter examinante
 8251  27               |               iocatur Demosthenes: negat in eo positas esse fortunas
 8252  29               |            intellegamus hoc esse Atticum in Lysia, non quod tenuis sit
 8253  30               |                et elegantem tamen et qui in forensibus causis possit
 8254  30               |                  intellegantur; quod est in oratione civili vitium vel
 8255  31               |                       31] Quae est autem in hominibus tanta perversitas,
 8256  31               |           prudens severus gravis; non ut in iudiciis versaret causas,
 8257  31               |                  versaret causas, sed ut in historiis bella narraret;
 8258  33               |              eloquentia informandum quam in nullo cognovit Antonius.
 8259  34               |                  Quid tam difficile quam in plurimorum controversiis
 8260  34               |              communi non ardet incendio; in qua frueris ipse te, cum
 8261  34               |                 qua frueris ipse te, cum in Italiae luce cognosceris
 8262  34               |                  cognosceris versarisque in optimorum civium vel flore
 8263  34               |                  quantum illud est, quod in maximis occupationibus numquam
 8264  35               |                  culpa sit, mea recepti; in quo tamen iudici nostri
 8265  36               |                                  36] Sed in omni re difficillimum est
 8266  36               |              varia enim sunt iudicia, ut in Graecis, nec facilis explicatio
 8267  36               |              quae forma maxime excellat. In picturis alios horrida inculta,
 8268  36               |               aut formulam exprimas, cum in suo quidque genere praestet
 8269  36               |            conatu repulsus existimavique in omnibus rebus esse aliquid
 8270  37               |               genera eaque diversa neque in unam formam cadunt omnia,
 8271  38               |           terminentur eundemque referant in cadendo sonum; quae in veritate
 8272  38               |          referant in cadendo sonum; quae in veritate causarum et rarius
 8273  38               |              facimus et certe occultius. In Panathenaico autem Isocrates
 8274  39               |              quos logodaidalous appellat in Phaedro Socrates; quorum
 8275  39               |              mirabiles; quorum aetas cum in eorum tempora quos nominavi
 8276  40               |          concedas mihi fortasse, si quid in eo laudem cognoveris. Nam
 8277  40               |              numeris explere sententias; in quo cum doceret eos qui
 8278  40               |               cum doceret eos qui partim in dicendo partim in scribendo
 8279  40               |                 partim in dicendo partim in scribendo principes exstiterunt,
 8280  41               |                 Est enim, ut scis, quasi in extrema pagina Phaedri his
 8281  41               |                  aetate processerit, aut in hoc orationum genere cui
 8282  41               |                  enim natura philosophia in huius viri mente quaedam.
 8283  42               |               argutum, verbis sonans est in illo epidictico genere quod
 8284  42               |              atque pompae; nos autem iam in aciem dimicationemque veniamus. ~
 8285  43               |              omnino est quid sit optimum in singulis, sed aliquanto
 8286  43               |                sed aliquanto secus atque in tradenda arte dici solet.
 8287  44               |                  et tamquam animi instar in corpore, sed propria magis
 8288  44               |              quam eloquentiae: qua tamen in causa est vacua prudentia?
 8289  45               |               quoniam, quicquid est quod in controversia aut in contentione
 8290  45               |                 quod in controversia aut in contentione versetur, in
 8291  45               |                 in contentione versetur, in eo aut sitne aut quid sit
 8292  45               |                disceptare licet, ut quod in universo sit probatum id
 8293  45               |                 universo sit probatum id in parte sit probari necesse;--
 8294  46               |              traducta appellatur thesis. In hac Aristoteles adulescentis
 8295  46               |                   sed ad copiam rhetorum in utramque partem, ut ornatius
 8296  46               |                notas tradidit unde omnis in utramque partem traheretur
 8297  47               |             seliget; non enim semper nec in omnibus causis ex isdem
 8298  49               |            adhibebitur, quonam modo ille in bonis haerebit et habitabit
 8299  51               |                                51] Atque in primis duabus dicendi partibus
 8300  51               |                 Sed, ut ante dictum est, in his partibus, etsi graves
 8301  51               |               etiam modo dicere. Quod si in philosophia tantum interest
 8302  51               |             verba penduntur, quid tandem in causis existimandum est
 8303  52               |                id sciscitari, qualem ego in inveniendo et in conlocando
 8304  52               |              qualem ego in inveniendo et in conlocando summum esse oratorem
 8305  53               |     volubilitasque cordi est, qui ponunt in orationis celeritate eloquentiam;
 8306  53               |                  tam diversum? Tamen est in utroque aliquid excellens.
 8307  53               |                excellens. Elaborant alii in lenitate et aequabilitate
 8308  53               |         duritatem et severitatem quandam in verbis et orationis quasi
 8309  55               |               modo autem dicatur, id est in duobus, in agendo et in
 8310  55               |               dicatur, id est in duobus, in agendo et in eloquendo.
 8311  55               |                  in duobus, in agendo et in eloquendo. Est enim actio
 8312  56               |                tanta est, certe plurimum in dicendo potest. Volet igitur
 8313  57               |                 suavis varietas perfecta in cantibus.
 8314                   |                   XVIII. Est autem etiam in dicendo quidam cantus obscurior,
 8315  58               |                                      58] In quo illud etiam notandum
 8316  58               |                  persequendae suavitatis in vocibus: ipsa enim natura,
 8317  58               |           modularetur hominum orationem, in omni verbo posuit acutam
 8318  59               |                optanda est; non est enim in nobis, sed tractatio atque
 8319  59               |                 sed tractatio atque usus in nobis. Ergo ille princeps
 8320  59               |               utetur, nihil ut supersit. In gestu status erectus et
 8321  59               |           flexione, bracchii proiectione in contentionibus, contractione
 8322  59               |             contentionibus, contractione in remissis.
 8323  60               |               dignitatem tum venustatem! In quo cum effeceris ne quid
 8324  61               |                 id est oratione], cetera in eo latere indicat nomen
 8325  61               |           ceterarum enim rerum quae sunt in oratore partem aliquam sibi
 8326  63               |               non capiendi loquuntur, ut in eo ipso, quod delectationem
 8327  65               |               flores quos adhibet orator in causis persequi. Sed hoc
 8328  66               |            generi historia finitima est, in qua et narratur ornate et
 8329  66               |            contiones et hortationes, sed in his tracta quaedam et fluens
 8330  68               |                  vox est poetarum, tamen in ea cum licentiam statuo
 8331  68               |                 statuo maiorem esse quam in nobis faciendorum iungendorumque
 8332  69               |                 Antonio quaerimus—is qui in foro causisque civilibus
 8333  69               |                  genera dicendi: subtile in probando, modicum in delectando,
 8334  69               |             subtile in probando, modicum in delectando, vehemens in
 8335  69               |                  in delectando, vehemens in flectendo; in quo uno vis
 8336  69               |                   vehemens in flectendo; in quo uno vis omnis oratoris
 8337  70               |           fundamentum sapientia. Vt enim in vita sic in oratione nihil
 8338  70               |           sapientia. Vt enim in vita sic in oratione nihil est difficilius
 8339  70               |               huius ignoratione non modo in vita sed saepissime et in
 8340  70               |                in vita sed saepissime et in poematis et in oratione
 8341  70               |             saepissime et in poematis et in oratione peccatur.
 8342  71               |              deceat oratori videndum non in sententiis solum sed etiam
 8343  71               |               sententiis solum sed etiam in verbis. Non enim omnis fortuna,
 8344  71               |               aut sententiarum semperque in omni parte orationis ut
 8345  71               |               est considerandum; quod et in re de qua agitur positum
 8346  71               |                qua agitur positum est et in personis et eorum qui dicunt
 8347  72               |               patentem philosophi solent in officiis tractare—non cum
 8348  72               |             quidem unum est—, grammatici in poetis, eloquentes in omni
 8349  72               |         grammatici in poetis, eloquentes in omni et genere et parte
 8350  73               |                                      73] In omnibusque rebus videndum
 8351  73               |              offendit nimium quam parum; in quo Apelles pictores quoque
 8352  73               |             decere—quod semper usurpamus in omnibus dictis et factis,
 8353  73               |         usquequaque quantum sit appareat in alioque ponatur aliudque
 8354  74               |            tempori et personae; quod cum in factis saepissime tum in
 8355  74               |                 in factis saepissime tum in dictis valet, in vultu denique
 8356  74               |          saepissime tum in dictis valet, in vultu denique et gestu et
 8357  74               |           denique pictor ille vidit, cum in immolanda Iphigenia tristis
 8358  74               |                 cum hoc tantum sit, quid in causis earumque quasi membris
 8359  77               |                 ratione quadam, sed alio in genere orationis, in hoc
 8360  77               |                alio in genere orationis, in hoc omnino relinquendi.
 8361  78               |               delectat; fit enim quiddam in utroque, quo sit venustius,
 8362                   |             quartum numerat Theophrastus in orationis laudibus: ornatum
 8363                   |                ex abdito erutae; ac—quod in hoc oratore dominabitur
 8364  80               |             quodam modo nostra, quae est in ornamentis, alia rerum alia
 8365  80               |           conlocatorum. Simplex probatur in propriis usitatisque verbis,
 8366  80               |                 aut rem maxime explanat; in alienis aut translatum et
 8367  80               |                 inusitata ac prisca sunt in propriis, nisi quod raro
 8368  81               |            orator, modo sit elegans, nec in faciendis verbis erit audax
 8369  81               |           faciendis verbis erit audax et in transferendis verecundus
 8370  81               |                  verecundus et parcus et in priscis in reliquisque ornamentis
 8371  81               |                  et parcus et in priscis in reliquisque ornamentis et
 8372                   |                 altius transfertur idque in oratione humili ponitur
 8373                   |                 humili ponitur quod idem in alia deceret. ~
 8374  83               |                 idem verbum ab eis etiam in sententiarum ornamenta transfertur,
 8375  83               |                paulo parcius; nam sic ut in epularum apparatu a magnificentia
 8376  87               |             aspergentur etiam sales, qui in dicendo nimium quantum valent;
 8377  87               |               Vtetur utroque; sed altero in narrando aliquid venuste,
 8378  87               |                  aliquid venuste, altero in iaciendo mittendoque ridiculo,
 8379  88               |               petulanti ne improbum, nec in calamitatem ne inhumanum,
 8380  88               |            calamitatem ne inhumanum, nec in facinus ne odii locum risus
 8381  90               |          quicquid est salsum aut salubre in oratione, id proprium Atticorum
 8382  91               |                 dicetur amplissimum. Hoc in genere nervorum vel minimum,
 8383  92               |               conveniunt plurimumque est in hac orationis forma suavitatis.
 8384  92               |              orationis forma suavitatis. In qua multi floruerunt apud
 8385  92               |                 transferuntur; immutata, in quibus pro verbo proprio
 8386  95               |                                      95] In idem genus orationis—loquor
 8387  96               |               pictum et expolitum genus, in quo omnes verborum, omnes
 8388  96               |            sophistarum fontibus defluxit in forum, sed spretum a subtilibus,
 8389  96               |          subtilibus, repulsum a gravibus in ea de qua loquor mediocritate
 8390  97               |                copiosus, gravis ornatus, in quo profecto vis maxima
 8391  97               |             admiratae gentes eloquentiam in civitatibus plurimum valere
 8392  97               |                 perfringit, modo inrepit in sensus; inserit novas opiniones,
 8393  98               |                  genus et superiora. Qui in illo subtili et acuto elaboravit
 8394  98               |                si non maximus; minimeque in lubrico versabitur et, si
 8395  99               |                ad hoc unum est natus aut in hoc solo se exercuit aut
 8396 102               |               distinximus. Fuit ornandus in Manilia lege Pompeius: temperata
 8397 102               |                 causa continebatur: ergo in ea omni genere amplificationis
 8398 103               |               varianda sunt. Quod igitur in accusationis septem libris
 8399 103               |               non reperitur gentis? Quod in Habiti? Quod in Corneli?
 8400 103               |             gentis? Quod in Habiti? Quod in Corneli? Quod in plurimis
 8401 103               |            Habiti? Quod in Corneli? Quod in plurimis nostris defensionibus?
 8402 103               |          quaererent. Nulla est enim ullo in genere laus [oratoris] cuius
 8403 103               |             genere laus [oratoris] cuius in nostris orationibus non
 8404 104               |                nobis, sed de re dicimus; in quo tantum abest ut nostra
 8405 104               |                  unus eminet inter omnis in omni genere dicendi, tamen
 8406 105               |                quo contendimus pervenire in ea urbe in qua, ut ait Antonius,
 8407 105               |         contendimus pervenire in ea urbe in qua, ut ait Antonius, auditus
 8408 106               |              multiplicis et aequabiliter in omnia genera fusae orationis
 8409 108               |                 vero hic erat unus ardor in nobis ut hoc modo omnia
 8410 108               |                 enim orator tam multa ne in Graeco quidem otio scripsit
 8411 109               |              vidimus quibus nihil posset in suo genere esse praestantius,
 8412 109               |              praestantius, qui non solum in dissimillimis personis satis
 8413 109               |               satis faciebant, cum tamen in suis versarentur, sed et
 8414 109               |             versarentur, sed et comoedum in tragoediis et tragoedum
 8415 109               |                  tragoediis et tragoedum in comoediis admodum placere
 8416 110               |                 me, te, Brute, dico; nam in me quidem iam pridem effectum
 8417 110               |           causarum genus repudiabis? Aut in isdem causis perpetuum et
 8418 110               |                  credo amares, cum ad te in Tusculanum venissem, imaginem
 8419 111               |          Clamores tamen tum movet et tum in dicendo plurimum efficit,
 8420 112               |            videamur loqui, non magistri. In quo tamen longius saepe
 8421 113               |                dicere, ac tamen utrumque in disserendo est: disputandi
 8422 115               |        squalidiora sunt, adhibendus erit in his explicandis quidam orationis
 8423 116               |                          116] Et quoniam in omnibus quae ratione docentur
 8424 116               |              sive formae sive partes, ut in eas tribuatur omnis oratio.
 8425 117               |                Erit igitur haec facultas in eo quem volumus esse eloquentem,
 8426 117               |               tam presse et anguste quam in illis eruditissimis disputationibus
 8427 117               |              postulabit, genus universum in species certas, ut nulla
 8428 118               |             erroribus, quae saepe cadunt in causas et ieiunius aguntur,
 8429 121               |            perspectum nihil ambigi posse in quo non aut res controversiam
 8430 121               |           contrario. Nam si quando aliud in sententia videtur esse aliud
 8431 121               |             sententia videtur esse aliud in verbis, genus est quoddam
 8432 121               |            praeterito verbo fieri solet, in quo quod est ambiguorum
 8433 122               |          orationem; nam ipsae quidem res in perfacili cognitione versantur.
 8434 122               |                   nisi ordiri orationem, in quo aut concilietur auditor
 8435 124               |              argumentandi tenue filum et in docendo et in refellendo,
 8436 124               |             tenue filum et in docendo et in refellendo, idque ita tenebitur,
 8437 125               |                  vero causa ea inciderit in qua vis eloquentiae possit
 8438 125               |       admirabilis, propter quem ascendit in tantum honorem eloquentia.
 8439 125               |              partes duae: quarum alteram in universi generis quaestione
 8440 125               |                appellant thesin, alteram in augendis amplificandisque
 8441 126               |         orationis fusa esse debet, tamen in communibus locis maxime
 8442 126               |                  Quicquid est enim illud in quo quasi certamen est controversiae,
 8443 127               |                multa leniter dicantur et in adversarios aspere. Augendis
 8444 127               |                 locus, et paene infinite in perorando. ~
 8445 128               |       perturbantur animi et concitantur, in quo uno regnat oratio. Illud
 8446 129               |               homo audacissimus Catilina in senatu accusatus obmutuit;
 8447 129               |                  obmutuit; nobis privata in causa magna et gravi cum
 8448 130               |                tamen omnes relinquebant; in quo ut viderer excellere
 8449 130               |            adsequebar. Quae qualiacumque in me sunt—me [enim] ipsum
 8450 130               |               quanta sint—, sed apparent in orationibus, etsi carent
 8451 131               |               solemus ut puerum infantem in manibus perorantes tenuerimus,
 8452 131               |           perorantes tenuerimus, ut alia in causa excitato reo nobili,
 8453 131               |             metuat, laetetur doleat; qua in varietate duriorum accusatio
 8454 132               |         perfectum, si ita iudicarem, nec in veritate crimen arrogantiae
 8455 133               |                dictionis ex eo loco unde in Ctesiphontis iudicio de
 8456 133               |               factis, consiliis, meritis in rem publicam adgressus est
 8457 133               |               dicere. Ea profecto oratio in eam formam quae est insita
 8458 133               |               eam formam quae est insita in mentibus nostris includi
 8459 134               |                  enim similia illis quae in amplo ornatu scaenae aut
 8460 135               |               ducitur saepius oratio aut in idem conicitur aut utrumque,
 8461 135               |              continenter unum verbum non in eadem sententia ponitur;
 8462 137               |                multis modis eadem et una in re haereat in eademque commoretur
 8463 137               |               eadem et una in re haereat in eademque commoretur sententia;
 8464 137               |               quo modo dicat; ut dividat in partis; ut aliquid relinquat
 8465 137               |                   ut ante praemuniat; ut in eo ipso in quo reprehendatur
 8466 137               |                praemuniat; ut in eo ipso in quo reprehendatur culpam
 8467 137               |                 quo reprehendatur culpam in adversarium conferat;
 8468 138               |                 avertat animos; ut saepe in hilaritatem risumve convertat;
 8469 139               |          naturarumque imitatio. XLI. Hoc in genere—nam quasi silvam
 8470 141               |               quis umquam dubitavit quin in re publica nostra primas
 8471 141               |             secundas iuris scientia? Cum in altera gratiae, gloriae,
 8472 141               |                 praesidi plurimum esset, in altera praescriptionum cautionumque
 8473 142               |                si quis acuat aut adiuvet in eo iuventutem, vituperetur?
 8474 143               |            alteri, cum domesticum tempus in cognoscendis componendisque
 8475 143               |           componendisque causis, forense in agendis, reliquum in sese
 8476 143               |             forense in agendis, reliquum in sese ipsis reficiendis omne
 8477 144               |                  habet." Certe, si quasi in ludo; sed si monendo, si
 8478 145               |                  periculum ne quis putet in magna arte et gloriosa turpe
 8479 146               |                aliquae fortasse inessent in sermone nostro doctrinarum
 8480                   |               quae supra dicta sunt plus in disputando quam ea de quibus
 8481 147               |                 omnino verum, at proprie in hoc dicitur. Nam omnium
 8482 148               |            dederem? Quae quidem me antea in iudicia atque in curiam
 8483 148               |                me antea in iudicia atque in curiam deducebant, nunc
 8484 149               |                  Lucilium scite exagitat in Albucio Scaevola: ~        
 8485 150               |              formulam componendi. Nam ut in legendo oculus sic animus
 8486 150               |                legendo oculus sic animus in dicendo prospiciet quid
 8487 150               |           gravesque sententiae tamen, si in condite positis verbis efferuntur,
 8488 151               |                                     151] In quo quidam etiam Theopompum
 8489 151               |                 scriptor Plato nec solum in eis sermonibus qui dialogoi
 8490 151               |          industria id faciendum fuit sed in populari oratione, qua mos
 8491 151               |                  mos est Athenis laudari in contione eos qui sint in
 8492 151               |                 in contione eos qui sint in proeliis interfecti; quae
 8493 151               |                die recitari necesse sit. In ea est crebra ista vocalium
 8494 152               |               hoc motu radiantis etesiae in vada ponti. ~
 8495 153               |                  dicerent: multi' modis, in vas' argenteis, palmi' crinibus,
 8496 154               |               audes, sis pro si vis. Iam in uno capsis tria verba sunt.
 8497 155               |                  cum cupidos liberum aut in liberum loco dicimus, sed
 8498 155               |                        neque tuom umquam in gremium extollas liberorum
 8499 155               |                liberorum. ~At ille alter in Chryse non solum: ~        
 8500 155               |               pavos; ~quae non sane sunt in omnibus neutris usitata.