bold = Main text
                                                                   grey = Comment text
(...) Pro Balbo
      Caput
10001                   |                  licere. Vbi est igitur <in> foedere Gaditano, ne quem
10002                   |                  capitolo][33] Quid fuit in rogatione ea quae de Pompeio
10003                   |             Lentulo consulibus lata est, in quo aliquid sacrosanctum
10004                   |             fulmina nostri imperi subito in Hispania, Cn. et P. Scipiones,
10005                   |                ex ipso foedere Gaditanum in civitatem nostram recipi
10006                   |            liceret? Nihil est enim aliud in foedere nisi ut pia et aeterna
10007                   |                  etiam est, quod non est in omnibus foederibus: Maiestatem
10008                   |              habet hanc vim, ut sit ille in foedere inferior. [ETMLS:
10009                   |                  conservanto,' quo magis in legibus quam in foederibus
10010                   |                quo magis in legibus quam in foederibus uti solemus,
10011                   |              siletur, certe ille populus in superiore condicione causaque
10012                   |           foederis sanctione defenditur. In quo erat accusatoris interpretatio
10013                   |               videretur; si esset, tamen in foedere nihil esse cautum
10014                   |          adiutoribus illorum civibus uti in bellis nobis non liceret
10015                   |              ipsum populum Romanum, quem in caritate annonae, ut saepe
10016                   |               eximia virtute fuerit, sit in nostris castris, sit in
10017                   |                  in nostris castris, sit in imperatorum praetoriis,
10018                   |                denique inter signa atque in acie locus, sit his gradibus
10019                   |         crearetur . . . gravissima autem in istum civem suum Gaditani
10020                   |                 ne saeptum sit iis iter <in> perpetuum ad hoc amplissimum
10021                   |                et facultatem commendandi in hac civitate versari? Quis
10022                   |               istum C. Caesar, cum esset in Hispania praetor, adfecerit,
10023                   |             disciplinaque delerit, summa in eam civitatem huius rogatu
10024                   |               eorum civis virtutis causa in nostram civitatem venire,
10025                   |              iuris, quos diligentissimos in exquirendis condicionibus
10026                   |                  esset civitate donatus, in iudicium est vocatus? Nam
10027                   |                 causam ex colonia Latina in primis firma et inlustri.
10028                   |           Saturninus C. Mario tulerat ut in singulas colonias ternos
10029                   |               sed tamen tanta auctoritas in C. Mario fuit ut non per
10030                   |                qui imperatoribus nostris in bello, in acie, in exercitu
10031                   |          imperatoribus nostris in bello, in acie, in exercitu dilectum
10032                   |               nostris in bello, in acie, in exercitu dilectum virtutis,
10033                   |               qui sociis, qui foederatis in defendenda re publica nostra
10034                   |         praestans, tum vel nimium parcus in largienda civitate? [ETMLS:
10035                   |            facere viderat? Neque vero id in uno Cornelio fecit; nam
10036                   |       propugnatores huius imperi possent in hanc civitatem venire, et
10037                   |                 causa destiterunt. Multi in civitatem recepti ex liberis
10038                   |                 rebus interpositum atque in maximis causis re ipsa atque
10039                   |               ignorat? quod quidem nuper in columna ahenea meminimus
10040                   |                dubitandum fuit quin, quo in genere iudicum praemia rata
10041                   |             iudicum praemia rata essent, in eodem iudicia imperatorum
10042                   |                  56] Intellego, iudices, in causa aperta minimeque dubia
10043                   |             vestras auris permanarent et in iudicio ipso redundarent,
10044                   |                redundarent, idcirco illa in omni parte orationis summa
10045                   |                  Obiectum est etiam quod in tribum Clustuminam pervenerit;
10046                   |                   More hominum invident, in conviviis rodunt, in circulis
10047                   |           invident, in conviviis rodunt, in circulis vellicant: non
10048                   |                  non concessit? Versatus in intima familiaritate hominis
10049                   |      familiaritate hominis potentissimi, in maximis nostris malis atque
10050                   |              sive rei publicae fatum, ut in me unum omnis illa inclinatio
10051                   |                  Non modo non exsultavit in ruinis nostris vestrisque
10052                   |              auctoritas satis apud illos in hac re ponderis haberet,
10053                   |                 numero dierum novo: idem in angustiis aerari victorem
10054                   |             aliis videtur: sunt fortasse in sententia firmiores. Reprendo
10055                   |               quibus infinitum sit odium in quos semel susceptum sit,
10056                   |            placuit homini prudentissimo; in summa amicorum copia cum
10057                   |     familiarissimis eius est adaequatus. In praetura, in consulatu praefectum
10058                   |                 adaequatus. In praetura, in consulatu praefectum fabrum
10059                   |                  abest longissime, atque in iis est nunc locis quae
10060                   |            videtis, nolite committere ut in re tam inveterata quicquam
10061                   |                  sed de virtutis praemio in iudicium vocetur. Accedat
10062                   |           Postremo illud, iudices, fixum in animis vestris tenetote,
10063                   |             animis vestris tenetote, vos in hac causa non de maleficio


Pro Caecina
      Caput
10064   1               |                           1] Si, quantum in agro locisque desertis audacia
10065   1               |          desertis audacia potest, tantum in foro atque in iudiciis impudentia
10066   1               |             potest, tantum in foro atque in iudiciis impudentia valeret,
10067   1               |                  valeret, non minus nunc in causa cederet A. Caecina
10068   1               |             Aebuti impudentiae, quam tum in vi facienda cessit audaciae.
10069   2               |                  fuisse videtur Aebutius in convocandis hominibus et
10070   2               |                et armandis, tum impudens in iudicio, non solum quod
10071   2               |                  iudicio, non solum quod in iudicium venire ausus est—
10072   2               |               quidem tametsi improbe fit in aperta re, tamen malitia
10073   2               |                  esset moribus, superior in possessione retinenda non
10074   2               |                  profugisse; nunc quoque in iudicio si causa more institutoque
10075   2               |               defendatur, nos inferiores in agendo non futuros; sin
10076   2               |               Quasi vero aut idem possit in iudicio improbitas quod
10077   2               |                  iudicio improbitas quod in vi confidentia, aut nos
10078   3               |                  causae spes erat posita in defensione mea, nunc in
10079   3               |                  in defensione mea, nunc in confessione adversarii,
10080   3               |              confessione adversarii, tum in nostris, nunc vero in illorum
10081   3               |                tum in nostris, nunc vero in illorum testibus; de quibus
10082   4               |                possit, cum autem vestram in iudicando dubitationem,
10083   4               |            facile honestissimis testibus in re perspicua tenerentur;
10084   4               |               futurum arbitrati sunt, ut in hac causa non de improbitate
10085   5               |                                   5] Qua in re, si mihi esset unius
10086   5               |                praestarem; quae cum sunt in actore causae, nihil est
10087   5               |                 actore causae, nihil est in re praesertim aperta ac
10088   5               |                  ne, si quis vobis error in tanta re sit obiectus, omnes
10089   6               |                dedisse. Quod quoniam iam in consuetudinem venit et id
10090   6               |                 viri boni vestri similes in iudicando faciunt, reprehendendum
10091   7               |                 quis quod spopondit, qua in re verbo se uno obligavit,
10092   7               |             rationem fraudavit quempiam, in eo quo delictum maius est,
10093   9               |                 iudicia constituta sunt, in eo potestis atrocitatem
10094  10               |               ignobilem fecit. Is habuit in matrimonio Caesenniam, eodem
10095  10               |                 multis rebus ostendit et in morte sua testamento declaravit.
10096  11               |                   Huic Caesenniae fundum in agro Tarquiniensi vendidit
10097  11               |                esset cautior, curavit ut in eo fundo dos conlocaretur.
10098  11               |          Fulcinius—multa enim, quae sunt in re, quia remota sunt a causa,
10099  12               |                  bonorum legavit. Itaque in partem mulieres vocatae
10100  13               |                solitudine aleretur ac se in eius familiaritatem insinuasset,
10101  13               |             versabatur eo quoque tempore in his rationibus auctionis
10102  13               |              inferebat et intro dabat et in eam opinionem Caesenniam
10103  15               |                  quoque mulieri veniebat in mentem, quoniam potestas
10104  15               |             tandem? —cui putatis? an non in mentem vobis venit omnibus
10105  16               |          hereditate deberetur, eam porro in praediis conlocari maxime
10106  17               |                habere argentarii tabulas in quibus sibi expensa pecunia
10107  17               |              post A. Caecinae nupsit. Vt in pauca conferam, testamento
10108  18               |               hereditatem ut de civitate in dubium veniret; concessit,
10109  19               |                                      19] In possessione bonorum cum
10110  19               |           terrore abradere, homini Romae in foro denuntiat fundum illum
10111  20               |           sententia constituere, quo die in rem praesentem veniretur
10112  20               |                 cum amicis ad diem venit in castellum Axiam, a quo loco
10113  20               |            crederent, ecce ipse Aebutius in castellum venit; denuntiat
10114  21               |                  De castello descendunt, in fundum proficiscuntur. Videtur
10115  21               |               qua adiri poterat non modo in eum fundum de quo erat controversia,
10116  21               |                  controversia, sed etiam in illum proximum de quo nihil
10117  21               |                opponit. Itaque primo cum in antiquum fundum ingredi
10118  22               |               eum fundum profectus <est> in quo ex conventu vim fieri
10119  22               |             prudentissimus Caecina tamen in hac re plus mihi animi quam
10120  22               |                refugit. Eodem tempore se in fugam conferunt amici advocatique
10121  23               |             armatisque vim fecit. Laesit in eo Caecinam, sublevat ibidem;
10122  23               |           Caecinam, sublevat ibidem; nam in eas ipsas res quas improbissime
10123  23               |                testimonia sumpsit et eis in causa testimoniis utitur.
10124  24               |             inquit, 'ferro'—et hoc dicit in iudicio—'te reieci atque
10125  25               |                pessimi facinoris arguit. In Aebutium hoc dicit, armatos
10126  25               |            Aebuti servo, se imperasse ut in Caecinam advenientem cum
10127  25               |            loquar amplius de hoc homine? In quem ego hoc dicere, cum
10128  26               |                  beneficium commemoravit in amicos Caecinae, quibus
10129  26               |              testi gratias agam, quod et in re misericordem se praebuerit
10130  26               |            misericordem se praebuerit et in testimonio religiosum.
10131  27               |             libentius dixit ut aliquando in iudicio eius testimonio
10132  28               |            Meminerant enim omnes quantum in Albiano iudicio accepisset.
10133  29               |                                      29] In eum quid dicam nisi id quod
10134  29               |               negare non possit, venisse in consilium publicae quaestionis,
10135  29               |              consili iudex non esset, et in eo consilio, cum causam
10136  29               |            fuisse? Vtrum gravius aliquid in quempiam dici potest quam
10137  31               |                  quin verum dicerent. An in coacta multitudine, in armis,
10138  31               |                An in coacta multitudine, in armis, in telis, in praesenti
10139  31               |            coacta multitudine, in armis, in telis, in praesenti metu
10140  31               |         multitudine, in armis, in telis, in praesenti metu mortis perspicuoque
10141  31               |           videretur necne? Quibus igitur in rebus vis intellegi potest,
10142  31               |                 vis intellegi potest, si in his non intellegetur? An
10143  31               |             obstiti; non enim sum passus in fundum ingredi, sed armatos
10144  31               |             opposui, ut intellegeres, si in fundo pedem posuisses, statim
10145  32               |             iniuriam tuam persequar. Fac in hoc errare me nec ullo modo
10146  32               |               adsequi quod velim; te uti in hac re magistro volo.
10147  33               |                  resque eius modi sit ut in primis a magistratibus animadvertenda
10148  33               |                 dices? Audire cupio, qui in pace et otio, cum manum
10149  35               |              constituis, si Caecina, cum in fundo esset, inde deiectus
10150  36               |               quem ad modum te restituat in aedis tuas non habebit?
10151  36               |                   is repente obmutescet, in atrocissima re quid faciat
10152  36               |            armatis se tibi obstitisse ne in aedis accederes; deici porro
10153  37               |              loco motus erit atque omnes in aedibus adservati ac retenti,
10154  37               |              Nullam esse actionem dicere in re tam insigni tamque atroci
10155  38               |                enim vereor ne hoc dicas, in eadem causa eodem interdicto
10156  38               |              iudicio approbata videatur, in quo iudicio non de armis
10157  38               |                    ut tantum facinus non in aequitate defensionis, sed
10158  38               |               aequitate defensionis, sed in una littera latuisse videatur?
10159  39               |                 pedem cum intulero atque in possessione vestigium fecero,
10160  40               |             huius rei ius atque actionem in mentem maioribus nostris
10161  41               |            Caecinae facta non est.' Dici in hac causa potest, ubi arma
10162  43               |           vidimus et audivimus, quae vis in bello appellatur, ea in
10163  43               |                  in bello appellatur, ea in otio non appellabitur? et,
10164  43               |          appellabitur? et, quod vehemens in re militari putatur, id
10165  43               |                militari putatur, id leve in iure civili iudicabitur?
10166  45               |                et maiorum exemplo multis in rebus usitatum, cum ad vim
10167  45               |                est ut vim factam probes; in manus eorum incidere non
10168  46               |                  hoc dico, si, ut primum in castello Caecinae dixit
10169  46               |              esse factam, ne hoc omnibus in possessionum controversiis
10170  46               |                putent, ne, quem ad modum in bello poena ignavis ab imperatoribus
10171  46               |          imperatoribus constituitur, sic in iudiciis deterior causa
10172  47               |                controversiis loquimur et in his rebus vim nominamus,
10173  48               |               Responde, si tibi videtur. In fundum Caecina utrum tandem
10174  49               |                 ei qui potest qui omnino in eo loco unde se deiectum
10175  49               |                 eo verbo antea praetores in hoc interdicto uti solebant.
10176  50               |                potest esse quisquam nisi in inferiorem locum de superiore
10177  50               |                qui tactus non sit sed ne in aequo quidem et plano loco.
10178  50               |          stultitiam singularem putabimus in verborum errore versari,
10179  51               |                 tanta copia sit non modo in nostra lingua, quae dicitur
10180  51               |               dicitur esse inops, sed ne in alia quidem ulla, res ut
10181  52               |                cuique vestrum aliud alii in omni genere exemplum quod
10182  53               |     eloquentissimus, paulo ante quam nos in forum venimus, iudicio cvirali
10183  54               |           biennium; at utimur eodem iure in aedibus, quae in lege non
10184  54               |              eodem iure in aedibus, quae in lege non appellantur. Si
10185  54               |            intellegi, licere, si via sit in Bruttiis immunita, agere
10186  54               |             Scauri Tusculanum. Actio est in auctorem praesentem his
10187  54               |                his verbis: 'qvandoqve te in ivre conspicio.' Hac actione
10188  54               |            Caecus uti non posset, si ita in iure homines verba consectarentur
10189  55               |                              55] Veniunt in mentem mihi permulta, vobis
10190  55               |          consideremus; intellegetis enim in eo ipso, si in verbis ius
10191  55               |         intellegetis enim in eo ipso, si in verbis ius constituamus,
10192  55               |                  qui modo Latine sciant, in uno servolo familiae nomen
10193  57               |               nostri aliquid gerant, sed in hac re cognita sententia
10194  57               |                alia causa est aequitatis in uno servo et in pluribus,
10195  57               |               aequitatis in uno servo et in pluribus, non alia ratio
10196  57               |           pluribus, non alia ratio iuris in hoc genere dumtaxat, utrum
10197  57               |           dicitur, omnium rerum eius qui in Italia non sit absitve rei
10198  58               |            negoti gerunt, sed quod <hoc> in hac re quaeri nihil attinet.
10199  59               |                  qui ab aliquo sunt unum in locum congregati. Si non
10200  59               |                  aut pascendi causa esse in agro consuerant, defendes
10201  59               |               tamen erit unum et omnibus in causis idem valebit, in
10202  59               |                  in causis idem valebit, in quibus perspicitur una atque
10203  61               |                 erit et aequitatis, cave in ista tam frigida, tam ieiuna
10204  62               |                  scuto et gladio impetum in me fecisset atque ego ita
10205  62               |           implorare posses, quod homines in tuo negotio Latine obliviscerentur,
10206  63               |                                63] Verum in his causis non verba veniunt
10207  63               |                 causis non verba veniunt in iudicium, sed ea res cuius
10208  63               |               res cuius causa verba haec in interdictum coniecta sunt.
10209  63               |                modi, eae res appellantur in interdicto. Si per alias
10210  64               |                  esse, ad dicendum autem in altera videar mihi aliquid
10211  65               |                          65] Atque illud in tota defensione tua mihi
10212  65               |            tametsi non nunc primum neque in hac causa solum audio, tamen
10213  65               |               orationem decurrunt cum se in causa putant habere aequum
10214  65               |                 et litterarum tendiculas in invidiam vocant, tum vociferantur
10215  66               |                                      66] In ista vero causa cum tu sis
10216  66               |                  valeat; sed ego invenio in interdicto verbum unum ubi
10217  66               |                deieci te ex eo loco quem in locum prohibui ne venires'—
10218  66               |               locum prohibui ne venires'—in ista defensione accusas
10219  67               |                quod tu nunc—tametsi ille in aliqua causa faciebat, tu
10220  67               |                aliqua causa faciebat, tu in nulla facis—tamen probasse
10221  67               |          videbatur. Cum id miror, te hoc in hac re alieno tempore et
10222  67               |              defendisse, tum illud volgo in iudiciis et non numquam
10223  67               |         consultis concedi nec ius civile in causis semper valere oportere.
10224  69               |           defendebat, non esse iuris, et in eam rem non solum rationes
10225  70               |            labefactat; quod vobis venire in mentem profecto necesse
10226  70               |                  necesse est, nihil esse in civitate tam diligenter
10227  71               |                               71] Itaque in ceteris controversiis atque
10228  71               |           tabulas secutus esse videatur; in iure nihil est eius modi,
10229  71               |                nimia ista quae dominatur in civitate potentia in hoc
10230  71               |           dominatur in civitate potentia in hoc solo genere quiescit;
10231  72               |             pretio quidem corrumpi iudex in eius modi causa potest.
10232  74               |                 uni cuique nostrum venit in isdem bonis a iure et a
10233  75               |              magno incommodo civitatis. ~In hac ipsa causa, recuperatores,
10234  75               |            tempus ita ferret, amitteret, in possessionem in praesentia
10235  75               |               amitteret, in possessionem in praesentia non restituetur,
10236  76               |          fortunae possessionesque omnium in dubium incertumque revocantur.
10237  76               |         contendes, eum si ingressum modo in praedium deieceris, restituas
10238  76               |               haec vox est, esse vim non in caede solum sed etiam in
10239  76               |                 in caede solum sed etiam in animo, libidinis, nisi cruor
10240  77               |                  adesse nobis frequenter in hac causa solet, vir ornatissimus,
10241  78               |               prudentiam populus Romanus in cavendo, non in decipiendo
10242  78               |                  Romanus in cavendo, non in decipiendo perspexerit,
10243  79               |                 deiectum nisi ex eo loco in quo fuisset, rem et sententiam
10244  80               |                ab scripto plurimis saepe in rebus ius et aequi bonique
10245  80               |                id valuisse plurimum quod in se auctoritatis habuisset
10246  80               |            consolatus est me et ostendit in hac ipsa causa nihil esse
10247  80               |                   si non ex eo loco quem in locum venire voluit, at
10248  81               |          possessionum omnium constituere in verbo? Ego quid mihi videretur,
10249  83               |              laqueo capi putas oportere, in meis castris praesidiisque
10250  83               |             factum illius qui deiecerit, in iudicium venire; deiectum
10251  84               |              litterarum angulos revocas, in eis ipsis intercludere insidiis
10252  84               |                  mucro defensionis tuae; in eum ipsum causa tua incurrat
10253  85               |                pro meo iure dicere neque in hac re quam ego protuli
10254  85               |              actum cum interdixit, neque in vi armatorum spectari oportere
10255  85               |              armatorum spectari oportere in quo loco sit facta vis,
10256  85               |               nullo modo posse defendere in qua re tu velis verba spectari
10257  85               |                 verba spectari oportere, in qua re nolis non oportere. ~
10258  88               |                possent, non, opinor, eos in cuniculum qua adgressi erant
10259  88               |         cuniculum qua adgressi erant sed in Capitolium restitui oporteret.
10260  88               |          restitvas. Hoc iam simplex est, in eum locum restituas: sive
10261  88               |                 loco deiecisti, restitue in hunc locum, sive ab hoc
10262  88               |               sive ab hoc loco, restitue in eum locum, non ex quo, sed
10263  88               |                 quo loco depulsus esset, in eum se fortuna restitueret,
10264  88               |                 fortuna restitueret, non in salum, sed in ipsam urbem
10265  88               |           restitueret, non in salum, sed in ipsam urbem quam petebat,
10266  88               |             restituatur, hoc postulat ut in eum ipsum locum restituatur.
10267  89               |                  cum illud verbum 'vnde' in utramque rem valeat, eoque
10268  89               |              restitui sis iussus, tam te in aedis tuas restitui oportere,
10269  90               |              oportere. Numera quam multa in ista defensione falsa sint,
10270  91               |                         91] Cur ergo aut in illud cotidianum interdictum '
10271  91               |             potest qui non possidet, aut in hoc interdictum de hominibvs
10272  92               |                diiuncta interdicta sunt. In illa vi cotidiana non satis
10273  93               |                 caedem confugerit, nudum in causa destitutum videtis,
10274  93               |        interdicta? ecquid interest utrum in hoc sit additum 'cvm A.
10275  94               |                            94] Atque ego in hoc Caecinam non defendo;
10276  94               |                 eadem conductione fuerit in fundo, dubium est quin,
10277  94               |             possidebat, cum erat colonus in fundo, post eius mortem
10278  94               |                 circuiret praedia, venit in istum fundum, rationes a
10279  95               |                                 95] Sunt in eam rem testimonia. Postea
10280  95               |                ascripsisse eundem Sullam in eadem lege: 'si qvid ivs
10281  95               |            aliquid; nam, nisi esset, hoc in omnibus legibus non ascriberetur.
10282  96               |               nihil esse et fateris; qua in re primum illud concedis,
10283  96               |              Quiritium liber esse is qui in numero Quiritium non est?
10284  97               |                  iudicatum est. Iam vero in ceteris rebus ut omnes qui
10285  97               |               ceteris rebus ut omnes qui in eadem causa sunt et lege
10286  98               |          praeterit—ut ex me ea quae tibi in mentem non veniunt audias—
10287  98               |                civitas adimi non possit, in colonias Latinas saepe nostri
10288  98               |              sufferre voluissent, manere in civitate potuissent. Quid?
10289  98               |                  pater vendidit eum quem in suam potestatem susceperat,
10290  99               |                  hoc iudicat, cum ei qui in servitute iusta fuerunt
10291 100               |               locum mutant. Itaque nulla in lege nostra reperietur, <
10292 100               |                 confugiunt quasi ad aram in exsilium. Qui si in civitate
10293 100               |                 aram in exsilium. Qui si in civitate legis vim subire
10294 100               |                qui profugit receptus est in exsilium, hoc est in aliam
10295 100               |                 est in exsilium, hoc est in aliam civitatem. ~
10296 101               |                id feci, non quo vos hanc in hac causa defensionem desiderare
10297 103               |            causam populique <Romani> ius in vestra fide ac religione
10298 103               |            semper voluit ut id non minus in hac causa laborarit ne inique
10299 104               |                  totius Etruriae nomine, in utraque fortuna cognitum
10300 104               |                  et humanitatis. Si quid in contraria parte in homine
10301 104               |                  quid in contraria parte in homine offendendum est,
10302 104               |                 hominum facere nobiscum, in iudicium non venire utrum


Pro Caelio
      Caput
10303   1               |           improbet, crimen quod versetur in iudicio, requirat; cum audiat
10304   1               |              nullam audaciam, nullam vim in iudicium vocari, sed adulescentem
10305   1               |                 ab eius filio, quem ipse in iudicium et vocet et vocarit,
10306   1               |             existimet, quibus otiosis ne in communi quidem otio liceat
10307   3               |           senectutem, quod iam diu minus in foro nobiscumque versatur,
10308   3               |                  sic habeant, quaecumque in equite Romano dignitas esse
10309   3               |                  esse maxima, eam semper in M. Caelio habitam esse summam
10310   5               |                 Caelio; quem et absentem in amplissimum ordinem cooptarunt
10311   6               |                ista maledicta pervulgata in omnes, quorum in adulescentia
10312   6               |              pervulgata in omnes, quorum in adulescentia forma et species
10313   7               |           patiebatur optimi adulescentis in tali illum oratione versari.
10314   8               |         libertate seiungas; deinde ut ea in alterum ne dicas, quae cum
10315   9               |           deductum; nemo hunc M. Caelium in illo aetatis flore vidit
10316   9               |                  cum patre aut mecum aut in M. Crassi castissima domo,
10317  10               |              scimus et vidimus esse hunc in illius amicis. Quis negat?
10318  11               |                Tot igitur annos versatus in foro sine suspicione, sine
10319  11               |                  ratio ac militaris. Qua in aetate nisi qui se ipse
10320  12               |                  iam aliquot annos esset in foro, Caelius; et multi
10321  12               |              umquam fuisse tale monstrum in terris ullum puto, tam ex
10322  13               |               hostis huic civitati? quis in voluptatibus inquinatior,
10323  13               |           voluptatibus inquinatior, quis in laboribus patientior? quis
10324  13               |               laboribus patientior? quis in rapacitate avarior, quis
10325  13               |                 rapacitate avarior, quis in largitione effusior? Illa
10326  13               |            effusior? Illa vero, iudices, in illo homine mirabilia fuerunt,
10327  14               |               spicione deprehendi. Cuius in magnis catervis amicorum
10328  14               |           errasse se, sicuti non numquam in eodem homine me quoque erroris
10329  15               |             Catilinae participem fuisse; in quo non modo crimen non
10330  15               |            oratio. Qui enim tantus furor in Caelio, quod tantum aut
10331  15               |                  Caelio, quod tantum aut in moribus naturaque volnus
10332  15               |             moribus naturaque volnus aut in re atque fortuna? ubi denique
10333  15               |                 fortuna? ubi denique est in ista suspicione Caeli nomen
10334  16               |              accusaret, neque eius facti in altero suspicionem quaereret,
10335  17               |                 respondeam. Tabulas, qui in patris potestate est, nullas
10336  17               |                  esse venalem, cuius hic in aediculis habitat decem,
10337  18               |              semigrarit. Quod quidem iam in hac aetate minime reprehendendum
10338  18               |               suis coli posset, conduxit in Palatio non magno domum.
10339  18               |             paulo ante dixit: ~Utinam ne in nemore Pelio— ~     Ac longius
10340  20               |                 quibus oppugnatur; palam in eum tela iaciuntur, clam
10341  21               |                  dico, ut invidiosum sit in eos, quibus gloriosum etiam
10342  21               |                   Nam quae sit multitudo in foro, quae genera, quae
10343  22               |                  Hoc ex genere si qui se in hoc iudicium forte proiecerint,
10344  22               |                mutari nullo modo potest, in voluntate testium collocari
10345  25               |               removeantur, ut aliquando, in quibus causa nititur, ad
10346  25               |                   Herennium, perattente. In quo etsi magna ex parte
10347  25               |                 multa de moribus et, qui in reliqua vita mitis esset
10348  25               |              reliqua vita mitis esset et in hac suavitate humanitatis,
10349  25               |                 periucunde soleret, fuit in hac causa pertristis quidam
10350  26               |             illud me commovet, quod sibi in Lupercis sodalem esse Caelium
10351  26               |                  commemorant sodalitatem in accusando, ut, ne quis id
10352  27               |              pertimescebam; aliquot enim in causis eum vide ram frustra
10353  27               |                  convivium renuerit, qui in hortis fuerit, qui unguenta
10354  28               |                   Equidem multos et vidi in hac civitate et audivi,
10355  29               |                  deficiat, si, quae dici in eam sententiam possunt,
10356  29               |               cum eos accusator erexerit in rem, in vitia, in mores,
10357  29               |               accusator erexerit in rem, in vitia, in mores, in tempora,
10358  29               |               erexerit in rem, in vitia, in mores, in tempora, emittere
10359  29               |                 rem, in vitia, in mores, in tempora, emittere in hominem
10360  29               |              mores, in tempora, emittere in hominem et in reum, cum
10361  29               |                   emittere in hominem et in reum, cum is non suo crimine,
10362  29               |                   sed multorum vitio sit in quoddam odium iniustum vocatus. ~
10363  30               |           postulo, quin criminibus, quae in hunc proprie conferuntur,
10364  30               |                 crimina, auri et veneni; in quibus una atque eadem persona
10365  31               |                exstitisse. Res est omnis in hac causa nobis, iudices,
10366  33               |                   sed illa horrida, quam in statuis antiquis atque imaginibus
10367  34               |                 Cum ex amplissimo genere in familiam clarissimam nupsisses,
10368  34               |                aemulam domesticae laudis in gloria muliebri esse admonebat,
10369  34               |               avita et usque a nobis cum in viris tum etiam in feminis
10370  34               |             nobis cum in viris tum etiam in feminis repetita moverunt?
10371  35               |               effrenata atque praecipiti in forum deferri iudiciumque
10372  36               |                 minimum fratrem, qui est in isto genere urbanissimus;
10373  36               |             voluisti; fuisti non numquam in isdem hortis; vis nobilis
10374  37               |             Diceret talis pater: "Cur te in istam vicinitatem meretriciam
10375  38               |            quisque istam effugere potest in tam maledica civitate? Vicinum
10376  38               |          expeditissima. Quid enim esset, in quo se non facile defenderet?
10377  38               |             facile defenderet? Nihil iam in istam mulierem dico; sed,
10378  38               |           decretum semper aliquem, cuius in hortos, domum, Baias iure
10379  39               |              commendavit et tradidit, ut in amore atque in voluptatibus
10380  39               |              tradidit, ut in amore atque in voluptatibus adulescentiam
10381  39               |               omnemque vitae suae cursum in labore corporis atque in
10382  39               |                 in labore corporis atque in animi contentione conficeret,
10383  39               |              convivia delectarent, nihil in vita expetendum putaret,
10384  40               |                genera virtutum non solum in moribus nostris, sed vix
10385  40               |             moribus nostris, sed vix iam in libris reperiuntur. Chartae
10386  41               |              probaverunt, prope soli iam in scholis sunt relicti. Multa
10387  42               |                  rationem, dum modo illa in hoc genere praescriptio
10388  42               |                  trucidetur, ne incurrat in alterius domum atque famam,
10389  43               |             quorum partim nimia libertas in adulescentia, partim profusa
10390  44               |                              44] At vero in M. Caelio (dicam enim iam
10391  45               |                 est, perspexistis; atque in eo non solum ingenium elucere
10392  45               |               quibus disputo, non facile in eodem homine esse posse.
10393  45               |           quicquid est, quod nos facimus in dicendo, quoquomodo facimus
10394  46               |                  esse ullam putatis, cur in tantis praemiis eloquentiae,
10395  46               |             pauci semperque fuerint, qui in hoc labore versentur? Obterendae
10396  46               |             familiarum deserendus. Quare in hoc genere labor offendit
10397  47               |               hominem admodum adulescens in iudicium vocavisset? hic,
10398  47               |                  voluptatibus teneretur, in hac acie cotidie versaretur,
10399  47               |                   appeteret inimicitias, in iudicium vocaret, subiret
10400  47               |             integumenta non quaerat, sed in turpissimis rebus frequentissima
10401  48               |                  nullam nominabo; tantum in medio relinquam. ~
10402  49               |                 cupiditati palamque sese in meretricia vita collocarit,
10403  49               |                  uti instituerit, si hoc in urbe, si in hortis, si in
10404  49               |          instituerit, si hoc in urbe, si in hortis, si in Baiarum illa
10405  49               |                in urbe, si in hortis, si in Baiarum illa celebritate
10406  50               |                   quae abs te crudeliter in meos me absente facta sunt,
10407  50               |              sunt, neglego; ne sint haec in te dicta, quae dixi. Sed
10408  51               |                Duo sunt enim crimina una in muliere summorum facinorum,
10409  51               |             necaretur. Magnum crimen vel in legatis insidiandis vel
10410  51               |                  legatis insidiandis vel in servis ad hospitem domini
10411  52               |                           52] Quo quidem in crimine primum illud requiro,
10412  53               |              tamque prudenti non venisse in mentem rem tanti sceleris
10413  54               |               testem, qui tantum facinus in famam atque fortunas suas
10414  54               |               potuisset et, quod facinus in alienum hominem intentum
10415  54               |           acciperet, id omisisset curare in hospitem? quod per ignotos
10416  54               |          temptatum esse neglegeret? quod in agris locisve publicis factum
10417  54               |                 factum reprehenderet, id in urbe ac suae domi coeptum
10418  54               |                esse leniter ferret? quod in alicuius agrestis periculo
10419  54               |        praetermitteret, id homo eruditus in insidiis doctissimi hominis
10420  55               |                  haec una vox veritatis. In crimine ipso nulla suspicio
10421  55               |                 ipso nulla suspicio est, in re nihil est argumenti,
10422  55               |                  re nihil est argumenti, in negotio, quod actum esse
10423  55               |                  ut res minime dubitanda in con tentione ponatur, utrum
10424  57               |                  tam demens hic, cui vos in genium certe tribuitis,
10425  57               |               iudices, aut quis ignorat, in eius modi domo, in qua mater
10426  57               |              ignorat, in eius modi domo, in qua mater familias meretricio
10427  57               |          familias meretricio more vivat, in qua nihil geratur, quod
10428  57               |              quod foras proferendum sit, in qua inusitatae, libidines,
10429  57               |            gerantur, qui versentur isdem in voluptatibus, quibus occulta
10430  58               |             paratum, quo pacto, cui, quo in loco traditum? Habuisse
10431  58               |                vimque eius esse expertum in servo quodam ad eam rem
10432  59               |                 immortales! cur interdum in hominum sceleribus maximis
10433  59               |                praesentis fraudis poenas in diem reservatis? Vidi enim,
10434  59               |                 dolorem vel acerbissimum in vita, cum Q. Metellus abstraheretur
10435  59               |            putavit, tertio die post quam in curia, quam in rostris,
10436  59               |                 post quam in curia, quam in rostris, quam in re publica
10437  59               |             curia, quam in rostris, quam in re publica floruisset, integerrima
10438  61               |           requiro, quid attinuerit ferri in eum locum constitutum, cur
10439  62               |           balneas publicas constituerat? in quibus non invenio quae
10440  62               |               esse posset. Nam si essent in vestibulo balnearum, non
10441  62               |          balnearum, non laterent; sin se in intimum conicere vellent,
10442  63               |               provinciam susceperint, ut in balneas contruderentur,
10443  63               |              diligentiamque cognoscite. "In balneis delituerunt." Testes
10444  63               |                venisset, pyxidem teneret in manu, conaretur tradere,
10445  63               |              repentino hominum impetu se in fugam coniecisse. O magna
10446  65               |               cum Licinius venisset, cum in manu teneret veneni pyxidem?
10447  65               |                 iam exitus, non fabulae; in quo cum clausula non invenitur,
10448  66               |               possent? Nullum argumentum in re, nulla suspicio in causa,
10449  66               |         argumentum in re, nulla suspicio in causa, nullus exitus criminis
10450  67               |              fortes viros ab imperatrice in insidiis atque in praesidio
10451  67               |            imperatrice in insidiis atque in praesidio balnearum collocatos;
10452  67               |                  se numquam profecto, si in istum locum processerint,
10453  67               |                 explicabunt. Quam volent in conviviis faceti, dicaces,
10454  67               |            operam, aliam ineant gratiam, in aliis se rebus ostentent,
10455  68               |               argumenti ista manumissio; in qua aut crimen est Caelio
10456  69               |               consecuta? Nihil est, quod in eius modi mulierem non cadere
10457  69               |           turpitudine aliqua dicerentur, in istam quadrare apte viderentur. ~
10458  71               |                 ut audiretur Vetti nomen in causa, ut illa vetus aeraria
10459  72               |                  72] M. vero Caelius cur in hoc iudicium vocatur? cui
10460  73               |              roboris accessisset aetati, in Africam profectus est Q.
10461  73               |                  officii diligentissimo; in qua provincia cum res erant
10462  73               |          adulescentium exemplo, qui post in civitate summi viri et clarissimi
10463  74               |               meum, cui misero praeclari in rem publicam beneficii memoria
10464  74               |             concessit aequalium, plus ut in foro, plus ut in negotiis
10465  74               |                 plus ut in foro, plus ut in negotiis versaretur causisque
10466  75               |                                      75] In hoc flexu quasi aetatis (
10467  76               |                sapientia, quae non cadit in hanc aetatem; de impetu
10468  76               |                  ad gloriam; quae studia in his iam aetatibus nostris
10469  76               |                contractiora esse debent, in adulescentia vero tamquam
10470  76               |                adulescentia vero tamquam in herbis significant, quae
10471  77               |             effervisse videtur huius vel in suscipiendis vel in gerendis
10472  77               |                  vel in suscipiendis vel in gerendis inimicitiis vis,
10473  78               |          publicam violatam esse diceret, in iudicium vocarit, ipse esse
10474  78               |              iudicium vocarit, ipse esse in re publica civis turbulentus;
10475  78               |        obtestorque vos, iudices, ut, qua in civitate paucis his diebus
10476  78               |                mei fratris incendit, qui in Palatio atque in urbis oculis
10477  78               |           incendit, qui in Palatio atque in urbis oculis servitia ad
10478  78               |            inflammandam urbem incitavit: in hac civitate ne patiamini
10479  79               |                 hoc unico filio nititur, in huius spe requiescit, huius
10480  79               |               iucunditate sustentate, ut in alterius dolore vel pietati


Pro Cluentio
      Caput
10481   1               |              omnem accusatoris orationem in duas divisam esse partes,
10482   1               |                 invidiae et criminum sic in defensione servare ut omnes
10483   2               |                  considero quo modo mihi in utraque re sit elaborandum,
10484   2               |                mihi brevis et non magnae in dicendo contentionis fore
10485   2               |              iudiciis, perspicio quantum in agendo difficultatis et
10486   3               |                                   3. Sed in hac difficultate illa me
10487   3               |                consideretis. Agitur enim in criminibus A. Cluenti proprium
10488   3               |              Cluenti proprium periculum, in invidia causa communis.
10489   3               |                   alteram sic ut oremus; in altera diligentia vestra
10490   3               |             vestra nobis adiungenda est, in altera fides imploranda;
10491   4               |                  esse illam rem agitatam in contionibus, iactatam in
10492   4               |                 in contionibus, iactatam in iudiciis, commemoratam in
10493   4               |                in iudiciis, commemoratam in senatu? evellam ex animis
10494   4               |           iudices, huius innocentiae sic in hac calamitosa fama quasi
10495   4               |                hac calamitosa fama quasi in aliqua perniciosissima flamma
10496   4               |             perniciosissima flamma atque in communi incendio subvenire. ~
10497   1               |                    5. Etenim sicut aliis in locis parum firmamenti et
10498   1               |                virium veritas habet, sic in hoc loco falsa invidia imbecilla
10499   1               |          imbecilla esse debet. Dominetur in contionibus, iaceat in iudiciis;
10500   1               |         Dominetur in contionibus, iaceat in iudiciis; valeat in opinionibus