bold = Main text
                                                                   grey = Comment text
(...) De haruspicum responso
      Caput
 2501  62               |               putare accidere posse quod in fabulis saepe videtis fieri,
 2502  62               |                  hominum adeat, versetur in terris, cum hominibus conloquatur.
 2503  62               |                eodem fere tempore factus in agro Piceno Potentiae nuntiatur
 2504  63               |               incredibilique praedicunt. In quo constituendae nobis


De imperio Cn. Pompei ad Quirites oratio
      Caput
 2505   2               |              defenderent, et meus labor, in privatorum periculis caste
 2506   2               |                 Nunc cum et auctoritatis in me tantum sit, quantum vos
 2507   2               |                  et si quid auctoritatis in me est, apud eos utar qui
 2508   2               |                mihi dederunt, et si quid in dicendo consequi possum,
 2509   3               |                           3] Atque illud in primis mihi laetandum iure
 2510   3               |          laetandum iure esse video, quod in hac insolita mihi ex hoc
 2511   3               |                  causa talis oblata est, in qua oratio deesse nemini
 2512   3               |                 non tam copia quam modus in dicendo quaerendus est. ~
 2513   4               |                quorum magnae res aguntur in vestris vectigalibus exercendis
 2514   5               |                 vectigalibus, totum esse in hostium potestate; L. Lucullum,
 2515   6               |              persequendi studium debeat: in quo agitur populi Romani
 2516   6               |              vobis a maioribus cum magna in omnibus rebus tum summa
 2517   6               |                  omnibus rebus tum summa in re militari tradita est;
 2518   7               |             insedit ac nimis inveteravit in populi Romani nomine,—quod
 2519   7               |               quod is, qui uno die, tota in Asia, tot in civitatibus,
 2520   7               |               uno die, tota in Asia, tot in civitatibus, uno nuntio
 2521   7               |           emergere ex patrio regno atque in vestris vectigalibus, hoc
 2522   7               |           vestris vectigalibus, hoc est, in Asiae luce versari. ~
 2523   8               |                  quod ab eo bello Sullam in Italiam res publica, Murenam
 2524   9               |                 inferre similaret, usque in Hispaniam legatos ac litteras
 2525   9               |                gerebamus, ut, cum duobus in locis disiunctissimis maximeque
 2526  10               |          singulari virtute depulsum est; in altera parte ita res a L.
 2527  12               |               quod salus sociorum summum in periculum ac discrimen vocatur,
 2528  13               |               quod vos,—unum virum esse, in quo summa sint omnia, et
 2529  13               |                etiam magis, quod ceteros in provinciam eius modi homines
 2530  13               |                   tamen ipsorum adventus in urbis sociorum non multum
 2531  15               |                                  15] Nam in ceteris rebus cum venit
 2532  15               |                detrimentum accipitur; at in vectigalibus non solum adventus
 2533  16               |         publicani familias maximas, quas in saltibus habent, quas in
 2534  16               |                 in saltibus habent, quas in agris, quas in portubus
 2535  16               |              habent, quas in agris, quas in portubus atque custodiis,
 2536  17               |                  suas rationes et copias in illam provinciam contulerunt,
 2537  18               |              atque industrii partim ipsi in Asia negotiantur, quibus
 2538  18               |          consulere debetis, partim eorum in ea provincia pecunias magnas
 2539  19               |           retinere debemus. Nam tum, cum in Asia res magnas permulti,
 2540  19               |         concidisse. Non enim possunt una in civitate multi rem ac fortunas
 2541  19               |            amittere, ut non plures secum in eandem trahant calamitatem.
 2542  19               |             pecuniarum, quae Romae, quae in foro versatur, implicata
 2543  19               |                  ad id bellum incumbere, in quo gloria nominis vestri,
 2544  20               |            magnum ut sit pertimescendum. In quo maxime elaborandum est,
 2545  21               |             Sinopen atque Amisum, quibus in oppidis erant domicilia
 2546  22               |                 dicitur, quam praedicant in fuga fratris sui membra
 2547  22               |                  fuga fratris sui membra in eis locis, qua se parens
 2548  22               |          superiore ex tota Asia direptas in suum regnum congesserat,
 2549  22               |                 suum regnum congesserat, in Ponto omnem reliquit. Haec
 2550  22               |               manibus effugit. Ita illum in persequendi studio maeror,
 2551  23               |                                 23] Hunc in illo timore et fuga Tigranes
 2552  23               |             perditumque recreavit. Cuius in regnum postea quam L. Lucullus
 2553  23               |          religiosissimi diripiendi causa in eas oras nostrum esse exercitum
 2554  24               |                aut reges sunt aut vivunt in regno, ut eis nomen regale
 2555  25               |                 ausus optare. Nam cum se in regnum suum recepisset,
 2556  25               |            terram umquam attingeret,—sed in exercitum nostrum clarum
 2557  26               |                                  26] Hic in illo ipso malo gravissimaque
 2558  27               |                est quae cuiusquam animum in hac causa dubium facere
 2559  28               |                   Ego enim sic existimo, in summo imperatore quattuor
 2560  28               |                ad patris exercitum atque in militiae disciplinam profectus
 2561  28               |               qui extrema pueritia miles in exercitu fuit simmi imperatoris,
 2562  28               |                 genus esse belli potest, in quo illum non exercuerit
 2563  28               |                nullam rem esse declarant in usu positam militari, quae
 2564  29               |                volgo existimantur,—labor in negotiis, fortitudo in periculis,
 2565  29               |             labor in negotiis, fortitudo in periculis, industria in
 2566  29               |                  in periculis, industria in agendo, celeritas in conficiendo,
 2567  29               |           industria in agendo, celeritas in conficiendo, consilium in
 2568  29               |                in conficiendo, consilium in providiendo: quae tanta
 2569  29               |             providiendo: quae tanta sunt in hoc uno, quanta in omnibus
 2570  29               |                  sunt in hoc uno, quanta in omnibus reliquis imperatoribus,
 2571  30               |                  legionibus nostris iter in Hispaniam Gallorum internecione
 2572  31               |                  omnia cum universa, tum in singulis oris omnes sinus
 2573  32               |              dicam, cum duodecim secures in praedonum potestatem pervenerint? ~
 2574  33               |               vitam ac spiritum ducitis, in praedonum fuisse potestatem
 2575  34               |             quamquam videtis, tamen a me in dicendo praetereunda non
 2576  35               |                          35] inde cum se in Italiam recepisset, duabus
 2577  35               |                  confirmata, missis item in oram Illyrici maris et in
 2578  35               |                in oram Illyrici maris et in Achaiam omnemque Graeciam
 2579  35               |            Cretensibus, cum ad eum usque in Pamphyliam legatos deprecatoresque
 2580  36               |               enim bellandi virtus solum in summo ac perfecto imperatore
 2581  36               |               imperatores? quanta deinde in omnibus rebus temperantia?
 2582  36               |                Quae breviter qualia sint in Cn. Pompeio consideremus:
 2583  37               |                imperatorem possumus ullo in numero putare, cuius in
 2584  37               |                  in numero putare, cuius in exercitu centuriatus veneant
 2585  37               |                  propter avaritiam Romae in quaestu reliquerit? Vestra
 2586  38               |             Itinera quae per hosce annos in Italia per agros atque oppida
 2587  38               |             continet, neque severus esse in iudicando, qui alios in
 2588  38               |                  in iudicando, qui alios in se severos esse iudices
 2589  39               |              ceteris, cuius legiones sic in Asiam pervenerint, ut non
 2590  39               |               non modo ut sumptum faciat in militem nemini vis adfertur,
 2591  39               |                 perfugium maiores nostri in sociorum atque amicorum
 2592  40               |                    40] Age vero: ceteris in rebus quali sit temperantia
 2593  40               |                aliqui novi tam celeriter in ultimas terras pertulerunt;
 2594  41               |                    41] Itaque omnes nunc in eis locis Cn. Pompeium sicut
 2595  42               |               gravitate et copia valeat,—in quo ipso inest quaedam dignitas
 2596  43               |                quoniam auctoritas quoque in bellis administrandis multum
 2597  43               |              administrandis multum atque in imperio militari valet,
 2598  43               |             ignorat, cum sciamus homines in tantis rebus, ut aut contemnant
 2599  43               |                 Quod igitur nomen umquam in orbe terrarum clarius fuit?
 2600  44               |                 huius] auctoritas valeat in bello—ab eodem Cn. Pompeio
 2601  44               |               spe ac nomine, quantum vix in summa ubertate agrorum diuturna
 2602  45               |                          45] iam accepta in Ponto calamitate ex eo proelio,
 2603  46               |           communi Cretensium legati, cum in eorum insula noster imperator
 2604  46               |      exercitusque esset, ad Cn. Pompeium in ultimas prope terras venerunt,
 2605  46               |                   Pompeium legatum usque in Hispaniam misit? eum quem
 2606  47               |              moderatione dicendi, non ut in illius potestate fortunam
 2607  49               |         imperatorem praeficere possitis, in quo sit eximia belli scientia,
 2608  49               |       immortalibus oblatum et datum est, in rem publicam conservandam
 2609  50               |              opportunitas adiungatur, ut in eis ipsis locis adsit, ut
 2610  51               |                  oportere confiteor; sed in hac causa, tametsi cognoscitis
 2611  51               |                bellum esse et magnum, et in uno Cn. Pompeio summa esse
 2612  52               |           singulari facultate dicendi et in senatu contra virum fortem,
 2613  54               |                  memoriam nomen invictum in navalibus pugnis permanserit,
 2614  55               |                 Karthaginiensis, homines in maritimis rebus exercitatissimos
 2615  55               |      paratissimosque, vicerunt, ei nullo in loco iam praedonibus pares
 2616  55               |              habebamus, sed omnis socios in ultimis oris auctoritate
 2617  55               |                Delos, tam procul a nobis in Aegaeo mari posita, quo
 2618  55               |                magistratus populi Romani in hunc ipsum locum escendere,
 2619  56               |             Romanus et ceteros qui erant in eadem sententia, dicere
 2620  56               |              quae sentiebatis: sed tamen in salute communi idem populus
 2621  58               |            proximo legati ese potuerunt: in uno Gabinio sunt tam diligentes,
 2622  58               |                 sunt tam diligentes, qui in hoc bello, quod lege Gabinia
 2623  58               |               quod lege Gabinia geritur, in hoc imperatore atque exercitu,
 2624  59               |               cum ex vobis quaereret, si in uno Cn. Pompeio omnia poneretis,
 2625  59               |                 si quid eo factum esset, in quo spem essetis habituri,—
 2626  59               |                 cum omnes una prope voce in [eo] ipso vos spem habituros
 2627  59               |            virtute conficere possit. Sed in hoc ipso ab eo vehementissime
 2628  60               |              loco maiores nostros semper in pace consuetudini, in bello
 2629  60               |             semper in pace consuetudini, in bello utilitati paruisse;
 2630  60               |       patribusque vestris esse visum, ut in uno C. Mario spes imperi
 2631  61               |                                      61] In ipso Cn. Pompeio, in quo
 2632  61               |                 61] In ipso Cn. Pompeio, in quo novi constitui nihil
 2633  61               |                  atque Africam bellumque in ea provincia administrandum?
 2634  61               |           provincia administrandum? Fuit in his provinciis singulari
 2635  61               |               gravitate, virtute: bellum in Africa maximum confecit,
 2636  62               |              tempore, cum esset non nemo in senatu qui diceret 'non
 2637  62               |              consulibus mittere.'' Tanta in eo rei publicae bene gerendae
 2638  62               |               consulto triumpharet? Quae in omnibus hominibus nova post
 2639  62               |                 non sunt quam haec, quae in hoc uno homine videmus. ~
 2640  63               |                  tam nova, profecta sunt in eundem hominem a Q. Catuli
 2641  63               |                 suo iure populus Romanus in hoc homine suam auctoritatem
 2642  64               |                   Sin autem vos plus tum in re publica vidistis, vos
 2643  64               |           parendum esse fateantur. Atque in hoc bello Asiatico et regio
 2644  64               |          militaris illa virtus, quae est in Cn. Pompeio singularis,
 2645  64               |               requiruntur. Difficile est in Asia, Cilicia, Syria regnisque
 2646  65               |                  dictu, Quirites, quanto in odio simus apud exteras
 2647  65               |                  Quod enim fanum putatis in illis terris nostris magistratibus
 2648  66               |                 amicos? Quae civitas est in Asia quae non modo imperatoris
 2649  67               |              Nunc qua cupiditate homines in provincias, quibus iacturis
 2650  68               |                 inventus sit, quem socii in urbis suas cum exercitu
 2651  68               |             praeditus; est Cn. Lentulus, in quo omnes pro amplissimis
 2652  69               |             auctore populo Romano maneas in sententia, neve cuiusquam
 2653  69               |                minas pertimescas. Primum in te satis esse animi perseverantiaeque
 2654  69               |            videamus, quantam iterum nunc in eodem homine praeficiendo
 2655  69               |                   Ego autem quicquid est in me studi, consili, laboris,
 2656  71               |                 71] Quam ob rem quicquid in hac causa mihi susceptum


De inventione
      Liber, Caput
 2657        I,   1     |                diu cogitantem ratio ipsa in hanc potissimum sententiam
 2658        I,   1     |            officii consumit omnem operam in exercitatione dicendi, is
 2659        I,   2     |                 fuit quoddam tempus, cum in agris homines passim bestiarum
 2660        I,   2     |                 maximas res opportunitas in animis inesset hominum,
 2661        I,   2     |           reddere; qui dispersos homines in agros et in tectis silvestribus
 2662        I,   2     |            dispersos homines in agros et in tectis silvestribus abditos
 2663        I,   2     |             ratione quadam conpulit unum in locum et congregavit et
 2664        I,   2     |              locum et congregavit et eos in unam quamque rem inducens
 2665        I,   3     |           videtur et item postea maximis in rebus pacis et belli cum
 2666        I,   4     |             videtur quodam tempore neque in publicis rebus infantes
 2667        I,   4     |            privatorum accederent. Quibus in controversiis cum saepe
 2668        I,   4     |        necessariis cogeretur. Itaque cum in dicendo saepe par, nonnumquam
 2669        I,   4     |                aliqua turbida tempestate in portum, sic ex seditiosa
 2670        I,   4     |          seditiosa ac tumultuosa vita se in studium aliquod traderent
 2671        I,   5     |                 Africani nepotes: quibus in hominibus erat summa virtus
 2672        I,   5     |            homines bestiis praestent, ea in re hominibus ipsis antecellat.
 2673        I,   6     |                hanc oratoriam facultatem in eo genere ponemus, ut eam
 2674        I,   6     |                 finem hoc interest, quod in officio, quid fieri, in
 2675        I,   6     |                  in officio, quid fieri, in fine, quid effici conveniat,
 2676        I,   7     |              Materiam artis eam dicimus, in qua omnis ars et ea facultas,
 2677        I,   7     |                  morbos ac vulnera, quod in his omnis medicina versetur,
 2678        I,   7     |          medicina versetur, item, quibus in rebus versatur ars et facultas
 2679        I,   7     |         ornamenta subministravit, tribus in generibus rerum versari
 2680        I,   7     |       Demonstrativum est, quod tribuitur in alicuius certae personae
 2681        I,   7     |              deliberativum, quod positum in disceptatione civili habet
 2682        I,   7     |               disceptatione civili habet in se sententiae dictionem;
 2683        I,   7     |                  iudiciale, quod positum in iudicio habet in se accusationem
 2684        I,   7     |                 positum in iudicio habet in se accusationem et defensionem
 2685        I,   7     |                 oratoris ars et facultas in hac materia tripertita versari
 2686        I,   8     |           videtur, qui oratoris materiam in causam et in quaestionem
 2687        I,   8     |           oratoris materiam in causam et in quaestionem dividat, causam
 2688        I,   8     |              esse dicat rem, quae habeat in se controversiam in dicendo
 2689        I,   8     |               habeat in se controversiam in dicendo positam cum personarum
 2690        I,   8     |                eam appellat, quae habeat in se controversiam in dicendo
 2691        I,   8     |               habeat in se controversiam in dicendo positam sine certarum
 2692        I,   8     |                  existimamus; nam quibus in rebus summa ingenia philosophorum
 2693        I,   8     |                  videtur. ~Quodsi magnam in his Hermagoras habuisset
 2694        I,   8     |         exposuisse. Nunc vero ea vis est in homine, ut ei multo rhetoricam
 2695        I,   8     |              scripta videatur: nam satis in ea videtur ex antiquis artibus
 2696        I,   9     |                 i o est rerum inventarum in ordinem distributio; ~e
 2697        I,   9     |              officium huius artis, aliud in tempus differemus; nam et
 2698        I,   9     |               omnium partium, potissimum in omni causarum genere, qualis
 2699        I,  10     |                10] Omnis res, quae habet in se positam in dictione ac
 2700        I,  10     |                 quae habet in se positam in dictione ac disceptatione
 2701        I,  10     |             videtur. Atque harum aliquam in omne causae genus incidere
 2702        I,  10     |                incidere necesse est; nam in quam rem non inciderit,
 2703        I,  10     |                  quam rem non inciderit, in ea nihil esse poterit controversiae.
 2704        I,  11     |                facti quidem controversia in omnia tempora potest tribui,
 2705        I,  11     |               quo nomine appelletur. Quo in genere necesse est ideo
 2706        I,  11     |                nomine id appellet. Quare in eiusmodi generibus definienda
 2707        I,  12     |              utile an inutile, et omnia, in quibus, quale sit id, quod
 2708        I,  12     |                  putemur aut, si diutius in hoc constiterimus, moram
 2709        I,  12     |              causas esse multas dicat et in eas praecepta det, amentia
 2710        I,  14     |               simul ex eadem parte eodem in genere et coniecturalis
 2711        I,  14     |               simul ex eadem parte eodem in genere et definitiva esse
 2712        I,  14     |                  suam habere et alterius in se vim continere, ideo quod
 2713        I,  14     |               simul ex eadem parte eodem in genere et coniecturalem
 2714        I,  14     |                pars constitutionis. Idem in demonstratione solet usu
 2715        I,  14     |            negotialem. Iuridicialis est, in qua aequi et recti natura
 2716        I,  14     |             ratio quaeritur; negotialis, in qua, quid iuris ex civili
 2717        I,  15     |              iudicialis quidem ipsa [et] in duas tribuitur partes, absolutam
 2718        I,  15     |                 o l u t a est, quae ipsa in se continet iuris et iniuriae
 2719        I,  15     |               ignoscatur, postulat. Haec in duas partes dividitur, purgationem
 2720        I,  15     |                ab sua culpa et potestate in alium reus removere conatur.
 2721        I,  15     |                  si aut causa aut factum in alium transferetur. ~Causa
 2722        I,  16     |                                      16] In quarta constitutione, quam
 2723        I,  16     |               superiores nec rettulerunt in numerum constitutionum.
 2724        I,  16     |                 exposituri videamur, cum in unum quodque eorum argumentorum
 2725        I,  17     |              simplex est, quae absolutam in se continet unam quaestionem,
 2726        I,  17     |                  pluribus quaestionibus, in qua plura quaeruntur, hoc
 2727        I,  17     |             deducatur". Ex comparatione, in qua per contentionem, utrum
 2728        I,  17     |                  modum: "Utrum exercitus in Macedoniam contra Philippum
 2729        I,  17     |                 sit auxilio, an teneatur in Italia, ut quam maximae
 2730        I,  17     |                Deinde considerandum est, in ratione an in scripto sit
 2731        I,  17     |         considerandum est, in ratione an in scripto sit controversia;
 2732        I,  17     |            invenire, tum vis verbi quasi in definitiva constitutione,
 2733        I,  17     |                definitiva constitutione, in quo posita sit, quaeri.
 2734        I,  18     |                   cum omnis quaestio non in scriptione, sed in aliqua
 2735        I,  18     |          quaestio non in scriptione, sed in aliqua argumentatione consistit. ~
 2736        I,  18     |           Causarum autem est conflictio, in qua constitutio constat.
 2737        I,  18     |               quae si sublata sit, nihil in causa controversiae relinquatur,
 2738        I,  18     |               hoc modo, ut docendi causa in facili et pervulgato exemplo
 2739        I,  19     |                animum matris suae fuisse in patrem suum, in se ipsum
 2740        I,  19     |              suae fuisse in patrem suum, in se ipsum ac sorores, in
 2741        I,  19     |                  in se ipsum ac sorores, in regnum, in famam generis
 2742        I,  19     |             ipsum ac sorores, in regnum, in famam generis et familiae,
 2743        I,  19     |         potissimum petere debuerint. ~Et in ceteris quidem constitutionibus
 2744        I,  19     |                iudicationes reperiuntur; in coniecturali autem constitutione,
 2745        I,  19     |                Factumne sit?" Quot autem in causa constitutiones aut
 2746        I,  19     |               reperire. ~Tum his omnibus in causa repertis denique singulae
 2747        I,  19     |                  esse, nos quoque primum in rationem exordiendi praecepta
 2748        I,  20     |       adtendendum videtur; ~a n c e p s, in quo aut iudicatio dubia
 2749        I,  20     |           offensionem; ~o b s c u r u m, in quo aut tardi auditores
 2750        I,  20     |          exordiri quoque dispari ratione in uno quoque dispari ratione
 2751        I,  20     |               uno quoque dispari ratione in uno quoque genere necesse
 2752        I,  20     |             necesse est. Igitur exordium in duas partes dividitur, in
 2753        I,  20     |                in duas partes dividitur, in principium et insinuationem. ~
 2754        I,  21     |                                      21] In admirabili genere causae,
 2755        I,  21     |                 atque inflammatur odium. In humili autem genere causae
 2756        I,  21     |      benivolentiam captare oportebit, ut in genus honestum causa translata
 2757        I,  21     |                  id, quod est, augeatur. In obscuro causae genere per
 2758        I,  22     |          adversariorum autem, si eos aut in odium aut in invidiam aut
 2759        I,  22     |                  si eos aut in odium aut in invidiam aut in contemptionem
 2760        I,  22     |                odium aut in invidiam aut in contemptionem adducemus.
 2761        I,  22     |                 contemptionem adducemus. In odium ducentur, si quod
 2762        I,  22     |             malitiose factum proferetur; in invidiam, si vis eorum,
 2763        I,  22     |              quam causae suae confidere; in contemptionem adducentur,
 2764        I,  23     |               causae exponemus, hoc est, in quo consistat controversia.
 2765        I,  23     |                 fit maxime: si aut inest in ipsa causa quaedam turpitudo
 2766        I,  23     |              minus quam ex primis duabus in oratore nonnumquam animus
 2767        I,  24     |          offensionem, aut pro eo homine, in quo offenditur, alium hominem,
 2768        I,  24     |           interponi oportet; aut pro re, in qua offenditur, aliam rem,
 2769        I,  24     |             auditor, ingredi pedetemptim in defensionem et dicere ea,
 2770        I,  24     |              maiorem aut minorem agi rem in praesenti demonstrare. ~
 2771        I,  25     |                 pertinent ad dignitatem, in se continere, propterea
 2772        I,  26     |             praecepta. Vulgare est, quod in plures causas potest accommodari,
 2773        I,  26     |               Commune, quod nihilo minus in hanc quam in contrariam
 2774        I,  26     |                nihilo minus in hanc quam in contrariam partem causae
 2775        I,  27     |               tria sunt: unum genus est, in quo ipsa causa et omnis
 2776        I,  27     |       controversiae continetur; alterum, in quo digressio aliqua extra
 2777        I,  27     |                 sunt duae, quarum altera in negotiis, altera in personis
 2778        I,  27     |               altera in negotiis, altera in personis maxime versatur. ~
 2779        I,  27     |               maxime versatur. ~Ea, quae in negotiorum expositione posita
 2780        I,  27     |            argumentum. ~F a b u l a est, in qua nec verae nec veri similes
 2781        I,  27     |                  narratio, quae versatur in personis, eiusmodi est,
 2782        I,  27     |               personis, eiusmodi est, ut in ea simul cum rebus ipsis
 2783        I,  27     |                aequumque et bonum". ~Hoc in genere narrationis multa
 2784        I,  28     |              longius, quam quo opus est, in narrando procedetur, et
 2785        I,  28     |                 procedetur, et si nullam in rem aliam transibitur; et
 2786        I,  28     |            dicetur; et si non ab eo, quo in proxime desitum erit, deinceps
 2787        I,  28     |                 longus. Quare hoc quoque in genere vitanda est brevitatis
 2788        I,  29     |                contorte dicatur, ne quam in aliam rem transeatur, ne
 2789        I,  29     |               brevitate sunt, hoc quoque in genere sunt conservanda.
 2790        I,  29     |               quo de genere dicendum est in praeceptis elocutionis. ~
 2791        I,  29     |             Probabilis erit narratio, si in ea videbuntur inesse ea,
 2792        I,  29     |                 ea, quae solent apparere in veritate; si personarum
 2793        I,  30     |              partes rei gestae dipergere in causam et ad unam quamque
 2794        I,  30     |                Non loco dicitur, cum non in ea parte orationis conlocatur,
 2795        I,  30     |              parte orationis conlocatur, in qua res postulat; quo de
 2796        I,  31     |                         31] Recte habita in causa partitio inlustrem
 2797        I,  31     |            adversariis conveniat et quid in controversia relinquatur,
 2798        I,  31     |             quiddam destinatur auditori, in quo animum debeat habere
 2799        I,  31     |            habere occupatum. Altera est, in qua rerum earum, de quibus
 2800        I,  31     |          controversiae sit, ponendum est in iudicationis expositione;
 2801        I,  32     |            nullum assumitur verbum. Haec in hoc genere idcirco est utilis,
 2802        I,  32     |                quam omnia, quae incidunt in causam, genera, de quibus
 2803        I,  32     |                dicendum est, amplectimur in partitione, ne aut aliquod
 2804        I,  32     |                 est, inferatur. Paucitas in partitione servatur, si
 2805        I,  32     |                 ratione paucitas generum in partitione servari possit.
 2806        I,  32     |           pervenisse", is non intellexit in partitione exposito genere
 2807        I,  33     |                  dissimilem partem ponas in eadem partitione. Quodsi
 2808        I,  33     |                  partitione. Quodsi quod in genus plures incident partes,
 2809        I,  33     |                  incident partes, id cum in prima causae partitione
 2810        I,  33     |                  ventum erit explicandum in causae dictione post partitionem.
 2811        I,  33     |                  est ostendere; aut, cum in causa partitio nulla sit, [
 2812        I,  33     |               pertineant, quae versantur in philosophia, ex quibus haec
 2813        I,  33     |                 viderentur, quorum nihil in ceteris artibus inveniebamus. ~
 2814        I,  33     |                 de partitione praeceptis in omni dictione meminisse
 2815        I,  33     |            quaeque pars, ut exposita est in partitione, sic ordine transigatur
 2816        I,  33     |                breviter et commode senex in Andria, quae cognoscere
 2817        I,  33     |                 Cognosces et quid facere in hac re te velim". ~Itaque
 2818        I,  33     |              velim". ~Itaque quemadmodum in partitione proposuit, ita
 2819        I,  33     |                 id quod postremum posuit in partitione, postremum dicit: "
 2820        I,  34     |               certa sunt praecepta, quae in singula causarum genera
 2821        I,  35     |            partim divino, partim mortali in genere versantur. Mortalium
 2822        I,  35     |          versantur. Mortalium autem pars in hominum, pars in bestiarum
 2823        I,  35     |              autem pars in hominum, pars in bestiarum genere numerantur.
 2824        I,  35     |                   Atque hominum genus et in sexu consideratur, virile
 2825        I,  35     |               virile an muliebre sit, et in natione, patria, cognatione,
 2826        I,  35     |                 considerabuntur [et haec in natura consideranda]. Nam
 2827        I,  35     |                 posterius est dicendum. ~In v i c t u considerare oportet,
 2828        I,  35     |                quibus amicis utatur, quo in negotio, quaestu, artificio
 2829        I,  35     |             consuetudine domestica sit. ~In f o r t u n a quaeritur,
 2830        I,  36     |           constantem et absolutam aliqua in re perfectionem, ut virtutis
 2831        I,  36     |                  debilitas et alia, quae in eodem genere reperiuntur. ~
 2832        I,  37     |                 cum ipso negotio, partim in gestione negotii considerantur,
 2833        I,  37     |                  ipsum negotium; deinde, in ipso gerendo negotio quid
 2834        I,  38     |                                      38] In gestione autem negotii,
 2835        I,  38     |           facultas. ~Locus consideratur, in quo res gesta sit, ex opportunitate,
 2836        I,  39     |             spatii certa significatione. In hoc et quae praeterierint,
 2837        I,  39     |           incredibilia videantur, ut iam in fabularum numerum reponantur;
 2838        I,  39     |               quia eorum monumenta certa in litteris exstent; et quae
 2839        I,  39     |            possint; et item quae instent in praesentia et cum maxime
 2840        I,  39     |             fiant; et quae consequantur, in quibus potest considerari,
 2841        I,  39     |                  sit. Et item communiter in tempore perspiciendo longinquitas
 2842        I,  39     |              negotii aut multitudo rerum in eo transigi tempore. [Consideratur
 2843        I,  39     |                  et vigiliae et horae et in aliqua parte alicuius horum.] ~
 2844        I,  40     |                 est pars temporis habens in se alicuius rei idoneam
 2845        I,  40     |                 esse intellegitur, verum in tempore spatium quodam modo
 2846        I,  40     |             quodam modo declaratur, quod in annis aut in anno aut in
 2847        I,  40     |            declaratur, quod in annis aut in anno aut in aliqua anni
 2848        I,  40     |                 in annis aut in anno aut in aliqua anni parte spectatur,
 2849        I,  40     |             aliqua anni parte spectatur, in occasione ad spatium temporis
 2850        I,  40     |             differat.) Haec distribuitur in tria genera: publicum, commune,
 2851        I,  41     |                 41] M o d u s autem est, in quo, quemadmodum et quo
 2852        I,  41     |               fecerit. Inprudentia autem in purgationem confertur, cuius
 2853        I,  41     |        inscientia, casus, necessitas, et in affectionem animi, hoc est
 2854        I,  41     |                   amorem et cetera, quae in simili genere versantur. ~
 2855        I,  42     |                  i u m est, quod positum in genere diverso ab eodem,
 2856        I,  42     |                 exitus alicuius negotii, in quo quaeri solet, quid ex
 2857        I,  42     |                 eventurum sit. Quare hoc in genere, ut commode, quid
 2858        I,  43     |                  adtributas, consecutio. In hac eae res quaeruntur,
 2859        I,  43     |                  comprobare an offendere in iis consueverint; et cetera,
 2860        I,  43     |                 rebus, quae positae sunt in partibus honestatis aut
 2861        I,  43     |                  consequantur; de quibus in deliberativo genere causae
 2862        I,  44     |                 genus argumentandi, quod in necessaria demonstratione
 2863        I,  44     |               versatur, maxime tractatur in dicendo aut per complexionem
 2864        I,  45     |                   C o n p l e x i o est, in qua, utrum concesseris,
 2865        I,  45     |                 E n u m e r a t i o est, in qua pluribus rebus expositis
 2866        I,  45     |                  ut ne confirmatio modum in se argumentationis habeat
 2867        I,  46     |                fere solet fieri aut quod in opinione positum est aut
 2868        I,  46     |               positum est aut quod habet in se ad haec quandam similitudinem,
 2869        I,  46     |                id falsum est sive verum. In eo genere, quod fere fieri
 2870        I,  46     |                  neglegit ius iurandum." In eo autem, quod in opinione
 2871        I,  46     |             iurandum." In eo autem, quod in opinione positum est, huiusmodi
 2872        I,  46     |              deos esse. Similitudo autem in contrariis et <ex> paribus
 2873        I,  46     |            contrariis et <ex> paribus et in iis rebus, quae sub eandem
 2874        I,  46     |                cadunt, maxime spectatur. In contrariis, hoc modo: "Nam
 2875        I,  47     |                 amicis non potest esse." In iis rebus, quae sub eandem
 2876        I,  47     |                hoc modo: "Si multus erat in calceis pulvis, ex itinere
 2877        I,  47     |                autem - ut certas quasdam in partes tribuamus - probabile,
 2878        I,  48     |                 quod aut ante fuerit aut in ipso negotio aut post sit
 2879        I,  48     |          aliquorum conprobata. Id tribus in generibus spectatur, religioso,
 2880        I,  48     |                eo quod insciente collega in censura nonnihil gessit
 2881        I,  49     |    C o m p a r a b i l e autem est, quod in rebus diversis similem aliquam
 2882        I,  49     |                 exempla et descriptiones in praeceptis elocutionis cognoscentur. ~
 2883        I,  49     |                 omnis controversia, sive in ratione sive in scripto
 2884        I,  49     |       controversia, sive in ratione sive in scripto versabitur, tractari
 2885        I,  49     |                  tractari debeat et quae in quamque argumentationes
 2886        I,  49     |                  conveniant, singillatim in secundo libro de uno quoque
 2887        I,  49     |               uno quoque genere dicemus. In praesentia tantummodo numeros
 2888        I,  49     |                 post discripte et electe in genus quodque causae, quid
 2889        I,  50     |              inventam exornari et certas in partes distingui et suavissimum
 2890        I,  50     |                 ea praeceptione nobis et in hoc loco dicendum visum
 2891        I,  52     |              melior neque femina lectior in terris sit, profecto semper
 2892        I,  53     |        necessario adprobare deberet. Hoc in genere praecipiendum nobis
 2893        I,  55     |                  differat aut aliter hoc in sermone atque in dicendo
 2894        I,  55     |              aliter hoc in sermone atque in dicendo sit utendum, sed
 2895        I,  55     |                fiat, qui id, quod aliquo in loco viderunt, alio in loco,
 2896        I,  55     |            aliquo in loco viderunt, alio in loco, nisi monstratum est,
 2897        I,  55     |                nequeunt cognoscere. Ergo in hac causa, quae apud Graecos
 2898        I,  56     |                  inductione quidem satis in praesentia dictum videtur. ~
 2899        I,  57     |       considerandum putaverunt, cum idem in usu dicendi sequerentur,
 2900        I,  57     |            dicendi sequerentur, paululum in praecipiendi ratione dissenserunt.
 2901        I,  57     |           dixerunt, partim non plus quam in tres partes posse distribui
 2902        I,  57     |             putentur, et locus hic nobis in dicendo minime neglegendus
 2903        I,  58     |                            58 Qui putant in quinque tribui partes oportere,
 2904        I,  59     |                  ratiocinationis, tertia in parte aiunt, quod ostendere
 2905        I,  59     |                Huius assumptionis quarto in loco aliam porro inducunt
 2906        I,  59     |        nocturnaeque vicissitudines nulla in re umquam mutatae quicquam
 2907        I,  59     |                 administratur"; aut unum in locum cum conduxerit breviter
 2908        I,  61     |             partitio videatur esse, quae in quinque partes tributa est,
 2909        I,  61     |                 et breviter dicendum, ne in huiusmodi rebus diutius,
 2910        I,  62     |                            62] Si quadam in argumentatione satis est
 2911        I,  62     |              propositionis, quadam autem in argumentatione infirma est
 2912        I,  62     |              autem quaedam argumentatio, in qua propositio non indiget
 2913        I,  62     |               approbationis, et quaedam, in qua nihil valet sine approbatione
 2914        I,  62     |                hoc modo: quae propositio in se quiddam continet perspicuum
 2915        I,  63     |                  ego Athenis eo die fui, in caede interesse non potui."
 2916        I,  64     |                ab assumptione. Si quadam in argumentatione satis est
 2917        I,  64     |                assumptioni, quadam autem in argumentatione infirma est
 2918        I,  64     |              autem argumentatio quaedam, in qua assumptio non indiget
 2919        I,  64     |            approbationis, quaedam autem, in qua nihil valet sine approbatione,
 2920        I,  66     |                 quandam argumentationem, in qua neque propositio neque
 2921        I,  66     |                 Ex quo cognoscitur neque in propositione neque in assumptione
 2922        I,  66     |              neque in propositione neque in assumptione contineri approbationem,
 2923        I,  66     |           commode partiti sunt illi, qui in quinque partes tribuerunt
 2924        I,  67     |         tripertita; dein bipartita; quod in controversia est. De una
 2925        I,  68     |                  non ex scriptione, quae in litteris est, interpretari.
 2926        I,  68     |               maiores nostri fuerunt, ut in legibus scribendis nihil
 2927        I,  69     |                                 69] Ergo in hoc quoque iudicio desinite
 2928        I,  70     |               nisi id, quod scriptum est in lege, sequimini. Quod enim
 2929        I,  70     |               nisi id, quod scriptum est in lege, sequamini, quin istum
 2930        I,  71     |                 Summa igitur amentia est in eorum fide spem habere,
 2931        I,  72     |                  quod perspicuum sit, id in complexionem inferamus. ~
 2932        I,  73     |                 aut ita complectemur, ut in unum conducamus propositionem
 2933        I,  73     |                 Summa igitur amentia est in eorum fide spem habere,
 2934        I,  74     |                                74] Quare in longis argumentationibus
 2935        I,  74     |             contrario complecti oportet, in brevibus id solum, quod
 2936        I,  74     |               quod conficitur, exponere, in iis, in quibus exitus perspicuus
 2937        I,  74     |            conficitur, exponere, in iis, in quibus exitus perspicuus
 2938        I,  74     |                 quod et inventum aliquam in rem probabile aut necessarium
 2939        I,  76     |         magnopere oportebit; nam omnibus in rebus similitudo mater est
 2940        I,  76     |             similiter semper ingrediamur in argumentationem. Nam primum
 2941        I,  76     |               tum ratiocinatione, deinde in ipsa argumentatione non
 2942        I,  76     |                  perspiciatur, scribamus in quolibet exemplo de iis,
 2943        I,  77     |                 tractari argumentationes in philosophia multis et obscuris,
 2944        I,  78     |             Nihil enim considerandum est in his omnibus [inventionibus]
 2945        I,  78     |              praecepta sunt, hanc quoque in partem orationis transferri
 2946        I,  79     |          ostenditur, aut iudicatum aliam in partem traducitur, aut omnino
 2947        I,  80     |                 neglexisse, aut si, quod in quibusdam rebus aut hominibus
 2948        I,  80     |                  Qui locus desertus est, in eo caedem factam esse oportet;
 2949        I,  80     |              caedem factam esse oportet; in loco celebri homo occidi
 2950        I,  80     |                aspectu neque praeteriens in amorem incidere." ~
 2951        I,  81     |           confirmatur, infirmabitur. Nam in signo primum verum esse
 2952        I,  81     |                  Ergo horum unum quodque in reprehensione aut non esse
 2953        I,  81     |                aut omnino falso dici aut in aliam quoque suspicionem
 2954        I,  82     |          similitudinem maxime tractatur, in reprehendendo conveniet
 2955        I,  82     |            persona, opinione; ac si, quo in numero illud, quod per similitudinem
 2956        I,  82     |          similitudinem afferetur, et quo in loco hoc, cuius causa afferetur,
 2957        I,  82     |               est, ne ea res proferatur, in qua sit offensum, ut de
 2958        I,  84     |           concedere. Praeteritur quiddam in eiusmodi enumerationibus: "
 2959        I,  85     |           inductum, quod praeteritum sit in enumeratione. Altero autem
 2960        I,  85     |                est, si exempli causa, ut in eodem versemur, poterit
 2961        I,  88     |         intellegebam: si propter inopiam in egestate estis, pecuniam
 2962        I,  89     |           conficitur, quasi conficiatur, in conclusionem infertur, hoc
 2963        I,  89     |                causis ostendetur, si aut in ipso vitium erit aut non
 2964        I,  89     |       instituitur, accommodabitur. Atque in ipso vitium erit, si omnino
 2965        I,  90     |                     90] F a l s u m est, in quo perspicue mendacium
 2966        I,  90     |                  V u l g a r e est, quod in aliam quoque rem non probabilem,
 2967        I,  90     |            tempus dicitur, hoc modo: "Si in mentem venisset, non commisisset";
 2968        I,  91     |                  conquestio: ~"Utinam ne in nemore Pelio securibus~Caesae
 2969        I,  91     |             C o n t r o v e r s u m est, in quo ad dubium demonstrandum
 2970        I,  92     |               est, cum id, quod augetur, in controversia est, ut si
 2971        I,  92     |                quis, cum Ulixem accuset, in hoc maxime commoretur: indignum
 2972        I,  92     |          T u r p e est, quod aut eo loco,in quo dicitur, aut eo homine,
 2973        I,  94     |            argumentationis, horum aliquo in vitio reperietur: si plura
 2974        I,  95     |                Immune est facinus; verum in aetate utile~Et conducibile;
 2975        I,  95     |                  enim delectationes sunt in amicitia". ~
 2976        I,  96     |               firmior ponitur. Hoc genus in deliberationibus maxime
 2977        I,  97     |            postremam conclusionem ponit. In hac autem digressione ille
 2978        I,  97     |             vituperationem contineat aut in aliam causam deducat, ex
 2979        I,  97     |                non placuit [hanc partem] in numerum reponi, quod de
 2980        I,  97     |           separatim placet tractari, sed in ipsis argumentationibus
 2981        I,  98     |          disperse et diffuse dictae unum in locum coguntur et reminiscendi
 2982        I,  98     |                   quas partes exposueris in partitione, de quibus te
 2983        I,  98     |                sis dicturum, et reducere in memoriam, quibus rationibus
 2984        I,  98     |            planum fecimus". Ita simul et in memoriam redibit auditor
 2985        I,  99     |                                99] Atque in his generibus, ut ante dictum
 2986        I,  99     |        demonstratum?" Atque hic, item ut in nostra persona, licebit
 2987        I, 100     |                  hoc planum factum sit?" In hoc quoque genere omnibus
 2988        I, 100     |                  per quam conficitur, ut in aliquem hominem magnum odium
 2989        I, 100     |                 hominem magnum odium aut in rem gravis offensio concitetur.
 2990        I, 100     |              gravis offensio concitetur. In hoc genere illud primum
 2991        I, 100     |               omnibus ex locis iis, quos in confirmandi praeceptione
 2992        I, 103     |                remotum. Haec erunt, quae in parentes, liberos, coniuges,
 2993        I, 103     |              deinceps si qua proferantur in maiores natu, in hospites,
 2994        I, 103     |             proferantur in maiores natu, in hospites, in vicinos, in
 2995        I, 103     |               maiores natu, in hospites, in vicinos, in amicos, in eos,
 2996        I, 103     |                 in hospites, in vicinos, in amicos, in eos, quibuscum
 2997        I, 103     |                   in vicinos, in amicos, in eos, quibuscum vitam egeris,
 2998        I, 103     |                  quibuscum vitam egeris, in eos, apud quos educatus
 2999        I, 103     |                  apud quos educatus sis, in eos, ab quibus eruditus,
 3000        I, 103     |                 eos, ab quibus eruditus, in mortuos, in miseros et misericordia