CAPUT VI. DE OFFICIO ET ALIIS MUNERIBUS CONFESSARII.

99. et 100. De scientia necessaria confessario.

101. Quot sunt munera confesarii.

102 et 103. I. De examine.

104. II. De iudicio pecccatorum.

105. II. De instructione.

106 et 107.IV. De Admonitione.

108 ad 112. Si admonitio non sit profittura.

113. Si matrimonium est nullum.

114.Si sponsi sint parati ad nuptias.

115. Si adest obligatio restitutionis. Si admonitio sit postmodum profutura.

116. Si poenitens interrogat, etc. Si adest damnum commune. In dubio an admonitio, etc.

117. V. De absolutione.

118. Quae certitudo de absolutione, etc.

119. Si poenitens pro se habeat opinionem probabilem.

120. Si poenitens negat aut tacet paccatum.

121. VI. De corrigendis erroribus. De errore circa Sacramenti valorem.

122. Circa restitutionem a qua poenitens dissuasus est, etc.

123. Aut ad quam non fuit obligatus.

124. An possit admoneri poenitens licentia eius non petita.

125. VII. De obligtione administrandi hoc Sacramentum. Ancum periculo mortis, etc.

126 et 127. An sacerdos simplex teneatur ad se habilem reddendum.

99. Cupiendi hoc Sacramentum Poenitentiae administrare, primum omnium acquirenda est necessaria scientia, qua huius magni ministerii officio recte fungi possit. Sed hic advertendum est quod scripsit S. Gregor. quod sit Ars artium regimen animarum. Et S. Franciscus Salesius dicebat, confessarii officium esse maximi momenti et omnium difficillimum. Et ita est: maximi utique momenti est, quia est finis pmnium scientiarum, qui salus aeterna est: dificillimum, quia 1. requirit notitiam quasi omnium aliarum, et artium. 2. Scientia moralis tot materias disparatas complectitur. 3. Illa magna ex parte legibus positivis constat, quarum quaelibet iuxta proprium sensum et intelligentiam accipienda est, praeterea ob circumstantiaa, quae casus dissimiles efficiunt, resolutiones variandae sunt. Quidam qui eruditos, et theologos magnae notae se iactant, moralistas, quos casuistas (nomen ignominiae apud ipsos) appellant, dedignantur ne cursim quidem legere. Dicunt sufficere, ut confessiones rite excipi possint, principia generalia moralis callere,

illus enim posse resolvi, aiunt omnes casus particulares. Quis negare potest, omnes casus particulares esse hic principiis resolvendos? Sed totum opus, et totus labor est in aptando casibus particularibus, tantis diversis circumstantiis irretitis, principia huiusmodi, utque discernatur quodnam principiorum occurentibus circumstantiis congruat. Nequit id fieri sine magna discussione rationum, quae pro utraque parte adsunt. Et hoc est illud quod moralistae effecerunt, cum elaborarunt in explicando a quibus principiis multi casus particularea resolvi debeant: praeterea hac nostra tempestate, ut dictum est, adsunt tot leges positivae, tot Bullae, tot Decreta, quae nequeunt sciri, nisi casuistae legantur, qui ea collegerunt, et prout materiarum varietas postulat, ibi opportune illa inveniuntur; ideoque, quo recentiores ii moralistae sunt, eo antiquis utiliores. Iusta ratione motus Auctor Instructionum pro novis confessariis1 affirmat, multos theologos quanto profundiores sunt in scientiis moralibus, quae, ut scribit Gerson², omnium difficillimae sunt, et nemo doctus, quantumvis sit in his versatissimus, est, cui in dies nova non accidant. Ex quo infert, nunquam confessario deserendum esse theologiae moralis studium. Doctissimus Sperelli³ pariter dicit longe errare eos confessarios, qui totos in scholasticae studio se applicant, aestimantes tempus in morali frustra expendi; et postea nesciunt distinguere lepram a lepra: qui error (subiungit) confessarios simul et poenitentes in aeternam pertubationem trahet. Peccat igitur absque dubio graviter qui non sufficienter instructus audet confessiones audire: Episcopus qui illum approbat: poenitens quoque qui noscens ignorantiam eius, apud ipsum confitetur.

100. Non negamus autem minorem scientiam exigi in audiendis confessionibus simplicium, et rusticorum, quam curialistarum, negotiantum, ecclesiasticorum, et similium. Minor titem scientia requiritur, ut audiantur confessiones in oppido, quam in civitate; et praecipue si alicui sit tanta confessariorum inopia, ut poenitentes deberent aut per longum tempus a confessione se abstinere, aut alio proficisci⁴. Sed hoc non sufficit ad excusandos aliquos confessarios, qui, cursim lecta aliqua brevi summa morali, temere ad excipiendas confessiones se intromittunt. Oportet saltem ut confessarius sciat I. ad quae sua iurisdictio se extendat. Advertat hic quisque, sacerdotes seculares, et regulares alterius ordinis non posse audire confesiones Religiosorum sine licentia suorum Praelatorum; exceptis casibus, si iter agant, si alibi morentur, et socium non habeant, aut alium sacerdotem idoneum eiusdem religionis. Et tunc Religiosi possunt absolvi aquocumque simplici sacerdote (exceptis Capuccinis, vide praec. n. 88), dum Superiores tunc, dando licentiam his subditis, intendunt eam dare iuxta consuetudinem, scilicet confitendi cuivis sacerdoti idoneo⁵. Item quivis confessarius scire debet casus, et censuras reservatas, saltem eas in quas frequentius incurri solet, prout sunt excommunicationes papales quae sunt in Bulla Coenae, haeresis externata, lectio aut retentio, aut venditio librorum haereticorum, qui ex professo de religione tractant, aut continent haeresim formalem; item quinque casus papales Clementis VIII. qui sunt percussio enormis, aut mediocris clerici vel monachi, simonia realis, aut confidentialis, violatio clausurae Monialium ad malum finem,violatio immunitatis ecclesiasticae, et duellum: item excommunicationes a Summo Pontificie Benedicto XIV. emanatae in absolventes complices in materia turpi⁶, et in eos qui docent posse

a confessario exquiri nomen complicis, etiam per absolutionis sacramentalis negationem, si revelare recuset¹; et aliae excommunicationes obviae, quae observari possunt in Tractatu de Censuris. Sciat II. distinguere peccatum veniale a mortali, saltem in suo genere, quo communiter occurri solet; et de aliis saltem dubitare sciat. III. Sciat interrogationes quas facere debet;circumstantias peccatorum saltem speciem mutantes: quid constituat occasionem proximam, quid inducat restitutionis obligationem, item qualis esse debeat dolor, et propositum, et denique remedia ad emendationem efficaciora. Et ut brevibus me expediam, affirmo in statu damnationis esse eum confessaroium qui sine sufficienti scientia ad confessiones excipiendas se exponit. Deus ipse his verbis eum exprobat: Quoniam tu scientiam repulisti, repellam te, ne sacerdotio fungaris mihi2.Nec excusabit eum Episcopi approbatio, cum cognoscit manifeste se inhabilem; approbatio enim non infundit scientiam necessariam, sed supponit. Dico manifeste, dum qui tantum dubitaret, bene potest, imo debet quiscere in sui Superioris iudicio confisus, si saltem seduliori studio se habilem reddere satagat. At nullus confessarius intermittere debet theologiae moralis studium, quia ex tot rebus tam diversis, et inter se disparibus, quae ad hanc scientiam pertinent, multa quamvis lecta, quia rarius accidunt, temporis progressu e mente decidunt, qua de re oportet semper frequenti studio eas in memoriam revocare.

101. Praeterea advertendum plura alia esse confessarii munera, nempe I. Ut poenitentis conscientiam investiget. II Ut de peccatorum gravitate, et numero, debitum formet iudicium. III. Ut poenitentem instruat de iis quae scienda sunt circa Fidem, et mores. Ut eum admoneat de suis obligationibus. V. Ut absolvat dispositum. VI. Denique tenetur confessarius emendare errores, quos in audiendis confessionibus commisit.

102. 1. Igitur tenetur confessarius diligenter poenitentis conscientiam cognoscere. Confessarius est iudex; iudicis officium importat ut, sicut iudex prius rationes cognoscere debet, inde causae momenta discutere, et denique sententiam proferre; ita confessarius prius conscius fieri debet poenitentis conscientiae, postea eius dispositiones inspicere, et tandem absolutionem impertiri aut denegare. et quaod primum munus, quod est peccata poenitentis cognoscere, quamvis debitum conscientiam examinandi sit praecipuum poenitentis, nihilominus (quicquid alii dd.³ dixerint) non est dubitandum quin, si confessarius cognoverit poenitentem non satis diligenter conscientiam suam discussisse, tenetur ipse eum interrogare, prius de peccatis in quae verisimiliter incidere potuerat, et postea de eorum numero, et specie, ut probatur ex cap. Omnis utriusque, etc. de poenit., et Rit. rom.4.

103. Et hic multa advertenda sunt. 1. Perperam eos agere qui rudes dimittunt, ut melius se examinent: hoc P. Segneri⁵ vocat errorem intolerabilem, et iure optimo, quia huiusmodi omnes quantum laborent, difficulter se examinabunt ut par est, et ita exacte, sicut potest ipse confessarius eos examinare: et contra, cum dimissi sunt, periculum erit ne exterriti difficultate se examinandi a confitendo retrahantur, et in peccatis obdurescat⁶. Qua de re confessarius debet ipse ex huiusmodi poenitentibus peccata exquirere, eos interrogando iuxta ordinem praeceptorum, praecipue si sunt famuli, aurigae, muliones, milites, satellites, caupones, et alii id genus, qui aeternae salutis vitam negligentem vivere solent, et rerum divinarum sunt

ignari, quia stant procul a concionibus, et ecclesiis. Et hic peior error esset, si ob defectum examinis dimitteret aliquem rudem, qui antea propter ruborem aliquod peccatum reticuerit, licet repetendae essent confessiones multorum annorum, propter maius periculum quod tunc subest, nempe quod si non redeat, peribit. Mihi videor aliquem confessariorum audire sic respondere: Si non redit, peius sibi erit malum. Pulchrum quidem charitatis spiritum! Sed sic non loquuntur qui verum habent zelum animas lucrandi: dicamus melius, qui hoc munere dumtaxat Deo funguntur, Advertat nihilominus confessarius se non teneri tam minute hos interrogare: interrogettantum de peccatis in quae faciliter incidere possunt, spectata eorum conditione et capacitate¹. Imo cum poenitens, licet rudis, videatur sufficienter instructus, et diligens in confitendo peccata cum circumstantiis suis, iuxta statum suum et capacitatem (alio enim modo tenetur se examinare doctus, et alio rudis), tunc confessarius nihil aliud tenetur interrogare². II. Notandum cum Lug. Salm. et Dicast. melius esse, si confessarius singulatim examinet peccata statim ac exponit poenitens, quam ut differat examen usque ad finem; quia aut faciliter confessarius obliviscitur eorum quae audivit; aut obligandus esset poenitens cum suo gravi onere ad repetenda confessa³. III Errare eos confessarios, qui volunt certum iudicium facere de peccati qualitate, an sit grave, vel leve, exquirendo a rudibus istit, utrum pro morali habebant, an pro veniali; hi enim multoties respondent ut casus sibi verba suggeret,, et hoc experientia testamur (ut ego millies observari). Quos si confessarius paulo post iterum interroget; respondent modo toto a primo diverso. IV. Advertendum circa numerum peccatorum, quorum habitu tenentur, cum non possit haberi numerus certus, curet confessarius statum poenitentis cognoscere, nempe vivendi rationem, applicationem quam impedit ad alia negotia, tempus consuetudinis cum complice, locum ubi potissimum moratus est; et deinde interroget de numero, interrogando poenitentem, quoties circiter peccaverit in die, aut in hebdomada, aut mense, proponens ei plures numeros, ex gr. ter, aut quater, octies, vel decies, ut videat cui numero potius ille adhaeret, optimum factu erit, si iterum interrogetur de numero maiori, sed in hoc ut bene advertit Busemb., confessarius non sit nimis sollicitus et anxius ad formandum certum iudicium de numero peccatorum; notet frequentiam in genere, et in confuso iudicium faciat, apprehendendo peccata quotquot sint apud Deum. aliqui dd. dicunt, circa peccata interna habituatorum, ut sunt peccata odii, delectationum, et desideriorum pravorum, sufficere plerumque interrogare de tempore, per quod duravit malus habitus; sed hoc mihi omnino non satisfacit, quia potest esse quod aliquis sit magis intentus ad externa negotia, aut moretur ubi pauciores sibi occurrent pravarum cogitationum occasiones, alius erit magis alio animi passione allectus; ideoque opus est interrogationes generales adhibere, de propria applicatione, de loco, de animi inclinatione, etc., ut formet iudicium maioris, vel minoris frequentiae actuum internorum. Caeterum post duas, vel tres interrogationes, non debet angi confessarius,si ei iudicium quod facit, videtur esse nimis confusom; nam ex conscientiis implicatis,et confusis moraliter impossibile est maiorem claritatem sperare.V. Regulariter loquendo non expedit ut confessarius cursu, ne ille exterrefactus omittat aliquod peccatum. Nihilominus expedit aliquande

intra confessionem ei proponere malitiam alicuius gravioris peccati, modo statim ei praebeatur animus dicendo: Sed nun vis vere vitam mutare? eia ergo, fac ut haec confessio sit bona: noli timere; dic omnia peccata, quoniam ab omnibus te absolvam. VI. Oportet animadvertere quod licet confessiones generales sint utilissimae, nihilominus confessarius non sit nimis rigorosus ad procurandum ut confessiones praeteritae repetantur¹; nam praesemptio stat pro validitate, quoties error non sit manifestus, ut ait Segneri. Nec lapsus sunt certa indicia confessiones fuisse nullas, praecipue si per aliquod tempus non ceciderit, aut si antequam cederet, sibi aliquam vim intulerit. Aliud tamen iudicium fieri debet, si poenitens plerumque statim ceciderit, post duos nempe vel tres dies a confessione facta, quin aliquo modo tentationi obstiterit; tunc enim videtur moraliter certus doloris ac propositi defectus.

104. II. Cum confessarius peccata audiverit tenetur iudicium facere de gravitate, et numero eorum, quia licet, ut valide absolvat, sufficiat ut peccatum cognoscat, saltem sub confusa ratione peccati; attamen ut licite absolvat, debet prudens formare iudicium uniuscuisque culpae, saltem in iis quae communiter occurunt;nam alias magis obscuras et minus usuales sufficit ut audiat et absolvat, ut sunt ceram Deo; Lug. Holzmann, Salm. Spor., etc.². Advertendum hic saepius errare confessarois qui iudicium certum formare cupiunt de peccati quantitate, utrum sit grave, aut leve, interrogando poenitentes rudes, quomodo illud tenebant in conscientia, an tamquam mortale vel veniale. Hi plerumque respondent ad sortem, et dicunt quod prius in os venit, et hoc experientia cognoscitur (sicut mihi mille millies accidit); quod si mox confessarius iterum eos interrogat, dicunt totum oppositum. Praeterea hic advertendum, quoad poenitentis obligationem, quod si ille advertit confessarium non apprehendere gravitatem peccati sui, tenetur illum monitum facere, alias eius confessio erit sacrilega. Et ita pariter si peracta confessione, advertit confessarium non percepisse suum peccatum, debet illud repetere.

105. III. Confessarius tenetur instruere poenitentem cum observat, aut prudenter iudicat illum necessaria fidei, et salutis ignorare. Sufficiet caeteroquin quod tunc, antequam absolutionem ei impertiatur, eum instruat circa mysteria principalia, prout dictum est Tr. 4. n. 3, quia quoad caetera necessaria de parecepto, sufficit quod poenitens promittant, quoa se instruere poenitentem circa obligationem compensandi famam, honorem aut bona, occasionem vitandi, scandalum illatum reparandi, correctionem faciendi, aut eleemosynam largiendi, quando ad id tenetur. Item animadvertendum quod si poenitens accedit indispositus, tenetur confessarius (ut docent Laym. Suar. Busemb. Sporer etc.) pro viribus efficere, ut eum disponat ad absolutionem³. Circa quod nescio quomodo excusari possint coram Deo illi confessarii desides, qui ubi cognoscunt poenitentem non esse satis dispositum, eum a se dimittunt, dicendo ei inurbano modo: Discende hinc te absolvere non possum, redi in posterum. Ego dico cum aa. citatis, confessarium quotiespoenitentis confessionem suscipit, sub rigorosa charitatis obligatione, quantum facere potest, teneri ut ad absolutionem eum disponat, ei proponendo illius peccatorum turpitudinem, gratiae divinae efficaciam, damnationis periculum, et his similes veritates. Nec

sua referre debet quod in hoc tempus insumatur, et quod reliqui poenitentes abibunt, ne tantum expectent. Ille tunc non tenetur aliorum bono prospicere, sed tantum poenitentis sui: pro hoc dumtaxat illo tempore Deo rationem redditurus est, non pro aliis. Satius est (dicebat s. Franciscus Xaverius) paucas confessiones audire, et rite factas, quam multas, et temere properatas, et sine fructu. Quot istorum ad me venerunt indispositi, et ego, divino auxilio opitulante, disponere curavi: et dispositos tuto et mea maxima consolatione absolutos dimisi! Saltem hoc inserviet ut bene instituatur ad reddendum dispositum poenitentem pro tempore, quo rediturus erit.

106. 4. Confessarius tenetur admonere poenitentem. Sed ut admonitiones convenientes faciat, non debet confessarius tantum cognoscere speciem, et numerum peccatorum, se etiam eorum originem et causas, ut remediis opportunis occurrat. Nonnulli confessarii interrogant tantum de specie et numero peccatorum, et nihil amplius: si vident poenitentem dispositum, eum absolvunt; sin minus, quin aliquid eis dicant, statim eum dimittunt, dicendo: Abi, non possum te absolvere. Non ita boni confessarii agunt: hi prius indagare incipiunt originem, et mali gravitatem, interrogando de peccandi consuetudine, de occasionibus, de tempore, de loco, de personis, cum quibus, quibus rerum circumstantiis; sic enim melius poterunt poenitentes corripere, eos ad absolutionem disponere, et remedia salutaria adiungere.

107. His interrogationibus adhibitis, et cognita morbi origine ac gravitate, confessarius ad debitas animadversiones faciendas procedat. Et quamvis ipse tamquam pater debeat in charitate poenitentes auscultare, tamen ut medicus tenetur (quantum opus est) eos monere et corrigere, eos praesertim qui multis mortalibus gravati ad Poenitentiae Sacramentum raro accedunt. Et hoc munus etiam adimplere debet, si poenitens aliqua illustri fulgeat qualitate, nimirum si fuerit magistratus, princeps, sacerdos, parochus, aut Praelatus, si de aliqua sui muneris omissione sine nimio animi sensu se accusaret. Ait Benedictus XIV. in Bulla Apostolica Constitutio, data 26. Iun. 1749. § 22. confessarii admonitiones concionibus ipsis esse efficaciores; et iure merito, quia concionatorem latent circumstantiae particulares quae confessario aperte innotescunt; ideoque multo melius poterit debitas adhibere animadversiones et remedia, quae morbis expediunt, applicare; et ita etiam confessarius tenetur poenitentem admonere de aliqua ignorantia culpabili, si qua laborat, sive haec sit iuris naturalis, sive positivi. Quod si poenitens teneretur ignorantia culpabili, tunc si ea esset circa media scitu necessaria ad salutem, aut illa bono communi officiat, omnino debet confessarius ab hac ignorantia eum removere, et veritatem docere, licet nullus speretur fructus.

108. Sed quaeritur: si ignorantia esset circa alia, et esset invincibilis, adeo ut poenitens esset in perfecta bona fide, an confessarius eum teneatur admonere de veritate, etiamsi ex admonitione nullus speraretur, ut Adr. Wigandt Conc. et alii pauci cum Eliz. et Gonzalez (licet hi excipiant ignorantiam circa praecepta humana); hanc opinionem novissime etiam tutatus est pluribus p. Liberius de Iesu Carmelita Excalceatorum, in suis controversiis dogmaticis; sed ex hoc non multum sibi decoris adeptus est, dum rationes quibus utitur sunt nimis tenuis furfuris. Rationes quas adducit sunt eaedem, quae in oppoitionem adducuntur. Contra negat sententia communis et vera, cum Cano Suar. Nav. p. Sot. Card. Laym. Sanch. Lug. Vasq. Castropal. Bonac. Ponz. Coninch. Anacl. Escob. Ronc. Spor.

Elb. Viva Holz. Salm. et aliis innumeris¹, et in hoc invenio convenire duos alios aa. doctrinae valde regidioris, nempe Habert et Antoine; loquendo Hanert de matrimonio irrito ex aliquo occulto impedimento, dicit: Si adversum malum occultum, et invincibiliter ignoratum nullum appareat remedium, et gravia incommoda praevideantur, dissimulandum est (a confessario) impedimentum, et coniux in bona fide reliquenda. Et pariter Antoine sic scribit: Si probabile periculum sit, ne ex admonitione sequatur peccatum sit, ne ex admonitione sequatur peccatum formale poenitentis, vel grave scandalum, etc., differenda est monitio, et petenda dispensatio².

109. Auctores nostrae sententiae probant 1. afferendo textum s. Augustini relatum in can. Si quis de Poenit. d. 7.Sed caeteroquin satis congrue hunc textum solvit Conc., quia revera ad rem non facit: potius facit auctoritas s. Bernardi (Serm. 41. in Cant.) qui dicit: Mallem aliquando tacuisse, et dissimulasse, quod agi perperam deprehendi, quam ad tantam reprehendisse perniciem. Probant 2. ex c. Quia circa de Consan. ubi interrogatus Innoc. III. circa aliquos qui matrimonio copulati erant ex dispensatione subreptitia, respondit ad Episcopum: Dissimulare poteris, cum ex separatione grave videas scandalum imminere. Sed haec decretalis ne satis quidem probat, dum dubium est an Pontifex ita respondendo voluisset forsan dispensare super impedimento, ut dicitur, in radice matrimonii. Caeterum praefata sententia probatur ratione validissima, nempe ex duobus malis minus permittendum est, ut videtur maius: quare confessarius in nostro casu tacere debet et permittere poenitentem (in bona fide constitutum) in peccato materiali versari, ut ipse a formali liberetur, veritatem rei non aperiendo: nam Deus tantum peccatum formale punit, et ab hoc solo se offensum iri declarat; ideoque per consequens dicimus confessarium aliter agendo peccare. Sed haec ratio melius expendetur in responsionibus ad ea quae opponuntur.

110. Obiiciunt I. illud Ezechielis: Si me dicente ad impium: impie, morte morieris, non fueris locutus, ut se custodiat impius a via sua: impius in impietate sua morietur; sanguinem autem eius de manu tua requiram. Ezech. 33. 8. Sed quis non videt hic loqui de impio, qui est in mala fide, et quem tenetur utique confessarius omni casu corripere, ut resipiscat? Et sic intelligendi sunt alii textus Scripturae, ac sanctorum Patrum, qui in contrarium afferuntur. Obiiciunt 2. cap. Qui scandalizaverit, 3. de Reg. Iur. ubi dicitur: Utilius scandalum nasci permittitur, quam veritas reliquantur. Sed ut responsio intelligatur, oportet percipere casum de quo loquebatur Beda, auctor huius textus. Beda (referente Glossa) loquebatur de eo, de quo dixit Iesus Pharisaeis: Non quod intrat in os, coinquinat hominem, sed quod procedit ex ore, etc. Matth. 15. 11. Itaque loquendo Beda de scandalo mero Pharisaico, ideo dicit, quod licet Pharisaei scandalizarentur, vel, ut melius dicam, admirarentur doctrinam tamquam laxam, utilius erat hoc scandalum permittere, quam veritatis expositionem omittere. Quid ergo ad nostrum casum? Opponunt 3. quamdam doctrinam s. Thomae³; sed ibi loquitur clare s. Doctor: dicit enim veritatem non laedi, cum a concionatore, cuius munus est eam patefacere, veritas tacetur; sed cum illa mutilatur, nempe cum pars eius patefit, et pars tacetur, adeo ut ex taciturnitate partis aliquis error in alios diffunditur; v. gr. si concionator diceret, in tertio gradu non licere contrahere matrimonium inter propinquos auditores inducerentur ad credendum, utique licere in quarto. Opponunt 4. et dicunt, confessarii

esse etiam munus doctoris, ideoque illum teneri ad docendum veritatem. Respondetur quod confessarius non tantum doctoris, sed etiam medici fungitur officio: unde cum observat medicinam, nempe admonitionem in poenitentis perniciem redundare, debet ab illa abstinere. Et licet sit doctor, quia tamen munus est charitatis, a Redemptore institutum dumtaxat in bonum animarum, debet ille utique veritatem docere, sed circa illa dumtaxat quae poenitenti prosunt, non autem circa ea quae nocitura sunt, ideoque ait s. thomas¹, loquendo de eo qui docendi officium habet: Contrarium veritati non doceat, sed veritatem (nota) secundum congruentiam temporis et personarum proponat ille, cui incumbit officium docendi.

III. Opponunt 5. huiusmodi ignorantia poenitentis in hoc casu non esse invincibilem, sed vincibilem dum ipsi patet via ad veritatem cognoscendam; et si vincibilis est, est etiam culpabilis. Sed respondentur quod ignorantia ut sit culpabilis in aliquo, non sufficit quod cognoscere possit veritatem, sed necesse est ut ei superveniat dubium praecepti, alias ignorantia eius ex necessitate invincibilis est. Certum autem est, ut docet s. Thomas², eam esse ignorantiam invincibilem, quae studio superari non potest. Quo igitur studio superare quis potest ignorantiam suam, si nulla de illa dubitatio aut saltem de obligatione quam habet illam vincendi, venit ei in mentem? Propterea dicunt dd. s. Antonin. Silv. Gers. Suar. Caiet. Nav. Armil. Castropal. San. Vasq. Sayr. Salm. etc.³ ad constituenda ignorantiam vincibilem, opus esse ut homo advertat praeceptum, aut saltem obligationem ad illud advertendi; nam sicut ad hoc, ut ad legis observantiam teneamur, necesse est ut lex sit nobis intimata; ita, ut teneamur ad advertendum ad legem, opus est ut nobis indicetur talis obligatio per eius notitiam, aut saltem per dubitationem de illa; quare scite concludit loquendo de hoc puncto p. Segneri^3b: Tunc ignorantia invincibilis est, cum personae principium dubitandi non suboritur, et consequenter nullus ei modus offertur, ut errorem suum vincat.

112. Opponunt 6. et dicunt sic: Si talis poenites admonitus esset, iam ille peccaret, cum tunc reus iam fieret ignorantiae vincibilis; ergo est semper indispositus ad absolutionem. Sed hoc argumentum, cui valde innituntur adversarii, mihi videtur parum sapientiae eorum dignum. Quis non videt fallaciam quae involvitur, et responsionem claram quae patet? In poenitente non est necessaria dispositio interpretativa, nempe quod si ille in tali aut tali rerum conflictu reperiretur, non peccaret, quando ad id omnino non reflectit; quia aliter, si confessarii praesumere vellent interpretativas poenitentium indispositiones, paucos possent absolvere, dum possent iudicare quod multi eorum, quibus filii interfecti fuissent, certe odio moverentur in interfectores; si a tyrannis essent tormentis tentati, a Fide deficerent; sufficit ergo in poenitente eam dispositionem actualem invenire, ut absolvat; nempe ut hic et nunc statuat amplius non peccare in quocumque casu generali. Et sic sufficit pro absolutione, quod poenitens hic et nunc sit dispositus per voluntatem actualem; nec obstat quod esset indispositus per interpretativam, nempe si a confessario monitus esset. Itaque (concludamus) ex his oppositionibus dignoscitur quam persistere nequeat sententia opposita. Sicut etiam (mihi lubet aliquantulum ad alia divertere) sunt labantes quaedam aliae opiniones quas hodie tutari volunt nonnulli, qui iactare videntur rigidioris esse nominis. Caeteroquin commendare mihi nunquam fuit animus eos auctores, qui, ut animarum

bono consulerent, conscientiarum habenas nimis laxare voluerunt; quia licet Dominus velit omnes homines salvos fieri, sed vult ut per legum suarum observantiam salventur. At nec laudare possum alios, qui nimis conscientias coercere quaerunt, assignando multas leges quibus Deus noluit, aut saltem non manifestavit se velle nos teneri. Naescio utrum minus scrupuli sit faciendum animas ad certas nimis rigidas opiniones adstringere cum periculo earum totalis perniciei quam approbare opiniones nimis benignas. Quod peius est, nunc temporis tot libri contumeliis, acerrimis obiurgationibus, et satyrieis aculeis suffulti circumferri conspiciuntur vicissim inter auctores tam rigidae quam benignae sententiae; quod quidem scandalo toti Ecclesiae est, et obloquendi inimicis materiam offert. Et pariter pro veritate in propatulo colocanda, eam magis dubiis et tenebris offundit: dum ex huiusmodi dicendi ratione quilibet facile existimat non rationem, sed potius susceptae sententiae adhaesionem, ac concitati animi aestum eos ad sic scribendum compulisse, et qui ex adhaesione et animi aestu loquitur, nec sibi fidem assequitur, nec alios persuadet.

113. Sed unde discessimus revertamur. Ex praefata communi sententia infertur 1. cum Laym. Sanch. Lugo Castrop. Salm. Holzm. Hab. Antoine, et aliis communiter, quod in casu quo poenitens contraxisset matrimonium invalidum ob aliquod occultum impedimentum, et in bona fide versaretur; et contra esset periculum infamiae, scandali, aut incontinentiae, si ei aperiretur nullitas; tunc confessarius debet eum relinquere in bona fide, usquedum ei dispensatio impetrabitur; excepto, si dispensatio statim et faciliter obtineri possit a Papa; aut saltem ab Episcopo iuxta communem, et valde probabilem sententiam¹; quod si non vecat tempus adeundi Papam, et aliter imminet periculum scandali, aut infamiae, potest Episcopus dispensare in impedimentis etiam dirimentibus post matrimonium contractum; vide Tract. 20. de privil. n. 56. Sed in eo casu, quo si forte uxor se accusat negasse debitum viro, quaeritur an possit confessarius eam obligare ad illud reddendum? Multi affirmant, ut Lugo Sanch. Coninch. Cordub. Henriq. Escob. Led Croix, etc., quia tunc illa (uti dicunt), cum putet matrimonium esse validum, tenetur sequi dictamen conscientiae. Sed in hoc tutior mihi videtur opinio Soti Hurtad et Bonac. quod tunc confessarius ei dicat in genere, quod illa nequit absolvi, si obligationi suae satisfacere renuit; et quod iam scitur mulierem teneri suo viro debitum reddere². Sed si matrimonium contractum non est, sed iamiam contrahendum est nulliter, quaeritur an confessarius debeat monere poenitentem de nullitate, cum animadvertit monitionem profuturam non fore? Alii absolute negant;alii affirmant; sed probabilius Castrop. et Salm. dicunt regulariter loquendo in eo casu facienda esse monitionem, praesertim si impedimentum oritur ex consanguinitate, quia tunc nulla subest infamia in suspendendis nuptiis: tanto magis quod huiusmodi impedimentum facile postea potest cognosci ab ipsismet sponsis, et tunc peccatum eorum facile ex materiali potest fieri formale. Quare in tali casu, cum semper subsit aliqua spes fore ut prosit, non est omittenda correctio, ita Layman; sed si omnino desperetur fructus, dicunt iidem citati aa. Laym. Castr. Salm. cum Croix et Aver. quod confessarius tecere debeat usquedum impetrabit dispensationem³.

114. Sed hic congruit loqui de quodam casu facilis eventus, et difficilis resolutionis. Quomodo se gerere debeat confessarius, si sponsis in ecclesia iam paratis pro celebrandis nuptiis, alter eorum in confessione aperiret

impedimentum occultum, et non possit sine infamia, aut scandalo matrimonium differre? Nonnulli dd. suadent ut poenitens voveat castitatem, saltem ad tempus, ut possit in differendo matrimonio haec causa proponi. Sed merito dicunt Ronc. et Instructor pro nov. Confes. quod hoc remedium periculo non caret, quia faciliter potest pro praetextu cognosci. Alii autem tenent permittendum esse tale matrimonium, quin aliquid ei dicatur. Sed valde probabiliter, et communissime docent Suar. Pignat Cab. Sanch. Bonac. Roncag. Salmant., etc. cum Benedicto XIV.¹ quod in tali casu, et in tali rerum angustia potest dispensare Episcopus; et hanc facultatem, dicunt Sanch. Ronc. Castrop. Coninch. Vasq. Val. Salm. Elbel, etc. Episcopum posse aliis etiam delegare, etiam generaliter, dum annexa est officio episcopali. Imo dicunt, et quidem non sine fundamento, Ronc et Instructor, parefatus cum auctoritate. Pignat. quod, cum in hoc casu lex impedimenti reddatur nociva, posset parochus aut alter confessarius prudens declarare talem legem non obligare. Advertunt tamen pro maiori securitate, et etiam pro reverentia erga Ecclesiae leges recurri debere ad sacram Poenitentiariam, ut ab ea obtineatur dispensario².

115. Hinc infertur 2. cum Cano Suar. Pon.Laym. Sanch. Lug. Vasq. Coninch. Ronc. Salm. et aliis etiam communiter, quod ubi omnino desperetur fructus, omittenda est etiam admonito alicuius restitutionis faciendae, quia evitari debet prius damnum spirituale proximi, quam temporale alterius. et idem dicunt Suar. Lugo Sanch. Laym. Ronc. Vasq. Castrop. Salm. si ex admonitione timeantur scandala, infamiae, aut rixae; quia semper melius est malum formale avertere, quam materiale³.

Animadvertunt tamen Ronc. et Viva cum Laym. non ita facile indicari debere poenitentem cognita veritate parere nolle; et si non statim, saltem cum animi commotio sedata erit. I mo ait Lugo cum aliis, admonitionem non esse omittendam, licet scandalo futura sit, cum spes fulget scandalum brevi fore ut cesset; sed haec doctrina intelligi debet sicut docet Benedictus XIV, nempe quod locum habeat in casu quo, tacente confessario, peccator in malo obfirmaretur, cum scandalo aliorum; aut cum poenitens in proxima versatur occasione peccatorum saltem cogitationis, quibus olim solitus fuit assentiri⁴. animadvertunt contra Lugo Tamb. et Busemb. confessarium posse relinquere poenitentem in bona fide, et diferre ad tempus opportunius admonitionem, si pro tunc timet, ne aequo animo eam haud ferat⁵.

116. In duobus tamen casibus omittendum non est quin confessarius veritatem poenitenti aperiat. Primus, quando poenitens eum interrogaret: quia tunc procul dubio confessarius veritatem ei aperire debet, dum non esset amplius nunc invincibilis ignorantia⁶. Secundus casus est, cum ex eius ignorantia damnum spirituale communati futurum fuisset, ut docent communiter Lugo Busemb. Avers. Salm. Dicast., etc.⁷, quia tunc confessarius admonere tenetur poenitentem, licet admonito pro tunc ei scandalo sit; nam talis poenitens, cum videat a nemine se absolvi, nisi resipicat, speratur fore ut saltem intra aliquod temporis emendetur; contra non obstat quo pro illo tunc admonito sit ei occasio ruinae, quia confessarius est minister non tantum constitutus pro consulendo bono particularium poenitentium, sed etiam pro bono totius reipublicae christianae, ideoque praeferre debet bonum commune bono privato sui poenitentis. Omnino igitur a confessario admonendi

sunt principes, gubernatores, praelati, parochi, et confessarii, qui officio suo desunt, sive iniuste administrando iustitiam, sive eligendo indignos ministros, sive conferendo officia aut beneficia indignis, sive in vana impendendo furctus suorum beneficiorum cum scandalo aliorum, aut indebita Sacramenta ministrando; nam ignorantia istorum difficulter erit invincibilis, semper damnum afferet communitati, saltem ob scandalum, dum alii de facili putat esse licitum quod vident factitari a Superioribus. Et sicut docet Benedictus XIV. in laudata Bulla Apostolica, idem practicandum est cum iis qui Sacramenta frequentant, ne alii ab eis pravum sumant exemplum¹. Quid autem faciendum sit a confessario in dubio, utrum correctio profutura, an nocitura sit; dicunt Lugo Dicast. Salm., etc. tunc librandum esse timorem damni et spem utilitatis, et eligendum quod videtur praeponderantius. Caeterum, regulariter loquendo, in dubio semper potius vitanda sunt mala formalia, quam materialia; idem Conc. loquendo de correctione fraterna, dicit quod in dubio utrum illa profutura an obfutura sit, omittenda illa est, quia imprudenter operatur (sic illa scribit) qui dubitando, se coniicit in periculum causae esse proximo alicuius peccati².

117. V. Confessarius tenetur absolvere poenitentem cum est dispositus. Circa hanc dispositionem multa advertenda sunt: 1. Perpaucos esse poenitentes, praesertim rudes, qui praeposito actu doloris ad confitendum accedant. Nonnulli confessarii putant satis suo muneri fecisse, si dumtaxat huiusmodi poenitentes sequenti modo interrogent: Eia, postulasne a Deo veniam de omnibus his? (quod revera non est verus actus doloris): Te poenitet ex corde omnium peccatorum? et nullo alio verbo interposito, absolutionem eis elargiuntur. Aliud sane est bonorum confessariorum institutum; hi enim inprimis elaborant, ut poenitentes (sermo est de iis qui lethalibus tenentur) verum dolorem et detestationem peccatorum concipiant, et prius per attritionis actum eos praeparent, v. gr. Fili mi, ubi nunc esse deberes in aeternum? in inferno. In illo igne semper cruciandus esses... Nec tibi ulla spes amplius restaret, ut te illinc eripere posses... Ibi esses moraturus ab omnibus derelictus, a Deo reiectus per totam aeternitatem... Igitur tene poenitet Deum offendisse, propter infernum quem meruisti? Advertendum hic non est fieri actum attritionis, si quis diceret, se poenitere peccati commissi, quia meruit infernum, sed opus habet ut dicat se poenitere offendisse Deum, propter quod meruit infernum. Postea curet ut eliciatur actus contritionis hoc modo: Fili mi, quid egisti? peccasti in Deum summum et infinite binum: nullam illius rationem habuisti: avertisti faciem tuam ab eo: proiecisti eum post tergum tuum: contempsisti amicitiam et gratiam eius: eia ergo, quia offendisti Deum, bonitatem infinitam nunc ex toto cord te poeniteat. Detestare, et odio habe super omnia mala omnes iniurias, quibus immerito Deum tam bonum affecisti: nonne iam promptus es millies mori, potius quam haec in posterum committere? Advertendum 2. regulariter loquendo teneri confessarium absolvere dispositos, sed posse etiam absolutionem differre eis, cum cognoscit id expedire, ut docent communiter dd³. An autem hoc expediat nec ne facere sine poenitentis consensu, vide dicenda Tract. ult. punct. 2. cum sermo erit de recidivis. advertendum 3. confessarium certum fieri debere de poenitentis dispositione, ut possit eum absolvere, dum actus poenitentis (in quibus consistit dispositio) sunt materia Sacramenti Poenitentiae; sed sicut in caeteris

Sacramentis, quia materia est physica, physica debet esse etiam certitudo; ita in hoc quia materia est moralis (cum sit interna, adeoque parum sensibus perceptibilis), sufficit certitudo moralis; iuxta regulam s. Thoma.¹, qui dicit: Certitudo non est similiter quaerenda in omnibus, sed in unaquaquie materia secundum proprium modum: unde sufficit confessario pro absolutione impertienda, ut prudens iudicium probabile de poenitentis dispositione habeat, ut scribit Instructor Confess. nov.², quin obstet aliqua prudens suspicio in contrarium de dispositione. Idem dicunt p. Card. p. Mazzot. et p. Suar. qui ita scribit: Sufficit ut confessarius prudenter et probabiliter iudicet poenitentem esse dispositum. Idem docet Catech. rom. (de Poenit. part. 2. n.82. v. nota.): Si audita confessione (sacerdos) iudicaverit neque in enumerandis peccatis diligentiam, neque in detestandis dolorem poenitenti omnino defuisse, absolvi poterit. Itaque iuxta Cathechismum absolvere potest poenitentem, quoties non iudicat ei omnino defuisse dolorem; nam caeteroquin praesumendus est adfuisse in poenitente qui iam confessus est³.

118. Hic occurrit loqui de illa magna quaestione hodie adeo controversa inter dd., an confesarius possit et debeat absolvere eum qui vult sequi aliquam opinionem quam probabilem iudicat, licet confessarius uti talem non habeat? Si poenitens est indoctus, adeo ut nequeat sibi formare conscientiam rectam ex probabilitate illius opinionis, certum est tunc eum non posse absolvi. Sed dubium restat cum poenitens est capax sibi formandi conscientiam rectam, an possit et debeat confessarius eum absolvere? Negant Fagn. Eliz. Antoine et alii rigidioris sententiae fautores, dicentes in Sacramento Poenitentiae confessarium esse iudicem et poenitentem debre stare iudicio iudicis sui. Sed sententia communis docet confessarium in eo casu posse et debere absolvere sub gravi (saltem si confessio facta fuerit de materia gravi, dum dicunt Suar. Sanch. etc.⁴ negare absolutionem de materia levi non excedere veniale). Ita Navar. Sot. Azor. Suar. Salm. Med. Castrop. Valent. Sayr. Vasquez Laym. Roncagl., etc., et in hoc consentiunt etiam aa. probabilioristae, ut Wig. Pontas Victoria et Cabass.; sed praecipue notandum est quod docent Nav. et s. Antoninus. Navar.⁵ dicit: Si sint contrariae doctorum opiniones...; et (confessarius) credit evidenti se textu vel ratione niti, poenitentem dubia, non debet eum absolvere; at si confessarius non adeo forti ratione utitur, vel poenitens utitur pari vel fere pari, et habeat aliquem pro se doctorem clarum, poterit eum absolvere, ut post Adrianum tenuimus c. Si quis d. 7. n. 66. Audiamus etiam s. Antoninum⁶: Caveat confessor, ne sit praeceps ad dandam sententiam de mortali, quando non est certus, et clarus; ubi...sunt variae opiniones...consulet quod tutius est; non tamen contemnet contrariam opinionem tenentem, ne propter hoc (nota) deneget absolutionem. Excipit tamen postea: Si autem omnino conscientia confessarii dicateret illud esse mortale, quod est idem quod dicit etiam Navar., et quod nos pariter hic infra advertemus, nempe cum poenitentis opinio confessario omnino falsa videtur. Confirmat postea alibi⁷ s. Antoninus quod supra retulimus, dicendo: Si credit (confessarius) quod sit peccatum, debet ei conscientiam facere: sed dato quod ille non vellet cognoscere illud esse peccatum, nihilominus tenetur eum absolvere: hoc cum grano salis intelligendum est, nempe cum poenitens tenet suam opinionem fundamento valido esse

innixam; et contra confessarius eam pro omnino falsa (ut dictum est) non habet; dum subiungit immediate post Sanctus: Quia ex ratione et non ex protervia haec opinio est. Idem dcit s. Raymundus¹: Unum tamen consulo, quod non sis nimis pronus iudicare mortalia peccata, ubi tibi non nonstat per certam scripturam..., alias possent induci homines in dsperationem. Idem quoque dicit doctissimus Sylvius² loquendo de superfluo mulierum ornatu: Si confessarii non posint clare percipere, utrum sibi sit mortale aut veniale, persuadeant ut poenitens abstinet: si tamen nolit, non ei faciant conscientiam de mortali, neque absolutionem negent. En quomodo loquuntur uniformiter auctores tam antiqui quam moderni.

119. Ratio autem est huius sententiae, quia poenitens, facta confesione, habet ius certum et strictum ad absolutionem; unde confessarius gravem illi irrogat iniuriam, quoties poenitentis opinio ei non videtur omnino falsa. Nec valet dicere quod poenitens non est dispositus, cum sequi renuit confessarii iudicium; nam respondentur quod confessarius non est iudex opinionum, quas poenitens sequi teneatur, sed tantum dispositionis sui poenitentis, ut patet ex Trid. sess. 14. c. 5. bi dicitur: Sacerdotes in hoc tantum sunt iudices, in quantum ipsi, auditis peccatis, debent impertiri aut denegare absolutionem poenitentibus pro eorum dispositione, et eis pro modo culpae poenitentiam imponere: Dominus noster I.C... sacerdotes (verba Trident.) reliquit praesides, et iudices ad quos omnia mortalia crimina deferantur...qui, pro potestate clavium, remissionis, aut retentionis peccatorum sententam pronuntiarent etc. Itaque in quantum ad opiniones quac ad poenitentis dispositionem pertinent, aut in quantum ad administrationem Sacramenti (v.g. si confessarius iudicaret se iurisdictione carere super tali casu) poenitens confessarii iudicio stare debet. sed in quantum ad alias opiniones quae respiciunt poenitentium obligationes generales, confessarius non est iudex, nec potest eum obligare ad suas sequendas opiniones, imponendo ei tot novas leges ad quas prius non tenebatur, adeo ut ad recipiendam absolutionem teneatur a suis desciscere opinionibus ipsi probabilibus visis, et forte probabilioribus. Contra poenitens cum peccata sua confessus sit, et cum habeat sufficiens fundamentum, quo licite possit aliquam sententiam sequi, non potest confessarius sine gravi iniustitia absolutionem ei denegare, nisi cum illam opinionem omnino falsam habet³. Dico omnino falsam, nam licet dicant Lugo Laym. Sanch. et Croix cum Suar. et Carden. confessarium teneri absolvere poenitentem, licet illius opinionem pro falsa haberet: et idem dicit Sotus: Quis sacerdos existimet opinionem esse falsam, non tamen inde existimare debet sibi non licere ipsum absolvere, siquidem propter probabilitatem excusabitur ille a culpa. Nihilominus hoc intelligendum est, ut scite explicat Sanch., cum illa opinio iam probabilis existimata esset inter dd. auctoritatis probatae, et aliquam (addendur est) verisimilitudinem haberet; non vero quando confessarius ex opinione propria aliquod haberet principium, eui sibi videretur nulla responsio congrua dari posse et contra cognosceret poenitentis opinionem (licet ab aliquibus dd. defensam) falso fundamento inniti: quia tunc dico cum Nav. et s. Antonin. (verba cuius superius relata sunt) non posse, nec debere absolvi poenitentem, nisi a sua opinione descisceret. Certum in controversia praefata, ubi altera sententia (sed paucorum) affirmat peccare confessarium si absolvit poenitentem, quae non videtur omnino

falsa, adversus suam: altera vero (quae communis, et tantorum aa. modernorum, et antiquorum) dicit peccare, si non absolvit, ubi eius confessionem siscepit; non video quomodo tutus esse possit in conscientia ille confessarius, qui ei denegat absolutionem¹. Quomodo autem se gerere debeat rigidioribus, an benignioribus, vide dicenda Append. 4. §. 1. ubi loquar de prudentia confessarii.

120. Praeterea quaeritur, quomodo se gerere debeat confessarius cum poenitente, cuius suspicatur, aut scit aliquod peccatum, quod ipse negat, aut reticet? distinguendum est: Si extra confessionem, et ex scientia propria, certum est quod tunc non potest eum absolvere; modo prudens non adsit dubium, quod poenitens de illo iam apud alium confessus sit. Si vero dumtaxat suspicatur, aut scit ex aliorum relatione, et poenitens illud negat, plerumque non potest ei tunc denegari absolutio, dum in hoc foro credendum est poenitenti tam pro, quam contra. Attamen abs re non est quod dicit Elbel, quod si confessarius audiret peccatum a testibus ita fide dignis, ut moraliter fieret certus, non debet ei absolutio impertiri; quia regulae locus est in dubio, non autem in facto moraliter certo². si vero confessarius cognovit peccatum ex confessione complicis, tunc prius non potest utique de eo in particulari interrogare poenitentem, nisi specialem obtinuisset licentiam ab altero complice; sed tantum potest interrogare in generali: et pariter in hoc non debet esse multus in repetendis interrogationibus ut revelationis periculum vitet. Nihilominus probabiliter dicunt Laym. Silvest. Navar. Spor. et Holzm. quod potest aliquam interrogationem etiam particularem adhibere, si illa communiter fieri solet personis talis conditionis, v. g. sponsis, si inter se nimis confidenter usi sint: servis, si aliquid dominos defraudaverint, etc. Sed difficultas maior extat, an absolvendus sit complex, cum, his adhibitis diligentiis, ile tacet peccatum? Alii affirmant absolvendum esse conditionate; alii absolute; sed melius sentiunt Suar. Dicast. Croix Viva etc., quod cum confessarius moraliter certus est poenitentem sacrilege occultare peccatum, non potest eum absolvere, sed voce submissa debet aliquam recitare orationem ad occultandam absolutionem, quam ei denegat³. Quoad autem obligationem quua tenetur confessarius esse in gratia, cum audit confessiones, aut saltem cum impertitur absolutionem; et an excusetur in casu estremae necessitatis; vide dicenda in Append. 3. de examine ordinand. n. 11.

121. VI. Tenetur confessarius corrigendos errores quos in excipiendis confessionibus commisit, aut in danda absolutione. sed hic plura distinguenda sunt: 1. Cum erravit circa Sacramenti valorem,v. gr. absolutionem non protulit, aut si eam carens iurisdictione impertitus est: tunc, si ille erravit inculpabiliter, non tenetur cum suo dedecore, aut alio gravi incommodo poenitentem admonere: quia talis admonito est solius charitatis, quae ad tantum non obligat; ita commun. Lugo Salm. Spor. Viva Elbel et alii. Excipitur si talis confessarius esset parochus, aut si poenitens esset in mortis articulo, aut in gravi periculo non amplius confitendi constitutus. Si vero erravit ex culpa gravi; quaeritur 1. an teneatur ad admonitionem cum suo gravi incommodo? Negant Bonac. Suar. s. Anton. Navar.; et id probabile vocant Salmant cum Vasquez Hurtad. ets., tum quia (dicunt) non videtur tale praeceptum cum tanto onere obligare, cum hoc Sacramentum a sola charitate administratur; tum quia sicut poenitens non tenetur cum tali gravamine ad confitendum;

ita nec confessarius tenetur ad efficiendum ut talis confessio valida fiat. Sed recte affirmant Lugo Tamb. Leand. Sporer Viva et Elbel, quia licet confessarius ex charitate confessiones excipiat, semper tamen ac eas suscipit, tenetur postea ex quasi-contractu ad Sacramentum administrandum modo quo debet; et sic I. rationi satisfit. Respondetur ad 2. aliam esse poenitentis obligationem ab illa confessarii; quia si poenitens nosset suae confessionis invalidatem, poterit saltem postea per contritionem, aut per aliam confessionem malo suo prospicere, sed confessarius non potest eum in ignorantia relinquere cum tanto illius damno.¹.

122. II. Si confesssarius sua gravi culpa poenitentem a restitutione deobligavit, tunc tenetur etiam cum suo gravi incommodo (licentia tamen ab eo petita) eum admonere alias admonitionem omittendo tenetur ipse ad restitutionem: intelligitur, quoties si tempore debito poenitentem admonuisset, iam ille restituisset; ita communiter Lugo Castrop. Bonac. Viva Spor. Salm. Elbel, etc. Et scite hic advertunt Lugo Bonac. et Busemb. quod si confessarius iam admonuisset poenitentem priusquam impotens fieret, tunc licet poenitens non restituisset, ad nihil ipse tenetur; quia cum consilium sit mere auctoritativum, sufficit quod confessarius tempore opportuno illud revocet, iuxta dicta Tract. 10. n. 44. et seq. Dicitur tempore opportuno, quia si forte poenitens tempore confesionis erat dispositus ad restitutionem, si admonitus fuisset, et postea facta sibi admonitione nollet restituere, tunc recte dicit de Lugo (quidquid Antoine dicat) confessarium ipsum teneri ad restituendum, quia tunc eius consilium iam fuit proxima causa damni². sin autem confessarius graviter in hoc non peccavit, non tenetur ad admonitionem cum suo gravi incommodo, sed tenetur cum suo aliquo levi incommodo, ut dicunt Lug. Spor. elb. etc. quia quilibet tenetur cum levi suo incommodo ad reparandum, cum potest, damnum grave proximi³. Sed hinc quaeritur an confessarius in tali casu admonitionem omittendo teneatur ad restituendum? Negant Sanch. Caiet. et Navar. dicentes quod cum confessarius non laeserit iustitiam, non tenetur ad admonitionem, nisi ex charitate quae non obligat ad restitutionem. Sed communius et melius affirmant Lug. Spor. Salm. Elb. Viva Arriag. etc., quia eius consilium (licet inculpabiliter datum) prosequitur ad influendum in creditoris damnum: quare cognitio errore, tenetur ex iustiti ad removendam damni causam⁴; non secus ac si quis sine culpa gravi incendisset domum proximi, si potest sine gravi incommodo, tenetur ex iustitia ad ignem extinguendum, sicut communiter dicunt Less. Laym. Lugo Bonac. Trul. Salm. etc.⁵.

123. III. Quando autem confessarius non iam deobligasset poenitentem a restitutione, sed tantum omisisset eum admonere, tunc si inculpabiliter omisit, non tenetur cum gravi suo incommodo ad eum admonendum, ut supra dictum est, sed tenetur etiam cum aliquo incommodo, ut dicunt dd. cum aliquali proportione ad reparandum damnum creditoris. Si vero neglexit sua culpa gravi, tunc tenebitur admonere cum maiori incommodo. Sed hic preterea quaeritur an confessarius, omissa debita correctione teneatur ad restitutionem? Multi multa sentiunt. Alii affirmant de quolibet confessario, quia quilibet confessarius (ut dicunt) tenetur ex officio poenitentem docere de sua obligatione; ita Ml. Vasq. Navar. Sayr. Filliuc. etc., alii affirmant de solo parocho, ut Less. et Antoine, affirmando quod parochus tenetur impedire quominus subditi sui damnum aliis inferant. Sed universaliter id negat

sententia communissima et verior cum Cabass. Azor. Suar. Castrop. Sanch. Bonac. Lug. Valenz. Coninch. Salm. Croix etc., et ratio est quia confessarius licet teneatur ad monendum poenitentem;sed ex sola charitate, non ex iustitia; et loquendo etiam de parocho, licet ex iustitia teneatur ad monendos subditos, talis obligatio tamen versatur tantum circa eorum bona spiritualia, non autem temporalia. Et hoc currit, etiamsi confessarius aut parochus ex malitia admonitionem negligeret, ne poenitens restitueret; quia tunc deest influxus positivus in alterius damnum, qui semper requiritur pro restitutionis obligatione, sicut dictum est Tr. 10 n. 36.¹.

124. Retat hic discutienda magna quaestio, quae inter dd. agitatur, nempe an confessarius, non petita licentia poenitentis, possit eum admonere de errore in confessione commisso. Nos pacius expediemur. Affirmant universaliter loquendo Suar. Petrocor. et Spor., et probabile putant Laym. Castrop. Bonac. Salm. etc., dum dicunt hanc admonitionem, quae imperfecta relicta est. Sed nos dicimus cum sententia communissima, quod distinguendum est: Si iudicium completum est per absolutionis collationem, tunc non potest confessarius sine poenitentis licentia cum eo de errore colloqui; quia talis admonitio esset exprobratio illius peccati, quae confessionem redderet odiosam; ita Sot. Silv. Sanch: Valent. Graf. Diana Reginald. Megal. Croix etc. cum de Lugo; qui dicit contrariam repugnare theologorum communi sensui. Secus autem, ut recte dicunt Croix Stoz et Arriaga, si confessarius non adhuc absolutionem impertitus fuisset, quia tunc iudicium non est adhunc absolutum; aut si non recte protulerit absolutionem, tunc bene posset poenitentem admonere, siquidem tunc nulla evenit peccati exprobratio².

125. VII. Loquamur denique de obligatione quam habent sacerdotes de administrando Poenitentiae Sacramento. Sacerdotes simplices regulariter loquendo non tenentur ad illud ministrandum, nisi in casu extremae necessitatis. Parochi vero tenentur toties quoties rationabiliter expetiti sunt a subditis, qui opportune illud petunt. Vide dicta Tract. 7. n. 24. Sed hic quaeritur 1. an sacerdos simplex aut simplex confessarius (quia quoad parochum vide dicta Tract. 7. n. 28.) teneatur cum periculo vitae ad absolvendum moribundum in peccato mortali existentem? Negant Sot. Sa Navar. Coninch.,et Lugo probabile putat, dum ille potest per contritionem sibi consulere; excipit tantum Coninch. si moribundus ea laboraret ignorantia, ut nesciret elicere actum contritionis. Sed sententia verior affirmat cum Suar. Tourn. Lorca et Valent.; quia licet possit moribundus per contritionem supplere, tamen cum haec sit difficilis, negari non potest quin, si inabsolutus relinquitur, in magno suae damnationis periculo manserit. Unde fit quod sicut in casu quo proximus sine tua absolutione certe peribit, teneris ad mortem certam subeundam, ut eum absolvas: ita in casu quo ille in probabili damnationis periculo manet, teneris te exponere probabili periculo mortis; nam in aequali periculo quisque tenetur postponere vitam temporalem suam vitae aeternae proximi³.

126. Quaeritur 2. an sacerdos simplex teneatur se habilem reddere pro excipiendis confessionibus, cum videt indigenas suos esse in gravi necessitate spirituali ob confessariorum penuriam? Apud nullum auctorem de re morali tractantem hoc dubium inveni discussum; tantum ad manus mihi pervenit quidam libellus, cui titulus (Parroco di Villa p. 308.)., cuius auctor est R. D. Ioseph Iorio, cuius doctrinam ac pietatem varia opuscola, quae edidit, satis comprobant;

ibi ex Italico haec transcribo: Qui solertia pro audiendis confessionibus pollet, et observat in suo oppido confessariorum penuriam, et videt, aut non frequentari, aut male haberi tale Sacramentum, tenetur illud administrare. Et, si aetate non multum processit, tenetur in conscientia ad se habilem reddendum. Affert idem auctor auctoritatem P. Pavonis, Societ. Iesu, viri admodum docti et pii, qui in suis operibus italicis sic scribit: Munus meum, qui sacerdos vocor, est me Praelato meo parere, cum mihi imponit ut confessionem excipiam, et legitimo impedimento non praepedior: quia Praelatus potest id mihi praecipere, et ego nullam rationem habeo ut talentum otiosum teneam, etc. Insuper mihi inest debitum me Episcopo offerendi, ut facultatem confessiones audiendi ab eo expostulem, cum animadverto in gravi necessitate esse populum ob confessariorum deficientiam. Et revera (subiungo hic aliquas reflexiones quas animo rependi super hoc puncto, cui parum sacerdotes animum intendunt) certum est sacerdotes esse a Deo electos non solum ut sacrificent, sed etiam principaliter esse constitutos, ut animarum saluti incumbant; sicut enim divinus Pater misit Filium suum pro mundi salute, ita Christus Dominus constituit sacerdotes in suum locum suffici, ut pro se legatione fungerentur: Sicut misit me Pater, et ego mitto vos. Io. 20. 21. Quapropter sacerdotes vocantur, nunc lux mundi, nunc sal terrae, nunc Dei coadiutores. Idcirco etiam Trid. sess. 23. c. 14.praecipit ut promovendi ad praesbyteratum prius ad docendum ea, quae scire omnibus necessarium est ad salutem, ac (nota) ad ministranda Sacramenta...idonei comprobentur. Et s. Thomas¹ dicit, quod Dominus ad hunc finem instituit Ordinem sacerdotum in sua Ecclesia, ut ipsi Sacramenta aliis ministrent: Et ideo posuit Ordinem in io ut quidem aliis Sacramenta traderent. Praecipua autem obligatio sacerdotum est circa administrationem Sacramentorum Eucharistiae et Poenitentiae, dum ideo duplex eis confertur potestas sacrificandi nempe, et absolvendi a peccatis. et animadvertatur quod Dominus Spiritum sanctum in sacerdotes infudit praecipue, ut absolvant a peccatis, prout legimus apud Ioan. loc cit. v. 22. et 23. Sicut misit me Pater, et ego mitto vos. Haec cum dixisset, insufflavit et dixit eis:Accipite Spiritum sanctum, quorum remiseritis peccata, remittuntur eis. Itaque cum hoc sit sacerdotum praecipuum munus, et unus ex principalibus finibus, cur Deus eligit aliquem ad sacerdotium, dico quod sacerdos tenetur ad se habilem reddendum ad illud, saltem cum necessitatem cognoscit ob aliorum deficientiam, ne ab Apostolo exprobretur quod in vacuum gratiam recepit.

127. Hoc posito quomodo excusabitur a peccato ille sacerdos, qui sua socordia negligit audire confessiones, aut se habilem reddere ad illas audiendas, cum videt gravem necessitatem, qua oppidum suum premitur? Ego nescio quomodo iste possit non exprobrari a Domino, et immunis esse a poena quam minatus est in servum pigrum, qui talentum datum negotiationi abscondit, ut habetur ex Matth. 25. 25. et seqq. qui textus ab expositoribus (Corn. a Lapide, Calm. et Tirino, cum Ambrosio) explicatur proprie de iis qui opera sua procurare possunt, et negligunt salutem animarum: Notent hoc (ait Cornelius) qui ingenio, doctrina, aliisque dotibus sibi a Deo datis non utuntur ad suam aliorumque salutem ob desidiam, vel metum peccandi; ab his enim rationem poscet Christus Dominus in die iudicii. Admodum terrore plenae sunt comminationes Domini in negligentes sacerdotes: Si me dicente ad impium, impie, morte morieris; non fueris locutus...ipse impius

in iniquitate sua morietur, sanguinem autem eius de manu tua requiram. Ezech. 33. 8. Nec dicant huiusmodi sacerdotes obligationem suam satis explere, si alio modo animabus subveniant, nempe instruendo, corrigendo, orando; non sufficit dico; quia ipsi tenentur succurrere proximis in eo quod ipsisi opus est ad salutem. Si frater ciborum opus habet, non sufficit eum de vestibus providere. Saepe accidit in oppidulis quod plures forte non egent instructione, aut monitione, quia forte iam sunt satis instructi et correcti, sed deest ipsis sacerdos qui eorum confessiones excipiat. Nec valet dicere officium audiendi confessiones esse opus charitatis, et charitatem non obligare cum tanto incommodo, quia est labor insumendus pro acquirenda scientia requisita ad Poenitentiae Sacramenti administrationem; quia respondetur, quod licet tale exercitium sit charitatis, nihilominus est munus quod ortum non habet a simplici charitatis motivo, sed ex officio proprio sacerdotali (ut dictum est) cui ex divina institutione hoc munus adnexum est, et cui sacerdos satisfacere tenetur, cum id populi necessitas expostulat. Denique neminem iuvat se excusare allegando insufficientiam et imbecillitatem suam; quoad insufficientiam, suppositis antea dictis, ille tenetur ad studendum et ad se idoneum efficiedum; quoad autem imbecillitatem, qua quis putaret cum merito excusari, nempe cum humilitatis sensu; audiat quid dicit s. Franciscus Salesius. Sanctu appellat falsam humilitatem eorum qui recusant saluti animarum vacare, sub colore quod propriam debilitatem cognoscunt. Dicit totum hoc esse artificium amoris proprii, et humilitatis perversae, qua praetenditur propriam socordiam specioso praetextu colorare. Subiungit quod Deus, nobis aliquid ingenii concedendo, intendit ut nos illo utamur; unde humilem se ostendit qui illo utitur, et obedit. Superbo nihil audendum est assumere, tamquam sibi fidenti; humilis contra animo magno esse debet, quia non suis viribus innititur, sed spem in Deum collocat, cui placet suam Omnipotentiam exaltare nostra imbecillitate; et ideo concludit, humilem omnia aggredi posse.