- Parte seconda.
- DELLE VIRTÙ DI MARIA SANTISSIMA
- § 7. - Della povertà di Maria.
Precedente - Successivo
Clicca qui per attivare i link alle concordanze
- 622 -
§ 7. - Della
povertà di Maria.
Il nostro amoroso Redentore, per insegnarci a disprezzare i beni mondani,
voll'esser povero su questa terra: Propter
vos, dice S. Paolo, egenus factus
est, cum esset dives, ut illius inopia vos divites essetis (II Cor. VIII,
9). Onde poi Gesù Cristo esortava a chiunque volesse esser suo seguace: Si vis perfectus esse, vade, vende quae habes,
et da pauperibus... et veni, et sequere me (Matth. XIX, 21).
Ecco la sua discepola più perfetta, Maria, che ben seguì il suo esempio. Prova
il P. Canisio che la S. Vergine coll'eredità lasciatale da' suoi genitori
avrebbe potuto vivere ben comodamente, ma ella si contentò di restar povera con
serbarsi poca porzione, dispensando tutto il resto per limosina al tempio ed a'
poveri.1 Vogliono molti (Ap. Par., p. 2, c. 2) che
- 623 -
Maria
facesse anche voto di povertà;2 e si sa aver ella stessa rivelato a S.
Brigida: A principio vovi in corde meo
nihil umquam possidere in mundo (Lib. 1, c. 10).3 I doni ricevuti
da' santi Magi non dovevano certamente essere di poco prezzo, ma tutti li
distribuì a' poveri; così attesta S. Bernardo: Aurum sibi oblatum a Magis non modicum, prout decebat eorum regiam
maiestatem, non sibi reservavit, sed pauperibus per Ioseph distribuit (Ap.
Par., l. cit.).4 E che subito la divina Madre avesse dispensati i
suddetti doni, si deduce dal vedere ch'ella andando al tempio non offerì
l'agnello ch'era l'offerta de' benestanti, come nel Levitico: Pro filio... deferet agnum
- 624 -
(XII, 6), ma le due tortore o due colombini, offerta de' soli poveri:
Et ut darent hostiam, secundum quod
dictum est in lege Domini, par turturum aut duos pullos columbarum (Luc.
II, 24). Maria stessa disse a S. Brigida: Omnia
quae habere potui, dedi indigentibus, nihilque nisi cibum tenuem et vestitum
reservavi (Rev., l. 1, c. 10).5
Per amore alla povertà non isdegnò di sposarsi con un fabbro qual fu S.
Giuseppe, e d'ind'in poi di sostentarsi colle fatiche delle sue mani, con
filare o cucire, come attesta S. Bonaventura.6 Rivelò l'angelo a S.
Brigida parlando di Maria: Mundanae
divitiae velut lutum sibi vilescebant.7 In somma ella sempre povera
visse e povera morì, poiché in morte non si sa che avesse lasciato altro che
due povere vesti a due donne, che l'aveano assistita in vita, come riferiscono
il Metafraste e Niceforo (Ap. l'autore della Vit. di Maria, l. 5, c.
13).8
Chi ama le robe non si farà mai santo, dicea S. Filippo Neri.9 E S.
Teresa aggiungeva: Giustamente ne siegue che chi
- 625 -
va dietro a cose perdute,
sia ancor egli perduto.10 All'incontro dicea la stessa santa che la
virtù della povertà è un bene che comprende tutti gli altri beni.11 Dissi la virtù della povertà, la quale,
come dice S. Bernardo, non consiste nell'essere solamente povero, ma nell'amare
la povertà: Non paupertas, sed amor
paupertatis virtus est.12 Perciò disse Gesù Cristo: Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est
regnum caelorum (Matth. V, 3). Beati, perché quelli che non vogliono altro
che Dio, in Dio trovano ogni bene, e trovan nella povertà il loro paradiso in
terra, come lo trovò S. Francesco in dire: Deus
meus et omnia.13 Amiamo dunque quell'unico bene in cui sono tutti i
beni, come esortava S. Agostino: Ama unum
bonum in quo sunt omnia bona.14 E preghiamo il Signore con S.
Ignazio: Amorem tui solum cum gratia tua
mihi dones et dives sum satis.15 E quando ci affligge
- 626 -
la
povertà, consoliamoci in sapere che Gesù e la Madre sono stati anche poveri
come noi: Pauper, disse S.
Bonaventura (De Vit. Chri.), multum
consolari potes de paupertate Mariae et de paupere Christo.16
Ah madre mia santissima, ben voi aveste ragione di dire che in Dio era il
vostro gaudio: Et exsultavit spiritus
meus in Deo salutari meo; poiché in questo mondo voi non ambiste né amaste
altro bene che Dio. Trahe me post te: Signora,
staccatemi dal mondo e tiratemi appresso a voi ad amare quell'Uno che solo
merita d'essere amato. Amen.
1 «Nos vero, etsi
non negamus Mariae vitam cum paupertate aliquando fuisse coniunctam,
quemadmodum Christi primum nascentis conditio et Iosephi fabrilis opera
contestantur, tamen eiuscemodi rerum penuriam ac egestatem, voluntariam magis
quam coactam fuisse arbitramur, simulque divino consilio et moribus novi
Messiae congruentibus hoc dicimus adscribendum, quod mater et filius vitam
minime lautam et opulentam, sed plebaeam potius traduxerunt... Ceterum de
Mariae fortunis et opibus non temere tacent Evangelistae, ob Christum vero
ipsum maxime, qui divitibus minime blandus esse volebat, sed sanctae
paupertatis Doctorem, imo absolutum exemplar praestare debebat... Igitur quando
nascebatur, matrem non locupletem, sed, ut Chrysostomus docet, pauperrimam et
fabro desponsatam elegit, quae illum in tugurio pareret, ac natum in praesepio
collocaret. An vero propterea consequi necesse est, parentes Virginis, sicut
isti (Luthero) videri volunt, in genere obscuro et vita misera abiectaque
conditione, inde ab initio semper fuisse versatos? Quid? quod Eusebius, sive ille
sit Emissenus, sive alius, non disputo, manifeste tradit, hos nobilissimos
parentes Mariam filiam heredem instituisse, quae quum nullos fratres haberet,
in bonis parentum unice successerit, suamque possederit hereditatem... Quomodo
ergo, inquit, sine hereditate esse poterat, quae ex nobilissimis parentibus
orta fuerat? (Hom. in Evang. de nativit. Mariae.) Meminit praeterea Nicephorus (X, lib. 1, c. 13)
Iosepho et Mariae in Nazareth non domicilium modo, sed et substantiam et
possessionem propriam fuisse; et quoniam utroque loco apud Bethleemitas et
Nazarenos proventum aliquem habuerint, utrobique eos habitasse. Neque tacet
Epiphanius (adv. haer. 29) quum adversus Nazaraeos disputat, Ioseph Mariae
sponso suam fuisse domum in Nazareth civitate, in qua a Bethleem digressus
habitarit: in ea domo a Ioseph Christum puerum educatum esse: id quod
Evangelicae historiae non male respondet. - Ac de Virginis quidem honesta in
tempio educatione dignaque institutione postea disseremus.» S. PETRUS CANISIUS,
S. I., De verbi Dei corruptelis, Lugduni,
1584, II, De Maria Virgine incomparabili
et Dei Genitrice sacrosancta, lib. 1, cap. 4, pag. 25, col. 1.
2 PARAVICINO, Il vero figlio adottivo di Maria, Napoli,
1700, parte 2, cap. 2, § 4, pag. 159.
3 «Vovi etiam in
corde meo, si esset ei (Deo) acceptabile, observare virginitatem; nihil umquam
possidere in mundo.» S. BIRGITTAE Revelationes,
lib. 1, cap. 10, pag. 13, col. 2. Parla Maria SS. de tempo in cui seppe
dover nascere il Dio Redentore da una Vergine, di cui ella desiderava esser
«ancilla indigna». Un po' sopra, parla dei primordi della sua vita spirituale:
«A principio, cum audirem et
intelligerem Deum esse, semper sollicita et timorata fui de salute et
observantia mea.»
4 PARAVICINO, op.
cit., l. c.; ma non indica alcun luogo. - Ciò afferma anche S. Antonino: «Quia
ipsa super omnes puras creaturas bona, ideo bonitatem suae misericordiae et
beneficiorum ad nos effundit. Unde et aurum sibi oblatum a Magis - non modicum,
prout decebat eorum regiam maiestatem - non sibi reservavit in posterum, sed, ut dicit devotus B. Bernardus, pauperibus
per Ioseph dispersit.» S.
ANTONINUS, Sum. Theol., pars 4, tit.
15, cap. 32, § 2. Veronae, 1740, IV, col. 1163. - Questo solo troviamo
presso S. BERNARDO, in Epiphania Domini, serm.
3, n. 5, ML 183-151: «Si (Magi) solum obtulissent aurum, videri forsan poterant
paupertati matris voluisse consulere, ut haberet nimirum unde parvulum posset
filium educare. Nunc autem offerentes
pariter aurum, thus et myrrham: sine dubio spiritualis oblationis genus
insinuant.» E nelle S.
Bernardi sententiae, n. 15, ML 183-751: «Haec (Magnorum munera) fortassit
pro loco et tempora necessaria videbantur. Auri pretium ob paupertatem; myrrhae
unguentum ob infantilis, ut assolet, corporis teneritudinem; thuris odoramentum
ob sordidam stabuli mansionem.»
5
«Omnia quae habere potui dedi indigentibus; nihilque nisi victum tenuem et
vestitum reservavi.» S. BIRGITTAE Revelationes,
lib. 1, cap. 10, pag. 13, col. 1, 2.
6 «Legitur autem de
Domina quod colo et acu quaerebat sibi et Filio necessaria; suebat ergo et
filabat mundi Domina, paupertatis amatrix.» Mediationes
vitae Christi, cap. 12. Inter Op. S.
Bonav., Lugduni, 1668 (ediz. conforme a quelle di Roma e di Magonza), VI,
343, col. 2, D.
7
«Mundanae divitiae, velut foetidissimum lutum sibi vilescebant.» Revelationes S. BIRGITTAE, Sermo Angelicus, cap. 13. Coloniae
Agrippinae, 1628, pag. 545, col. 1.
8 GIUSEPPE DI GESÙ
MARIA, Carm. Sc., Vita ed eccellenze
della Vergine Maria N. S., lib. 5, cap. 13, Napoli, 1730, p. 407, col. 1. -
METAPHRASTES, Vitae Sanctorum, Oratio de
S. Maria, n. 38, MG 115-557: «Virgo ergo ad Ioannem aspiciens virginem, cum
pauca cum eo esset locuta, deinde: «Duas, inquit, tunicas, quas toto vitae
tempore habui tegumentum mei corporis, eas dari iubeo hisce duabus mulieribus.»
- «Tum virgini discipulo et itidem aliis ipsa Virgo praecipit, ut duas eius
tunicas vicinis viduis, quae praeter
ceteras propensiore erga eam amore atque pietate fuissent, donent.» NICEPHORUS
CALLISTUS, Ecclesiastica historia, lib.
2, cap. 21. MG 145-810, 811. - Parlando poi della traslazione di quella insigne
reliquia a Costantinopoli, Niceforo dice: «Eodem Leone imperante, veneranda
immaculatae Matris vestis Constantinopolim... perlata est. Hanc, sicut diximus,
Mater Dei ad Filium migrans, mulieri Hebraeae quae virgo erat, reliquit, quae etiam usque ad illud ipsum tempus ex
successione incorrupta permansit, et multa miracula edidit.» IDEM, id. op., lib. 15, cap. 24. MG
147-70.
9 «Domandò... un
giorno il Santo ad Egidio Calvelli, fratello di casa, se volea danari; rispose:
«Padre, io non desidero tal cosa;» replicò Filippo: «Se così è, voglio che
andiamo in paradiso, e ti ci voglio condurre io stesso: ma con questo, che tu
preghi del continuo Iddio che non ti lasci venir mai desiderio di robba.»...
(Aveva) frequentemente in bocca in quella sentenza: «Che quanto amore si pone
nelle creature, tanto se ne toglie a Dio.» BACCI, Vita, lib. 2, cap. 15, n. 14. - «Soggiungeva... che non avrebbe mai
fatto profitto nella virtù, colui che fosse stato in qualche modo posseduto
dall'avarizia... Quando poi volea riprendere di ciò tacitamente qualcheduno,
inframettea questo detto: «Chi vuol la robba, non avrà mai spirito.» Ed altre
volte: «Si guardi il giovane dalla carne, ed il vecchio dall'avarizia, e saremo
santi.»... Solea dire: «Datemi dieci persone veramente staccate, e mi dà
l'animo con esse di convertire il mondo.» A quelli poi di Congregazione dicea:
«Dio non mancherà di darvi la robba; ma state avvertiti, che quando avrete
avuta la robba, non vi manchi lo spirito.» Ivi,
n. 17.
10 «Bien viene aquí, que es perdido quien tras
perdido anda. ¿Y qué más perdición, y qué más ceguedad, qué más desaventura que
tener en mucho lo que no es nada?» S. TERESA, Libro de la Vida, cap. 34. Obras, I, Burgos, 1915, pag.
291.
11 «Y crean mis
hijas, que para vuestro bien me ha dado el Señor un poquito a entender los
bienes que hay en la santa pobreza, y las que lo probaren lo entenderán, quizá
no tanto como yo; porque no sólo no había sido pobre de spiritu, aunque lo
tenía profesado, sino loca de espíritu. Ello
es un bien que todos los bienes del mundo encierra en sí; es un señorío grande;
digo que es señorear todos los bienes dél otra vez a quien no se le da nada de
ellos.» S. TERESA, Camino
de perfección, cap. 2. Obras, III,
Burgos, 1916, pag. 15.
12
«Non enim paupertas virtus reputatur, sed paupertatis amor.» S.
BERNARDUS, Epistola 100, ad episcopum
quemdam. ML 182-235.
13 Oratio quotidiana B. P. FRANCISCI, Opera, Pedeponti, 1739, I, p. 20 - Waddingus, Opuscula S. Francisci, Moguntiae,
1710, p. 72.
14 «Ama unum bonum,
in quo sunt omnia bona.» Manuale, cap.
34, inter Opera S. Augustini, ML
40-966. - «Ama unum bonum in quo sunt omnia bona, et sufficit.» S. ANSELMUS, Proslogion,
cap. 25. ML 158-240. - «Ita desiderabitis quoddam bonum. Quale
bonum? Omnis boni bonum, unde omne bonum... ipsum bonum quo cuncta sunt bona,
ipsum bonum ex quo cuncta sunt bona.» S.
AUGUSTINUS, Enarratio 2 in Ps. 26, n.
8. ML 36-203. - «Quis dabit mihi (Deus meus,) ut... unum bonum meum amplectar:
te?» IDEM, Confessiones, lib. 1, cap.
5, n. 5. ML 32-663.
15
S. IGNATIUS, Exercitia spiritualia, Hebdom.
4, Contemplatio ad amorem spiritualem in
nobis excitandum: «Amorem tui solum cum gratia tua mihi dones, et dives sum
satis, nec aliud quidquam ultra posco.» - Exercitia
spiritualia, edita a R. P. Jo. Roothaan, Praeposito Generali S. I.,
Versio literalis ex autographo hispanico: Contemplatio
ad obtinendum amorem: « Da mihi amorem tui et gratiam, nam haec mihi
sufficit.»
16 «Quicumque certe propter Deum pauper est
voluntarie et libenter, vel etiam quicumque pauper est necessarie et patienter,
multum consolari potest de paupertate Mariae et de paupere Christo.» CONRADUS
DE SAXONIA, Speculum B. M. V., Lectio
4. Inter Op. S.
Bonav., Lugduni (iuxta Rom. et Mogunt. edit.), 1668, VI, 435, col. 2,
A.
Precedente - Successivo
Copertina | Indice: Generale - Opera | Parole: Alfabetica - Frequenza - Rovesciate - Lunghezza - Statistiche | Aiuto | Biblioteca IntraText
IntraText® (V89) © 1996-2006 EuloTech