| Index Help IntraText Library EuloTech | Alphabetical | Frequency | IntraText - Concordances Commentariolus (Hapax - words occurring once) |
bold = Main text
Cap. grey = Comment text
1 prae(4) | Ptolemaeus (ca. 100 - ca. 170), astronomus Graecus.
2 aeq | horis, 46 minutis, hoc est 13 minutis et 3 quintis sive
3 aeq(15)| Hispalensis, Almanachum perpetuum, 1502.
4 luna | in hoc maxima diversitas 17 gradus et quadrantem colligit
5 prae(4) | Ptolemaeus (ca. 100 - ca. 170), astronomus Graecus.
6 sup | semidiameter constat ex partibus 19 et 41 minutis, qualium semidiameter
7 prae(3) | Apollonii de Perga (floruit ca. 210 a. Chr. n.). ~
8 sup | secundus partium 3, minutorum 22 semidiametros continent.
9 moti | partem, nostro quidem saeculo 23 gradibus et medio fere.
10 sup | particulae quincuncem, Saturni 23018 et sextantem unius. dico
11 sup(18)| Prowe: 236. ~
12 merc(24)| Prowe: 24.
13 merc | accessus constat minutis 29 unius praedictarum partium,
14 sup | semidiameter orbis Martii 30 partes obtinebit, Iovis
15 prae(1) | astronomus Graecus, floruit ca. 330 a. Chr. N.~
16 prae(2) | Eudoxus de Cnido (391 - 338 a. Chr. n.), astronomus
17 luna | quadraturis autem ad 6 gradus et 36 minuta extenditur. qui vero
18 prae(2) | Eudoxus de Cnido (391 - 338 a. Chr. n.), astronomus
19 luna | maxima huiusmodi diversitas 4 gradus et 56 minuta non
20 peti(12)| centralis Philolai (ca. 400 a. Chr. n.).
21 merc | autem mediantibus, id est 45 gradus ab his, centrum maioris
22 aeq | ex 365, diebus, 5 horis, 46 minutis, hoc est 13 minutis
23 ven | prodeuntibus, utrobique revertitur 48 gradus numquam excedens
24 aeq | ex 365 diebus, 5 horis et 49 minutis annum vertentem
25 sup | secundus <partis 1>, minutorum 51. sic igitur ad primum ubique
26 luna | huiusmodi diversitas 4 gradus et 56 minuta non excedat, in quadraturis
27 merc | diximus reverti, hoc est 88 diebus, cuius semidimetiens
28 aeq(14)| astronomus Arabicus, floruit ca. 900. ~
29 sup | matutinum, plurimum tunc absistente terra Saturno quidem et
30 prae | moveri. quapropter non satis absoluta videbatur huiusmodi speculatio,
31 peti | motis, quemadmodum ratio absoluti motus poscit. rem sane difficilem
32 prae | videbatur caeleste corpus in absolutissima rotunditate non semper aeque
33 prae | regularitate salvarent. valde enim absurdum videbatur caeleste corpus
34 sup | huiusmodi elongationes et accessiones maxime statas sibi sub firmamento
35 merc | percipiatur, consentaneum est per accessum quendam et recessum centri
36 merc | autem huiusce recessus et accessus constat minutis 29 unius
37 peti | quoque et hic argumentum accipiet in circulorum declaratione.
38 merc | his autem primus epicyclus accipit unam et 41 minuta; secundus
39 aeq | videatur, si quis singula accuratius animadvertet, inveniet eam
40 merc | perscrutari non facile queat. addit praeterea difficultatem
41 merc | meatus occupat et paucis admodum diebus visibilem se exhibet,
42 ven | numquam excedens ad nostrum adspectum. et haec est Venerei motus
43 sup | cursu obviat, stare videntur adversis motibus invicem sic se perimentibus,
44 merc | huius supervenit vel ex adverso respicit, sidus a centro
45 aeq | fuisse, qualis etiam in Aegyptica antiquitate reperitur. eadem
46 moti | temporibus aequalibus semper aequales arcus describens, cuius
47 moti | anno revolvitur, temporibus aequalibus semper aequales arcus describens,
48 ven | deviatio et primae simul et aequalis. sic demum pari modo per
49 luna | circumferentia maioris ab aequalitate distrahit, cuius quidem
50 peti | dependeret, omnibus in seipsis aequaliter motis, quemadmodum ratio
51 prae | sufficiebant, nisi etiam aequantes quosdam circulos imaginarentur,
52 prae | absolutissima rotunditate non semper aeque moveri. fieri autem posse
53 luna | axes quidem epicyclorum aequidistant axi orbis, propter quod
54 merc | circumdatis habentibus axes aequidistantes axi orbis, dum centrum epicycli
55 luna | cuius poli circumferuntur in aequidistantia axis ecclipticae, propemodum
56 moti | centris ab axe orbis magni aequidistantibus. et hic quoque motus annuas
57 moti | quotidianae revolutionis non aequidistat axi magni orbis, sed obliquatur
58 aeq | aequalitas motuum non ad aequinoctia, sed stellas fixas referatur.~ ~
59 aeq | referatur.~ ~Cum igitur aequinoctialia puncta ceterique mundi cardines
60 aeq | inveniet eam cum mutabilitate aequinoctialium punctorum semper correspondisse.
61 moti | circumfluis aqua et vicino aere volvitur. ~ ~tertius est
62 aeq | quae etiam sub diversis aetatibus multis experimentis observationum
63 sup | ecclipticae, quas nodos vocant, aeternas in firmamento sedes occupant.
64 aeq | mutabantur, quemadmodum Ptolemaei aevo repertum est, erat tunc
65 peti | poscit. rem sane difficilem aggressus ac paene inexplicabilem
66 prae | eccentricos et epicyclos id agi3, in qua demum maxima pars
67 aeq | excipiebant motum. rectius igitur agit, quicumque annuam aequalitatem
68 aeq | cum quadrante unius diei, Albategni14 vero Chaldaeus reperit
69 aeq(14)| Albategnius, astronomus Arabicus, floruit
70 aeq(15)| Alfonsus de Corduba Hispalensis,
71 | alicui
72 | alio
73 peti | fieri possit, si nobis aliquae petitiones, quas axiomata
74 | aliquibus
75 | aliquo
76 | alium
77 aeq(15)| de Corduba Hispalensis, Almanachum perpetuum, 1502.
78 sup | sint concentrici, alter alterius deflexos circumducit polos
79 ven | nobis21 ostenditur. nam in alterutro nodorum Veneris incidente
80 merc | comprehendetur et ipse, modo altiori ingenio quispiam incumbat.
81 moti | igitur Sol in summa eius altitudine cernitur, quando terra in
82 ven | quadrantibus. ceteris autem locis ambae latitudines permixtae confunduntur,
83 moti | in orbe magno, quo Solem ambiens secundum signorum successionem
84 sup | Marte ac orbibus terram ambientibus. ~ ~
85 peti | tertia petitio ~omnes orbes ambire Solem, tanquam in medio
86 luna | epicycli inaequales circulorum ambitus Luna describat, contingit
87 merc | exterioris orbiculi applicat amboque in unum concurrunt. quantitas
88 ven | quadrantem circuli dicto loco amoveatur et similitudine motuum maximae22
89 sup | distantia visibilis latitudinis angulos augente vel minuente, sicut
90 prae | moveri. fieri autem posse animadverterant, ut etiam compositione atque
91 aeq | quis singula accuratius animadvertet, inveniet eam cum mutabilitate
92 peti | Petitiones.~ ~Igitur cum haec animadvertissem ego, saepe cogitabam, si
93 aeq | mundi cardines in centenis annis uno gradu mutabantur, quemadmodum
94 ord | duodecimo, Mars tertio, tellus annua revolutione restituitur.
95 aeq | quicumque ab his aequalitatem annuae revolutionis deducere conatur,
96 aeq | rectius igitur agit, quicumque annuam aequalitatem ad stellas
97 aeq | obviantes, tanto brevior annus factus est, quanto translatio
98 aeq | velociori breviori tempore annuum excipiebant motum. rectius
99 sup | quattuor, Mars autem Vergilias antecedentem gradibus 6 et medio. in
100 sup | ortumve matutinum praeventione antefert visum. ubi vero visus contra
101 aeq | qualis etiam in Aegyptica antiquitate reperitur. eadem ratio in
102 ven | est eorum speculationem aperire, quae magni orbis ambitu
103 prae(3) | Hypothesis Apollonii de Perga (floruit ca. 210
104 luna | dependet, quadruplo fere maior appareat - si modo tota luceret -,
105 prae | circulos imaginarentur, quibus apparebat neque in orbe suo deferente,
106 peti | inveniri possit, e quibus omnis apparens diversitas dependeret, omnibus
107 prae | causam posuisse video, ut apparentem in sideribus motum sub regularitate
108 peti | corruunt, cum etiam propter apparentiam versemus eandem. ~ ~
109 peti | igitur solius motus tot apparentibus in caelo diversitatibus
110 peti | astruere potissime conantur, apparentiis plerumque innituntur; quae
111 sup | super motum orbis, primam appellare placuit, quae ubique sub
112 sup | extremitas caudae Leonis appellatur, Mars vero gradibus 6 et
113 luna | maioris modo distrahit modo appellit secundum semidiametri magnitudinem.
114 merc | centro exterioris orbiculi applicat amboque in unum concurrunt.
115 sup | in maximis latitudinibus apprime percipitur, ac alicui tanto
116 moti | quidem terra cum circumfluis aqua et vicino aere volvitur. ~ ~
117 aeq(14)| Albategnius, astronomus Arabicus, floruit ca. 900. ~
118 luna | eccentricum circulum fieri hoc arbitrantur, praeter ineptam in ipso
119 peti | demonstrationes omittendas arbitratus sum maiori volumini destinatas.
120 peti | asseverasse cum Pythagoricis12 nos arbitretur, magnum quoque et hic argumentum
121 moti | aequalibus semper aequales arcus describens, cuius quidem
122 luna | primae diversitatis sive argumenti, nos vero primum sive maiorem,
123 peti | arbitretur, magnum quoque et hic argumentum accipiet in circulorum declaratione.
124 peti | ponentur, e quibus mathematicae artis non ignarus facile percipiet,
125 luna | tarda descendens quoque et ascendens videtur, et prima quidem
126 luna | sic quoque diversitatem aspectus facit propter notabilem
127 sup | quando sidus per radium aspicitur circumferentiam magni orbis
128 ven | transversis sursum et deorsum aspiciuntur, has reflexiones vocant;
129 luna | sui corporis et temerarie asserit. sic quoque diversitatem
130 peti | temere mobilitatem telluris asseverasse cum Pythagoricis12 nos arbitretur,
131 peti | physiologi stabilitatem eius astruere potissime conantur, apparentiis
132 moti | poli inhaereant, ad me non attinet dicere. video equidem in
133 moti | quod virgula ferrea magnete attrita in unum semper mundi situm
134 ven | dissimilitudine mutuo se augent et perimunt. haec vero axis
135 sup | visibilis latitudinis angulos augente vel minuente, sicut mathematica
136 luna | circa quadraturas plurimum augeri. si quis autem diligentius
137 luna | quam nova et plena, nisi augmentum et diminutionem magnitudinis
138 merc | septentrionalis fit, hic austros petit. declinat autem orbis
139 ven | principio a septentrionibus ad austrum declinante ac identidem
140 ven | orbibus fieri concentricis et axibus obliquis, sicut in superioribus
141 peti | aliquae petitiones, quas axiomata vocant, concedantur, quae
142 aeq | inferioribus obviantes, tanto brevior annus factus est, quanto
143 aeq | unius minuti Ptolemaeico breviorem. rursus autem Hispalensis15
144 aeq | maior. nam occursu velociori breviori tempore annuum excipiebant
145 peti | servari possit. hic autem brevitatis causa mathematicas demonstrationes
146 peti | igitur sic praemissis conabor breviter ostendere, quam ordinate
147 prae | enim absurdum videbatur caeleste corpus in absolutissima
148 ord | De ordine orbium.~ ~Orbes caelestes hoc ordine sese complectuntur.
149 aeq | motuum leges docent, ac caelum ipsum veraci testimonio. ~ ~
150 prae | videretur. ~ ~id quidem Callippus1 et Eudoxus2 per concentricos
151 prae(1) | Callipus de Cyzico, astronomus Graecus,
152 moti | directo per diametrum in Cancro cernatur, et sic deinceps.
153 merc | cuius semidimetiens partes capit 9 et duas quintas unius
154 moti | causa, dum haec sit sub Capricorno, Sol e directo per diametrum
155 aeq | factus est, quanto translatio cardinum esset maior. nam occursu
156 ven | opposito latitudine non penitus carebit, tametsi in nodis tunc versetur.
157 sup | stellam, quae extremitas caudae Leonis appellatur, Mars
158 prae | maiores nostros eam maxime ob causam posuisse video, ut apparentem
159 aeq | enim ipsi mundi cardines in centenis annis uno gradu mutabantur,
160 merc | enim hoc motu composito centra maioris epicycli secundum
161 peti(12)| exempli gratia: ignis centralis Philolai (ca. 400 a. Chr.
162 merc | accessum quendam et recessum centri orbis secundum lineam rectam
163 moti | utrobique parvos describentes in centris ab axe orbis magni aequidistantibus.
164 moti | per diametrum in Cancro cernatur, et sic deinceps. videbitur
165 ven | composito minorem epicyclum certa ubique habitudine firmamento
166 sup | sedes obtineant. ac deinceps certas ubique observant motuum
167 ven | intermediari non possit, sed ex certis ab Sole distantiis, quae
168 sup | quae ubique sub firmamento certos, ut dictum est, observant
169 aeq | igitur aequinoctialia puncta ceterique mundi cardines plurimum
170 merc | gradus numquam excedit. ceterum quae circa latitudines Veneris
171 aeq | unius diei, Albategni14 vero Chaldaeus reperit talem annum ex 365,
172 merc | fabrica totaque siderum chorea explicata sit. ~ ~
173 luna | annalem, ut dictum est, circuitum quattuor motibus videtur
174 ven | revolutionem duos omnino circuitus perficit, ut, quandocumque
175 merc | sicque septem omnino circulis Mercurius currit, Venus
176 sup | valde diversam. nam axium circulorumque inclinatio, tamquam nodis
177 luna | qui vero per eccentricum circulum fieri hoc arbitrantur, praeter
178 moti | mundus praecipiti voragine circumagi videtur. sic quidem terra
179 sup | revolutionibus duplicatis circumagit sidus, adeo ut, quandocumque
180 moti | circuli magni orbis, poli eius circumaguntur, circulos utrobique parvos
181 merc | oportet duobus orbiculis circumdatis habentibus axes aequidistantes
182 sup | deflexiones, non sicut in Luna circumducibiles, sed in eundem caeli tractum
183 sup | alter alterius deflexos circumducit polos et inferior contra
184 sup | sidus per radium aspicitur circumferentiam magni orbis contingentem.
185 sup | duplicem digressionem faciunt, circumferentiis quidem epicyclorum in una
186 ord | subest huic orbis, in quo nos circumferimur; deinde Venerius; ultimus
187 moti | consequens est, ut hoc motu Sol circumferri videatur, perinde ac si
188 moti | apparent.~ ~Terra triplici motu circumfertur, uno quidem in orbe magno,
189 luna | supratenduntur, cuius poli circumferuntur in aequidistantia axis ecclipticae,
190 moti | videtur. sic quidem terra cum circumfluis aqua et vicino aere volvitur. ~ ~
191 luna | motibus <in> longitudinem Luna circumit puncta latitudinis motus.
192 prae(2) | Eudoxus de Cnido (391 - 338 a. Chr. n.),
193 peti | animadvertissem ego, saepe cogitabam, si forte rationabilior
194 luna | 17 gradus et quadrantem colligit de circumferentia ipsa;
195 merc | Veneris dicta sunt, hic quoque commemorasse conveniet, ne eadem saepe
196 sup | penitus includentes in centro communi ipsius magni orbis ad ordinem
197 aeq | mundi cardines plurimum commutentur, falli eum necesse est,
198 ven | persimilem habet circulorum compaginem quales illi superiores,
199 peti | quarta petitio ~minorem esse comparationem distantiarum Solis et terrae
200 moti | et cum orbe magno paene compares. at vero axis magni orbis
201 luna | parum valde utrumque distare comperiet in quadraturis ab his, quae
202 ord | caelestes hoc ordine sese complectuntur. summus est stellarum fixarum
203 moti | declinationis cum motu orbis complexus polos quotidianae revolutionis
204 sup | orbibus huiusmodi motus componatur, qui cum sint concentrici,
205 peti | observationibus talis circulorum compositio conveniat. ~ ~proinde ne
206 moti | firmamentum immutabilem servat compositionem ad eos, quos vocant ecclipticae
207 merc | visibilem se exhibet, attamen comprehendetur et ipse, modo altiori ingenio
208 moti | quicquid simul cum orbe lunari comprehensum est, circumducitur. ~ ~alius
209 peti | his igitur sic praemissis conabor breviter ostendere, quam
210 peti | eius astruere potissime conantur, apparentiis plerumque innituntur;
211 aeq | annuae revolutionis deducere conatur, quae etiam sub diversis
212 peti | petitiones, quas axiomata vocant, concedantur, quae hoc ordine sequuntur. ~
213 sup | componatur, qui cum sint concentrici, alter alterius deflexos
214 ven | haec duobus orbibus fieri concentricis et axibus obliquis, sicut
215 prae | descendere nobis videntur, quod concentricitas minime sustinet. itaque
216 prae | Callippus1 et Eudoxus2 per concentricos circulos deducere laborantes
217 prae | speculatio, neque rationi satis concinna. ~ ~
218 luna | per haec igitur Luna modo concita modo tarda descendens quoque
219 merc | applicat amboque in unum concurrunt. quantitas autem huiusce
220 prae | etiam compositione atque concursu motuum regularium diversimodo
221 merc | sed is quidem circulorum concursus hic non sufficit ut in ceteris.
222 sup | ubique observant motuum conditiones, itaque absides suas invariabiles <
223 ven | ambae latitudines permixtae confunduntur, ac alia aliam superans
224 luna | variari. hinc est, quod circa coniunctiones et obiectiones ad Solem
225 moti | revolutionibus cum illo constaret. nunc longo temporis tractu
226 aeq | minutis annum vertentem constituit. ~ ~ne autem diversitatem
227 sup | magni orbis ex 25 partibus constituto, semidiameter orbis Martii
228 ven | distantiis, quae fiunt in contactibus circumferentiae lineis a
229 ven | ac illic orbe telluris contento, hic vero continente. quapropter
230 merc | partis de 25, quibus omnium contextum mensi sumus, quodque motus
231 ord | fixarum immobilis et omnia continens et locans; sub eo Saturnus,
232 sup | minutorum 22 semidiametros continent. in Marte autem primus partium
233 ven | telluris contento, hic vero continente. quapropter nec umquam Soli
234 merc | centro orbiculi immediate continentis, quantum centrum huius a
235 luna | semidiametri16 epicycli maioris continet 10 partem de semidiametro17
236 sup | circumferentiam magni orbis contingentem. equidem tria haec sidera
237 merc | orbis secundum lineam rectam contingere, quod quidem fieri oportet
238 luna | interlunio plenaque Luna contingunt, et proinde veriorem hanc
239 ven(23)| Prowe: continuatio.
240 ven | deinceps deviationum libramento continuato23 et illo principio a septentrionibus
241 merc | constituens. minor autem epicyclus contraria illius lege duplici vero
242 peti | talis circulorum compositio conveniat. ~ ~proinde ne quis temere
243 merc | ingenio quispiam incumbat. convenient et huic epicycli duo, ut
244 peti | id paucioribus ac multo convenientioribus rebus, quam olim sit proditum,
245 merc | hic quoque commemorasse conveniet, ne eadem saepe repetantur. ~ ~
246 prae | demum maxima pars sapientium convenit. ~attamen quae a Ptolemaeo4
247 ven | ut in superioribus, sed conversa. in illis enim accidit motu
248 peti | elementis motu diurno tota convertitur in polis suis invariabilibus
249 sup | gradibus 6 et medio ante cor Leonis. ~ ~magnitudines
250 aeq(15)| Alfonsus de Corduba Hispalensis, Almanachum
251 luna | diminutionem magnitudinis sui corporis et temerarie asserit. sic
252 prae | absurdum videbatur caeleste corpus in absolutissima rotunditate
253 aeq | aequinoctialium punctorum semper correspondisse. dum enim ipsi mundi cardines
254 peti | quae omnia hic in primis corruunt, cum etiam propter apparentiam
255 sup | distat pariter cum latitudine crescens et decrescens. accidit etiam
256 sup | circa stellam, quae super cubitum esse dicitur Sagittatoris,
257 merc | omnino circulis Mercurius currit, Venus quinque, tellus tribus
258 sup | visus contra motum aequali cursu obviat, stare videntur adversis
259 merc | mirabilissimus est Mercurii cursus, qui paene investigabiles
260 prae(1) | Callipus de Cyzico, astronomus Graecus, floruit
261 luna | ut ad unam revolutionem decimum nonum annum expectet, et
262 peti | argumentum accipiet in circulorum declaratione. etenim quibus physiologi
263 sup | cum orbe suo ab eccliptica declinant secundum axium deflexiones,
264 ven | septentrionibus ad austrum declinante ac identidem a sidere sese
265 luna | ecclipticae, propemodum sicut in declinatione dictum est. sed hic contra
266 ven | obliquitates, et has vocant declinationes, eaedem vero in quadrantibus.
267 luna | sed hic orbis axem suum declinem habet axi magni orbis sive
268 sup | cum latitudine crescens et decrescens. accidit etiam motu telluris
269 ven | tunc versetur. hinc vero decrescente hac inflexione quoadusque
270 luna | tardiore quam menstruo tempore deducit. in hoc demum Luna pendens
271 ord | et cum ea ceu epicyclus defertur. eodem quoque ordine alius
272 sup | quoque poli tantam habeant deflexionem a polis orbis immediate
273 sup | declinant secundum axium deflexiones, non sicut in Luna circumducibiles,
274 sup | concentrici, alter alterius deflexos circumducit polos et inferior
275 | deinde
276 peti | brevitatis causa mathematicas demonstrationes omittendas arbitratus sum
277 luna | semidiametrum quinquies dempta una quarta ipsius. per haec
278 sup | in Iove gradibus duobus dempto triente; in Marte vero gradu
279 ven | terra transversis sursum et deorsum aspiciuntur, has reflexiones
280 peti | omnis apparens diversitas dependeret, omnibus in seipsis aequaliter
281 luna | dum infima parte epicycli dependet, quadruplo fere maior appareat -
282 moti | visum est, lege nondum satis deprehensa. posse autem haec omnia
283 moti | nunc longo temporis tractu deprehensum est talem telluris positionem
284 luna | modo concita modo tarda descendens quoque et ascendens videtur,
285 prae | scandere in sublime, modo descendere nobis videntur, quod concentricitas
286 luna | circulorum ambitus Luna describat, contingit primam diversitatem
287 moti | aequalibus semper aequales arcus describens, cuius quidem centrum a
288 moti | circulos utrobique parvos describentes in centris ab axe orbis
289 peti | arbitratus sum maiori volumini destinatas. quantitates tamen semidiametrorum
290 ven | punctus a sidere tantundem destiterit, nullum prorsus huiusce
291 ven | latitudo, quam plerumque deviationem vocant, et haec duobus orbibus
292 ven | usque reperitur. et deinceps deviationum libramento continuato23
293 sup | Marte vero gradu uno et dextrante20 e contrario autem circa
294 luna | circumferentia ipsa; quantitatis seu diametri respondentis eum quoque
295 ven | obliquis, sicut in superioribus dicebamus, hic quoque consentaneum
296 moti | inhaereant, ad me non attinet dicere. video equidem in vilioribus
297 sup | 23018 et sextantem unius. dico autem semidiametrum a centro
298 ven | tellus per quadrantem circuli dicto loco amoveatur et similitudine
299 aeq | diebus cum quadrante unius diei, Albategni14 vero Chaldaeus
300 aeq | fecimus invenimusque annum 365 dierum et sex horarum et sextantis
301 peti | absoluti motus poscit. rem sane difficilem aggressus ac paene inexplicabilem
302 merc | facile queat. addit praeterea difficultatem quod sub radiis solis invisibiles
303 luna | a superficie ecclipticae digredi facit. declinat igitur secundum
304 ven | petit, in abside sua habet. digressio autem, quae ex tali inclinatione
305 sup | latitudine vero duplicem digressionem faciunt, circumferentiis
306 luna | plurimum augeri. si quis autem diligentius perscrutetur, parum valde
307 luna | plena, nisi augmentum et diminutionem magnitudinis sui corporis
308 moti | sit sub Capricorno, Sol e directo per diametrum in Cancro
309 ven | vincit ac similitudine et dissimilitudine mutuo se augent et perimunt.
310 peti | minorem esse comparationem distantiarum Solis et terrae ad altitudinem
311 ven | possit, sed ex certis ab Sole distantiis, quae fiunt in contactibus
312 luna | perscrutetur, parum valde utrumque distare comperiet in quadraturis
313 peti | proximis elementis motu diurno tota convertitur in polis
314 sup | quadraturis contingit, valde diversam. nam axium circulorumque
315 prae | concursu motuum regularium diversimodo ad aliquem situm moveri
316 aeq | conatur, quae etiam sub diversis aetatibus multis experimentis
317 luna | videtur, et prima quidem diversitate dupliciter variationum motus
318 peti | tot apparentibus in caelo diversitatibus sufficit.11~ ~his igitur
319 luna | vocant epicyclum primae diversitatis sive argumenti, nos vero
320 aeq | firmamento motuum leges docent, ac caelum ipsum veraci
321 | donec
322 merc | semidimetiens partes capit 9 et duas quintas unius partis, quarum
323 moti | poli moveantur, quem procul dubio sub Luna esse oportebit. ~ ~
324 luna | speculationem nostram haud facile dubitabit. his vero tribus motibus <
325 prae | non parvam quoque habere dubitationem. non enim sufficiebant,
326 merc | convenient et huic epicycli duo, ut in Venere, in orbe suo
327 ven | quantitate anguli graduum duorum s., et nodum suum, unde
328 ven | quamquam eadem in se ipsa sit, duplex nobis21 ostenditur. nam
329 sup | primi motum revolutionibus duplicatis circumagit sidus, adeo ut,
330 sup | pererrant. ~ ~in latitudine vero duplicem digressionem faciunt, circumferentiis
331 luna | prima quidem diversitate dupliciter variationum motus epicycli
332 merc | interior autem motu reflexo duplo recursu quater interim revertatur.
333 | ea
334 ven | has vocant declinationes, eaedem vero in quadrantibus. ceteris
335 peti | propter apparentiam versemus eandem. ~ ~
336 prae | potior sententia visa est per eccentricos et epicyclos id agi3, in
337 luna | extenditur. qui vero per eccentricum circulum fieri hoc arbitrantur,
338 | ego
339 luna | propter quod nullam ab eo egressionem facit. ~ ~sed hic orbis
340 | ei
341 peti | Terra igitur cum proximis elementis motu diurno tota convertitur
342 ven | identidem a sidere sese elongante secundum telluris ab abside
343 sup | contingit, ut huiusmodi elongationes et accessiones maxime statas
344 ord | minorave circulorum spatia emetiuntur. sic quidem Saturnus anno
345 luna | expectet, et hoc in orbe quidem eminentiori fieri plerisque videtur,
346 | eodem
347 ven | mense, ut praedictum est, eoque motu composito minorem epicyclum
348 ven | observantia. orbis quidem cum epicyclo suo maiori pares facit revolutiones
349 | erat
350 peti | petitio ~quod apparet in erraticis retrocessio ac progressus,
351 aeq | diversitatem ex observationum errore processisse videatur, si
352 luna | duos inciderunt manifestos errores. consequens est enim mathematica
353 aeq | quanto translatio cardinum esset maior. nam occursu velociori
354 | etenim
355 sup | circumducibiles, sed in eundem caeli tractum semper vergentes.
356 luna | gradus et 56 minuta non excedat, in quadraturis autem ad
357 ven | revertitur 48 gradus numquam excedens ad nostrum adspectum. et
358 merc | dodrantem unius gradus numquam excedit. ceterum quae circa latitudines
359 aeq | breviori tempore annuum excipiebant motum. rectius igitur agit,
360 merc | admodum diebus visibilem se exhibet, attamen comprehendetur
361 sup | e diametro positis sidus existens nullam habet latitudinem.
362 peti | tanquam in medio omnium existentem, ideoque circa Solem esse
363 luna | revolutionem decimum nonum annum expectet, et hoc in orbe quidem eminentiori
364 aeq | diversis aetatibus multis experimentis observationum diversa reperta
365 peti | orbium in circulorum ipsorum explanatione hic ponentur, e quibus mathematicae
366 merc | fabrica totaque siderum chorea explicata sit. ~ ~
367 sup | sicut mathematica ratio exposcit, siquidem hic motus librationis
368 luna | ad 6 gradus et 36 minuta extenditur. qui vero per eccentricum
369 merc | maioris epicycli centro exterioris orbiculi applicat amboque
370 sup | gradibus 8 post stellam, quae extremitas caudae Leonis appellatur,
371 merc | sufficiunt, quibus tota mundi fabrica totaque siderum chorea explicata
372 luna | videtur habere Luna motuum fabricam. ~ ~
373 merc | anno vertente revolutiones faciat, interior autem motu reflexo
374 moti | talem telluris positionem ad faciem firmamenti mutari, propter
375 ven | oppositionis lege septentrionalis facta, donec iterum ad summam
376 aeq | obviantes, tanto brevior annus factus est, quanto translatio cardinum
377 aeq | cardines plurimum commutentur, falli eum necesse est, quicumque
378 aeq | quemadmodum circa Virginis Spicam fecimus invenimusque annum 365 dierum
379 luna | inhaerentes ad hunc modum ferantur. talem igitur videtur habere
380 moti | vilioribus rebus, quod virgula ferrea magnete attrita in unum
381 ven | ab Sole distantiis, quae fiunt in contactibus circumferentiae
382 ord | revolutionem peragit.~ ~Stellae fixae: Saturnus, Iuppiter, Mars.
383 ord | complectuntur. summus est stellarum fixarum immobilis et omnia continens
384 peti | ego, saepe cogitabam, si forte rationabilior modus circulorum
385 ven | partem, quae prius australis fuerat. nunc autem oppositionis
386 | fuerunt
387 aeq | fere unius horae semper fuisse, qualis etiam in Aegyptica
388 moti | lucida, quae est in capite Gemelli splendidior, gradibus fere
389 sup | stellam, quae in capite Geminorum orientalis dicitur: Iuppiter
390 ven | inclinatum quantitate anguli graduum duorum s., et nodum suum,
391 peti(12)| exempli gratia: ignis centralis Philolai (
392 peti | centrum mundi, sed tantum gravitatis et orbis Lunaris.6~tertia
393 sup | et hi quoque poli tantam habeant deflexionem a polis orbis
394 aeq | aliis etiam motibus siderum habenda est, quod absides eorum
395 ven | impares cum illis revolutiones habens, motui orbis magni imparitatem
396 merc | duobus orbiculis circumdatis habentibus axes aequidistantes axi
397 ven | minorem epicyclum certa ubique habitudine firmamento restituit summam
398 | hac
399 merc | praedictarum partium, et hactenus motus Mercurii longitudinalis
400 sup | magnitudines autem epicyclorum hae sunt. in Saturno quidem
401 sup | deferentis revolvat, et hi quoque poli tantam habeant
402 aeq | annum 365 dierum et sex horarum et sextantis fere unius
403 prae(3) | Hypothesis Apollonii de Perga (floruit
404 ven | ad austrum declinante ac identidem a sidere sese elongante
405 peti | medio omnium existentem, ideoque circa Solem esse centrum
406 peti | quibus mathematicae artis non ignarus facile percipiet, quam optime
407 peti(12)| exempli gratia: ignis centralis Philolai (ca.
408 luna | quadraturis mediantibus iisdem remotissima. quantitas autem
409 | illa
410 | illi
411 | illorum
412 | illum
413 prae | aequantes quosdam circulos imaginarentur, quibus apparebat neque
414 peti | invariabilibus firmamento immobili permanente ac ultimo caelo.9~
415 ord | summus est stellarum fixarum immobilis et omnia continens et locans;
416 moti | magni orbis ad firmamentum immutabilem servat compositionem ad
417 ven | constituens. minor autem epicyclus impares cum illis revolutiones habens,
418 ven | habens, motui orbis magni imparitatem reservavit. ad huius quidem
419 moti | ad altitudinem firmamenti imperceptibilem habere quantitatem, consequens
420 luna | centrum maioris epicycli inaequales circulorum ambitus Luna
421 luna | ineptam in ipso circulo motus inaequalitatem in duos inciderunt manifestos
422 moti | videbitur etiam Sol eo motu inaequaliter moveri secundum distantiam
423 ven | alterutro nodorum Veneris incidente terra transversis sursum
424 luna | motus inaequalitatem in duos inciderunt manifestos errores. consequens
425 sup | ad septentriones scandere incipit, gradibus19 8 et media post
426 ven | digressio autem, quae ex tali inclinatione procedit, quamquam eadem
427 ven | enim et haec axem orbis inclinatum quantitate anguli graduum
428 sup | gradibus duobus et besse axis inclinatur; in Iove gradibus duobus
429 sup | annalem illum magnum penitus includentes in centro communi ipsius
430 ven | quae magni orbis ambitu includuntur, hoc est de motibus Veneris
431 merc | altiori ingenio quispiam incumbat. convenient et huic epicycli
432 sup | quam epicyclorum motus inducit super motum orbis, primam
433 luna | hoc arbitrantur, praeter ineptam in ipso circulo motus inaequalitatem
434 peti | difficilem aggressus ac paene inexplicabilem obtulit se tandem, quomodo
435 sup | deflexos circumducit polos et inferior contra superiorem duplici
436 sup | talis diversitas, quanto inferiori orbe sidus movetur, unde
437 aeq | mutabilitate moverentur motibus inferioribus obviantes, tanto brevior
438 luna | Luna in quadraturis, dum infima parte epicycli dependet,
439 ven | maxima tunc fit librationis inflexio et haec in ipso sidere,
440 ven | hinc vero decrescente hac inflexione quoadusque tellus per quadrantem
441 merc | comprehendetur et ipse, modo altiori ingenio quispiam incumbat. convenient
442 luna | variationum motus epicycli minoris ingerit. Lunam enim in circumferentia
443 moti | est. ~ ~quibus autem poli inhaereant, ad me non attinet dicere.
444 luna | anni epicyclum alterum sibi inhaerentem in superiore quidem portione
445 luna | plerisque videtur, cui poli inhaerentes ad hunc modum ferantur.
446 peti | conantur, apparentiis plerumque innituntur; quae omnia hic in primis
447 peti | ad summitatem firmamenti insensibilis.8~quinta petitio ~quicquid
448 sup | tamquam nodis illis pensilis, instare videtur, tunc equidem maxima
449 | interdum
450 merc | reflexo duplo recursu quater interim revertatur. praeferuntur
451 merc | vertente revolutiones faciat, interior autem motu reflexo duplo
452 luna | quadraturis ab his, quae interlunio plenaque Luna contingunt,
453 ven | Soli opponitur, cum tellus intermediari non possit, sed ex certis
454 sup | conditiones, itaque absides suas invariabiles <habent>, Saturnus quidem
455 peti | convertitur in polis suis invariabilibus firmamento immobili permanente
456 moti | fere 10 versus occidentem, invariabiliter. tunc igitur Sol in summa
457 aeq | accuratius animadvertet, inveniet eam cum mutabilitate aequinoctialium
458 aeq | Virginis Spicam fecimus invenimusque annum 365 dierum et sex
459 peti | rationabilior modus circulorum inveniri possit, e quibus omnis apparens
460 merc | Mercurii cursus, qui paene investigabiles permeat vias, uti perscrutari
461 sup | videntur adversis motibus invicem sic se perimentibus, quod
462 merc | difficultatem quod sub radiis solis invisibiles plerumque meatus occupat
463 sup | terra Saturno quidem et Iovi quincunce unius gradus minor
464 sup | trigesimo anno reducitur, Iovianus duodecimo, Martius autem
465 sup | Martii 30 partes obtinebit, Iovis 130 et unius particulae
466 | ipsam
467 peti | progressus, non esse ex parte ipsarum sed telluris. huius igitur
468 | ipse
469 | ipsorum
470 | ita
471 moti | ecclipticae polos. motus item declinationis cum motu orbis
472 | iterum
473 moti | signorum hoc est ad orientem labilis, per quem totus mundus praecipiti
474 prae | concentricos circulos deducere laborantes non potuerunt et his omnium
475 sup | diversitas haec in maximis latitudinibus apprime percipitur, ac alicui
476 ven | numquam fit meridiana haec latitudo, quam plerumque deviationem
477 aeq | statae sub firmamento motuum leges docent, ac caelum ipsum
478 ven | et deinceps deviationum libramento continuato23 et illo principio
479 merc | quemadmodum circa latitudines libratas diximus. sic igitur in memoratis
480 ven | axis inclinatio est; habet librationem mobilem, non autem sicut
481 sup | ut dictum est, observant limites. alia siquidem est diversitas,
482 ven | quandocumque tellus in linea ad absidem diametro porrecta
483 ven | contactibus circumferentiae lineis a centro telluris prodeuntibus,
484 ord | immobilis et omnia continens et locans; sub eo Saturnus, quem sequitur
485 aeq | autem Hispalensis15 huic longiorem vigesima parte unius horae,
486 merc | hactenus motus Mercurii longitudinalis sic se habet. ~ ~latitudinem
487 merc | cum vero nullam aliam in longitudine diversitatem ex hoc fieri
488 moti | cum illo constaret. nunc longo temporis tractu deprehensum
489 luna | appareat - si modo tota luceret -, quam nova et plena, nisi
490 moti | firmamenti, quod distat a stella lucida, quae est in capite Gemelli
491 ord | Mercurialis. orbis autem Lunae circa centrum terrae vertitur,
492 moti | quicquid simul cum orbe lunari comprehensum est, circumducitur. ~ ~
493 peti | tantum gravitatis et orbis Lunaris.6~tertia petitio ~omnes
494 moti | rebus, quod virgula ferrea magnete attrita in unum semper mundi
495 sup | medio ante cor Leonis. ~ ~magnitudines autem epicyclorum hae sunt.
496 luna | augmentum et diminutionem magnitudinis sui corporis et temerarie
497 sup | ac si tales revolutiones magnitudo orbium remoretur. nam semidiametro
498 ord | velocitate superat; secundum quod maiora minorave circulorum spatia
499 merc | quadraturis longe etiam maiore. cum vero nullam aliam in
500 luna | argumenti, nos vero primum sive maiorem, et anni epicyclum alterum
501 prae | Multitudinem orbium caelestium maiores nostros eam maxime ob causam